فهرست مطالب

پردازش و مدیریت اطلاعات - سال بیست و پنجم شماره 1 (پیاپی 59، پاییز 1388)

پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات
سال بیست و پنجم شماره 1 (پیاپی 59، پاییز 1388)

  • تاریخ انتشار: 1388/10/20
  • تعداد عناوین: 10
|
  • فرشید دانش، امیرحسین عبدالمجید، مینا افشار، صدیقه موسوی فر، فاطمه فرهادی صفحات 5-22
    جامعه تحقیق حاضر کلیه مقالات منتشرشده در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی در پایگاه «امرالد» در سال های 2003 تا 2008 است. نتایج تحلیل داده ها حاکی از آن است که 8320 مقاله با همکاری 10760 محقق منتشر شده است. در متن مقاله پرکارترین نویسندگان، پرکارترین کشورها از لحاظ تعداد مقالات، پرکارترین مراکز پژوهشی، و پرکارترین مجله ها از لحاظ تعداد مقاله مشخص شده اند. میانگین ضریب همکاری بین محققان حوزه کتابداری و اطلاع رسانی نیز 08/0 بوده است. در رابطه با مسئله اصلی مقاله (یعنی وجود رابطه بین تولید علم و میزان مشارکت محققان این رشته) رابطه معناداری بین این دو متغیر وجود ندارد. بررسی نتایج نشان می دهد که علیرغم اهمیت و ضرورت انجام فعالیت های پژوهشی به صورت مشترک که منجر به افزایش کیفیت آن ها می شود، در رشته کتابداری و اطلاع رسانی ضریب مشارکت گروهی بین محققان بسیار پایین است و بالطبع، پژوهشگران این حوزه علاقه چندانی به نوشتن مقالات به صورت گروهی ندارند.
    کلیدواژگان: علم سنجی، همکاری گروهی، کتابداری و اطلاع رسانی، پایگاه امرالد، تولید علم
  • میترا پشوتنی زاده، فریده عصاره صفحات 23-52
    در این پژوهش تلاش شده با بررسی تعداد 617،22 رکورد حوزه کشاورزی که در پایگاه «وب آوساینس» در محدوده زمانی 2000 تا 2008 نمایه شده اند و با استفاده از فنون تحلیل استنادی، نویسندگان و مؤسسات کلیدی و میزان همکاری گروهی بین آنان، مجلات هسته، نرخ رشد تولیدات علمی، قالب و زبان انتشارات، و کشورهای پیشرو در این حوزه مشخص شوند و نقشه تاریخ نگاشتی علم کشاورزی ترسیم گردد. محاسبه مقدار متوسط نرخ رشد سالانه انتشارات برای این سال ها، عدد 7% را نشان داد. بررسی نوع مدارک نشان داد که مجموع 617،22 رکورد، در 15 نوع قالب مختلف ارائه شده اند. این رکورد ها به 25 زبان زنده دنیا و با همکاری 173 کشور به رشته تحریر درآمده اند. تمامی مقالات کشاورزی بازیابی شده از پایگاه «وب آوساینس» در 3256 مجله منتشر گردیده و از سوی 852،14 مؤسسه مختلف ارسال شده اند. تعداد 655،51 نویسنده از سال 2000 تا 2008، مقالات خود را در حوزه کشاورزی به رشته تحریر درآورده و در پایگاه «آی اس آی» به ثبت رسانده اند و در کل تعداد 381،658 منبع را مورد استناد قرار داده اند. خوشه های شکل گرفته در نقشه تاریخ نگاشتی بر اساس LCS و GCS نیز شامل 5 خوشه بود.
    کلیدواژگان: علم سنجی، تحلیل استنادی، تولیدات علمی کشاورزی، ساختار علم کشاورزی، پایگاه وب آوساینس، نقشه تاریخ نگاشتی
  • حمید علیزاده، رحمت الله فتاحی، محمدرضا داورپناه صفحات 53-70
    در این پژوهش میزان تاثیر انجام پردازش های زبان طبیعی بر روی ترجمه عبارت های جستجو با آزمون فرضیه های پژوهش مشخص گردید. فنون پردازش زبان طبیعی که برای پردازش عبارت های جستجو به کار گرفته شد شامل قطعه بندی متن، شناخت گونه های زبانشناختی، حذف سیاهه بازدارنده، تحلیل مورفولوژیک، و برچسب زنی انواع نقش دستوری بود. آزمون فرضیه اول نشان داد که استفاده از روش ترجمه اولین برابرنهاده در مقایسه با شیوه انتخاب همه برابرنهاده ها موجب کارآمدی بیشتر در بازیابی می گردد. آزمون فرضیه دوم نشان داد که اگرچه تحلیل مورفولوژیک واژه هایی که به وسیله واژه نامه ترجمه نشدند باعث افزایش ضریب دقت بازیافت می گردد، اما تفاوت معناداری با عدم انجام این تحلیل ایجاد نمی نماید. بررسی فرضیه سوم نیز نشان داد که ترجمه عبارتی در مقایسه با ترجمه واژه به واژه باعث کارآمدی بیش تر می گردد. یافته های دیگر این پژوهش نیز نشان داد که دگرنویسی واژه های فارسی ترجمه ناپذیر با حروف انگلیسی و قرار دادن آن ها در عبارت جستجوی نهایی در مقایسه با حذف آن ها از عبارت های جستجو، می تواند منجر به افزایش کارآمدی گردد.
