فهرست مطالب

پردازش و مدیریت اطلاعات - سال بیست و دوم شماره 3 (پیاپی 50، بهار 1386)

پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات
سال بیست و دوم شماره 3 (پیاپی 50، بهار 1386)

  • تاریخ انتشار: 1386/02/18
  • تعداد عناوین: 8
|
  • پگاه پیشوا، موسی مجیدی صفحه 1
    پژوهش حاضر به بررسی میزان استفاده از دو ابرنشانه- کلیدواژه ها و توصیف- در مجله های دسترسی آزاد وب می پردازد. با استفاده از روش پیمایشی، و با نمونه گیری از بین مجله های ثبت شده در «راهنمای مجله های دسترسی آزاد» (DOAJ)، یک نمونه آماری شامل 707 مجله از حیث استفاده از این ابرنشانه ها مورد تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان دادند که میزان به کارگیری «کلیدواژه ها» و «توصیف» در مجله های دسترسی آزاد وب، به ترتیب1/33 درصد و 9/29 درصد می باشد. یافته ها همچنین نشان دادند که از بین رده های موضوعی مختلف، «مجله های عمومی» با 6/55 درصد بیش ترین میزان استفاده، و مجله های رده موضوعی «ریاضیات و آمار» با 1/11 درصد کم ترین میزان استفاده از ابرنشانه «کلیدواژه ها» را داشته اند. همچنین «مجله های عمومی» و مجله های رده «شیمی» به ترتیب با 6/55 درصد و 4/15 درصد، بیش ترین و کم ترین میزان استفاده از ابرنشانه «توصیف» را داشتند. بر اساس یافته های این پژوهش و در مقایسه با یافته های دیگر پژوهش های مشابه، میزان استفاده از این ابرنشانه ها رشد چندانی نداشته است.
    کلیدواژگان: ابرداده، ابرنشانه، مجله های دسترسی آزاد، زبان نشانه گذاری فرامتن، مجله
  • زهره زاهدی، عبدالرسول جوکار صفحه 19
    چکیده: در این مطالعه تاثیر دسترسی به پایگاه های اطلاعاتی بر خدمات تحویل مدرک در کتابخانه های دانشگاهی ایران در چارچوب عواملی شامل تعداد سفارشات در طول سال های مورد بررسی و روند این سفارشات، هزینه های صرف شده در هر دانشگاه و به طور کلی دانشگاه ها و گروه هایی که بیش ترین سفارش را داشته اند، بررسی شده است. این پژوهش به روش پیمایشی و با مراجعه حضوری به بخش تامین مدرک کتابخانه دانشگاه ها و همچنین مصاحبه حضوری با کتابداران مسئول آن بخش انجام شده. جامعه آماری پژوهش حاضر به دانشگاه های شیراز، تهران و تربیت مدرس، و دانشکده های آن ها محدود شده. یافته ها حاکی از آن است که میزان سفارش مقاله در دانشگاه های مختلف به جامعه مخاطبان، امکانات، میزان آشنایی دانشجویان و نحوه ارئه خدمات تحویل مدرک در آن دانشگاه وابسته است.
    کلیدواژگان: خدمات تحویل مدرک، پایگاه های اطلاعاتی پیوسته، کتابخانه های دانشگاهی
  • زاهد بیگدلی، علی منصوری، میترا پشوتنی زاده صفحه 33
    چکیده: انتشار فزاینده مجلات علمی تخصصی، شناسایی و بازیابی سریع و یکجای مقالات را برای محققین با مشکل مواجه ساخته و از طرف دیگر با افزایش هزینه اشتراک نشریات، امکان اشتراک فردی را از بسیاری از محققین یا حتی کتابخانه های کوچک گرفته است. پژوهش حاضر به منظور بررسی میزان اهمیت ایجاد پایگاه متن کامل مقالات فارسی در کتابخانه دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز از دیدگاه دانشجویان مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشکده مذکور صورت گرفته است. یافته های تحقیق نشان داد که میانگین سودمندی پایگاه های متن کامل مقالات از دیدگاه دانشجویان با توجه به تجربه آن ها در مورد پایگاه های اطلاعاتی، «زیاد» اعلام شده است و در حدود 61 درصد از پاسخ دهندگان موافقت خود را با دیجیتالی شدن مقالات، «زیاد» و «خیلی زیاد» اعلام نموده اند. در نهایت با توجه به مزایای پایگاه های متن کامل مقالات، میزان موافقت پاسخ دهندگان با ایجاد چنین پایگاهی «زیاد» اعلام شده است.
