فهرست مطالب
پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات
سال بیست و پنجم شماره 4 (پیاپی 62، تابستان 1389)
- تاریخ انتشار: 1389/06/01
- تعداد عناوین: 10
-
-
صفحه 573این پژوهش به تعیین ضریب هم نویسندگی در تولیدات علمی ایران در نمایه های استنادی علوم، علوم اجتماعی، هنر و علوم انسانی در پایگاه وب او ساینس در سال های 2000-2006 پرداخته است. پژوهش از نوع کاربردی است که با استفاده از شاخصهای علم سنجی به انجام رسیده است. داده ها با کمک پایگاه وب او ساینس در قالب فایلهای plain text استخراج شد، سپس با استفاده از نرم افزار HistCite تجزیه و تحلیل داده ها، با استفاده از برنامه اکسل شمارش، تنظیم و برای بررسی های نهایی شد. تعداد کل مدارک نمایه شده به وسیله نویسندگان ایران در نمایه استنادی علوم 24480 مدرک، نمایه استنادی علوم اجتماعی 783 مدرک، و نمایه استنادی هنر و علوم انسانی 57 مدرک و در مجموع با 25320 مدرک جامعه (از طریق سرشماری) مورد مطالعه را در این پژوهش تشکیل داده است. براساس نتایج پژوهش، به طور کلی بررسی ضریب مشارکت نویسندگان در دوره مورد بررسی روندی صعودی است؛ این امر بیانگر افزایش تمایل نویسندگان به تولید مدارک مشارکتی در طول این دوره است. بیشترین مشارکت، در تولید مدارک 2 و 3 نویسنده ای برآورده شده و ضریب مشارکت کلی نویسندگان 59/0 بوده است. سال 2006 بالاترین ضریب مشارکت 62/0 و سال 2000 کمترین ضریب مشارکت 55/0 را به خود اختصاص داده است. قاعده برادفورد و قاعده لوتکا در مورد داده ها بررسی شدند؛ قاعده لوتکا فقط در نمایه استنادی علوم تایید و در نمایه های استنادی علوم اجتماعی و هنر و علوم انسانی رد شد؛ حال آنکه قاعده برادفورد در هر سه حوزه تایید شد. کشور آمریکا، در هر سه حوزه نمایه های استنادی، با مشارکت در تولید 1865 مدرک (37/7 درصد) بیشترین مشارکت را در تولید مدارک علمی ایران داشته است.
کلیدواژگان: علم سنجی، ایران، وب او ساینس، مؤسسه اطلاعات علمی (آی، اس، آی)، تامسون رویترز، تامسون آی، اس، آی، نمایه های استنادی، ضریب مشارکت، هم نویسندگی -
صفحه 597
در این مقاله با بهره گیری از روش کتاب سنجی به بررسی وضعیت مجلات کشورهای مسلمان در پایگاه اطلاعاتی JCR از زیر مجموعه های پایگاه اطلاعاتی آی.اس.آی پرداخته شده است. براساس یافته ها 37 عنوان مجله مربوط به 12 کشور مسلمان در این پایگاه نمایه شده است. کشور ترکیه با داشتن 9 مجله نمایه شده در این پایگاه در رتبه اول در بین کشورهای مسلمان قرار دارد. بیشترین زمینه موضوعی مجلات کشورهای مسلمان را علوم میان رشته ای با 6 عنوان مجله به خود اختصاص داده است. شرکت انتشاراتی علوم بنتهام با چاپ 7 مجله فعالترین ناشر مجلات کشورهای مسلمان است. ترکیه در بین کشورهای مسلمان تنها کشوری است که 2 عنوان مجله در زمینه علوم اجتماعی دارد و زبان 5/86 درصد این مجلات انگلیسی است. مجله TURK J EARTH SCI با ضریب تاثیر 536/2 در بین مجلات کشورهای مسلمان دارای بالاترین ضریب تاثیر است. بیشترین استنادها با 1047 و بالاترین نیمه عمر با 0/10> به مجله CHEM NAT COMPD+ مربوط به کشور ازبکستان مربوط است
