فهرست مطالب

نشریه سنجش و ایمنی پرتو
سال دوم شماره 1 (پیاپی 5، زمستان 1392)

  • تاریخ انتشار: 1392/12/26
  • تعداد عناوین: 7
|
  • ابوالفضل حیدرزاده صفحات 1-6
    در این مقاله، هدف بررسی میزان نفوذ الکترون در بافت گردن و برآورد دز در این بافت است. برای این کار، از فانتوم گردن شبیه سازی شده توسط کد MCNPX نسخه 6/2 استفاد شده است. فانتوم مورد نظر شامل لایه پوست، چربی زیر پوست، بافت گردن، استخوان گردن و غده تیروئید است. چشمه پرتوی بیرون فانتوم، نزدیک سطح پوست و در ناحیه پشت گردن قرار گرفته است و الکترون های تک انرژی به صورت عمود بر سطح پوست تابیده می شوند. منحنی های به دست آمده نشان می دهند که با افزایش انرژی الکترون فرودی، میزان نفوذ الکترون در بافت بیشتر شده و قله (پیک) منحنی توان توقف الکترون در عمق بیشتری ظاهر می شود. به عبارت دیگر، با افزایش انرژی الکترون فرودی برد آن بیشتر می شود. هرچه انرژی الکترون فرودی بیشتر شود، علاوه بر توزیع انرژی قابل ملاحظه در ناحیه قله منحنی توان توقف، نواحی وسیع تری قبل و بعد از قله، دچار پرتوگیری چشمگیری می شوند.
    کلیدواژگان: فانتوم، برد، توان توقف
  • صفرعلی صفری، مجتبی شمسایی ظفرقندی، رضا اسدنژاد صفحات 7-12
    یکی از اصولی ترین و اساسی ترین ویژگی آزمایشگاه های هسته ای که باید مورد توجه قرار بگیرد، ایمنی پرتو ها و ملاحظات مربوط به فیزیک بهداشت است. در این مقاله، با بررسی موردی یک آزمایشگاه تحقیقاتی فعال در حوزه مطالعات هسته ای واقع در دانشگاه صنعتی امیرکبیر، بر آن شدیم تا با تعیین میزان نرخ دز جذبی در نواحی مختلف آزمایشگاه، نواحی پرخطر یا امن آن را شناسایی کنیم و طبق معیار های استاندارد فیزیک بهداشت و حفاظت در برابر پرتو ها مورد بررسی قرار دهیم. بدین منظور، محیط آزمایشگاه نمونه در سه مرحله، با استفاده از کد MCNP4C شبیه سازی شد؛ به طوری که در مرحله اول، به سهم هریک از پرتو ها از نوع گاما و نوترون در دز جذبی پرداخته شد و سپس، طی مرحله دوم و سوم، دز جذبی کل ناشی از تمامی پرتو ها در نواحی مختلف آزمایشگاه محاسبه و بررس گردید. با نتایج حاصل از این سه مرحله، امن ترین و ناامن ترین نواحی آزمایشگاه تعیین شدند. در پایان، روش استفاده شده در این مقاله، برای تعیین نواحی امن آزمایشگاه، به منظور ارتقا و حفظ سلامت پرسنل آزمایشگاه های هسته ای مشابه نیز پیشنهاد شد.
    کلیدواژگان: دز جذبی، پرتوگیری کارکنان آزمایشگاه، شبیه سازی عددی، ایمنی آزمایشگاه نوترون
  • عباس احمدی، شکوفه خالقی صفحات 13-20
    در این مقاله، توزیع طیفی- زاویه ای تابش پرتوی ایکس پارامتری، در چارچوب نظریه های دینامیکی و سینماتیکی پراش مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج نشان می دهند که اثرات دینامیکی پراش می تواند باعث افزایش شدت، افزایش آستانه انرژی اشباع و تغییر در قطبش تابش شوند. بنابراین، تابش پرتوی ایکس پارامتری با داشتن درخشندگی زیاد، همگرایی بالا، پهنای کم و زاویه زیاد نسبت به جهت حرکت الکترون، می تواند به عنوان منبع نوین تابش پرتوی ایکس برای آنالیز نانوساختارها و مطالعات کاربردی در زمینه های مختلف علوم و پزشکی مورد استفاده قرار گیرد.