    کلیدواژگان: پایگاه های اطلاعاتی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شیراز، مقالات متن کامل
  • مرضیه خالویی صفحه 55
    چکیده: هدف از طراحی هر نظام ذخیره و بازیابی اطلاعات، بازیابی اطلاعات مرتبط است و ربط زیربنای طراحی و ارزیابی این نظام ها است و تلاش برای افزایش ربط یعنی تطابق بین نیاز کاربر و پاسخ نظام های بازیابی همچنان ادامه دارد. متخصصان حوزه اطلاع رسانی برای سنجش میزان ربط یک سیستم، مدل هایی را طراحی و ارائه کرده اند. این مدل ها به دو گروه عمده سنتی و مدرن تقسیم می شوند و هریک مزایا و معایب خود را دارند. مقاله حاضر سعی دارد با معرفی هر مدل و بیان مزایا و معایب آن، امکانی برای ارزیابی مدل های بازیابی اطلاعات فراهم آورد.
    کلیدواژگان: بازیابی اطلاعات، مدل های بازیابی
  • امیرحسین عبدالمجید صفحه 73
    چکیده: استناد ها در آثار علمی جایگاه ویژه ای دارند و در واقع یک مقاله علمی زمانی معتبر است که به آثار و متون آن موضوع استناد نماید. تحلیل استنادی روشی است که بر پایه استنادهای موجود در متون علمی قرار دارد به طوری که با شمارش تعداد استناد های به کار گرفته شده متون مختلف همانند مجلات، پایان نامه ها و... به تحلیل و ارزیابی این متون می پردازد. توسعه و رشد تحلیل استنادی با ظهور نمایه های استنادی بسیار چشمگیر بوده و در دهه های اخیر به حوزه پژوهشی بارزی تبدیل شده است. در این مقاله به اهمیت استناد و سپس نظریه های استناد پرداخته می شود و تعاریف تحلیل استنادی، پیشینه تاریخی آن، و در نهایت کاربرد های مختلف این حوزه بیان می شود.
    کلیدواژگان: تحلیل استنادی، روش های کتابسنجی، کتابداری و اطلاع رسانی
  • زیمینگ لیو ترجمه: رضا رجبعلی بگلو صفحه 89
    چکیده: این تحقیق تلاش دارد در محیط دیجیتال با تحلیل چگونگی تغییر رفتار مطالعه در 10 سال گذشته، رفتار‍ مطالعه را مورد بررسی قرار دهد. در این تحقیق، روش های پژوهش پیمایشی و تحلیلی، به کارگرفته شده است.
    با افزایش مقدار زمان صرف شده برای خواندن مدارک الکترونیکی، نوعی رفتار‍ مطالعه از روی صفحه نمایش، در حال پیدایش است. رفتار‍ مطالعه از روی صفحه نمایش با صرف زمان بیش تر برای مرور و نگاه اجمالی، تشخیص کلیدواژه ای، مطالعه تک باره، خواندن غیرخطی، و مطالعه گزینشی تر مشخص می شود، در حالی که زمان کم تری برای خواندن عمیق، و خواندن متمرکز صرف می شود. به کاهش توجه مستمر نیز اشاره شده است. یادداشت نویسی و پررنگ نمودن در هنگام خواندن، فعالیت معمول در محیط چاپی است. اما این الگوی «سنتی» هنوز به محیط دیجیتال در هنگامی که افراد، مدارک الکترونیکی را مطالعه می کنند انتقال نیافته است. در این مقاله تبعات مترتب بر تغییر در رفتار‍ مطالعه مورد بحث واقع شده، و جهت گیری هایی برای تحقیقات آینده پیشنهاد گردیده است.
