فهرست مطالب

آموزش مهندسی ایران - پیاپی 61 (بهار 1393)

فصلنامه آموزش مهندسی ایران
پیاپی 61 (بهار 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/02/24
  • تعداد عناوین: 8
|
  • قاسم سلیمی صفحات 1-24
    در دهه کنونی فرایند تسهیم دانش بین اعضای هیئت علمی به عنوان یک موضوع و حوزه مطالعاتی جذاب در ادبیات مدیریت آموزش عالی مطرح شده است. در این مطالعه تلاش شده است تا از منظر اعضای هیئت علمی عوامل موثر بر رفتار تسهیم دانش آنان بررسی شود. جامعه آماری پژوهش شامل اعضای هیئت علمی دانشگاه های فنی و مهندسی و غیر فنی و مهندسی شهر تهران بود. نمونه ای با حجم 227 نفر بر اساس روش نمونه گیری تصادفی نسبتی انتخاب شد. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بود که پایایی آن 903/0 محاسبه شد. برای تحلیل داده ها از آزمون همبستگی پیرسون، آزمون تی مستقل و آزمون تحلیل واریانس یک راهه استفاده شد. نتایج به دست آمده از پژوهش نشان داد که در محیطهای دانشگاهی کیفیت ارائه دانش اعضای هیئت علمی با همدیگر، بهتر از دریافت دانش اعضای هیئت علمی از سوی همکاران است. اعضای هیئت علمی گروه فنی و مهندسی نسبت به سایر گروه ها تعاملات نوشتاری سازنده تری دارند. اعضای هیئت علمی گروه فنی و مهندسی نسبت به اعضای هیئت علمی گروه علوم انسانی تعاملات فردی، نوشتاری و شبکه ساز بهتری با همکاران داشته اند.
    کلیدواژگان: آموزش عالی، تسهیم دانش، اعضای هیات علمی، محیط های دانشگاهی مهندسی
  • حسین معماریان صفحات 25-43
    تعاریف مختلفی برای خلاقیت ارائه شده است، ولی نظر غالب خلاقیت را تولید چیزی می داند که هم بدیع و هم با ارزش باشد و این در واقع، هدف اصلی مهندسان در طراحی یا همان اوج فعالیتهای مهندسی است. پژوهشها نشان داده است که خلاقیت به مواردی چون سن، معلومات و هوش فرد بستگی زیادی ندارد و همه می توانند خلاق باشند، به شرط آنکه شرایط موجود باشد و افراد نیز به این امر باور داشته باشند. بدیهی است که در مسیر یک فرایند خلاق موانعی نیز ممکن است وجود داشته باشد. تاکید آموزش سنتی بیش از همه بر توسعه تفکر همگرا یا نقاد در فراگیران است. در اثر تحولی که در روش های یاددهی یادگیری در چند دهه اخیر صورت گرفته، توسعه تفکر واگرا یا خلاق در فراگیران به تدریج اهمیت بیشتری یافته است. بررسی ها نشان می دهد که در آموزش مهندسی ایران بیشتر بر تفکر نقاد تاکید می شود و توسعه تفکر خلاق در دانشجویان اهمیت کمتری دارد. این در حالی است که تفکر خلاق نقش انکارناپذیری در طراحی مهندسی، که اوج فعالیتهای مهندسان است، دارد. در این مقاله ضمن مرور برداشتهای مختلفی که از خلاقیت فردی و گروهی وجود دارد، با درنظر گرفتن تجربه های نوین جهانی در زمینه فرایند یاددهی یادگیری، پیشنهادهایی برای توجه بیشتر به تفکر خلاق در آموزش مهندسی ایران و همچنین، روش هایی برای برانگیختن خلاقیت در دانشجویان مهندسی کشور ارائه شده است.
