ماهنامه دانش نما
پیاپی 146-147 (اردیبهشت - خرداد 1386)

طی سال های اخیر شاهد احداث و آغاز بهره برداری از بزرگراه هایی بوده ایم که در جهت تکمیل رینگ های ترافیکی شهر ایجاد شده اند. در مقاله ی حاضر چند مساله که پس از اجرای این بزرگراه ها در شهر اصفهان به وجود آمده اند همچون فقدان طراحی شهری برای بزرگراه ها به عنوان فضای شهری و قطع مسیر آنها و مادی های شهر تاریخی اصفهان مورد بررسی قرار گرفته و پیشنهادهایی نیز در جهت رفع این مشکل ارائه گردیده است.

برنامه ریزی شهری در حقیقت هنر و علم نظم دهی استفاده از زمین و جاگذاری ساختمان ها و خطوط ارتباطی ست, به گونه ای که حداکثر استفاده ی اقتصادی راحتی و زیبایی را فراهم آورده و به عنوان تلاشی برای مدون کردن اصول ما را در ایجاد یک زمینه ی فیزیکی متمدن راهنمایی کند. بنابراین کار اصلی آن پیش بینی و هدایت تغییرات آتی ست. به عبارت دیگر هدف از برنامه ریزی شهری فراهم آوردن جا و مکان صحیح در زمان صحیح برای مردم نیازمند می باشد. باید در نظر داشت مشکلات شهری بدون داشتن برنامه ریزی کمتر قابل حل اند و تغییر چهره ی شهرهایی که با مشکلات فراوان شهری دست و پنجه نرم می کنند بدون تلاش مضاعف و برنامه ریزی منطقه ای جهت رفع نیازهای گوناگون اجتماعی فرهنگی اقتصادی و تفریحی آنها ممکن نیست.

هنر آجرکاری و سرامیک شهر اصفهان با تاریخ کهن و درخشان خود توانسته در عرصه های بین المللی الگویی مناسب و قدرتمند برای هنرمندان و معماران معاصر در سراسر جهان باشد. و فضا را برای حضور موفق آنان مهیا گرداند ولی علی رغم نبوغ ذوق و هنر ذاتی هنرمندان و معماران این آب و خاک گام های چندان موثری را در عرصه ی معماری معاصر این خطه شاهد نبوده ایم. نهادینه کردن الگوهای به غایت زیاب و هنرمندانه ی آجرکاری و سرامیک ایران و اصفهان می تواند پیش زمینه ای برای نگاه نوین در فضای معماری شهرها باشد.

کشور ما ایران به لحاظ تنوع اب و هوایی فرهنگی آداب و رسوم هنرها و صنایع مختلفش و همچنین به لحاظ قدمت فرهنگی تاریخی خود دارای موقعیت مناسب و منحصر به فردی ست و همین عوامل می تواند بهترین دلیل برای جذب توریست و گردشگر به حساب آید و با توجه به اینکه در عصر حاضر صنعت توریسم جزو پر درآمدترین صنایع دنیا به شمار می رود. جذب توریست می تواند به چرخه ی اقتصاد کشور کمک شایانی نماید. صنعت توریسم علاوه بر جنبه ی اقتصادی از لحاظ فرهنگی و سیاسی نیز پر اهمیت است و می تواند در شناساندن فرهنگ و تمدن این مرز و بوم گامی موثر بردارد.

این مقاله می کوشد تا به صورت توصیفی با بررسی چند نمایشگاه شاخص جهانی که از نیمه ی دوم قرن بیستم تا به حال برپا شده اند نشان دهد که هر حرکت و ایده ی جدید در معماری ابتدا در نمایشگاه ها ظهور پیدا کرده و پس از آن به جامعه تسری یافته است زیرا در نمایشکاه ها کشورهای مختلف سعی می کنند دستاوردهای علمی و پیشرفت های صنعتی خود را با توجه به روح زمانه و نگرش به آینده ارائه نمایند. به همین دلیل هریک از این پایون ها و نمایشگاه ها می تواند نوع نگرش معماران را تغییر دهند و هدف کلی و آینده ی معماری جهان را تعیین کند.

