فهرست مطالب

آموزه های حدیثی - پیاپی 1 (بهار و تابستان 1396)

نشریه آموزه های حدیثی
پیاپی 1 (بهار و تابستان 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/06/31
  • تعداد عناوین: 6
|
  • علمی
  • علی راد صفحه 1
    متن شناسی به مطالعه ماهیت، ویژگی های صوری، ساختاری، محتوایی متن اثر علمی یا دینی اطلاق می شود که آگاهی از آنها به عنوان پیش شرط در تفسیر متن ضروری است از این رو متن شناخت، مقدمه تفسیر متن است و نتایج آن در شناخت اثر کارآمد است . نظر به اهمیت و جایگاه قرآن در اندیشه اسلامی، اهل بیت(ع) به تبیین شناخت متن قرآن توجه جدی داشته اند. مساله اصلی این مقاله بازکاوی خصائص متن قرآن بر پایه احادیث امامیه و تبیین آثار هر یک در قرآن شناسی و تفسیر قرآن است. نتایج پژوهش نشان گر اهتمام ویژه اهل بیت (ع) به متن شناسی قرآن به عنوان پیش شرط تفسیر است.
    کلیدواژگان: اهل بیت (ع)، احادیث امامیه، شناخت قرآن، متن قرآن
  • جواد ایروانی صفحه 25
    براساس آیات و روایات، «صحابه پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم» به لحاظ درجات ایمان و عمل، مراتب گوناگونی داشته در بین آنان افراد شایسته و ناشایست وجود داشت. با این حال، به هنگام رحلت رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم هزاران نفر از اصحاب خالص و باوفای حضرت در سرتاسر عربستان می زیستند که بسیاری از آنان پیشتر، مراتب ایمان و مجاهدت خود را به اثبات رسانیده بودند. این در حالی است که روایاتی چند در منابع حدیثی شیعه و اهل سنت، به ظاهر خبر از ارتداد عموم صحابه پس از رحلت رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم می دهد. پرسش اصلی آن است که با وجود دلایل متعدد مبنی بر ایمان راسخ شمار فراوانی از صحابه پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم، روایات دال بر ارتداد عمومی آنان پس از رحلت چگونه توجیه می شود؟ چه اگر مقصود، بازگشت آنان از اسلام به سمت کفر و شرک و بت پرستی باشد، افزون بر ناسازگاری با آیات، روایات دیگر و تاریخ، به معنی ثمربخش نبودن تلاش های هدایتگرانه پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم در تربیت نسلی با ایمان بوده، شبهه ابراز اسلام آنان زیر فشار و اجبار را نیز تقویت خواهد کرد.
    این نوشتار که به شیوه توصیفی تحلیلی و روش کتابخانه ای سامان یافته، تلاش دارد مفهوم صحیح این روایات را برنماید. نتایج به دست آمده نشان می دهد مقصود از ارتداد در اینجا، اصطلاح فقهی آن یعنی انکار اسلام و بازگشت به کفر و شرک نیست، بلکه «بازگشت» از مسیر ترسیم شده برای امت اسلامی توسط پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم است که با تقصیر و قصور عمومی از همراهی با علی علیه السلام روی داده است. به دیگر سخن، «ارتداد» خود مراتبی دارد که مراتب بالای آن به مفهوم انکار خدا یا نبوت و شریعت و مشمول احکام سنگین فقهی است و مراتب پایین آن، شامل هرگونه بازگشت از ارزش ها و تمرد از واجبات، که این دومی در روایات مورد بحث اراده شده است.
    کلیدواژگان: صحابه پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم، ارتداد، ارتداد اصحاب
  • میثم خلیلی، جواد فرامرزی، محمد جواد آبتین صفحه 49
    فضایل اهل بیت (ع) در جلد سوم و طی 19 روایت از کتاب «مستدرک علی الصحیحین» تجلی یافته است. پرسش پژوهش حاضر چگونگی تطبیق روایات فضایل اهل بیت (ع) در مستدرک حاکم با آیات قرآن کریم است. این مقاله در صدد است با اتخاذ روش توصیفی- تحلیلی، محتوای روایات «مستدرک علی الصحیحن» در فضایل اهل بیت (ع) را به آیات قرآن کریم عرضه کند. بررسی ها نشان می دهد: روایات شان نزول آیه تطهیر و حدیث کساء ناظر به عصمت اهل-بیت (ع) است. روایت صلوات بر خاندان عصمت (ع) را می توان با آیه 33 آل عمران مطابق دانست. محتوای روایت شان نزول آیه مباهله طبق نقل حاکم نیشابوری با آیه تطهیر گره خورده است. با عرضه روایت ثقلین بر قرآن کریم، حقانیت و عصمت اهل بیت (ع) ثابت می شود. روایات نبوی (ص) پیرامون وجوب محبت به خاندان عصمت(ع) را می توان به آیه 23 سوره شوری عرضه کرد. محتوای حدیث سفینه نیز با آیات مودت، تطهیر و اولی الامر مطابق است.