    کلیدواژگان: خلاقیت، آموزش مهندسی، طراحی مهندسی، تفکر نقاد و همگرا، تفکر خلاق و واگرا، ایران
  • سید ابراهیم ابطحی صفحات 45-68
    تاخیر در گسترش یا برپائی کم کیفیت دوره های دانشگاهی میان و فرا رشته ای گرایشهای مهندسی دو آسیب جدی در مسیر همسویی با تغییرات مستمر علم و فناوری در جهان است. در این مقاله با اشاره به تجارب و آسیبهای موجود در جهان و ایران روشگانی برای تولید یا بهبود این دوره ها پیشنهاد شده است. چارچوب این روشگان مبتنی بر تعمیم مدلهای زد (زنجیره های درسی)، مدل حوزه ها و واحدهای دانشی کار گروه مشترک پژوهشی «انجمن ماشینهای رایانشی» و «موسسه مهندسان برق و الکترونیک» و تعمیم الگوی «پیکره های دانشی» دروس به پیکره های دانشی متوازن همجوش است. نام پادمه؛ یعنی پیکره-های دانشی متوازن همجوش هم به همین دلیل برای آن انتخاب شده است. در این چارچوب سواد اولیه مورد نیاز آغاز دوره-های میان رشته ای، چند رشته ای و فرا رشته ای به گونه ای پیش بینی و برای تعیین آنها ویژگی و فرایند پیشنهاد می شود که از آفت تمایل به برپایی این دوره ها یا ادامه تحصیل در آنها در دوره های کارشناسی ارشد به علت یا امکان قلت یا عمق کم محتوایی، پیشگیری شود. بخش اول مقاله شامل تبیین مختصر مفروضات و تعاریف استاندارد و رایج مفاهیم پیشا رشته، رشته و پسا رشته ای و تبیین تفاوتهای آنها و توجیه لزوم ورود دانشگاه های مهندسی ما به ارائه با کیفیت این دوره ها اختصاص دارد. همچنین، پس از تشریح روشگان با ارجاعات کافی، به مشخصات کمینه داوطلبان شرکت در این دوره ها اشاره شده است.
    کلیدواژگان: آموزش میان رشته ای، پیکره های دانشی، حوزه ها و واحدهای دانشی، برنامه درسی مدل، پایه، همجوشی متوازن بین رشته ای
  • حسن بشیری، محمد حسینی مقدم، مریم صنیع اجلال، مهدی ایران نژاد صفحات 69-95
    دانشگاه یکی از مهم ترین پیشرانهای توسعه کشورهای مختلف محسوب می شود. این نهاد مهم اجتماعی به دلیل نقش و رسالتی که در تربیت نیروی انسانی، آموزش مهارتها و روش های مورد نیاز برای اجرای امور مختلف دارد، همواره در سیاستگذاری ها و تصمیم گیری های مهم برای توسعه مورد توجه بوده است. نقش دانشگاه های صنعتی در توسعه کارآفرینی و نوآوری در جامعه و دستیابی به پیشرفتهای فنی و اقتصادی چشمگیر است. از این رو، از دانشگاه های صنعتی ایران انتظار می رود که در توسعه و پیشرفت کشور یکی از مهم ترین نقش آفرینان باشند. نکته حایز اهمیت آن است که دانشگاه های صنعتی ایران جدا و مصون از تحولات محیطی خود نیستند؛ به عبارت روشن تر، تحولات فضای ملی و بین المللی نقش مهمی در اثربخشی و نقش آفرینی این دانشگاه ها دارد. پاسخگویی به نیازهای ملی برای ارتقای مهارتها، تامین منابع انسانی و ترویج آموزشهای فنی و مهندسی مورد نیاز برای دستیابی به اهداف ملی از یک سو و حضور در عرصه رقابت پذیری بین المللی و هماوردی با موسسات همتای معتبر جهانی از سوی دیگر، از مهم ترین تعاملات دانشگاه های صنعتی ایران با محیط پیرامونی محسوب می شود. با توجه به این مهم، در این مقاله تلاش شده است تا با بهره گیری از روش های مطالعه تطبیقی، تحلیل محتوای اسناد و مدارک و تحلیل روند و کارگاه مدلی پیشنهاد شود و از منظر آینده پژوهی مهم ترین روندهای مرتبط با دانشگاه های صنعتی جهان شناسایی و بر اساس مدل، توصیه های سیاستگذاری تدوین شود.