    کلیدواژگان: تابش پرتوی ایکس پارامتری، نظریه های دینامیکی و سینماتیکی پراش
  • دلنواز فرودین، مجید زمانی، فرید ناصح نیا صفحات 21-26
    فناوری به کاررفته در لامپ های کم مصرف از نوع فلورسنت فشرده (CFL) سبب شده است که انرژی مصرفی آن ها تقریبا یک چهارم انرژی مصرفی لامپ های رشته ای برای تولید نور معادل باشد. این در حالی است که عمر مفید CFLها حتی تا ده برابر عمر مفید لامپ های رشته ای است؛ لذا بسیاری از لامپ های رشته ای در منازل و مراکز کاری با CFLها جایگزین می شوند. بدیهی است که نهادهای مسئول نیز مردم را به این کار تشویق می کنند تا علاوه بر صرفه جویی در مصرف انرژی، از تولید گاز دی اکسید کربن هم کاسته شود. در کاربرد CFLها، دو نگرانی مطرح شده است: ورود جیوه به محیط زیست در اثر شکستن این لامپ ها و تابش پرتوهای فرابنفش (UV) هنگام روشن بودن. این تحقیق با هدف بررسی میزان پرتوهای فرابنفش CFLهای مورد استفاده برای روشنایی و مقایسه نتایج با حدود استاندارد پرتوگیری انجام شده است. با استفاده از یک دستگاه اسپکترورادیومتر، در شرایط اتاق تاریک شدت موثر (Eeff) پرتوهای فرابنفش تابش شده توسط 50 نمونه CFL با مدل ها، اشکال و توان های مختلف در فواصل متفاوت از لامپ ها اندازه گیری شده است. نتایج نشان می دهد که برای فواصل بیشتر از 30 سانتی متر نسبت به تمامی نمونه های بررسی شده، شدت موثر UV کمتر از حدود استاندارد است، اما در فواصل کمتر ممکن است برای برخی از نمونه ها پرتو دریافتی در مدت های کوتاه و حتی تا یک ساعت بیشتر از حد استاندارد گردد. نتیجه گیری نهایی به این ترتیب است که در صورت استفاده از لامپ روشنایی به مدت طولانی در هر شبانه روز، بهتر است که از CFLهای تک جداره استفاده نشود. همچنین استفاده از CFLها در چراغ های مطالعه یا رومیزی که در فواصل کمتر از 30 سانتی متری ممکن است به کار روند، پیشنهاد نمی شود. در سایر موارد پرتوگیری UV از CFLها کمتر از حد استاندارد پرتوگیری است.
    کلیدواژگان: لامپ کم مصرف، فرابنفش، پرتو، اندازه گیری، حدود پرتوگیری
  • سمانه برادران، فریدون میانجی، بردیا حاجی زاده صفحات 27-32
    دز سنجی فردی نوترون موضوعی چالش برانگیز در زمینه دزسنجی است. دزسنج گرماتاب یاTLD یکی از انواع دزسنج های فردی می باشد که در تعیین میزان پرتوگیری از چشمه های نوترون کاربرد بسیار زیادی دارد. بطور معمول، این دزسنج هاپس از کالیبره شدن با یک گونه منبع پرتوزای نوترونی استاندارد، در مراکز مختلف با کاربردهای گوناگون که در آنها امکان پرتوگیری نوترونی وجود دارد بکار گرفته می شوند. برای کاربرد TLD در اهداف دزسنجی فردی معمولا از موادی نظیر (LiF) که عدد اتمی موثر آن (2/8) نزدیک بافت نرم است استفاده می شود. اما، نکته مهم وابستگی شدید بیناب نوترون به منبع آن و شرایط هندسی مکان پرتوگیری است که برآورد درست دز دریافتی و به ویژه دز معادل را بسیار دشوار می سازد. در این پژوهش رفتار دزسنج های گرماتاب TLD600-700 ساخت شرکت هارشا که در ارائه خدمات دزسنجی فردی نوترون- گاما کشور به کار می روند مورد بررسی قرار گرفته اند. این دزسنج هادر میدان های استاندارد چشمه های-Be 241 Am و 252 Cf در دزهای پایین تا نسبتا بالا پرتودهی شده ( mSv50 تا Sv1) و پاسخ آنها مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. همچنین اطلاعات مهمی در زمینه نسبت پاسخ این دزسنج هادر پرتودهی با چشمه های 241 Am-Be و 252 Cf ارائه گردیده است که از اهمیت کاربردی زیادی در کارآمد سازی و بالاتر بردن دقت در دزسنجی فردی نوترون برخوردار می باشد.
