فهرست مطالب

پردازش و مدیریت اطلاعات - سال بیست و سوم شماره 1 (پیاپی 52، یاییز و زمستان 1386)

پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات
سال بیست و سوم شماره 1 (پیاپی 52، یاییز و زمستان 1386)

  • تاریخ انتشار: 1386/08/22
  • تعداد عناوین: 10
|
  • جعفر مهراد، رضا عصاری شهری صفحه 1
    هدف از این تحقیق، بررسی و تحلیل عناصر و ویژگی های رابط کاربر نرم افزار پارس آذرخش و تعیین میزان رضایت کاربران (دانشجویان دانشگاه شیراز) از تعامل با آن بود. از هدف های دیگر این پژوهش، سنجش تاثیر متغیرهایی نظیر جنسیت، حوزه تحصیلی، مقطع تحصیلی، سواد کتابخانه ای، سواد رایانه ای، سابقه و میزان آشنایی با فهرست رایانه ای، و میزان استفاده از فهرست رایانه ای بر رضایت کاربران بود. بیش ترین میزان رضایت مربوط به صفحه های نمایش اطلاعات نرم افزار، و کم ترین میزان رضایت مربوط به واژگان و پیام های نرم افزار بود. بین جنسیت، سابقه و میزان آشنایی دانشجویان با نرم افزار پارس آذرخش و همچنین سواد کتابخانه ای و سواد رایانه ای با میزان رضایت آن ها از تعامل با این نرم افزار، رابطه معنادار وجود نداشت. در مقابل، رابطه معنادار میان میزان استفاده از نرم افزار و میزان رضایت آن ها از تعامل با نرم افزار پارس آذرخش وجود داشت. و به طور کلی نتایج نشان داد که دانشجویان شرکت کننده در این پژوهش در حد متوسطی از تعامل با نرم افزار پارس آذرخش رضایت دارند.
    کلیدواژگان: رابط کاربر، محیط رابط، رضایت کاربران، نرم افزار پارس آذرخش، نرم افزارهای کتابخانه ای، فهرست رایانه ای
  • سوزان شهباز، عشرت زمانی، احمدرضا نصر اصفهانی صفحه 23
    همه ساله مبالغ زیادی سرمایه، زمان و انرژی صرف دوره های آموزش و بازآموزی کارکنان سازمان آموزش و پرورش می شود. بنابراین، باید درباره بازدهی و کارآیی این دوره ها پژوهش هایی صورت گیرد تا مشخص شود که تا چه حد مطالب آموخته شده در این دوره ها در عمل، قابل بهره برداری اند و چه کمبودهایی در این زمینه وجود دارد. پاسخ گویی به سؤال فوق و عوامل مؤثر در آن، هدف اصلی این پژوهش است.
    این پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی است. نمونه آماری این پژوهش شامل 180 نفر از دبیران مدارس متوسطه است که دارای کارگاه فاوا بوده و از طریق تصادفی ساده مطابق با تعداد دبیران نواحی انتخاب شده اند. از جمله یافته های پژوهش می توان به موارد زیر اشاره کرد: میزان دسترسی دبیران به امکانات سخت افزاری در منزل و مدرسه در حد مطلوبی قرار دارد، در حالی که میزان دسترسی در زمینه نرم افزاری چندان مطلوب نیست. همچنین کاربرد فاوا در سه حیطه آموزش، پژوهش و ارتباطی از سطح مورد نظر کم تر است.
    کلیدواژگان: فناوری اطلاعات و ارتباطات، اینترنت، کاربردهای رایانه، دبیران آموزش و پرورش، مدارس اصفهان
  • عباس اسلامی، حمید کشاورز صفحه 45
    با تحلیل 60 پرسشنامه جمع آوری شده مشخص گردید که مهارت مقدماتی دانشجویان مورد بررسی در زمینه وب و ابزارهای جستجو، بسیار پایین تر از حد متوسط (6/37 درصد) است. بیش تر جامعه مورد پژوهش در ارزیابی کلی، خود را «آزموده» (یعنی کسی که در یافتن اطلاعات مورد نیاز موفق است ولی در بیش تر مواقع به کمک نیاز دارد) معرفی کرده اند. از میان انواع موتورهای جستجو، دانشجویان با «گوگل» و راهنمای موضوعی «یاهو»، و از میان انواع پایگاه های اطلاعاتی تخصصی با «الزویر» آشنایی بیش تری دارند. علاوه بر این میزان استفاده از موتورهای جستجو و پایگاه های اطلاعاتی نیز بررسی گردید. میانگین استفاده از عملگرهای مختلف بولی 7/34 درصد، استفاده از عملگر «+» دارای بیش ترین میزان (7/66 درصد) و از عملگر «-» دارای کم ترین میزان (10درصد) می باشند. جستجوی پیشرفته موتور جستجوی «گوگل» و پایگاه اطلاعاتی «الزویر» دارای بیش ترین استفاده هستند.