کلیدواژگان: مجلات کشورهای مسلمان، پایگاه اطلاعاتی آی، اس، آی، _ کتاب سنجی -
صفحه 617پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان دسترس پذیری و زوال استنادهای اینترنتی مقالات منتشر شده در سالهای 2005 تا 2008 در 4 مجله کتابداری و اطلاع رسانی موجود در پایگاه اطلاعاتی امرالد انجام شد. براساس نتایج حاصل، در بررسی اولیه از 2886 یو.آر.ال استناد شده، 1858 یو.آر.ال (64 درصد) قابل دسترس و 1028 یو.آر.ال (36 درصد) غیر قابل دسترس بوده است که با استفاده از مرورگر اینترنتی اینترنت اکسپلورر، آرشیو اینترنتی و موتور جستجوی گوگل، استنادهای غیر قابل دسترس از 36 درصد به 5 درصد کاهش یافت. دسترس پذیری یو.آر.ال ها نیز نشان داد که 60 درصد استنادهای اینترنتی در یو.آر.ال استناد شده قابل دسترسی اند و در بین پیامهای خطا، خطای فایل با 61 درصد بیشترین پیغام خطا بود. توزیع یو.آر.ال ها نشان داد که دامنه های. net و. gov در مقایسه با دامنه های. edu،. org و. com ثبات و ماندگاری بیشتری دارند و میانگین استناد اینترنتی برای هر مقاله 8/4 است.
کلیدواژگان: استناد، تحلیل استنادی، استناد اینترنتی، مجلات کتابداری و اطلاع رسانی، پایگاه اطلاعاتی امرالد -
صفحه 635در سالهای اخیر وبلاگ به عنوان یکی از محصولات نسل جدید اینترنت یا آنچه وب2 نامیده می شود جای خود را در شبکه گسترده اینترنت به خوبی یافته است، کتابداران و اطلاع رسانان نیز با توجه به ماهیت رشته خود و نقش های متفاوتی که به عنوان کتابدار در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی ایفا می کنند می توانند از وبلاگ به عنوان محملی سریع و آسان برای اطلاع رسانی و اشتراک دانش استفاده نمایند. در این پژوهش تعداد 150 وبلاگ کتابداری و اطلاع رسانی انگلیسی زبان به منظور بررسی و تحلیل روابط میان نوع وبلاگ ها (شخصی، کتابخانه ای و گروهی) و ساختار محتوایی و فنی آنها، به صورت نمونه گیری هدفمند و با استفاده از شیوه های وب سنجی، انتخاب شده و مورد مطالعه قرار گرفته اند، در این مطالعه سعی شده تا با تحلیل آماری ارتباط معناداری بین نوع وبلاگ ها (شخصی، کتابخانه ای و گروهی) و هر یک از جنبه های محتوایی و فنی آنها به پرسشهای پژوهش در مورد معناداری یا عدم معناداری روابط در میان نمونه مورد پژوهش پاسخ داده شده و به نقش این مسئله در جامعه وبلاگهای کتابداری و اطلاع رسانی پی برده شود. یافته های پژوهش نشان می دهند که بین نوع وبلاگها و نحوه روزآمدی آنها ارتباط معناداری وجود دارد، همچنین بین نوع وبلاگها و محتوی آنها نیز ارتباط معنادار است. اما بین نوع وبلاگ و نوع ابزار وبلاگ نویسی ارتباط معناداری وجود ندارد و در برخی موارد هم رابطه معناداری در سطوح مختلف وجود داشته است مانند رابطه بین اهداف وبلاگ نویسی و نوع وبلاگ ها که در چهار مورد معنادار نبوده و در پنج مورد معنادار بوده است. محققین این پژوهش معتقدند که روابط مذکور احتمالا می توانند در جامعه وبلاگ های کتابداری و اطلاع رسانی ایرانی هم وجود داشته باشند که با انجام پژوهشهای مشابهی این مسئله قابل بررسی خواهد بود.