    کلیدواژگان: خواندن، رفتار، رسانه های چاپی، رسانه های الکترونیکی
  • ویلیام اچ. والترز، استر آی. وایلدر ترجمه: لیلا دهقانی صفحه 111
    چکیده: این تحقیق، متون موجود در یک حوزه چند رشته ای- مهاجرت در اواخر زندگی - را بررسی، و اثربخشی 12 پایگاه کتابشناختی در نمایه سازی این متون را ارزیابی می کند. 5 مجله- سه عنوان در موضوع پیری شناسی اجتماعی، یکی در موضوع جامعه شناسی روستایی، و دیگری در حوزه علوم منطقه ای- 40 درصد مقالات به چاپ رسیده در این زمینه را شامل می شوند. رشته هایی که بیش ترین آثار درباره مهاجرت در اواخر زندگی را منتشر می کنند، لزوما آن هایی نیستند که بهترین پوشش نمایه ای را فراهم می نمایند. بعلاوه، 4 پایگاه اطلاعاتی چند رشته ای، هر یک پوشش نمایه ای بهتری نسبت به هر نمایه تک موضوعی فراهم می کنند. درجه همپوشانی نسبتا کم بین این 12 پایگاه اطلاعاتی دلالت بر این دارد که محققانی که درباره موضوعاتی مانند مهاجرت در اواخر زندگی کار می کنند، هنوز باید به گستره وسیعی از ابزارهای کتابشناختی- هم تک رشته ای و هم چند رشته ای- متکی باشند.
|
  • Pegah Pishva *, Mousa Majidi Page 1
    The present study investigates the extent of utilization of two meta tags – “keywords” and “descriptors” – in Web-based Open-Access Journals. A sample composed of 707 journals taken from DOAJ was used. These were analyzed on the account of utilization of the said meta tags. Findings demonstrated that these journals utilized “keywords” and “descriptors” meta-tags, 33.1% and 29.9% respectively. It was further demonstrated that among various subject classifications, “General Journals” had been the highest while “Mathematics and Statistics Journals” had the least utilization as “keywords” meta-tags. Moreover, “General Journals” and “Chemistry journals”, with 55.6% and 15.4% utilization respectively, had the highest and the lowest “descriptors” meta-tag usage rate. Based on our findings, and when compared against other similar research findings, there had been no significant growth experienced in utilization of these meta tags.
  • Zohreh Zahedi *, Abdolrasool Jowkar Page 19
    The present study investigates the impact of access to online databases on the document delivery services in Iranian Academic Libraries, within the framework of factors such as number of orders lodged over the years studied and their trends, expenditures made by each university, especially those universities and groups that had the highest number of orders. This investigation was carried out through a survey and by calling on the library document supply unit in universities as well as in-person interview with librarians in charge. The study sample was confined to the universities of Shiraz, Tehran and Tarbiyat Modaress along with their faculties. Findings indicate that the rate of document requests in various universities depends on the target audience, capabilities, students’ familiarity as well as mode of document delivery services..
  • Zahed Bigdeli, Ali Mansoori *, Mitra Pashootanizadeh Page 33
    The growing number of specialized, scientific journals has made fast, batch identification and retrieval of articles a daunting task for the researchers. Furthermore, the rising cost of journal subscriptions, has deprived many researchers and even small libraries of individual subscriptions. The present research was conducted to assess the importance of establishing a full text database of Persian articles at the library of the faculty of law and political sciences in Shiraz University from the standpoint of the graduate and undergraduate students. Findings demonstrated that the average usefulness of the full-text article databases in students’ view, was rated “high”, given their experience with databases. About 61% of the respondents stated their “high” and “very high” approval for article digitization. Given the advantages offered by full-text article databases, the approval rating of the respondents have been “high
  • Marzieh Khaloei * Page 55
    The purpose of designing any information storage and retrieval system is to retrieve the relevant information. Relevancy is the cornerstone for design and evaluation of such systems. There is an ongoing effort to increase relevancy, i.e. matching user’s requirements with the response made by retrieval systems. Experts in the field of information sciences have offered several models for measuring the relevancy of an information retrieval system. These fall into two broad categories of traditional and modern models, each with its own set of advantages and draw-backs. The present paper attempts to provide a facility for evaluation of IR models by describing each model along with its pros and cons.
  • Amirhossein Abdoulmajid * Page 73
    Citations hold a special place within scientific literature. In fact a scientific paper is deemed credible only when it cites the relevant works and papers on the subject. Citation analysis is a method based on the existing citations within scientific literature. It analyses and evaluates works by counting the number of citations used in different texts such as journals, dissertations and such. The emergence of citation indices has contributed to the remarkable growth and development of citation analysis, making it a significant research area over the past couple of decades. The present paper deals with the importance of citations and citation theories. Definitions and historical background on citation analysis as well as its various field applications are discussed.
  • Leila Dehghani * Page 111