فهرست مطالب

پژوهشنامه بازرگانی
پیاپی 56 (پاییز 1389)

  • تاریخ انتشار: 1389/08/29
  • تعداد عناوین: 9
|
  • صفحه 0
  • محسن مهرآرا، عباسعلی رضایی صفحه 1

    در این مطالعه آثار آزادسازی تجاری بر نرخ رشد تولید ناخالص داخلی مبتنی بر 1995) در - داده های پانل یا تلفیقی برای 30 کشور در حال توسعه طی دوره 10 ساله (2005 دو رژیم نهادی (به تفکیک کشورهای ی با کیفیت نهادی پایین و بالا) مورد بررسی قرار می گیرد. پارامترهای مدل به روش گشتاورهای تعمیم یافته برای الگوهای پانل پویا برآورد شده است. نتایج حاصله نشان می دهد که اثر آزادسازی تجاری بر رشد اقتصادی موکول به کیفیت محیط نهادی است. چنانچه کیفیت نهادها در کشورهای در حال توسعه کمتر از سطح آستانه برآوردشده باشد، آزادسازی تجاری تاثیری منفی یا بی اهمیت بر نرخ رشد اقتصادی دارد. در مقابل اگر کیفیت محیط نهادی در کشورهای در حال توسعه بیشتر از سطح آستانه مذکور باشد اثر آزادسازی تجاری بر نرخ رشد اقتصادی مثبت و معنادار خواهد بود. همچنین نمرات شاخص کیفیت نهادی ایران در سال های مختلف به مراتب کمتر از سطح آستانه کیفیت نهادی مذکور است. لذا با توجه به پایین بودن کیفیت محیط و ترتیبات نهادی ایرانمی توان نتیجه گرفت که آزادسازی بی قید و شرط تجاری، تاثیری بر رشد اقتصادی ایران نخواهد گذاشت. لذا اگر ایران و سایر کشورهای در حال توسعه خواهان بهر همندی مناسب از نتایج سیاست های آزادسازی های تجاری می باشند؛ باید محیط، زیرساخت ها و ترتیبات نهادی لازم را جهت الحاق به سازمان تجارت جهانی آماده نمایند تا از منافع آن بر حسب رشد اقتصادی بیشتر بهره مند گردند.

    کلیدواژگان: آزادسازی تجاری، رشد اقتصاد ی، کیفیت نهادها
  • خسرو منطقی، محمدعلی ضیغمی، بیتا نوروزی صفحه 33

    یکی از موضوعات مهم در ادبیات اخیر مربوط به منطق هگرایی ارتباط جریان تجاری و تقارن سیکل های تجاری 1 متقابل کشورهای عضو می باشد. در این مقاله تلاش گردید تا معناداری رابطه مذکور برحسب کشور ایران با کشورهای واقع در آسیای جنوب غربی به صورت چارچوبی نظام یافته و به روش داده های تابلویی تخمین و به ارزیابی آنها پرداخته شود. به این جهت از دو متغیر کلیدی شدت جریان تجاری و شاخص تقارن سیک ل های تجاری متقابل بین ایران با هر یک از کشورهای مورد مطالعه در طی سا ل های 1980-2005 استفاده گردیده است . شاخص شدت تجاری 2 به عنوان یک شاخص جایگزین جهت نشان دادن سطح یکپارچگی تجاری و ضریب همبستگی بین تغییرات تولید ناخالص داخلی (بعد از روندزدایی) به عنوان یکی از معیارهای جایگزین جهت نشان دادن درجه تقارن سیکل های تجاری متقابل ایران با هر یک از کشورهای مورد مطالعه مد نظر قرارگرفته است . نتایج بررسی نشان می دهد که افزایش جریان تجاری ایران با کشورهای مورد مطالعه لزوما به تقارن بیشتر سیکل های تجاری منجر نمی گردد. ب ه این ترتیب بررسی این مساله از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است که صرفنظر از جریان تجارت چه عواملی به تقارن سیکلهای تجاری ایران با کشورهای منطقه موثر است که این مساله، موضوعی برای تحقیق بعدی می باشد.