کلیدواژگان: وبلاگ، کتابداری و اطلاع رسانی، وبلاگ های کتابداری و اطلاع رسانی، وبلاگ های کتابخانه ای -
صفحه 659مهم ترین بستر برای توسعه دولت الکترونیکی، وب سایتهایند که نقش رابط بین دولت و شهروندان را ایفا می کنند. وب سایتها در مراحل مختلف تکوین دولت الکترونیکی کارکردهای گوناگونی دارند. این کارکرد در وهله اول، ارائه اطلاعات دولتی و تامین ارتباط میان دولت و مخاطبان آن است. با وجود این در صورت، ساخت پایگاه های وب مستقل و ناهماهنگ با یکدیگر برای سازمان های دولتی، این خطر وجود دارد که در طول زمان با مجموعه ای نامتقارن و ناموزون از وب سایتهای دولتی روبه رو شویم که کاربرد آنها را کاهش دهد و بهره وری لازم را از سرمایه گذاری صورت گرفته فراهم نسازد. در گونه ای از پایگاه های وب که به نام پرتالهای استانی شناخته می شود، این هماهنگی از طریق ابلاغ «سرفصلها و عناوین اطلاعات پرتال استانی و حداقل ضوابط و ویژگی های نرم افزاری آن» در سال 1383 از سوی سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور (سابق) صورت پذیرفته است. در این مقاله نتایج پژوهشی ارائه می شود که در آن به بررسی وضعیت پرتالهای استانی در مقایسه با سرفصلها و عنوانهای یاد شده پرداخته شده است. به این منظور پس از معرفی سرفصلها و عنوانها، نتایج بررسی وضع کنونی پرتالهای استانی ارائه و در ادامه نیز به چگونگی بازنگری در مجموعه اقلام محتوایی و اطلاعاتی پرتالهای استانی از طریق بررسی نوشتجات، استخراج اقلام پرتالهای مشابه در سه کشور پیشرفته در حوزه دولت الکترونیکی و کاربرد روش دلفی بیان می شود.
کلیدواژگان: فناوری اطلاعات، دولت الکترونیکی، پرتال، محتوا، اطلاعات، روش دلفی -
صفحه 695هدف از پژوهش حاضر، بررسی انتظارات دانشجویان آموزش الکترونیکی از ویژگی های صفحه رابط کاربر کتابخانه دیجیتال دانشگاهی است. این پژوهش به روش پیمایشی انجام گرفته است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود. جامعه آماری تحقیق را دانشجویان آموزش الکترونیکی که در دانشگاه های کشور از این فناوری استفاده می کنند، تشکیل می دهد. بر این اساس 200 پرسشنامه بین دانشجویان توزیع شد. تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد که همه دانشجویان بر اولویت قابل فهم بودن اصطلاحات مورد استفاده در صفحه رابط کاربر، ویژگی های صفحه نمایش و روشن بودن عملکرد های هدایت و راهبری به عنوان معیار های کاربرد پذیری صفحات رابط کاربر توافق کلی دارند. همچنین نتایج آزمون تحلیل ANOVA نشان می دهد که بین سه طبقه از دانشجویان در ارتباط با اولویت بندی این معیارها بجز در مورد عملکرد های هدایت و راهبری تفاوت معناداری وجود ندارد. به عبارت دیگر همه دانشجویان دارای انتظارات مشابهی اند و مهارتهای فناوری اطلاعات دانشجویان به عنوان عامل تاثیرگذار در اولویت بندی این معیارها مطرح نیست. همچنین نتایج تحقیق در ارتباط با اولویت بندی ویژگی های صفحه جستجو، نمایش و مرور مدارک نشان می دهد که بجز در صفحه مرور مدارک بین انتظارات سه طبقه دانشجویان مبتدی، متوسط و پیشرفته نسبت به اولویت بندی این ویژگی ها تفاوت معناداری وجود ندارد.