    کلیدواژگان: پویش محیطی، تحلیل روند، دانشگاه صنعتی، آینده پژوهی
  • مهدی محمدی، رضا ناصری جهرمی، هادی رحمانی، مهدی زارعی صفحه 97
    در پژوهش حاضر با تاکید بر ضرورت آموزش مهارتهای خودراهبری یادگیری در نظام آموزش عالی، ارزشهای تحصیلی دانشجویان بررسی و نشان داده شده است که چگونه ارزشها می توانند بر میزان انتخاب اهداف تاثیر بگذارند. همچنین، با بررسی ادراک دانشجویان از کیفیت تدریس اعضای هیئت علمی، مسیر برنامه ریزی صحیح برای رفع مشکلات آنان در حوزه های مختلف فرایند یاددهی و یادگیری هموار می شود. هدف کلی از انجام دادن این تحقیق مقایسه خودراهبری یادگیری، ارزشهای تحصیلی و ارزشیابی دانشجویان رشته های مهندسی از کیفیت تدریس اعضای هیئت علمی بود. جامعه آماری پژوهش تمام دانشجویان دوره کارشناسی رشته های فنی و مهندسی دانشگاه هرمزگان در سال تحصیلی 92- 1391 بودند که شامل 860 نفر بود. با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی از هر گروه مهندسی یک رشته و از هر رشته یک کلاس کارشناسی به صورت تصادفی تعداد 533 نفر انتخاب شدند. ابزار تحقیق شامل سه پرسشنامه خودراهبری، ارزشهای تحصیلی و ادراک دانشجویان از کیفیت تدریس اعضای هیئت علمی بود که پس از محاسبه روایی و پایایی بین افراد نمونه توزیع شد. با استفاده از روش های آمار استنباطی داده ها تحلیل شدند. نتایج نشان داد که بین میزان خودراهبری یادگیری، بین ارزشهای تحصیلی و بین میزان ادراک دانشجویان از کیفیت تدریس اعضای هیئت علمی بر اساس رشته های مختلف مهندسی، جنسیت و نوع سکونت تفاوت معناداری وجود دارد.
    کلیدواژگان: خودراهبری یادگیری، ارزش تکالیف، ارزش نمره، کیفیت تدریس، دانشگاه هرمزگان
  • زهره ترابی صفحات 119-140
    در این پژوهش اطلاعات به دست آمده از مطالعات طراحی دانشجویان ترم سوم دوره کارشناسی معماری دانشگاه تهران در دو گروه آموزشی تعاملی و خلاق در توسعه مدل مهارتی فرایند طراحی معماری تجزیه و تحلیل شد. اطلاعات مربوط به پروتکل طراحی و مدل مهارتی در شناسایی چهار راهبرد مختلف طراحی شامل راه حل محور، مسئله محور، اطلاعات محور و دانش محور- که از تکرار فعالیتهای مدل مهارتی و نتایج ارزیابی داوران به صورت نمره نهایی و نمره خلاقیت حاصل شده، بررسی شده است. نتایج نشان می دهد که طراحان با رویکرد راه حل محوری نمرات نهایی و خلاقیت بالایی را به دست می آورند، دانشجویان مسئله محور نمره نهایی پایین و نمره خلاقیت نسبتا بالایی را کسب می کنند، دانشجویان اطلاعات محور نمرات نهایی نسبتا بالا و نمره خلاقیت پایین تری به دست می آورند، در حالی که دانشجویان دانش محور نتایج متعادلی را در نمره نهایی و خلاقیت کسب می کنند. می توان دریافت که راه حل محوری با خلاقیت ارتباط مستقیمی دارد. در این تحقیق به صورت تجربی رویکردهای طراحی مورد استفاده طراحان از طریق مدل مهارتی فرایند طراحی جمع آوری و این رویکردها با نتایج ارزیابی محصول طراحی مرتبط شده است.
    کلیدواژگان: آموزش معماری، آموزش خلاق، آموزش تعاملی، راهبردهای طراحی، پروتکل طراحی، مدل مهارتی
  • سعید محمدزاده، مرضیه موسوی، کبری شبانی صفحات 141-154
    هدف اصلی تحقیق حاضر تحلیل کیفیت نتایج حاصل از دوره های کارآموزی دانشجویان دوره کارشناسی مهندسی کشاورزی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین اهواز واقع در ملاثانی بود. این مطالعه به روش پیمایشی انجام شد و جامعه آماری آن مشتمل بر دانشجویان سال چهارم دوره کارشناسی دانشگاه کشاورزی و منابع رامین اهواز در سال تحصیلی92-1391 به تعداد 235 نفر بود. حجم نمونه مورد مطالعه با استفاده از جدول مورگان تعداد 145 نفر بود که به شیوه نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم طبقه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود که روایی آن را پانل متخصصان گروه ترویج و آموزش کشاورزی تایید کردند و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ 96/0 محاسبه شد. یافته ها نشان داد که از نظر پاسخگویان کیفیت نتایج حاصل از کارآموزی نسبتا مطلوب است. با استفاده از تحلیل عاملی نتایج حاصل از دوره های کارآموزی در چهار عامل: توسعه شناختی، آگاهی از فرصتهای شغلی و قوانین و مقررات سازمانی، تقویت رفتار حرفه ای اجتماعی و بهبود مهارتهای شغلی خلاصه شد. این عوامل در مجموع 35/66 درصد واریانس کل نتایج (دستاوردهای) حاصل از دوره های کارآموزی را تبیین می کنند.