    کلیدواژگان: منطقه گرایی، سیکل های تجاری، آسیای جنوب غربی
  • مهدی غضنفری، سمیرا ملک محمدی، سمیه علیزاده، مهدی فتح الله صفحه 59

    رای موفقیت در است. تحقیقات بسیاری در این زمینه برای بخش بندی مشتریان انجام شده است. هدف از این تحقیق بخشبندی کشورها براساس ارزش صادرات پوشاک ایران در طی بازه 14 سا له 1384-1371) است. برای اندازه گیری عدم شباهت بین سبدهای صادراتی کشورهای) استفاده شده است. K-means تعریف و به عنوان تابع فاصله در الگوریتم DEB مختلف، تابع بر اساس مفاهیم قوانین وابستگی و ارزش صادرات گروه کالاها تعریف شده DEB تابع است. در این مقاله از تابع کیفیت خوشه بندی و معیار تراکم خوشه ها به ترتیب برای تعیین تعداد خوشه بهینه و مقایسه کیفیت خوشه ها استفاده شده است. همچنین برای بهبود عملکرد ضرایب زمانی خاصی ، پیشنهاد شدهاست که کیفیت خوشهبندی را نیز بهبود دادهاست. در پایان از مدل استراتژی مناسب برای هربخش بهره گرفته شده است.

    کلیدواژگان: بخشبندی مشتریان، مدیریت ارتباط با مشتری، خوشه بندی، داده کاوی
  • مشیت الله نوروزی شمس صفحه 87

    تبانی میان واحدهای اقتصادی از موضوعاتی است که از آغاز پیدایش حقوق رقابت اتحادیه اروپایی (در طول نیم قرن اخیر از سال 1957 میلادی) عنوان یکی از روی ه های ضد رقابتی مورد توجه حقوق رقابت اتحادیه اروپایی قرار گرفته است. در کشور ما نیز به دنبال اتخاذ روند خصوصی سازی در عرصه اقتصاد ملی و به ویژه به موجب ماده 44 قانون اصلاح موادی از قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و 1387 ، تبانی میان واحدهای /3/ اجرای سیاس تهای کلی اصل چهل و چهارم(44) مصوب 25 اقتصادی که آثار احصاء شده در ماده مذکور را به دنبال داشته باشد ممنوع اعلام گردیده است. مطالعه تطبیقی مفهوم تبانی میان واحدهای افتصادی، شرایط تحقق و آثار آن بر واحدهای مذکور و اقدامات و فعالیت های آنان از دیدگاه حقوق رقابت اروپایی و قوانین ایران موضوع مقاله حاضر را تشکیل م یدهد.

    کلیدواژگان: تبانی، رقابت، واحد اقتصاد ی، توافق، رویه های هماهنگ، معافیت های کلی، معافیت های انفرادی
  • حسن ثاقب، علیرضا گرشاسبی صفحه 119

    در این مقاله آثار ایجاد منطقه تجارت آزاد فارس بر تجارت، درآمدهای تعرفه ای و رفاه مصرف کنندگان در چارچوب یک مدل تعادل مذکور، باعث FTA جزیی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاکی است که تشکیل افزایش صادرات، واردات و حجم تجارت ایران با کشورهای مذکور شده و علیرغم کاهش درآمدهای تعرفه ای ، افزایش در رفاه مصرف کنندگان کشور را به دنبال خواهد داشت . هر چند محاسبات حاکی از تشدید کسری ترازتجاری ایران با کشورهای عضو شورا می باشد اما مورد نظر، مانع FTA پیش بینی می گردد رعایت قواعد مبدا در چارچوب موافقت نامه های تشدید کسری تراز تجاری ایران با شورای همکاری خلی جفارس خواهد گردید

    کلیدواژگان: موافقت نامه تجارت آزاد، شورای همکاری خلیج فارس تجارت، درآمدهای تعرف های، رفاه مصرف کنندگان، صادرات مجدد، قواعد مبدا
  • امین مالکی صفحه 149