    کلیدواژگان: دزیمتری فردی، چشمه های نوترونی، پاسخ نسبی
  • احسان صادقی، مصطفی زاهدی فر، سمانه نجاری، محسن محرابی صفحات 33-36
    در این پژوهش، امکان استفاده از آشکارساز α-Al2O3:C برای تعیین دز جذب شده پرتو گاما به روش PTTL با استفاده از تابش UVB بررسی شده است. پاسخ PTTL این دزیمتر نسبت به زمان پرتودهی با UVB نیز مورد بررسی قرار گرفته است. با انتخاب زمان پرتودهی UVB به مدت 8 دقیقه، نمودار پاسخ PTTL آشکارساز α-Al2O3:C رسم شده است. با توجه به نتایج به دست آمده، این پاسخ از حدود 1/0 تا mGy 14 به خوبی خطی است. این نتایج امکان استفاده از این دزیمتر را برای تخمین دز جذب شده گاما با استفاده از پاسخ PTTL، حتی برای مقدار دز بسیار پایین (mGy 1/0) نشان می دهد.
    کلیدواژگان: گرماتابی، دزیمتری، PPTl
  • فریدون میانجی، شیدا جعفری، سعیده زریونی، بردیا حاجی زاده صفحات 37-43
    در این مقاله، روش دزیمتری مو برای نخستین بار در کشور، برای تخمین دز دریافتی افراد، مورد پژوهش قرار گرفته است. این روش یکی از نیازمندی های مهم برای سیستم های دزیمتری جامع در برخورد با حوادث بحرانی شدن است. نمونه های مو بر روی چند ناحیه از یک فانتوم راندو تحت تابش با چشمه کالیفرنیم 252 در دزهای گوناگون قرار گرفتند. از خاکسترسازی و سپس محلول کردن برای آماده سازی نمونه ها و از شمارنده سوسوزن مایع برای سنجش پرتوزایی آن ها بهره گرفته شد. نتایج تجربی به دست آمده، کاربرد موفق این روش و حساسیت مناسب آن در اندازه گیری پرتوگیری بدن و تعیین جهت پرتوگیری در حوادث بحرانی شدن را تایید می کند. علاوه بر تهیه منحنی دز پاسخ برای نمونه ای از فرد ایرانی که در ارزیابی پرتوگیری افراد کشور در چنین حوادثی ضروری است، روش مناسب آماده سازی نمونه های پرتو دیده نیز تعیین شده و پارامترهای روش پیشنهادی بهینه سازی شدند.
    کلیدواژگان: دزیمتری مو، حوادث بحرانی شدن، نقشه پرتوگیری بدن، منحنی دز -پاسخ
|
  • Abolfazl Heydarzade Pages 1-6
    Penetration and estimation of absorbed dose of electron in soft tissue is investigated in this paper. Neck phantom was simulated by MCNPX code version 2.6. The Phantom was included skin, adipose, neck tissue, neck bone and thyroid glands. Radiation source kept near to the skin surface and located in the back of the neck. Electrons were collided perpendicular to the skin surface. The curves show that by increasing the electron energy, the electron penetrate more in tissue and peak of electron stopping power curves appear in higher depth.
    Keywords: MCNPX code, Phantom, Range, Stopping power
  • Safar Ali Safari, Mojtaba Shamsaei Zafarghandi, Reza Asadnejad Pages 7-12
    Nuclear radiation protection and safety is one of the most important principles needed to consider in nuclear labs. At this article, Dr. Shahriari Nuclear Laboratory, was selected as a case study for investigation of total absorbed dose at the different points of the lab to determine the safe or hazardous points in it, according to nuclear radiations safety rules. Therefore, the environment of the laboratory was simulated at three levels by MCNP code. At the first level we studied the influence of both gamma and neutron absorbed dose. At levels two and three, effect of all radiations were investigated and calculated. At the end according to the results abstained from three simulation levels, the safe and hazardous points of the laboratory were determined. Finally, based on the method used in this study to determine the safety of the laboratory, recommendations are presented to protect the personnel of similar laboratories.
    Keywords: Absorbed Dose, Exposure of Employees, Simulation, MCNP code, Neutron Laboratory, Safety
  • Abbas Ahmadi, Shokoofeh Khaleghi Pages 13-20
    In this paper, the parametric X-ray radiation (PXR) spectral-angular distribution in the framework of the dynamical and kinematical diffraction theory was investigated in details. It is shown that dynamical diffraction effects can be increase with intensity of radiation, increase threshold energy saturation and the change in polarization of the radiation. Therefore, some unique properties of PXR such as narrow band width, tune ability and emission at large angles with respect to the electron velocity vector make PXR a useful source of X-ray radiation for applications in nanostructure analysis and in all modern technologies and science.