    کلیدواژگان: مهارت سنجی، اینترنت، منابع الکترونیکی، دانشجویان جغرافیا، تهران
  • علی مرادمند، محمدرضا امیری صفحه 61
    در این مقاله میزان رضایت مراجعین از خدمات کتابخانه مرکزی شهرستان تبریز با هدف کشف نقاط قوت و ضعف موجود بررسی شده است. طبق نتایج به دست آمده در کل 3/66% مراجعین از خدمات کتابخانه راضی بوده اند. بیش ترین میزان رضایت از خدمات اینترنتی کتابخانه و بانک اطلاعاتی نمایه (7/90%)، مدت زمان ارائه خدمات (7/86%) و تعداد کتب امانتی (82%) بوده است. بیش ترین میزان نارضایتی از وضعیت سالن مطالعه (8/52%)، رفتارکتابداران (31%) و صرف زمان برای دریافت خدمات در کتابخانه (28%) بوده است.
    کلیدواژگان: رضایت، استفاده کنندگان، خدمات، کتابخانه مرکزی شهرستان تبریز
  • مهدی شقاقی صفحه 81
    در این مقاله شیوه های تدوین و ساخت اصطلاحنامه های پیوسته (آنلاین) از دو رویکرد کلی ساخت اصطلاحنامه به کمک رایانه، و ساخت رایانه ای اصطلاحنامه مورد بررسی قرار گرفته است. در بحث مربوط به ساخت اصطلاحنامه پیوسته به کمک رایانه، استفاده از موتور استدلال گر برای تعیین روابط اصطلاحنامه ای و نیز رویکرد ذهنی برای ساخت اصطلاحنامه های پیوسته مورد مطالعه قرار گرفته و مراحل عمل گرایانه برای ساخت اصطلاحنامه پیوسته بررسی شده است. در رویکرد رایانه ای برای ساخت اصطلاحنامه های پیوسته، روش های متنی، روش های برگرفته از سلسله مراتب ورد نت، خوشه بندی، و روش های نقشه خودسامان بررسی شده است.
    کلیدواژگان: اصطلاحنامه، اصطلاحنامه پیوسته، تدوین، شیوه، رایانه
  • یعقوب نوروزی، کاظم کمالی صفحه 107
    در روند توسعه جوامع و گذار از مراحل مختلف توسعه، امروزه جوامع جدیدی در حال شکل گیری هستند که از آن ها با عنوان جوامع دانش مدار نام برده می شود. در جوامع دانش مدار تمامی ساختار های اساسی جامعه (بویژه مبانی فرهنگی و اجتماعی) به طرز قابل توجهی تحت تاثیر دانش قرار دارند. بنابراین توجه به مراکز و نهادهایی که با هر دو مفهوم ظاهری جامعه دانش مدار یعنی جامعه و دانش به طور قابل توجهی سروکار دارند، می تواند مسیر توسعه جامعه دانش مدار را هرچه بیش تر محقق سازد. در این میان کتابخانه ها که از دیر باز وظیفه گردآوری، سازماندهی و اشاعه اطلاعات به افراد جامعه را بر عهده داشته اند نقش اساسی ایفا خواهند کرد. بنابراین لازم است نقش کتابخانه ها در این گونه جوامع مشخص شود و مورد بررسی قرار گیرد تا در راستای بهره برداری بهینه از آن ها و در زمینه تدوین خط مشی های ضروری، دقت نظر لازم صورت گیرد.
    کلیدواژگان: کتابخانه، جامعه دانش مدار، جامعه اطلاعاتی، توسعه
  • مریم خسروی، امیرحسین عبدالمجید صفحه 125
    از آنجا که امانت بین کتابخانه ای شاهرگ حیاتی جهت دسترسی به دنیای دانش است در این مقاله، ضمن تعریفی کوتاه از امانت بین کتابخانه ای یا همکاری بین کتابخانه ای، تلاش می شود تا تفاوت خدمات این نظام و خدمات تحویل مدرک در جهت فراهم آوری اطلاعات و منابع مورد نیاز استفاده کنندگان تبیین گردد. سپس روش های تامین مدرک و عوامل موفقیت این نظام ها، و نیز پروتکل های موجود در این رابطه، مورد بررسی قرار می گیرد. و در پایان به وضعیت این خدمات در جهان و هم چنین در ایران و معرفی طرح های اجرا شده (طرح های غدیر و امین)، می پردازد.