    کلیدواژگان: تحلیل قرآنی، فضایل اهل بیت (ع)، روایت، مستدرک علی الصحیحین، حاکم نیشابوری
  • محمد مهدی آجیلیان مافوق، مهدی جلالی صفحه 75
    حدیث «ابغض الحلال الی الله الطلاق» حدیث مشهوری منسوب به پیامبر است که در منابع شیعه و اهل سنت به طرق متعدد و با صدر و ذیل های مختلف روایت شده است. براساس طرف یا بخش برجسته حدیث، طلاق که حلالی شرعی است، مبغو ض ترین حلال-هاست. در این نوشتار، پس از احصاء طرق نقل حدیث مورد نظر در منابع شیعه و اهل سنت، ضمن ارزیابی سندی این طرق، صحت صدوری این حدیث بررسی شده است. براساس نتایج این بخش، روشن شده که برخی طرق نقل این حدیث (چهار طریق) دارای درجه صحت یا اعتباراند. سپس این حدیث از نظر متنی واکاوی و سبب صدور آن بازسازی شده است. در پایان نیز دلالت حدیث مورد نظر پژوهش شده و این نتیجه به دست آمده است که طلاق علی رغم حلال بودن، حلالی بسیار منفور و مبغوض در نزد خداوند و نزدیک به-حرام است و در واقع روایت مورد نظر درصدد جمع میان این دو نکته است.
    کلیدواژگان: طلاق، ابغض الحلال، مبغوض بودن طلاق، مبغوض ترین حلال
  • محمد امامی، سید ابوالقاسم حسینی زیدی، محمد شمس الدین دیانی صفحه 99
    فرزند در اسلام به عنوان نورچشم، باقیات الصالحات زندگی و ثمره جامعه اسلامی، اهمیت و جایگاه والایی دارد. در احادیث رضوی، تربیت صحیح همراه با روش مناسب حق فرزندان، دانسته شده است. هدف اصلی پژوهش پیش رو پاسخ به این سوال است که سبک تربیت رضوی چیست و چه راهکاری برای تربیت بهتر در آموزه های وحیانی ارائه شده است؟ این پژوهش با مراجعه مستقیم به اسناد اصیل و باقدمت حدیثی، به ویژه روایات امام رضاعلیه السلام به کنکاش موضوع پرداخته است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که تربیت فرزند ابعاد و ساحات مختلفی دارد و هر بعد، ناظر به یکی از نیازهای فرزند در ساحتهای مختلف انسانی وی، یا مراحل و برهه های مختلف زندگی اوست. از این روی، درفرایند تربیت، باید تمامی ابعاد روحی، جسمی و روانی فرزند مورد توجه قرار گیرد. براساس آموزه های رضوی، پرداختن به موضوع تربیت با در نظر گرفتن بهداشت روانی طرفین، امکان پذیر است. تدریجی بودن تربیت، توجه به ظرفیت مخاطب، تکریم و ملاطفت، پرهیز از عصبانیت، ترک تعارضات کلامی و نصیحت زیاد و... از جمله شاخصه های تربیت هستند.
    کلیدواژگان: کلید واژه: تربیت، رضوی، ساحتها، بهداشت روانی
  • سید محمد تقی موسوی کراماتی، سید رضا مودب صفحه 125
    این نوشتار کوشیده است از ابعاد مختلفی شخصیت مسور بن مخرمه را مورد مطالعه قرار دهد تا تصویری روشن از او، هم از حیث تاریخی و هم از جهت رجالی بدست آورد.بررسی تاریخی این نوشتار بر پایه ی شخصیت شناسی مسور در زمان های مختلف و شناخت موضع گیری ها و نوع عملکردی که او در این مقاطع از حیث سیاسی اتخاذ نموده انجام گرفته است.مطالعه رجالی این شخصیت نیز بر مبنای گزارش های رجالی تشیع و تسنن و ارزیابی های رجال شناسانه این منابع صورت پذیرفته است.علاوه بر این،تقسیم بندی موضوعی احادیث مسور و همچنین ارزش گذاری روایت هایی که از او گزارش شده با نظر به رفتارهای سیاسی که از حیث تاریخی داده، می تواند فضای روشن تری از چرایی و چگونگی هویت این احادیث بگشاید که در فرایند تحقیقی این پژوهش به آن توجه شده است.آنچه براساس این پژوهش بدست آمده عدم اعتماد به مسور بن مخرمه از نظرگاه مولفه های علم رجال است زیرا او بر اساس داده های تاریخی فاقد شخصیتی ثابت در تحولات مختلف اجتماعی و سیاسی است.
    کلیدواژگان: مسور، ارزیابی شخصیت، ارزیابی تاریخی، رجالی، ارزیابی احادیث، تاریخ، رجال، سیاست، حدیث