فهرست مطالب

نشریه سنجش و ایمنی پرتو
سال سوم شماره 1 (پیاپی 9، زمستان 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/11/25
  • تعداد عناوین: 7
|
  • روش جدید خورش چندمرحله ای کالیبراسیون آشکارساز ردپای هسته ای 39CR- برای بیناب سنجی ذرات آلفا
    فربد بهرامی، فریدون عبدالله میانجی، مهران طاهری، رضا فقیهی صفحات 1-6
    در این مقاله، کاربرد آشکارساز غیرفعال ردپای هسته ای 39CR- در بیناب سنجی ذرات آلفا مورد بررسی قرار گرفته است. در این راستا از یک چشمه استاندارد امرسیوم-241 به عنوان منبع پرتو آلفا و لوله های موازی ساز برنجی با ارتفاع های مختلف، برای تعیین انرژی ذرات آلفا استفاده شد. آشکارسازها با ذرات آلفا در محدوده انرژی MeV 8/4 - 8/ تابش داده شده و خورش آن ها با محلول هیدروکسید سدیم در دمای 85 درجه سانتی گراد و بر پایه روش خورش چندمرحله ای با بازه های زمانی 5/1 ساعتی انجام شد. نتایج تجربی حاصل نشان داد که با افزایش زمان خورش، بیشینه قطر ردپای ظاهرشده بر روی آشکارسازها در انرژی های بالاتر ذرات آلفا رخ می دهد. با توجه به بروز همپوشی (یک به یک نبودن) در منحنی «انرژی آلفا قطر ردپا» در زمان های خورش ناکافی، با انجام آزمایش های لازم کمینه زمان خورش لازم برای بیناب سنجی موثر در محدوده انرژی آلفای MeV 8/4 - 8/0 تعیین گردید. نشان داده شد که با افزایش زمان خورش تا 5/10 ساعت می توان بر مشکل همپوشی در بازه انرژی مورد نظر غلبه کرده و نموداری کاربردی برای بیناب سنجی ذرات آلفا در یک میدان ناشناخته تهیه کرد. همچنین راندمان ثبت این آشکارساز برای ذرات آلفا در بازه انرژی های مورد بررسی نزدیک به 100% به دست آمد.
    کلیدواژگان: دزسنجی ردپا، قطر ردپا، محلول خورش، بیناب سنجی آلفا
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • تولید آشکارساز سوسوزن سولفید روی آلاییده با نقره[ZnS(Ag)] برای شمارش ذرات آلفا
    فرشته ساحلی، مهدی سهرابی، خیرالله محمدی صفحات 7-12
    در این پژوهش، پودر سولفید روی آلاییده با نقره[ZnS(Ag)] با روش شیمیایی هم رسوبی در اتمسفر نیتروژن، به منظور آشکارسازی ذرات آلفا تهیه و سنتز شد. به منظور بهینه سازی بازده شمارش ذرات آلفا، غلظت های متفاوتی از ناخالصی یون نقره مورد بررسی قرار گرفت. ویژگی های اپتیکی و ساختاری پودر سنتزشده با استفاده از طیف فوتولومینسانس (PL) و میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) و الگوپراش پرتو ایکس (XRD) مورد بررسی قرار گرفت. سپس پودر سنتزشده با ضخامت های 5/3 تا 25 میلی گرم بر سانتی متر مربع بر روی زیرلایه 2 میلی متری پلکسی گلاس لایه نشانی شد. نتایج نشان داد سوسوزن تولیدشده با ضخامت 75/17 میلی گرم بر سانتی متر مربع، 36 درصد شار گسیلی چشمه را آشکارسازی می کند، درحالی که نمونه تجاری این پودر در شرایط مشابه، 67 درصد گسیل چشمه را آشکارسازی می کند. لذا بازده شمارش ذرات آلفا پودر سنتزشده به این روش، 54 درصد پودر تجاری است.