    کلیدواژگان: کتابداری و اطلاع رسانی، خدمات تامین مدرک، نظام های تامین مدرک، امانت بین کتابخانه ای، اشتراک منابع
  • حسن اشرفی ریزی زهرا کاظم پور صفحه 151
    یکی از مهم ترین شیوه های بازنمایی محتوا، نمایه سازی است که با تخصیص توصیفگرها به مدارک، محتوای موضوعی آن ها را نشان می دهد. از آنجا که نمایه و نمایه سازی در بازیابی اطلاعات از اهمیت چشمگیری برخوردار است، توجه به کیفیت و ارزیابی آن و ارائه معیارها و استانداردها، همواره مورد توجه محققان این حوزه بوده است. نمایه سازی فرایندی پیچیده است؛ در چنین وضعیتی ارائه تعاریف، اصول و روش ها، می تواند گامی در استفاده بهینه از اطلاعات موجود باشد. این مقاله ضمن ارائه تعریف موجزی از نمایه، معیارهای ارزیابی نمایه را بررسی می کند، سپس به تعریف نمایه سازی می پردازد، و معیارهای ارزیابی نمایه سازی را مورد بررسی قرار می دهد. در نهایت نیز تعدادی از استانداردهای حوزه نمایه سازی را ارائه می دهد و به نتیجه گیری می پردازد.
    کلیدواژگان: نمایه، نمایه سازی، ارزیابی، معیارها، استانداردها
  • ایزولا آجی فیروکی، کیو. بارل، ژان تگ ترجمه: عبدالحسین فرج پهلو صفحه 161
    در این مقاله نشان داده شده که روش محاسبه میانگین تعداد نویسندگان هر مقاله یا تعیین نسبت مقالاتی که دارای چند نویسنده هستند، برای سنجش میزان همکاری در یک رشته کافی نیست. مقیاسی که ترکیبی از محاسن هر دو مقیاس قبلی را دارد محاسبه و پیشنهاد شده است. این مقیاس که «ضریب همکاری» نامیده می شود، از چهار توزیع رایج در احتمالات استخراج شده است.
    کلیدواژگان: همکاری علمی، سنجش میزان همکاری، ضریب همکاری
  • نوشته آلشیا زنین ترجمه: مهدی محمدی صفحه 170
    وابستگی شدید کتابخانه ها به فناوری نوین در 10 سال گذشته، مخصوصا به کارگیری اینترنت در بخش مرجع با ارائه خدماتی چون پست الکترونیکی و چت، تفاوت های عمده ای را در مرجع دیجیتالی یا مجازی در مقایسه با مرجع سنتی به وجود آورده است. ارائه تعریفی از مرجع دیجیتالی و مجازی و تبیین تفاوت های موجود بین این دو واژه در متون کتابداری با نگاه به سیر تاریخی آن ها، بخش اول این مقاله را به خود اختصاص داده است. مطالعه عملکرد و پیامدهای به کارگیری خدمات مرجع مجازی یا دیجیتالی با بحث و تبادل نظر در خصوص آینده این گونه خدمات در مقایسه با خدمات مرجع سنتی، مواردی هستند که در بخش های دیگر مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند.
    کلیدواژگان: مرجع مجازی، مرجع دیجیتالی، پست الکترونیکی، چت
|
  • Jafar Mehrad, Reza Asari Shahr * Page 1
    The objective of the present study was to study and analyse the design elements and features of Pars Azarakhsh software user interface and to measure the satisfaction of the users (in this case, shiraz university students) interacting with it. Other goals included measurement of impact factor of variables such as gender, field of study, academic level, library literacy, computer literacy, familiarity and experience with OPAC, and extent of OPAC usage on user satisfaction. The highest satisfaction dealt with software information displays, and the least belonged to software terminology and messages. No significance was found between the students gender, past experience and skill with Pars Azarakhsh software. No significant relationship was found between students library and computer literacies and their satisfaction with software interaction. There is however a significant relationship between the software usage frequency with students satisfaction when interacting with Pars Azarakhsh software. Overall, the findings demonstrated that the students participating in this study, where typically satisfied when interacting with the Pars Azarakhsh Software.