    کلیدواژگان: بازیابی اطلاعات بین زبانی، پردازش زبان طبیعی، واژه نامه دوزبانه ماشین خوان، ارزیابی بازیابی اطلاعات
  • سیما شفیعی علویجه، امیر غائبی، سعید رضایی شریف آبادی صفحات 71-89
    در پژوهش حاضر 90 صفحه وب از طریق جستجو در موتورهای جستجوی عمومی (گوگل، یاهو، و ام اس ان) به عنوان نمونه انتخاب شدند و میزان حضور عناصر ابرداده ای (هسته دابلین و ابرنشانه های زبان نشانه گذاری فرامتن) در این صفحات و وجود رابطه معنادار بین حضور عناصر ابرداده ای و نوع موتور جستجو مورد بررسی قرار گرفت.
    نتایج، نشان دهنده حضور بسیار کم عناصر ابرداده ای هسته دابلین و ابرنشانه های زبان نشانه گذاری فرامتن در صفحات بازیابی شده می باشد، که بیانگر کاربرد بسیار کم عناصر ابرداده ای در صفحات وب است. به علاوه، یافته های این تحقیق نشان می دهد رابطه معناداری بین نوع موتور جستجو و حضور عناصر ابرداده ای وجود ندارد، و این بدان معنا است که موتورهای جستجو از نظر لحاظ کردن ابرداده ها در بازیابی منابع وب، تفاوت معناداری با یکدیگر ندارند.
    کلیدواژگان: عناصر ابرداده ای، هسته دابلین، ابرنشانه های زبان نشانه گذاری فرامتن، موتورهای جستجوی عمومی، گوگل، یاهو، ام اس ان، صفحات وب
  • محمود خسروجردی، محمد ایرانشاهی صفحات 91-109
    رفتار اطلاع جویی و ابعاد آن در سال های اخیر کانون توجه بسیاری از پژوهشگران کشورهای گوناگون قرار گرفته و در بسیاری از رشته ها آزموده و بررسی شده است. رابطه این متغیر با بسیاری از متغیرها مانند جنس، رشته، شغل، دانش افراد، شخصیت، تجربه و تخصص نیز سنجیده شده و نتایج سودمندی در بر داشته است. در این پژوهش، رابطه بین رفتار اطلاع جویی و دانش پیشین در دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه تهران تحلیل و آزموده شده. نتایج حاکی از آن است که بین رفتار اطلاع جویی افراد و دانش پیشین آن ها به طور کلی رابطه معنادار و مثبتی وجود دارد. بین برخی ابعاد رفتار اطلاع جویی و ابعاد دانش پیشین افراد نیز رابطه معنادار و مثبتی مشاهده شده است؛ اما بین متغیرهای «زمان به عنوان عامل بازدارنده» و «تایید دانش پیشین» که از ابعاد رفتار اطلاع جویی هستند با ابعاد اصلی دانش پیشین، همبستگی منفی به دست آمده. این نتایج با پاره ای از نتایج پژوهش های پیشین، سازگار و با برخی از آن ها، ناسازگار است.
    کلیدواژگان: دانش پیشین، رفتار اطلاع جویی، دانشگاه تهران، دانشجویان، تحصیلات تکمیلی
  • مهدی نارمنجی، محسن نوکاریزی صفحات 111-129
    پاسخگویان این پژوهش دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه های بیرجند و فردوسی بودند که طرح تحقیق پایان نامه ایشان تا پایان نیمسال اول سال تحصیلی 1388-1387 به تصویب شورای تحصیلات تکمیلی دو دانشگاه رسیده بود. در این پژوهش اطلاعات لازم از طریق پرسشنامه و از یک نمونه 236 نفری از دانشجویان کارشناسی ارشد مورد نظر در دو دانشگاه بیرجند و فردوسی جمع آوری شد که در نهایت 156 پرسشنامه (10/66 درصد) قابل استفاده دریافت گردید. بررسی میزان اضطراب اینترنتی پاسخگویان نشان داد که اکثریت (1/82 درصد) آن ها پایین تر از حد متوسط (نمره 60) دچار اضطراب اینترنتی بودند، با این حال توزیع نمره اضطراب اینترنتی در نمونه مورد مطالعه، نرمال بود. نتایج، تفاوت معناداری را بین میانگین نمرات اضطراب اینترنتی جامعه مورد مطالعه و نمره متوسط اضطراب اینترنتی (نمره 60) نشان داد و مشخص شد که اضطراب آن ها به طور معناداری در جامعه از سطح متوسط پایین تر است. با این حال بین میانگین نمرات اضطراب اینترنتی دانشجویان مرد و زن، و نیز دانشجویان حوزه های تحصیلی مورد مطالعه تفاوت معناداری یافته نشد.