    کلیدواژگان: سولفید روی، نقره، هم رسوبی، شمارش آلفا، سوسوزن
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • تفکیک دز نوترون و گاما در میدان های آمیخته(n-γ (Am-Be، 137Cs) با استفاده از دزیمتر TLD-500
    احسان صادقی، مصطفی زاهدی فر، محسن محرابی صفحات 13-18
    در این تحقیق، امکان استفاده از دزیمتر Al2O3:C-α (TLD-500) برای تخمین دز گاما در میدان های مرکب نوترون و گاما با استفاده از روش نسبت دو قله بررسی شد. قله اصلی این دزیمتر از دو قله همپوش تشکیل شده است. نسبت شدت گرماتابی قله 2 به قله 1 این دزیمتر در میدان خالص گاما (137Cs) 49/1 و برای میدان نوترون Am-Be این نسبت 12/1 به دست آمد. قرص های TLD-500 مشخص به طور جداگانه، از 7 درصد تا 48 درصد دز کل در 6 مرحله پرتودهی شدند. نتایج به دست آمده موفقیت استفاده از این دزیمتر در روش نسبت دو قله را نشان می دهند.
    کلیدواژگان: گرماتابی، دزیمتری نوترون، میدان آمیخته، نسبت دو قله
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • شبیه سازی کالریمتر آب برای گستره دز پایین باریکه الکترون سطح درمانی با استفاده از کد کامپیوتری MCNP4C
    ناهید حاجیلو، سید مصطفی محمدی، گلرخ شفیعی، فرهود ضیایی صفحات 19-24
    در این کار پژوهشی، یک دستگاه کالریمتر آب که به منظور دزیمتری باریکه الکترون های حاصل از شتاب دهنده های درمانی و در گستره دز جذبی پایین به کار می رود، با استفاده از کد کامپیوتری MCNP4C شبیه سازی شد. سپس منحنی های دز عمق محاسبه و با مقادیر تجربی مقایسه شد. همچنین تاثیر لایه های پراکننده در عمق دز بیشینه مورد بررسی قرار گرفته و مشخص شد که حضور لایه های پراکننده منجر به جذب دز بیشینه در عمق کمتر می شود.
    کلیدواژگان: دزیمتری، کالریمتر، شبیه سازی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • محاسبه تابع انتقال مدولاسیون برای بررسی کنترل کیفی در رادیولوژی دیجیتال
    امیر موافقی، سعید حسین زاده سرنسری صفحات 25-30
    استفاده از دستگاه های رادیولوژی دیجیتال بدون بررسی پارامترهای مرتبط با کیفیت تصاویر آشکارسازهای دیجیتال می تواند موجب از بین رفتن برتری های ذاتی این سیستم ها و حتی افزایش دز بیمار در این دستگاه ها نسبت به دستگاه های سنتی گردد. یکی از پارامترهای مرتبط با کیفیت تصاویر که قدرت تفکیک سیستم را در فرکانس های مکانی مختلف نشان می دهد، تابع انتقال مدولاسیون، MTF (Modulation Transfer Function) نامیده می شود. هدف از این تحقیق، به دست آوردن پارامتر MTF برای دو نوع آشکارساز دستگاه رادیولوژی دیجیتالی و مقایسه آن هاست. در این تحقیق، دستگاه های رادیولوژی دیجیتالی ساخت شرکت های Siemens وSwiss ray انتخاب شده اند. به منظور به دست آوردن MTF این دستگاه ها یک فانتوم لبه با ضخامت mm 8/0 و از جنس سروبند (آلیاژی از سرب) طراحی و ساخته، سپس MTF دستگاه ها با استفاده از تصاویر دیجیتالی لبه به دست آمده از هر سیستم محاسبه شد. با توجه به نتایج MTF به دست آمده برای دستگاه رادیولوژی دیجیتال Swiss ray، مشاهده می شود که MTF این سیستم در شرایط پرتودهی متفاوت، رفتار یکسانی از خود نشان می دهد و تغییرات دز در سطح آشکارساز، تغییرات جزئی (کمتر از 1%) را دارد. این نتایج با نتایج تجربی اندازه گیری MTF این سیستم که مارشال و همکارانش اندازه گیری کرده اند، توافق خوبی دارد. مقادیر MTF دستگاه Siemens در فرکانس های مکانی پایین با تغییر مقادیر دز در سطح آشکارساز، تغییرات قابل توجهی از خود نشان داد. بررسی ها نشان می دهد که زیاد بودن حجم کاری دستگاه Siemens و همچنین وجودنداشتن کنترل کیفی بر آن در بازه های زمانی مناسب، از عوامل موثر در اختلال MTF این دستگاه است. درنهایت، این تحقیق اهمیت ویژه کنترل کیفی و راهکار عملی استفاده از MTF را به این منظور نشان می دهد.