  • Susan Shahbaz *, Eshrat Zemani, Ahmadreza Nasresfahani Page 23
    Every year vast sums of capital, time and energy is spent on staff education and re-training in the Educational Organization. Studies should be made over the efficiency and efficacy of these courses so as to determine the extent of practical utility of the items learned thereof and to identify the short-falls. The present investigation is primary concerned with answering this issue and the factors affecting it. The investigation used a descriptive survey method. 180 teachers where drawn from the middle-schools having an ICT workshop, using simple randomization correlating with the number of teachers in the chosen districts. Among the
    Findings
    Teachers access to ICT hardware both at home and school are at a desirable level. Software access is not much so. ICT application in three areas of education, research and communication was less than the desired level.
  • Abbas Eslami *, Hamid Keshavarz Page 45
    Analyzing 60 questionnaires collected, it was determined that the preliminary web and search tool skills of students studied were lesser than average (37.5%). Most of the members of the population studied, generally considered themselves as being “veterans”, i.e. a person that is successful in finding the needed information but who most of the time needs assistance. Students were most familiar with Google and Yahoo search engines, and with Elsevier specialized database. Search Engines and Database usage were also investigated. The average employment of the Boolean operators was 34.7%, with “+” operator having the highest and “-“operator having the least usage. Google advanced search and Elsevier database were most frequently used.
  • Ali Moradmand *, Mohammad Reza Amiri Page 61
    The present paper has studied the patrons’ satisfaction with services offered by the central library in the city of Tabriz. Its objective was to uncover the weaknesses and the strengths. The findings showed that 66.3% of the patrons were satisfied with the library services. The highest satisfaction rate concerned library internet services and Namayeh Database (90.7%), Service Lead Time (86.7%), and the number of books lent (82.0%). Patrons were most dissatisfied with the state of the reading halls (52.8%), Librarians manners and wait time to receive services in the library.
  • Mehdi Shaghaghi * Page 81
    The present paper reviews the methods for compiling and constructin online thesauri from two general approaches of computer-aided thesaurus construction and computerized thesaurus construction. In the discussing the construction of online thesaurus with help of computers, use of deduction engine for determination of terminological relationships as well as the concept approach for construction of online thesauri were studied and the practical stages of online thesaurus construction were reviewed. In the computerized approach for construction of online thesauri, textual methods, methods derived from WordNet Hierarchy, clustering and Self-Organized Mapping Techniques were studied.
  • Yaghob Nourouzi *, Kazem Kamali Page 107
    With societies development and transition, new societies are forming that are called knowledge societies. In these societies, all basic social structures (especially cultural and social principles) are significantly dominated by knowledge. Therefore by focusing on those focal points and institutions that significantly deal with two superficial concepts of knowledge societies, i.e. society and knowledge, could more than ever realize the course of development of a knowledge society. Meanwhile, libraries that have been long tasked with collection, classification and dissemination of information to members of society, can play a pivotal role. Thus it becomes necessary to identify and study the role libraries shall play in such societies.
  • Maryam Khosravi, Amirhossein Abdulmajid * Page 125
    For a long time, and especially in the past two decades, Information acquisition had been and still is affected by limiting factors such as the huge volume of publications, space shortages and financial constrictions. Document Supply Services (DSS), however, offers one of the important methods for information acquisition that tries to instantly make accessible via resource sharing, interlibrary loan, application of new ICT and DSS technologies, information required by the users. Since DSS presently is of much importance, the present paper attempts to offer a history while giving a definition for document supply services. Issues relevant to the DSS Systems and Copyright are stated and in the conclusion, the status of such service in Iran and around a world as well as the projects implemented in various countries are studied.
  • Hassan Ashrafi *, Zahra Kazempour Page 151
    Indexing is one of the most important methods of content representation where by assigning descriptors to the documents, their subject content are made known. Since index and indexing are remarkably significant in information retrieval, its quality and evaluation and provision of criteria and standards had always been the mainstay of researchers in this field. Given the fact that Indexing is a complex process, offering definitions, principles and methods could be step towards optimal use of the information. The present study, while offering a capsule definition of index, will investigate the indexing evaluation criteria and would follow it up with a definition of indexing. Finally a number of standards in the field of indexing are presented and would make its conclusions.
  • Mehdi Mohammadi * Page 170
    By the end of the nineteenth century, the role of the librarian had expanded to include reference service, and it has been part of the profession since then. New technologies change the way we search for information and what we expect from reference service. With the introduction of the computer and the Internet, libraries expanded the role of reference beyond the use of the mail, telephone, or the fax machine. Today, librarians not only help patrons at the reference desk but also in cyberspace. This new type of service, called digital or virtual reference, is quite new, but has quickly become popular because of demands by patrons to access information anytime, anywhere. This paper discusses issues related to the use of digital/virtual reference in academic libraries in the U.S.