فهرست مطالب

گنجینه اسناد - پیاپی 61 (بهار 1385)

فصلنامه گنجینه اسناد
پیاپی 61 (بهار 1385)

  • تاریخ انتشار: 1385/02/11
  • تعداد عناوین: 21
|
  • غلامعلی حداد عادل صفحه 6
    تاریخ علمی است که ما را از رویدادهای زمانهای گذشته و نیز از علل و اسباب آن حوادث و رابطه میان آنها آگاه می سازد. عنصر اصلی و کلیدی این علم، زمان است و فهم زمان و رابطه امور و اشیا با آن از شئون خاص انسان است. نویسنده این مقاله پس از بیان این مقدمه کوتاه و مطالبی درباره حقیقت زمان از نظر فلسفه و رابطه آن با تاریخ وارد بحث اصلی مقاله یعنی اهمیت تاریخ می شود و از اهمیت درک تاریخی و آگاهی از حوادث گذشته و پیوند آن با هویت جامعه سخن به میان می آورد، آنگاه با نگاهی انتقادی از جفای ما مردم ایران به مواریث تاریخی و فرهنگی خویش آن هم به رغم داشتن تاریخی کهن و جغرافیای گسترده کشورمان مقاله را به پایان می برد.
  • پرویز رجبی صفحه 9
  • محمود خامچی صفحه 18
    مجمع الانشاء نام یکی از نسخه های خطی فارسی موزه بریتانیاست که بسیاری از کارشناسان و کتابشناسان از آن با عنوان مجموعه منشآت ابن ابوالقاسم حیدر بیک ایواوغلی نام برده اند. در این مقاله پس از معرفی این اثر، مطالب مفیدی درباره اهمیت مجمع الانشاء، اسم و اقوام حیدر بیک ایواوغلی، زندگی نامه حیدر بیک و تاریخ تالیف و محتویات مجمع الانشاء نوشته شده که خواننده را با این اثر که در زمان صفویه نوشته شده است، آشنا می کند.
    کلیدواژگان: مجمع الانشاء، حیدربیک اوغلی
  • احمد هاشمیان صفحه 23
    تعداد زیادی از خارجیانی که به ایران سفر کرده اند، سفرنامه هایی درباره دیدار خود از ایران نوشته اند که بسیاری از آنها به فارسی ترجمه شده و در دسترس فارسی زبانان قرار گرفته است. در این مقاله افزون بر فهرست کتابهای مربوط به ایران که در حراج روزهای سیزدهم و چهاردهم اکتبر 1998، در لندن به معرض فروش گذاشته شد، فهرست مفصلی را که جرج کرزن از کتابهایی که درباره تاریخ ایران و سفرنامه ها تهیه کرده است، درج شده که به لحاظ آشنایی محققان با این نوع کتابها حائز اهمیت زیادی است.
    کلیدواژگان: خاطرات و سفرنامه
  • محمود طاهراحمدی صفحه 36
    با شروع جنگ سرد در آغاز دهه 1950م، امریکا و هم پیمان های غربی اش برای مقابله با خطر کمونیسم به اقدامات وسیعی دست زدند که یکی از آنها ایجاد پیمان بغداد بود. در این میان عضویت ایران در این پیمان به عنوان یکی از کشورهای ضد کمونیسم و هم پیمان غرب، واکنش شدید اتحاد شوروی را برانگیخت و در پی آن روابط ایران و شوروی تیره شد. در این مقاله تاثیر پیمان بغداد بر روابط ایران و شوروی مورد کنکاش قرار گرفته و چگونگی آن روابط و سرانجامش پی جویی شده است.
    کلیدواژگان: پیمان بغداد، روابط ایران و شوروی
  • حوریه سعیدی صفحه 48
    (مصدق السلطنه) محمد علی فروغی پسر محمدحسین فروغی (ذکاء الملک)، از سیاستمداران و اهل فکر و فرهنگ در اواخر دوره قاجاریه و ابتدای دوره پهلوی بود. وی به دلیل آثار فرهنگی و اعمال سیاسی خود به عنوان یک شخصیت چند وجهی در تاریخ معاصر ایران مشهور می باشد. درباره رفتار سیاسی وی نظرات و مستندات بسیار و گاه نیز گوناگون است. موضوع مقاله حاضر، به بازشناسی این چهره معروف به استناد نامه ای که وی به دوستی [؟] نگاشته است، می پردازد. در این نامه فروغی تلاش نموده به انتقاداتی که محمد مصدق از وی در مجلس شورای ملی مطرح کرده، پاسخ گوید. وی ایرادات مصدق را به دلیل حب و بغض های شخصی مصدق نسبت به خود دانسته و با ذکر خدمات خود برای مملکت، تمام آن ها را یکسره رد نموده است.