    Keywords: Parametric X-ray radiation (PXR), Dynamical, kinematical diffraction theory
  • Delnavaz Darvadin, Majid Zamani, Farid Nasehnia Pages 21-26
    Iranians are replacing traditional incandescent lamps with Compact Fluorescent Lamps (CFLs), because they use about a quarter of the power of incandescent lamps and their lifecycle is up to ten times longer. Government encourages public to use CFLs too, for saving energy and reducing carbon dioxide emissions. Small amounts of mercury are used in CFLs, released to the environment if they are broken, but their lower energy consumption and then lower energy production can compensate it. Researchers have shown that CFLs can emit ultraviolet radiation (UVR) at levels that under certain conditions of use can result in exposures higher than ICNIRP limits. This research has been done to make sure that public exposures to UVR, by using CFLs remain within exposure limits defined by Iranian Regulatory Authority in National Standard "Non Ionizing Radiation-Exposure Limits", compatible with ICNIRP limits. Effective irradiance (Eeff) of 50 different models and brands of single and double envelope CFLs with different nominal powers were measured. All measurements were made in a dark room at 30 cm distance from bulbs. For some lower power lamps used in shorter distances, Eeff were defined in 5, 10 and 20 cm distances too. The results show that for all lamps, Eeff is very low in 30 cm distance such that someone may be over exposed if exposure time is at least 16 hours a day (h/d). But at lower distances, 5 or 10 cm, by single envelop CFLs this time may be reduced to 1 h/d. It is concluded that very photosensitive people, or if people use CFLs as desktop or bedside lamps, they are better to use double envelop ones. For distances more than 30 cm and exposure durations less than 16 h/d, exposure levels are lower than standard limits for all ordinary CFLs.
    Keywords: CFL, UV radiation, Measurement, ICNIRP limits
  • Samaneh Baradaran, Fereydoon Mianji, Bardia Hajizadeh Pages 27-32
    Neutron individual dosimetry is challenging subject in dosimetry field. Thermoluminescent dosimeter (TLD) is one of the types of personal dosimeters that is extremely used to determine the doses of neutron sources. Typically, this type of dosimeter is used in different centers with a variety of applications after calibration with a standard neutron radiation sources. Usually, materials of TL crystal that used in personal dosimetry purposes have the effective atomic number of soft tissue such as (LiF). But, importantly, the heavy dependence of the neutron spectrum to geometry of the source location makes the estimation of doses particularly the dose equivalent very difficult. This research is studied on TLD600-700 HARSHAW that used in individual neutron - gamma dosimetry services in Iran. This dosimeters are irradiated with standard sources 241Am-Be and 252Cf at low doses to high doses and their behavior are studied and analyzed. Also the important information about relative response of these dosimeters that irradiated by 241Am-Be and 252Cf sources is presented.
    Keywords: Personal dosimetry, TLD 600, 700, neutron sources, relative response
  • Ehsan Sadeghi, Mostafa Zahedifar, Samaneh Najari, Mohsen Mehrabi Pages 33-36
    Phototransferred thermoluminescence (PTTL) was used to reeestimate the absorbed gamma dose in α-Al2O3:C dosimeter. The PTTL response of this phosphor for different UVB irradiation times was investigated. The results show a linear PTTL response for gamma absorbed doses from 0.1 to 14 mGy. Because of high PTTL sensitivity in this phosphor, the low limit of re-estimated gamma dose using PTTL method is very low compared to other phosphors.
    Keywords: Thermoluminescence, Dosimetry, α, Al2O3:C, Phototransferred thermoluminescence, UVB
  • Fereydoon Mianji, Sheida Jafari, Saeedeh Zaryouni, Bardia Hajizadeh Pages 37-43
    This paper proposes a method for dose estimation in criticality accidents through hair dosimetry. This method is one of the essential requirements of a comprehensive dosimetry system for responding the criticality accidents. The hair samples were irradiated to different dose levels on a RANDO phantom in a standard Cf-252 field. Post-preparation of the samples were done by solving them in appropriate solvent and the activity of the solutions were measured using a liquid scintillation counter. The results prove the reliability of the method for body dose assessment and define the direction of the irradiation with a sound sensitivity. Furthermore, the dose-response of an Iranian hair type is obtained, the adequate preparation process of the irradiated samples is defined, and the parameters for the proposed method are optimized.
    Keywords: Hair Dosimetry, Criticality Accidents, Body Dose Assessment, Dose, Response Curve