نشریه رویکردهای پژوهشی در علوم زمین
پیاپی 3 (زمستان 1395)

با توجه به اینکه روش های عمق یابی با کشتی (هیدروگرافی) جهت نقشه برداری بستر دریا بسیار هزینه بر، زمان بر و در عمق های زیاد حتی غیر عملی می باشد، این مساله باعث شده که در حال حاضر استفاده از روش صوتی صرفا محدود به مناطق ساحلی و تا عمق متوسط گردد. امروزه با توجه به اهمیت و کاربرد نقشه های عمق یابی در علوم ژئوفیزیک، اقیانوس شناسی، ژئودزی و هیدروگرافی نیاز به تهیه نقشه های عمق یابی برای محدوده آب های ایران در شمال و جنوب بیش از پیش احساس می گردد. از اینرو استفاده از روش هایی که عمق یابی را به صورت غیر مستقیم انجام می دهند پیشنهاد میشود؛ فلذا روش پیشنهادی با دقتی کمتر ولی با سهولت بیشتر نقشه ای بی نظیر از ناهمواری های بستر دریای خزر، این بزرگترین دریاچه جهان را ارائه می نماید. در این مقاله از مقادیر آنومالی ثقل و پارامتر عمق با استفاده از مشاهدات ماهواره های ارتفاع سنجی برای عمق یابی در محدوده دریاچه خزر استفاده گردید. یکی از منابع مهم تولید آنومالی های گرانی در دریا، مرز جدایش آب با پوسته یا همان توپوگرافی بستر می باشد، این مرز جدایش را میتوان از طریق معکوس رابطه پارکر در حوزه فرکانس بر حسب داده های گرانی بیان نمود. مقایسه نتایج حاصل از این روش با مدل عمق یابی جهانی (1ETOPO) انطباق خوب این دو مدل در اکثر مناطق را نشان می دهد. با بدست آمدن نتایج و مقایسه آن با مدل جهانی (1ETOPO) به میانگین اختلاف 87/71 متر با انحراف معیار 08/33 متر رسیدیم که در این بین کمترین اختلاف 3 متر و بیشترین اختلاف 199 متر بدست آمده است. همچنین با آنالیز داده های بدست آمده به این نتیجه رسیدیم که این روش برای مناطق ساحلی با عمق کم مناسب نبوده و بهترین نتیجه در نواحی عمیق با عمق حدود 1000- متر حاصل می شود.