    کلیدواژگان: تابع انتقال مدولاسیون، فانتوم لبه، کارایی آشکارساز، رادیولوژی دیجیتالی، کیفیت تصویر
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی مواجهه کارکنان یک نیروگاه حرارتی با میدان مغناطیسی در فرکانس بی نهایت کم و اثر احتمالی آن بر شدت بی خوابی و خواب آلودگی آنان
    محمدرضا منظم، حامد جلیلیان، کامران نجفی، سید ابوالفضل ذاکریان، قاسم زارع صفحات 31-38
    بی خوابی ازجمله شایع ترین اختلالات خواب است که به صورت اشکال در شروع یا تدوام خواب یا بیدار شدن صبح زود مطرح می شود. خواب آلودگی ازجمله عواملی است که با تصادفات رانندگی، حوادث شغلی، کاهش کارایی و مشکلات بین فردی متعددی همراه است. مطالعه حاضر با هدف بررسی شدت بی خوابی و خواب آلودگی کارکنان یک نیروگاه حرارتی شهر تهران که در مواجهه با میدان های مغناطیسی با فرکانس بی نهایت کم بودند، طراحی شد. مطالعه به صورت مورد-شاهد طراحی گردید. به منظور بررسی مواجهه این دو گروه، برآیند چگالی شار میدان مغناطیسی با فرکانس بی‏نهایت کم توسط دستگاه TES-1934 در محیط کاری و تردد کارکنان اندازه گیری شد. از پرسشنامه استاندارد شدت بی خوابی (ISI) و پرسشنامه خواب آلودگی اپورث (ESS) جهت بررسی وضعیت شاغلان استفاده شد. حداکثر مواجهه در گروه آزمون و کنترل به ترتیب، Tμ 95/2 و Tμ17/0 بود. بین دو گروه از نظر مواجهه با میدان مغناطیسی در فرکانس بی‏نهایت کم، اختلاف معنادار آماری وجود داشت (001/0p<). از نظر شدت بی خوابی، تفاوت معنادار آماری بین گروه کنترل و آزمون وجود داشت (015/0=p)، اما ازلحاظ خواب آلودگی، اختلافی مشاهده نشد (51/0=p). هرچند میزان مواجهه در گروه های مختلف شغلی از حدود مواجهه شغلی بالاتر نبود، درجاتی از شدت بی خوابی در کارکنان در معرض مشاهده گردید. این امر می تواند نقش احتمالی این میدان ها در اختلالات خواب را نشان دهد. افزایش تعداد نمونه ها و همچنین انجام مطالعات عینی و آزمایشگاهی، می تواند گویای نتایج روشن تر از این اثرات باشد.
    کلیدواژگان: مواجهه شغلی، میدان مغناطیسی با فرکانس بی نهایت کم، بی خوابی، خواب آلودگی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی و اندازه گیری دز پرتوهای نوترون ثانویه در پرتودرمانی با اشعه ایکس پرانرژی در بیمارستان آیت الله خوانساری اراک
    زهرا غلامی، سعید حمیدی، فتح الله محقق، یاسر کاسه ساز، مهسا حسینی صفحات 39-47
    امروزه رادیوتراپی با شتاب دهنده های خطی پزشکی پرانرژی، یکی از روش های درمان موثر غده های بدخیم به شمار می رود. در این دستگاه ها از برهم کنش های فوتون های پرانرژی (بزرگ تر از MeV7) با اجزای سر شتاب دهنده، تخت و حتی بدن بیمار، آلودگی فوتونوترونی تولید می شود. هدف از این مطالعه، اندازه گیری دز نوترون های تولیدشده در دستگاه شتاب دهنده پزشکی الکتا مدل Precise بیمارستان آیت الله خوانساری اراک با استفاده از شبیه سازی به کمک کد مونت کارلویی MCNPX و مقایسه این یافته ها با نتایج تجربی حاصل از دزیمترهای600TLD- و700TLD- می باشد. نتایج حاصل نشان می دهد نسبت دز نوترون های حرارتی به دز فوتون های فرودی در TLDای که دقیقا زیر گانتری و روی تخت قرار دارد (TLD شماره 1) در محاسبات شبیه سازی 0.2٪ و در آزمایش تجربی 0.21٪ است، لذا اگر خطای بین نتایج تجربی و شبیه سازی محاسبه گردد، مشاهده می شود که خطایی در حدود 4٪ بین نتایج تجربی و شبیه سازی وجود دارد، پس تطابق خوبی بین نتایج تجربی و شبیه سازی وجود دارد.
