فصلنامه مطالعات آفریقا
پیاپی 10 (پاییز و زمستان 1383)

برخلاف انتظار جهانیان که گمان داشتند با عبور از قرن بیستم، مشکل وابستگی به انرژی های فسیلی و به طور بهتر هیدروکربورها حل خواهد شد، چنین نشد و اکنون در پنجمین سال سده ی بیست و یکم، تقاضای انرژی افزایش یافته و در این افزایش تقاضا، هیدروکربورها و به ویژه نفت همچنان نقش اساسی ایفا می کند. در عین حال ایالات متحده آمریکا به عنوان بزرگترین اقتصاد جهانی دارای بیشترین میزان مصرف انرژی و به طور اخص نفت است. لذا روز به روز در صحنه داخلی و جهانی و به ویژه در بیرون از مرزهایش به دنبال نفت می گردد و در این راه در مجموع از هیچ وسیله ای نیز فروگذار نیست، چرا که باور دارد هدف، وسیله را توجیه می کند. ...

این مقاله از دو بخش بهم پیوسته تشکیل شده است. در بخش اول سعی شده است که با تجزیه و تحلیل جایگاه افریقا در روند توسعه جهانی، جایگاه و اهمیت افریقا و منابع استراتژیک آن برای قدرت های بزرگ مشخص شود. مقاله بر مبنای این فرضیه شکل گرفته است که پرداختن به توسعه افریقا از الزامات تداوم توسعه اقتصادی و صنعتی در جهان می باشد. نکته اساسی در این بحث آن است که بر خلاف اجرای سیاست های استعمار کهنه و نو که بیشتر قصد و نیت استفاده از مزیت های نسبی این قاره توسط کشورهای صنعتی بوده است، سیاست های جدید توسعه باید بر مبنای شتاب بخشیدن به توسعه صنعتی این قاره تبیین بشوند. ...

فرهنگ و تمدن سواحیلی مشخصه اصلی مردمی می باشد که در سواحل شرق و جنوب افریقا زندگی کرده و به زبان سواحیلی یا کیسواحیلی صحبت می کنند. آنها خود را از اعقاب شیرازی ها دانسته و بدین امر افتخار می کنند. خوشبختانه مردم آن سامان این ویژگی را بعنوان یک شرف و برتری ذاتی دانسته و به شیرازی ها احترام می گذارند. این احترام همانا بدلیل اهتمام و عنایت ایرانیان و بویژه شیرازی ها بدان خطه بوده و اینکه ایشان سعی وافری در بهبود شرایط مردم شرق آفریقا داشته و در جهت خلق فرهنگ و تمدن تلاش و همکاری کردند که در افریقا بی نظیر است. ...

چین و قاره افریقا از دوران کهن، بویژه از دهه 1950 به بعد، مناسبات اقتصادی و سیاسی داشته اند. در دوران سی ساله 1950 تا 1980، روابط سیاسی چین با این قاره بیشتر بر مبنای «حمایت از ملل زیر ستم» و روابط اقتصادی نیز بر اساس «کمکهای بلاعوض و وامهای بدون بهره» بود. از عصر اصلاحات و دروازه های باز اقتصادی در چین (1980 به بعد)، مناسبات در همه زمینه ها بر اساس «نفع متقابل» شکل گرفته است. این روابط با چالش های عمده ای از جمله تلاش تایوان و کشورهای غربی برای حضور بیشتر در افریقا و همچنین ناآرامی های قومی و دینی در آفریقا روبرو است. ...

این مقاله به بررسی سیاست خارجی ایالات متحده در قاره افریقا و راهکارهایی که این کشور به منظور حفظ و تامین منافعش در این قاره اعمال می نماید می پردازد. سیاست خارجی ایالت متحده در قاره افریقا دارای فراز و نشیب فراوان بوده است. نویسنده در این مقاله به دو رهیافت انطباق و امتناع در سیاست خارجی ایالات متحده در دوره های مختلف پرداخته و معتقد است که رهیافت انطباق رهیافتی است که ایالات متحده پس از جنگ سرد (دهه پایانی قرن 20 و اوایل قرن 21) به ویژه در دوره کلینتون آن را اعمال نموده است و هنوز هم با اندکی تغییر ادامه دارد. ...