    کلیدواژگان: کیفیت، دوره های کارآموزی، نتایج، آموزش کشاورزی
  • یوسف یاسی صفحات 155-170
    ابو العزبن رزاز الجزری از جمله دانشمندانی است که در قرن پنجم (ه.ش) می زیسته است و آنچه از وی به جا مانده، گویای توان بالای او در شاخه های مختلف علم مهندسی مکانیک از جمله مکانیک سیالات، طراحی اجزاء، مکانیزمها و مجموعه های مکانیکی وحتی رباتیک است. از میان طرحهای باز مانده از وی می توان از انواع فواره ها، تلمبه های آبکش و ساعتهای مختلف آبی نام برد که هر یک در نوع خود شاهکاری بی مانند در گستره دانش مهندسی محسوب می شوند که بعضا حتی بینندگان امروزی را نیز دستخوش شگفتی می سازند. در تحقیق انجام گرفته بخشی از این طرحها بررسی و بازنگری، باز طراحی و ساخت و آزمون شده است. در این میان، دستگاه تلمبه آبکش که از جمله شاهکارهای وی در طراحی مکانیک سیالات است، انتخاب شد و در برنامه کاری این تحقیق قرار گرفت. این دستگاه شامل یک چرخ آبی است که با جریان آب رودخانه به دوران می آید و قادر است با دوران خود سازکار مکشی یک پمپ یا تلمبه را فعال سازد تا آب از سطح رودخانه با این سازکار مکیده و به بالا دست پمپاژ شود. تاکنون سابقه ای از ساخت این تلمبه در ایران وجود نداشته است و برای اولین بار پژوهشکده مکانیک سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران در قالب پروژه ای تحقیقاتی تحت عنوان «طراحی و ساخت ابداعات و اختراعات دانشمندان ایران در طول تاریخ» و بر اساس مستندات موجود طراحی و ساخته شدند. آزمایشهای انجام گرفته حاکی از عملکرد کامل و دقیق این تلمبه بودند.
    کلیدواژگان: تلمبه آبکش، پمپ توربین، الجزری
|
  • Pages 1-24
    The internal and external academic interactions of academic pillars, such as the academic staff and students can be the cause that we look at the knowledge-sharing between the processes of knowledge management in university. In the current decade, the process of knowledge sharing among academics has been raised as a subject and field of studies in higher education literature. This study is an attempt to examine the factors affecting knowledge sharing behavior from the viewpoint of academics. The research population studied consisted of fulltime academics of engineering and non engineering academic universities in Tehran. We randomly selected 227 academic members according for the survey. The research instrument was made by the researcher. The reliability of scale Cronbach's alpha was 0.903. Pearson correlation test, T test and ANOVA were used to analysis data. The results showed that in academic contexts the quality of knowledge donating was better than the quality of knowledge collecting. Academics in engineering group were better than others in constructive written interactions. Academics in engineering group were better than social science group in personal and networked interactions.
    Keywords: Higher education, knowledge sharing, academics, engineering academic context
  • Pages 25-43
    What is creativity? Who is considered a creative person? Can creativity be learned? What is the role of creativity in engineering profession? These are some questions that often come to mind. Different definitions have been proposed for creativity, but most of them consider creativity as development of something new and valuable. This in fact is the main goal of engineering design, which is the fruit of engineering practice. Extensive researches show that creativity does have not strong ties with one’s age, knowledge, and intelligence but on the proper environment and willingness of an individual to become creative. In Iran, engineering education emphasizes critical thinking and pays less attention to creative thinking. In this paper, after reviewing different schools of thought on personal and group creativity, a couple of guidelines for development of creative thinking in engineering students are presented.