کلیدواژگان: کتابخانه دیجیتالی، آموزش الکترونیکی، صفحه رابط کاربر، کتابخانه دیجیتال دانشگاهی، انتظارات، صفحه مرور مدارک، صفحه نمایش، ہ صفحه جستجو -
صفحه 721کتابهای الکترونیکی ویژگی های متنوعی دارند که هر یک از این ویژگی ها می تواند در افزایش قابلیت کاربرپسندی و جذب کاربران بیشتر، مؤثر واقع گردد. کاربران و کتابداران به منظور انتخاب کتاب الکترونیکی متناسب با نیازها، باید معیارهایی را در نظر گیرند تا بتوانند متناسب با نیاز و حوزه موضوعی،کتاب الکترونیکی مناسبی را تهیه نمایند. هدف این پژوهش ارائه معیارهای ارزیابی کتابهای الکترونیکی از دو دیدگاه (کاربران و کتابخانه ها) و با دو رویکرد، یعنی در نظر گرفتن ویژگی های محیط الکترونیکی و نیز باقی ماندن ویژگی های مطلوب محیط چاپی در کتاب الکترونیکی است. با بررسی منابعی که در حوزه کتابهای الکترونیکی تالیف شده بودند، در مجموع 15 معیار با 101 مؤلفه به منظور ارزیابی کتاب الکترونیکی مناسب برای کاربران و کتابخانه ها به طور مشترک و 4 معیار با 24 مؤلفه به صورت اخص و فقط برای کتابخانه ها و کتابداران مطرح شد.
کلیدواژگان: کتاب الکترونیکی، معیار ارزیابی، مزایای کتاب الکترونیکی، ویژگیهای کتاب الکترونیکی، ہ کاربران کتاب الکترونیکی -
صفحه 745در متون تخصصی کتابداری و اطلاع رسانی، در خصوص اهمیت پرداختن به موضوع سواد اطلاعاتی درکتابخانه های آموزشگاهی در عصر حاکمیت فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی سخن ها به میان آمده است. با وجود این، کمتر مقاله یا نوشته ای را می توان یافت که به کم و کیف و نحوه اجرای این موضوع نظر افکنده و راهکاری برای آن ارائه کرده باشد. راهکاری که نوشته حاضر بر آن تاکید دارد، برگزاری جلسات آموزش سواد اطلاعاتی در قالب کارگاه های کارامد است. مقاله حاضر بر آن است تا ضمن تشریح دلایل ضرورت پرداختن به کارگاه های آموزشی در ارتقا مهارتهای سواد اطلاعاتی، مهم ترین اصول و مراحل برگزاری اینگونه کارگاه ها را به شکل گام به گام معرفی نماید.