    کلیدواژگان: شتاب دهنده خطی، آلودگی فوتونوترونی، مونت کارلو
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
|
  • A new multistage etching method for calibration of CR-39 nuclear track detector for alpha particles spectroscopy
    Farbod Bahrami, Fereydoon Abdolah Mianji, Mehran Taheri, Reza Faghihi Pages 1-6
    In this paper, application of the CR-39 passive nuclear track detector for spectrometry of alpha particles is investigated. To this end, a standard Am-241 source as the alpha radiation source, and brass collimators with different heights for energy determination of alpha particles were utilized. The detectors were irradiated by alpha particles in the energy range of 0.8 to 4.8 MeV and then were etched by sodium hydroxide solution in the temperature of 85 ℃ based on the multistage etching process with 1.5 hr etching time intervals. The experimental results showed that by increasing the etching time, the maximum track diameter happens in the higher energies of alpha particles. Owing to the occurrence of the overlap effect in the “alpha energy-track diameter” curve for insufficient etching times, experiments were carried out to define the minimum required time for efficient spectrometry over the alpha energy range of 0.8 to 4.8 MeV. It is shown that by increasing the etching time to 10.5 hr the overlapping effect can be overcome for the mentioned energy range and a practical diagram for alpha particles spectrometry in unknown fields can be obtained. Also, the detection efficiency of this method for alpha particles was measured to be near 100%.
    Keywords: Track dosimetry, Track diameter, Etching solution, Alpha spectrometry
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Production of silver-activated zinc sulfide (ZnS:Ag) scintillation detector for counting alpha particles
    Fereshteh Saheli, Mehdi Sohrabi, Khirollah Mohammadi Pages 7-12
    In this research, Zinc Sulfide doped with Silver (ZnS:Ag) powders were synthesised on Nitrogen atmosphere for detection of alpha particles by chemical Co-precipitation method. Different concentrations of Silver ions were investigated to optimize impurities amount for achive best alpha counting efficiency. Optical and structural characteristics of the synthesized powder using Photoluminescence Spectroscopy (PL), Scanning Electron Microscope (SEM) and X-Ray Diffraction (XRD) was studied. Then, the synthesized powders with thickness in range of 3.5 to 25 mg.cm-2 were deposited on the Plexiglass substrate. The efficiency of this produced screen scintillation for alpha particles was measured. Results show that the synthesized ZnS:Ag scintillator have an alpha counting efficiency of the source fluence equal to 36%, where that of the commercial ZnS(Ag) powders is 67%.
    Keywords: Zinc Sulfide, Ag, Co, Precipitation, Alpha Counting, Scintillation
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Theseparation of gamma and neutron doses inmixed gamma-neutron radiation fieldusing α-Al2O3:C (TLD-500) dosimeter
    Ehsan Sadeghi, Mostafa Zahedifar, Mohsen Mehrabi Pages 13-18
    The possibility of employing α-Al2O3:C (TLD-500) for estimation of gamma dose in mixed n-γ radiation fields by two peak method has investigated. It was found that the main peak can be reliably deconvoluted to two component glow peaks. The ratio of peak 2 to peak 1 in pure gamma ray radiation field (137Cs) is 1.49 whereas irradiation by Am-Be neutrons results in a ratio of 1.12. The precision of the evaluation was investigated by separately irradiating TLD-500 chips to known gamma dose from 7% out of the total dose up to 48% during six steps. Results show that this phosphor can successfully be applied for mixed field dosimetry using two peak method.