    کلیدواژگان: تاریخ قاجاریه، مجلس شورای ملی، محمد علی فروغی ذکاء الملک، محمد مصدق
  • داود امینی صفحه 57
    منازعات فلسطین و اسرائیل، در منطقه استراتژیک خاورمیانه، از زمانی شکل گرفت که پس از تجزیه امپراتوری عثمانی، متعاقب جنگ جهانی اول در سال 1918م.، سرزمین استقلال یافته فلسطین، به تحت الحمایگی انگلیس درآمد و متعاقب آن به تدریج انتقال یهودیان سراسر جهان به این سرزمین گسترش یافت. در نتیجه سیاستهای حساب شده انگلیس و صهیونیستها، روز به روز یهودیان فلسطینی پرشمارتر، سازمان یافته تر و نیرومندتر شدند و این روند سرانجام در نخستین ماه های پس از جنگ جهانی دوم، به درگیری ها و کشمکشهای سختی میان اعراب و یهودیان فلسطین انجامید و انگلیس، موضوع را به سازمان ملل متحد کشاند و مجمع عمومی سازمان ملل، پیشنهاد تقسیم فلسطین را به دو دولت مستقل عرب و یهود، پذیرفت و حق حاکمیت فلسطینیان پایمال گشت. پس از اعلام رسمی تشکیل دولت اسرائیل در 24 اردیبهشت 1327ش. در سرزمین فلسطین و منازعات فیمابین، جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل به وقوع پیوست و با شکست اعراب و تسخیر بیشتر سرزمین فلسطین، روز به روز فشار بر فلسطینیان فزونی یافت. این نوشتار با تکیه بر اسناد، به بازکاوی مواضع رژیم پهلوی، انتقال یهودیان ایران به فلسطین اشغالی، روابط گرم دولتهای پهلوی اول و دوم با یهودیان فلسطین و اسرائیل و نیز نقش روحانیت و مردم مسلمان ایران در مخالفت و رویارویی با رژیم پهلوی در برقراری روابط با دولت اسرائیل و تاثیرگذاری این مخالفتها بر گسترش و فراگیری نهضت حضرت امام خمینی (ره) تا پیروزی انقلاب اسلامی می پردازد
    کلیدواژگان: ایران، فلسطین، اسرائیل، روحانیون، رژیم پهلوی، جنگ
  • غلامرضا عزیزی صفحه 90
  • گروه تدوین اصطلاحات مدیریت طبقه بندی و نمایه سازی اسناد صفحه 98
    از جمله وظایف عمده آرشیوها، تنظیم و توصیف اسناد آرشیوی است که می باید براساس اصول پذیرفته شده آرشیو و نیز استانداردهای بین المللی توصیف آرشیوی (ISAD) صورت پذیرد. انجام این مهم در سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران برعهده مدیریت طبقه بندی و نمایه سازی اسناد می باشد. به دنبال ادغام سازمان اسناد و کتابخانه ملی وبراساس بند 5 مصوبه مورخ 2/6/81 شورای عالی اداری، معاونت اسناد ملی سازمان جدید، موظف به یکسان سازی روش های تنظیم و توصیف اسناد در مراکز آرشیوی کشور، جهت ایجاد نظام یکپارچه اطلاع رسانی اسناد ملی گردید که حاصل آن، ایجاد شبکه فهرستگان اسناد ملی خواهد بود. از آنجا که مدیریت طبقه بندی و نمایه سازی اسناد، نقش اساسی را در تحقق این هدف داراست، اقداماتی را تاکنون در این راستا انجام داده که از جمله آنها، تدوین آیین نامه نحوه تنظیم و توصیف اسناد آرشیوی مشتمل بر 18 ماده و 7 تبصره می باشد که متن آن از نظر خوانندگان می گذرد.