کلیدواژگان: رفتار اطلاع یابی، سواد اطلاعاتی، کتابخانه آموزشگاهی -
صفحه 757یکی از کارکردهای خاص آموزش عالی، تولید و مصرف اطلاعات است. در این فرایند ارتباطات علمی نقشی اساسی ایفا می کند چنان که صاحبنظران، ارتباطات علمی را اساس علم توصیف می کنند. بنابراین می توان گفت که هیچ نوع آموزشی بدون برقراری ارتباط محقق نمی شود. محققان علم سنجی، ارتباطات علمی رسمی را از طریق بررسی میزان استنادهای بروندادهای علمی اعم از کتابها، مجلات و مانند آن، تحلیل و ارزیابی می کنند. با وجود این، نوع خاصی از ارتباطات نیز وجود دارد که فاقد نمود خارجی از جمله استنادهاست و آموزشها و یادگیری های غیررسمی نیز مرهون چنین ارتباطاتی است. این نوع ارتباطات غیررسمی در تولید علم، به تشکیل مجموعه ای غیررسمی در میان دانشمندان منجر می شود که صاحب نظران آن را «دانشگاه نامرئی» می نامند. تعاریف و تعابیر مختلفی از یک دانشگاه نامرئی وجود دارد که در این جا به تعبیر پرایس اشاره می شود. تصور پرایس از یک دانشگاه نامرئی گروه هایی متشکل از بیش از 100 نفر همکار بود که اقدام به برقراری ارتباط بین همدیگر می کردند. به عقیده او افراد در چنین مجموعه ای به طور معقول با یکدیگر در حال تماس اند و قدرت همرایزنی و نفوذ بر یکدیگر را دارند. در این مقاله سعی خواهد شد تا با بازشناسی مفهوم دانشگاه نامرئی به نقش روابط غیررسمی در تولید دانش و نظام آموزش عالی، انواع روش شناسی های ارزیابی و نقدهای وارد بر مفهوم دانشگاه نامرئی و تاثیر ابزارهای اطلاعاتی و ارتباطی جدید بر مفهوم دانشگاه نامرئی پرداخته شود.
کلیدواژگان: دانشگاه نامرئی، ارتباطات غیررسمی، تولید دانش، اساتید دانشگاه
-
Page 573The present study determines the co-authorship factor in the Iranian scientific output between 2000 and 2006 as reflected in the science, social science art and humanities citation indexes made available through the Web of Science database. Webometric indicators were used. The data were extracted in plain text from WOS, analyzed using HistCite software and counted in MS Office Excel program. Of the Total of 25320 documents indexed, 24480 documents were in Science Citation Index, 783 in Social Citation Index and 57 in Art and Humanities index. The findings indicated that co-authorship factor in the period studied had been on the rise. The highest participation rate belonged to the documents with two or three authors. General coauthorship factor was 0.59. The year 2006 had the highest coauthorship factor (0.62) while the year 2000 had the least (0.55). Bradford and Lotka laws were applied to the data sets. The Lotka’s Law only held true for the science citation index. The Bradford’s Law, however, held true for all indexes. In all citation indexes, the United States with 1865 documents (7.38) had the highest degree of coauthorship in Iranian scientific output.
-
Page 597
This paper employs bibliometric method for analyzing the status of journals published in muslim countries in the Journal of Citation Report, an ISI maintained database. The findings indicated that there are 37 journals from 12 muslim countries indexed in JCR. Turkey leads with nine journals indexed. Inter-disciplinary journals constitute the subject area of six journals. Bentham Science Publishers is the most active by publishing 7 journals. Turkey is the only muslim country that has two journals in social sciences. English is the main language in 86.5 percent of the journals studied. Turkish Journal of Earth Sciences has the highest impact factor. The highest citations and citation half-life belonged to Chemical National Compendium from Uzbekistan.
-
Page 617The present study targets the rate of accessibility and decay of internet citations for the articles published in four LIS journals available through Emerald database for the 2005-2008 period. The findings indicated that of the 2886 URL cited, 1858 (64%) were accessible while the rest were inaccessible. Using Internet Explorer, Internet Archive and Google, the inaccessible citations were reduced to 5%. URL accessibility demonstrated that 60% of the internet based citations are accessible through the URL cited. Among the error messages received, file error represented the highest (61%). URL distribution showed that the. net and. gov domains are more enduring and persistant when compared with. edu,. org and. com domains. The average internet citation for each article was 4.8.
-
Page 635Weblog has become well established as one of the Web 2.0 products. Given the essential nature of their job, librarians and information professionals, can use weblog as a quick and easy mean for information and knowledge sharing. The present study reviews some 150 LIS weblogs in order to examine and analyze the link between weblog types (personal, library-owned or group operated) with their content and technical structure. Webometric methods were deployed for selection of the sample. The findings indicated that there is a significant correlation between the weblog types and their update frequency. The same holds between the weblog types and their content. But no such significance was observed with respect to the weblog publishing tools. The investigators believe that the links uncovered could also hold true for Iranian LIS weblogs.