    Keywords: Thermoluminescence, Neutron dosimetry, α, Al2O3:C, Tow peak method, Mixed field
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Simulation a water calorimeter for low dose electron beam in therapy level, using MCNP4C computer code
    Nahid Hajiloo, Seyyed Mostafa Mohammadi, Golrokh Shafiee, Farhood Ziaie Pages 19-24
    In this research, a water calorimeter that can be used for dosimetry of electron beams from therapy accelerators at low absorption dose has been simulated using MCNP4C computer code. Then the depth dose curves were calculated and compared with experimental values. In addition, the effect of back scattering layers in depth of maximum dose was studied and it was found that these layers absorb the maximum dose in lower depths.
    Keywords: Dosimetry, Calorimeter, Simulation, MCNP4C code
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Calculation of the modulation transfer function in digital radiology for system of quality control
    Amir Movafeghi, Saeed Hosseinzadeh, Saransary Pages 25-30
    The usage of digital radiology systems with insufficient quality control of digital image detectors can efface inherent superiorities of digital systems in comparison with analogue radiology systems and even makes an increased level of patients’ radiation doses. Modulation transfer function (MTF) is one of the most important parameters related to image quality and digital detectors efficiency. In this study, MTFs of two digital radiology systems (namely, Swiss ray and Siemens) are measured using an edge reference block. The results then were used for the system evaluations. For MTF measuring, an edge reference block was constructed from a 0.8-mm-thick Cerrobend foil. The pre-sampled MTFs of the systems were measured using an edge method. The different MTF values were measured by changing dose levels at Siemens digital detectors surface. The Swiss ray digital detector slightly changed on that dose levels (less than 1%) and showed better results. These results are in good accordance with practical MTF measurements of Marshall et al research. Investigation showed that some quality control weaknesses existed in Siemens system. This is due to heavy work load and insufficient quality control of the system in proper time periods. Finally, this research showed the importance of quality control program and the importance of MTF parameter for quality control measurement of digital radiology systems.
    Keywords: Modulation transfer function, Edge phantom, Digital radiology, Detector efficiency, Image quality
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Survey of extremely low frequency magnetic fields exposure of the thermal power plant employees and its possible effect on insomnia severity and sleepiness
    Mohammad Reza Monazzam, Hamed Jalilian, Kamran Najafi, Seyyed Abolfazl Zakerian, Ghasem Zare Pages 31-38
    Insomnia is one of the most common sleep disorders, characterized by difficulties in sleep initiation, sleep maintenance or early morning awakening. Sleepiness is also such issues that associated with driving accidents, work accidents, and reduces efficiency and numerous interpersonal difficulties. The aim of the present study is to evaluate the severity of insomnia and sleepiness workers who were exposed to extremely low frequency magnetic fields in one of thermal power plants in Tehran as a case-control study. In order to exposure evaluation of these groups, resultant magnetic flux density with extremely low frequency was measured with TES-1394 device in workplace and commuting of worker. Insomnia severity index and Epworth Sleepiness scale was used to assess insomnia and sleepiness status and depression. The maximum exposure in case and control group was 2.95 µT and 0.17 µT, respectively. There are significant differences in extremely low frequency magnetic field exposure between case and control groups (p
    Keywords: Occupational Exposure, ELF Magnetic Fields, Insomnia, Sleepiness
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Evaluation and measurement of the secondary neutron dose in high energy X-ray radiotherapy at the Ayatollah Khansari hospital
    Zahra Gholami, Saeed Hamidi, Fatollah Mohaghegh, Yaser Kasesaz, Mahsa Hosseini Pages 39-47
    Medical linear accelerators (linacs) are used efficiently in radiation therapy for tumor treatments. In these devices interaction of high energy photons (greater than 7 MeV) with the target, flattening filters, collimators and even body and patients bed produce secondary particles such as neutrons(photo-neutron production). The purpose of this study is measuring the neutrons dose produced in medical linear accelerator Elekta Precise by using monte carlo code MCNPX simulation and comparing them with the experimental results of the TLD-600 and TLD-700 dosimeters The results show that for the TLDs located exactly below the gantry and on the bed (TLD 1), the thermal neutrons dose proportion to the dose of photons incident in simulation calculations is 0.2%, where the experimental value is 0.21% . The discrepancy between the experimental results and the calculation is around 4%, which shows a good agreement.
    Keywords: Linear accelerator, MCNPX, Monet Carlo, Photoneutron, TLD detector
    Abstract View Paper Original: Persian