    کلیدواژگان: تنظیم و تصیف اسناد، آیین نامه
  • پیمانه صالحی فشمی صفحه 102
    امروزه «تاریخ شفاهی» به عنوان یکی از ابزارهای مهم و موثر در پژوهشهای تاریخی مطرح بوده و مهم ترین رکن آن «مصاحبه» می باشد. سابقه این نوع پژوهش در زمینه های تاریخی، از اوایل قرن بیستم در جهان مورد توجه قرار گرفته و بسیاری از آرشیوهای معتبر جهان نیز به انجام چنین مصاحبه هایی در راستای تکمیل اسناد مکتوب خود پرداخته اند. سازمان اسناد ملی ایران نیز از سال 1372 فعالیت خود را در زمینه مصاحبه با شخصیتهای معاصر آغاز نموده و بعد از گذشت حدود چهار سال از شروع این فعالیت و پیاده شدن بخشی از مصاحبه ها، مسئله نحوه بازیابی اطلاعات و چگونگی سرویس دهی به پژوهشگران مطرح گردید. پس این اداره از سال 1377 فهرستنویسی و رده بندی مصاحبه ها را آغاز کرده و تاکنون برای یک سوم از مصاحبه ها، برگه فهرستنویسی تهیه شده است. آنچه در این مقاله ذکر گردیده، شرح روشی است که اداره مصاحبه تاریخ شفاهی جهت فهرستنویسی، رده بندی و آماده سازی منابع تاری
    کلیدواژگان: تاریخ شفاهی، فهرستنویسی، رده بندی، آماده سازی
  • امیر منصور صفحه 111
    صفحه های سنگی فارسی اسنادی تاریخی هستند که ویژگی های منحصر به خود را دارند و به دلیل چگونگی ضبط آثار هنرمندان ایرانی روی آنها از ارزش بالایی برخوردارند. در این نوشتار کوتاه علاوه بر بیان ویژگی های این صفحه ها لزوم حفظ و نگهداری آنها به عنوان یک وظیفه ملی و خدمتی فرهنگی گوشزد شده است.
    کلیدواژگان: اسناد ملی، صفحه های سنگی
  • امیر بهرام عرب احمدی صفحه 112
  • ترجمه: شهناز بهلولی صفحه 115
    نمونه های کاغذ تهیه شده از چوب (70 درصد) با اسپری مخلوطی از محلول مشتق سلولزی در متانول و مقداری کربنات منیزیم تحت درمان قرار گرفت. برای دست یابی به تاثیرات مقاوم سازی و اسید زدایی و پایداری در طول زمان،PH و تعدادی خواص مکانیکی قبل و پس از پیری در شرایط خشک و گرم در c 120 برای 1، 5،10،15 و 20 روز اندازه گیری شد. به عنوان یک تاثیر جانبی منفی می توان کم شدن روشنی و درخشندگی کاغذ را در طول درمان و فرسودگی ذکر نمود. به عنوان یک نتیجه موثر آخر در استفاده از هیدروکسی پروپیل سلولز یافت شد. تحقیقات بیشتر استفاده از اتانول را در ایمن تر نمودن فرآیند و به کاربردن آن برای دو نوع نمونه کاغذ سالم و صدمه دیده بررسی خواهد نمود.
    کلیدواژگان: مقاوم سازی کاغذ، مشتقات سلولز
  • ترجمه: نسرین بابایی صفحه 119
    در آرشیو ملی استرالیا، اسنادی نگهداری می شوند که برای مورخان به لحاظ آشنایی با خانوده ها جالب توجه است. این اسناد در حقیقت بیانگر دخالت روزافزون دولت در زندگی مردم در قرن بیستم است. در مقاله حاضر علاوه بر معرفی بخش نگهداری اسناد خانواده ها، توضیحاتی درباره چگونگی استفاده از این اسناد آمده است که خواننده را با چگونگی فعالیت بخش تاریخ خانواده آرشیو ملی استرالیا آشنا می کند.
    کلیدواژگان: آرشیو ملی استرالیا، تاریخ خانواده، دسترسی به اسناد، نگه داری اسناد، ارزشیابی اسناد
  • ملیحه شریفی صفحه 124
  • کیانوش کیانی هفت لنگ صفحه 129
  • صفحه 138
  • صفحه 140
  • ابوالفضل کیانی بختیاری صفحه 155