-
Page 659Web sites represent the most important springboard for development of E-government, as/ bacause they serve as a link between the government and the citizens. These websites serve different functions during the various stages of E-government development. Primary function is to offer government information and to secure communication between the government and its audience. If developed independently without any coordination, setting up websites for government agencies would present the risk of facing an asymmetrical and unbalanced collection of such sites over the course of time that not only prove of limited functionality but would not have the performance commensurate with the investment. In a type of websites, known as State or Provincial Portals, such coordination was promulgated through issuance of the directive “Subject Headings for State Information Portals and Minimum Software Requirements and Qualifications”. The directive was issued in 2004 by the now defunct Management and Planning Organization. The present paper reports the research outcome of a project that compared the status of existing state portals with the subject headings indicated in the above directives. Following a detailed study, it provides pointers regarding the revision of contextual and information items in the said portal through literature survey and comparative study of similar E-government portals in three developed using as well as the Delphi method.
-
Page 695The present paper investigates the E-learner’s expectations concerning the features incorporated within the user interface screen of an academic digital library. A researcher-made questionnaire was used for the survey. The sample was taken from the E-learners using this technology in Iranian universities. 200 questionnaires were distributed. The data analysis showed a general consensus about the priority of comprehensibility of the terms used in the User Interface Screen (uis) as well as the display features and clarity of the navigational functions as the usability criteria for UIS. ANOVA analysis indicated that, with the exception of navigation and guidance functions, there was no significance with respect to three categories of students. In other words, all students had similar expectations and their ICT skill is not a factor influencing the prioritization of these criteria. The results further indicated that except for the browsing page, there is no significant difference between novice, intermediate and advanced students with respect to search screen features.
-
Page 721E-books embody diverse features, each of which could contribute towards increasing their user-agreeability and attracting more users. In order to select an Ebook best suited to their needs, both users and librarians consider a set of criteria. The present study aims at providing the evaluation criteria from the standpoint of both the users and librarys by employing two approaches, i.e. through considering the characteristics of the electronic environment, and also maintaining the desired features of the printed media in E-books. By reviewing the resources published in the field of E-books, 15 criteria along with 101 components have been collectively discussed for evaluation of the suitable E-book for users and libraries. Four criteria with 24 components have been solely devised for libraries and librarians.
-
Page 745While many professional literature have talked at length about the importance of dealing with information literacy in school libraries in ICT dominated era, but few have dealt with the nature and mode of implementation nor offered a road map. The strategy emphasized in this paper is to hold information literacy sessions through effective workshops. While explaining the reasons behind such workshops being essential in enhancing information literacy skills, the most important principles and stages for setting up of such workshops are offered in a step-by-step manner.
-
Page 757Generation and consumption of information are among the functions unique to higher education. Scholarly communication plays an essential role in this process to such a degree that some consider it as being the cornerstone of science. Thus it could be said that no education could be realized without communication. Scientometrists analyze and assess formal scientific communications by studying the level of citation of such scientific outputs as books, journals and etc. Nevertheless, there is a special type of communication that lacks any external manifestation such as citations. Informal learning and education are indebted to such communication. This kind of informal communication for generating knowledge leads to an informal association among the scholars, which is called as "The invisible college". There are various definitions and interpretations concerning an invisible college. According to Price’s opinion, an invisible college is comprised of over a hundred colleagues that are engaged in communication with one another. He believed that members in such an association are reasonably in touch with and could consult and influence one another. The present paper, by reacquainting with the concept of invisible college, would review the role of informal links in the production of knowledge and higher education system, various assessment methods and critical notes, as well as the impact of modern ICT tools on the concept of invisible college.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.