    Keywords: Engineering education, creativity, engineering design, creative thinking, critical thinking, brainstorming
  • Pages 45-68
    Continuing changes in science and technology necessitate the development of high-quality interdisciplinary and transdisciplinary branches in engineering education. In this article, with regard to other countries approaches and experiences, a methodology to develop and improve such academic education is proposed. The framework of this methodology is based on the generalization of Z models (course chain), knowledge area and knowledge unit model developed by ACM and IEEE, and defining a balanced and cohesive body of knowledge, named PADMEH. The required knowledge to enter such interdisciplinary, multidisciplinary, and transdisciplinary courses has been proposed such that it prevents establishing low-quality degrees in higher education programs. The first part consists of defining standards, common concepts and differences of pre-disciplinary, disciplinary, and post-disciplinary in academic education. After that, the detailed description of proposed methodology, along with sufficient references, courses and thesis outlines, operational structure of administrative bodies, and minimum requirements of applicants, are been mentioned.
    Keywords: Interdisciplinary education, body of knowledge (BOK), knowledge areas, units, model based curriculum, balanced, cohesive BOK
  • Pages 69-95
    Universities are the most important drivers for the development of countries. Regarding their roles in human education and training, universities have been considered in decision and policy making. The role of technology universities in entrepreneurship and innovation development and also in economic/technological progress is remarkable. So it is expected that Iranian technology universities be prominent actors in country,s development. These universities are not separated from environmental changes in higher education field. Therefore national and international changes play important role in their acts. Technology universities have to consider national needs to improve knowledge and human skills on the one hand and international competitiveness on the other. In this research we attempted to propose a model of policy for technology universities. The research exploited document content analysis, trend analysis and workshop method to extrapolate important trends.
    Keywords: Environmental scanning, trend analysis, university of technology, futures studies
  • Pages 119-140
    From the protocol of design studies, information is obtained of the third semester (B.A) students of University of Tehran in a two groups of interactive training and creative to jointly work on a same architectural design. The data are used to develop and analyze expertise model design process production. Data protocol design and expertise model to identify four various cognitive strategies are used. Solution-driven strategy, problem-driven, data-driven and knowledge-driven activities, repetition of the skill and the results of the evaluation of judges as the overall score and creativity are compared. The results show that the designers who take the solution-driven strategy gain overall scores and scores of high creativity and the students in using problem-driven gain low overall scores and almost high scores for their creativity. The data-driven students gain relatively high overall scores and lower scores for their creativity. To assess reliability, a second group with a creative approach in teaching students the cognitive strategy is analyzed. The results are comparable with the first group, especially in the solution-focused strategy; the creative solution-driven strategy is closely related. In this paper empirical evidence gathered from different strategies and strategies designed to yield the quality of the results (solution concepts) are related by the designer interest.
    Keywords: Architectural Education, Creative Education, Interactive Education, Cognitive Strategy, Expertise Model
  • Pages 141-154
    This study aimed analyses the quality of internship courses’ outcomes in Ramin University of Agriculture and Natural Resources located in Mollasani, Ahwaz. A survey method has been used. The study population included all senior agricultural engineering undergraduate students who had passed the internship course and registered for 2012-2013 academic year at Ramin University of Agriculture and Natural Resources (N=235). By using Morgan’s table the sample size was determined (n=145). The sample was chosen through stratified random sampling technique. Data were collected using a questionnaire. Its validity was confirmed by a panel of agricultural extension and education experts. Reliability of the questionnaire was conducted and confirmed using Cronbach`s alpha 0.96. The findings showed that quality of internship courses’ outcomes was relatively high. Factor analysis summarized internship courses’ outcomes in four factors namely: cognitive development, awareness of career opportunities, and organizational rules and regulations, strengthen behavior professional – social, and improving job skills. These four factors totally explained 66.35 percent of internship courses’ outcomes variance.
    Keywords: Quality, internship courses, outcomes, agricultural education
  • Pages 155-170
    Aljazzari is one of the most famous Iranian scientists through the centuries. He was a capable mechanical engineer whose works are still fascinating even to engineers. He specialized in different branches of mechanical engineering such as fluid mechanics, machine design and robotics. As a matter of fact he may be regarded as the father of today's robotics. Among his works, fountains, pumps, and water clocks are the most outstanding. Pump turbine is one of his master pieces which was selected as a subject of research project at the Mechanical Engineering Research Center of the Iranian Research Organization for Science & Technology (IROST). This machine consists of a water wheel which run by the flow of a stream or a river. It drives a pump which actually consists of a pair of gears to transfer power from the turbine and drive a quick return slider mechanism for activating a pair of reciprocating piston pumps. The machine was designed and manufactured according to the design details, presented in his book " Kitáb fí marifat al-hiyal al-handasiyya" and was also tested accordingly. Tests on the machine proved the pumping capability of the pump turbine according to the book.
    Keywords: Pump turbine, Al Jazzari, historic pumping mechanism