    هدف از مطالعه حاضر بررسی اثر ترکیب تکنولوژیک صادرات بر رشد اقتصادی است . و « ظرفیت پایه » در نظریه های تجارت در زمینه ترکیب تکنولوژیک صادرات دو رویکرد از یکدیگر قابل تفکی ک هستند. رویکرد سنتی ظرفیت پایه عامل اصلی کسب « قابلیت پایه » مزیت رقابتی کشورهای در حال توسعه را میزان موجودی عوامل تولید آنها دانسته و با فرض بازار رقابت کامل محصولات تکنولوژی بر در سطح جهانی و فقدان هزینه های عملیاتی در انتخاب، خرید، واردات و استفاده از تکنولوژی برای کشورهای در حال توسعه، نقش تکنولوژی را در خلق مزیت ناچیز می شمارد. در رویکرد قابلیت پایه، مزیت های رقابت ی به جای موجودی عوامل تولید بیشتر از توانمندی های یک کشور در تسلط و بهر ه بردار ی از تکنولوژی ناشی می شوند، شکست های بازاری در فرآیندهای مختلف کسب و ب ه کارگیری « دانش پن هان » تکنولوژی مورد تاکید قرار می گیرند و به ویژه فرایند یادگیری و تس لط بر محصولات تکنولوژی امری هزین ه بر، زمان بر و پرمخاطره تصور می شود . در رویکرد قابلیت پایه، ساختارهای متفاوت صادراتی به لحاظ سطح تکنولوژی برآیند متفاوت ی بر رشد اقتصادی و اثرات متمایزی بر توسعه صنایع داخلی دارند اما تاکید می شود که این ساختارها در بازه های کوتاه زمانی انعطاف پذیرنیستند. از جنبه کمی، در اثرگذاری ترکیب استفاده « فدر » تکنولوژیک صادرات بر رشد اقتصادی عموما از الگوهای دو یا چند بخشیمی شود که امکان ورود بخش های منتخب صادراتی را صرف نظر از موجودی عوامل تولید هر یک به الگوی رشد نیوکلاسیک فراهم می آورد. برازش الگوی فدر در اقتصاد ایران با هدف بررسی اثر ترکیب تکنولوژیک صادرات، نیازمند تبدیل کدهای سیستم هماهنگ گمرک به کدهای استاندارد رشته فعالیت های صنعتی و سپس تبدیل کدهای استاندارد رشته فعالیت های صنعتی به کدهای تکنولوژیک (تکنولوژی بالا، متوسط بالا، متوسط پایین، پایین (و غیرتکنولوژیک) است که این امر برای یک دوره 69 فصلی (بهار 1371 تا بهار 1388 صورت پذیرفته است. نتایج برازش الگوی سری زمانی با دو تکنیک حداقل مربعات معمو لی ساده و تعمیم یافته، فرضیه تمایز بهره وری در بکارگیری عوامل تولید در بخش های صادراتی تکنولوژی بر را مورد تایید قرار داده، بخش های تکنولوژی بر صادرات غیرنفتی را دارای اثر بیشتری بر رشد دانسته و به ویژه بر نقش صنایع با تکنولوژ ی پایین در رشد اقتصادی کشور تاکید می کنند.

    کلیدواژگان: تکنولوژی، الگوی فدر، صادرات
  • رضا مقدسی، قاسم نوروزی صفحه 177

    در این مقاله با استفاده از آمارهای هفتگی قیمت طی سالهای 87 قیمت، رابطه علیت و کشش انتقال قیمت بین سطوح مختلف بازار گوشت (گوشت گاو، گوشت گوسفند و گوشت مرغ) در استان مازندران بررسی شده است . نتایج آزمون علی ت نشان داد که برای گوشت مرغ قیم تهای خرده فروشی از قیمتهای عمد ه فروشی اثرپذیری دارند و برای گوشت گوسفند رابطه علی دوطرفه وجود دارد. بین دو سطح عمده فروشی و خرده فروشی بازار گوشت گاو هیچ رابطه عل ی وجود ندارد . بررسی الگوی انتقال قیمت براساس مدل هوک نشان دهنده عدم تقارن انتقال شوک های مثبت و منفی قیمت برای همه سطوح بازار گوشت است. نتایج محاسبه کشش انتقالی قیمت نیز نشان داد که تغییرات قیمت بطور کامل بین سطوح مختلف زنجیره بازار گوشت منتقل نمی شود و کشش کوتاه مدت کوچکتر از کشش بلند مدت است.


    کلیدواژگان: انتقال نامتقارن قیمت، آزمون علیت، کشش انتقال قیمت، مدل هوک
  • مهدی نداف، عباس ابراهیمی، علی جمالی صفحه 195

    در این پژوهش به بررسی عوامل کلیدی پرداخته می شود که می توانند در توسعه فناوری در بخش غیردولتی ایران تعیین کننده باشند. به منظور شناسایی عوامل کلیدی در این تحقیق ما سه دسته معیار را در نظر گرفته ایم که هر کدام از این معیارها خود به شاخص هایی تقسیم می شوند. این شاخص ها بیا ن کننده عوامل اساسی در توسعه فناوری در بخش غیردولتی هستند. سه دسته معیارهایی را که ما در این تحقیق مدنظر قرار داده ایم عبارتند از: انگیزه های توسعه فناوری در بخش غیر دولتی، مشکلات و موانع توسعه فناوری و شیوهای کمک به بخش خصوصی در توسعه فناوری. در پایان مقاله به بیان شاخ صهایی از هر کدام از معیارهای فوق دست می یابیم که بیان کننده توسعه فناوری در بخش غیر دولتی هستند . همچنین با توجه به شناسایی عوامل کلیدی، راهکارهایی در جهت توسعه فناوری در کشور ارایه شده است . از آن جایی کهبخش خصوصی ایران سهم اندکی در اقتصاد کشور دارد و عمدتا از بنگا ه های کوچک و متوسط تشکیل می گردد، این نکته نیز در تحقیق حاضر لحاظ شده است.