آسیب دیدگی های ظاهری ابنیه ی شهری اعم از ساختمان های تجاری اداری مسکونی و آثار باستانی موضوعی ست که سال هاست مورد توجه مهندسان عمران و شهرسازی قرار گرفته و شناخت و بررسی های آماری انواع آسیب دیدگی ها در دیوارها, ستون ها و بخش های مختلف سازه ی این بناها از اولین مراحل رفع نواقص و یافتن عوامل پدیدآورنده ی آن هاست. در این مقاله گون های مختلف آسیب دیدگی های ظاهری شماری از آثار تاریخی مهم شهر اصفهان همراه با برداشت تصاویر مورد مطالعه قرار گرفته و در مورد علل بروز آنها بحث شده است.

این مقاله سعی دارد با مراجعه به پتانسیل ساختار سنتی که توسط معماران سنتی انجام می شود زمینه در مطالعه ی مقاومت زلزله در مسائل معماری را در ساختمان ها باز نماید و برخی مسائل خاص و شیوه های مرسوم ساخت و ساز ایران را معرفی نماید که در آنها نقش معماران تحت نظارت خواهد بود.

شیوه ی متداول و کنونی اجرای تیرچه بلوک در ساختمان ها مبتنی بر تحمل وزن سقف توسط شمع های چوبی یا فلزی ست که این شمع ها به مدت سه هفته پس از اتمام بتن ریزی و تا زمانی که سقف مقاومت لازم را به دست آورد, وزن تیرچه بلوک و بتن را تحمل می کنند. این شیوه مستلزم صرف زمانی قابل توجه است که به ویژه در مورد ساختمان های چند طبقه مراحل اجرا و مدیریت پروژه را دچار اختلال و متحمل هزینه های اضافی می کند. برای رفع این نقیصه, سامانه ی جدیدی با نام سامانه ی تیرچه بلوک خودایستا پدید آمده که نیازی به قالب بندی و شمع گذاری ندارد, و در آن تیرچه ها مجددا قابل استفاده می باشند, و به دلیل فاصله ی بیشتر تیرچه ها از یکدیگر (نسبت به شیوه ی متداول) مصرف بتن در این شیوه کاهش می یابد.

در مساله ی کیفیت بتن دو مورد اساسی مطرح است, 1-مقاومت و استحکام کوتاه مدت بتن, که زمان لازم به منظور کسب الزامات کیفی آن تا 28 و حداکثر تا 90 روز است. 2- مقاومت و استحکام بلندمدت که منظور از آن پایداری و دوام طولانی مدت و مستمر بتن است. متاسفانه در اکثر مواقع در کشور ما حساسیت و توجه و تاکید بر مقاومت کوتاه مدت متمرکز است و دوام طولانی مدت بتن مورد غفلت واقع می شود. البته این ویژگی برای کیفیت بتن لازم است. ولی به هیچ عنوان کافی نیست چراکه هدف اصلی از ساخت و ساز داشتن سازه ای بادوام است نه یک بار مصرف.

در این مقاله در خلال بحث کوتاهی که در زمینه ی مدیریت بحران, چرخه ی مدیریت بحران اولویت ها در مقابله با زلزله, نقش سازمان های دولتی و غیردولتی و نگرش مدیریتی و مهندسی ارائه می گردد, به راهکارهای اجرایی در زمینه ی به کارگیری اصول مدیریت بحران پرداخته می شود. نو بودن موضوع در جهان و ایران باعث شده که کشور ما در درجه ی اول از کمبود متخصص و مدارک متنوع برای استفاده در پروژه ها در مضیقه باشد: کمبود اطلاعات زمین شناسی و تکتونیک, کمبود اطلاعات وضعیت خاک, نایابی و ناقص بودن نقشه های شبکه ها و تاسیسات, نوپایی روش های برآورد, و آسیب پذیری و کمبود منابع و مدارک برای مشاوران, از مشکلات اصلی در این زمینه به شمار می آیند.