    کلیدواژگان: اضطراب اینترنتی، جستجوی اطلاعات، رفتار اطلاع یابی، خوداثربخشی اینترنتی، هویت اینترنتی
  • اعظم نجفقلی نژاد، محمدحسن زاده صفحات 131-152
    پژوهش حاضر با هدف ارزیابی کیفیت خدمات کتابخانه مرکزی دانشگاه تربیت مدرس از دیدگاه کاربران، با استفاده از ابزار «لیب کوال» در سه سطح حداقل، حداکثر، و واقعی انجام گرفته. جامعه آماری این پژوهش شامل کاربران درون سازمانی و برون سازمانی کتابخانه مرکزی دانشگاه تربیت مدرس، مشتمل بر دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری، و اعضای هیئت علمی می باشد. نتایج نشان داد: در بیش تر موارد بین انتظارات کاربران و خدمات ارائه شده از سوی کتابخانه مذکور تفاوت وجود دارد. خواسته های کاربران در سطح حداقل تا حدودی برآورده شده است، ولی با سطح مطلوب و حداکثر انتظارات کاربران تفاوت قابل ملاحظه ای وجود دارد. بین گروه های مختلف کاربری (اعم از استاد و دانشجو) به لحاظ شکاف بین انتظارات و خدمات ارائه شده، تفاوت معناداری وجود دارد. بین کاربران درون سازمانی و برون سازمانی به لحاظ شکاف بین انتظارات و خدمات ارائه شده، تفاوت معناداری وجود ندارد. در کیفیت مربوط به «کارکنان» و «فضای کتابخانه»، بین نظرات کاربران درون سازمانی و برون سازمانی تفاوتی وجود ندارد. در کیفیت مربوط به «منابع»، بین نظرات کاربران درون سازمانی و برون سازمانی تفاوت وجود دارد.
    با استفاده از روش تحلیل عاملی، چهار عامل «وجود منابع و دسترس پذیر بودن آن ها»، «وجود کارکنان شایسته و مسئولیت پذیر»، «مطلوبیت فضا برای مطالعه و یادگیری انفرادی و گروهی»، «امکان دسترسی آسان به اطلاعات» به عنوان عوامل مؤثر بر کیفیت خدمات کتابخانه شناسایی شد.
    کلیدواژگان: کیفیت خدمات، ابزار لیب کوال، کتابخانه مرکزی دانشگاه تربیت مدرس، ارزیابی
  • فاطمه آسیان صفحات 153-165
    : با توجه به این که کتابخانه های تخصصی نقش بسیار مهمی در ارائه خدمات به کاربران سازمان ها و مراکز تخصصی دارند، لزوم شناسایی انواع خدمات این کتابخانه ها و معرفی آن ها بیش از پیش احساس می شود. در این مقاله تلاش شده با مروری بر مقاله های تالیف شده در زمینه خدمات کتابخانه های تخصصی، انواع خدمات و وظایف این کتابخانه ها شرح داده شود.
    کلیدواژگان: رفتار اطلاع جویی، شخصیت، پنج عاملی، دانشجویان، کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران
  • صفحه 167
|
  • Farshid Danesh *, Amir Hussein Abdulmajid, Mina Afshar, Seddigheh Mousavifar, Fatemeh Farhadi Pages 5-22
    Sample of The present investigation was drawn from the total number of LIS articles published in Emereald Database during 2003-2008 period. 8320 articles was produced by 10760 researchers. The most prolific writers, countries having the highest number of articles, the most prolific research centers, and the busiest journals based on article count alone, were identified. Mean coefficient of collaboration among LIS scholars was 0.08. No significant correlation was found between scientific output and degree of collaboration. Findings indicated that in spite of the importance of joint research that would eventually lead to an increase in quality, coefficient of collaboration among LIS scholars is very low.
  • Mitra Pashootanizadeh, Farideh Osareh * Pages 23-52
    The present investigation, by reviewing 22,617 records indexed between 2000 and 2008 in the Web of Science database and employing citation analysis methods attempts to identify key authors and institutes and their degree of collaboration, core journals, rate of scientific output, publishing forms and languages and leading countries in this field. It also attempts to draw a histographic outline of the agricultural science. The average annual growth in publications for the period studied was shown to be seven percent. Total of 22,617 records were presented in 15 different formats in 25 languages. 173 countries were involved. All agricultural articles retrieved from WOS had been submitted from 14,852 institutes and published in 3252 journals. 51,655 authors were identified who had cited 658381 sources. The clusters formed in the histographic outline based on LCS and GCS also included five clusters.
  • Hamid Alizadeh *, Rahmatullah Fattahi, Mohammad Reza Davar Panah Pages 53-70
    In this paper the impact scope of Natural Language Processing (NLP) on translating search statements was determined by testing out research hypotheses. The NLP techniques employed for search statement processing included text parsing, linguistic forms identification, stopword removal, morphological analysis, and tokenization. Examination of the hypotheses indicated that using the method of translating the first equivalent term selected versus the method of selecting all equivalent terms, would contribute to increased efficiency of the review; that while morphological analysis of the terms not translated by the glossary, would increase the retrieval precision cutoff, there would be no significant difference established by the lack of such analysis thereof; that sentence translation as opposed to term by term translation, would increase the efficiency of Farsi-English proofreading. Other findings are also represented.
  • Sima Shafiie Alavijeh *, Amir Ghaebi, Saied Rezaie Sharifabadi Pages 71-89
    The present investigation was aimed to study the scope of presence of Dublin Core metadata elements and HTML meta tags in web pages. Ninety web pages were chosen by searching general search engines (Google, Yahoo and MSN). The scope of metadata elements (Dublin Core and HTML Meta tags) present in these pages as well as existence of a significant correlation between presence of meta elements and type of search engines were investigated. Findings indicated very low presence of both Dublin Core metadata elements and HTML meta tags in the pages retrieved which in turn illustrates the very low usage of meta data elements in web pages. Furthermore, findings indicated that there are no significant correlation between the type of search engine used and presence of metadata elements. From the standpoint of including metadata in retrieval of web sources, search engines do not significantly differ from one another.
  • Mahmood Khosrowjerdi *, Mohammad Iranshahi Pages 91-109
    Information seeking behavior and its various aspects had been the focus of attention by many researchers around the world. It has been tried and tested in many disciplines. Furthermore, its correlation with many variables such as gender, discipline, occupation, individual knowledge, personality, experience as well as specialization has been measured and had furnished useful results. The present investigation has tested and analyzed the correlation between information seeking behavior and prior knowledge among students enrolled in University of Tehran Graduate Program at both Masters and PhD level. Findings indicate that there exists a positive significance between these two variables. There had been, however, a negative correlation between time as a barrier with affirmation of prior knowledge. The findings are compatible with some prior investigations while incompatible with other s.
  • Mehdi Narmanji, Mohsen Nowkarizi * Pages 111-129
    The respondents of the present study were drawn from the graduate students at Masters level whose dissertation proposals have been approved by the Graduate Education Council at either universities by the beginning of 2009. A questionnaire was used as primary data collection instrument. 236 students were given the questionnaire, to which 156 responded. Reviewing the level of internet anxiety among the respondents illustrated that the majority (82.1%) had less than average (score 60) internet anxiety. Nevertheless the sample studied furnished a normal distribution of scores. A significant difference was observed between mean internet anxiety scores and average internet anxiety score (60). It was indicated that the anxiety level in the population was less than average, although there was no significant difference among mean internet anxiety score among female and male students as well as students from various disciplines.
  • Azam Najafgholinezhad, Mohammad Hassanzadeh * Pages 131-152
    The present investigation was carried out using LibQual software in order to evaluate the user view on the quality of services offered by the Central Library of Tarbiyat Modarress University. It was conducted at three levels of minimum, maximum and real. The sample was drawn from in-house and outside users, including graduate students and faculty members. Findings indicated that in most cases there is a difference between users’ expectations and the services offered by the library. Users’ demands are somewhat satisfied at minimum level, but there is a significant gap with respect to desired level and users’ maximum expectations. Among different user groups, whether faculty or student, there is a significant difference with respect to the gap between the expectations and the services offered. There had been no significant difference of opinion among in-house and outside users regarding quality measures dealing with staff and the library space. There is however a significant difference regarding the quality of sources helf. By using the factor analysis method, four factors were identified as contributing factors to the quality of library services. These were “availability and accessibility of sources”, “Availability of qualified and diligent staff”, “Suitability of space for individual or group study and learning” and “Ready Access to Information”.
  • Fatemeh Assian Pages 153-165
    Special libraries fill a very important role in providing services to corporate users. The necessity to identify and promote the full spectrum of services offered by these type of libraries is felt more than ever. The present paper attempts to describe these services by reviewing the literature published in this respect.