    کلیدواژگان: توسعه فناوری، عوامل کلیدی توسعه فناوری، بخش خصوصی ایران، بنگاه های کوچک و متوسط، سیاستگذاری دولت
|
  • Page 1

    This paper examines the issue of the existence of the threshold effects in the relationship between trade openness and output growth in 30 oil-exporting countries, during the period 1995-2005, applying panel regressions. The model is estimated by dynamic panel methodology. We suggest, the ability of a country to exploit liberalization benefits depends critically on the institutional quality. In countries enjoying sufficiently good institutions, liberalization has a positive and significant effect on the economic growth; while in the ones suffering bad institutions, liberalization have a negative and significant effect on economic growth. The lower the institution quality, the more deterrent is the effect of liberalization on the economic growth. In this article we derive the kink point or threshold of institutional index whereby liberalization effect on the economic growth changes from negative to positive. The institutional quality index for Iran is much less than the estimated threshold, suggesting that mere liberalization without institutional provisions could not improve economic growth in this country.

    Keywords: TRADE LIBERALIZATION, ECONOMIC GROWTH, INSTITUTIONAL QUALITY
  • Page 33

    One of the main issues in recent literature on regionalism is the relationship between the trade flow and synchronized business cycles of member countries. This paper attempt, to test and evaluate the significance of such relationship in Iran’s trade with southwest Asian countries in an organism from work based on date table method. To do so, the key indices of Iran’s trade intensity and its synchronization of business cycles with each surveyed country during 1980-2005 are used. The latter is obtained through measuring the GDP correlation coefficient among member countries. The results indicate that higher Iran’s trade flow with surveyed countries does not necessarily leads to its higher synchronization of business cycles.

    Keywords: RELATIONSHIP BETWEEN THE TRADE, IRAN, SOUTHWEST ASIA, BUSINESS CYCLES, SYNCHRONIZATION
  • Page 59

    For the success of CRM, it is important to target the most profitable customers of a company. Many CRM researches have been performed to segment customers. The goal of this paper is to segment the countries based on the value of clothing export from Iran during 14 years ending at 2005. To measure the dissimilarity among export baskets of different countries, we define Dissimilarity Export Basket (DEB) function and use this distance function in K-means algorithm. The DEB function is defined based on the concepts of the association rules and the value of export groupcommodities. In this paper, clustering quality function and clusters interclass inertia are defined to, respectively, calculate the optimum number of clusters and to compare the functionality of DEB versus Euclidean distance. We also study the effects of importance weight in DEB function to improve clustering quality. Lastly, when segmentation is completed, a designated RFM model is used to analyze the relative profitability of each cluster.

    Keywords: CUSTOMER SEGMENTATION, CRM, CLUSTERING, DATA MINING
  • Page 87

    Collusion between the undertakings as one of anti-competitive practices is one of the issues that the EU competition law from the beginning of the emergence(during the half century from 1957) has focused on it. In our country following of adopting of privatization process in national economy and especially under the Article 44 of the Act of Reform to Fourth Economic, Social and Cultural Development Plan of Islamic Republic of Iran and implementation of General Policies of Principle (44) Approved on 1387/3/25, collusion between undertakings which has one or more effects that enumerated in above Article has been banned. Comparative study of the concept of collusion between undertakings and conditions and effects of it on the activities of undertakings in perspective of European and Iranian competition laws is the subject of this article.

    Keywords: COLLUSION, COMPETITION, UNDERTAKINGS, AGREEMENT, POLICY, CONCERTED PRATICE, BLOCK EXEMPTIONS, INDIVIDUAL EXEMPTIONS
  • Page 119

    In this paper attempts have been made to determine the merchandise trade impacts of a possible setting up of a Free Trade Area between Iran and the Persian Gulf Cooperation Council on Iran. For this purpose the SMART Simulation model which is a partial equilibrium model is employed. Results demonstrate that following the setting up of the FTA the volume of exports and imports and hence the volume of trade of Iran would increase. Although the results are to the effect that as a consequences of the FTA the trade balance deficit will deteriorate, but employing the rules of origin prevailing in preferential trade agreements would reduce such deterioration.

    Keywords: FREE TRADE AGREEMENT (FTA), TRADE CREATION, TRADE DIVERSION, PERSIAN GULF COOPERATION COUNCIL, TARIFF INCOME, CONSUMER WELFARE, RULES OF ORIGIN, RE, EXPORT
  • Page 149

    In a historical context, international trade theories have two separable views to export composition as a driver of comparative advantage in developing nations. Traditional “Capacity Base Approach” assumes a competitive international technology market, that firms in developing countries can find, select, buy and transfer the technologies they need without any additional costs, so in this approach, technological activates plays no role in the comparative advantage of developing countries and main determinant is relative factor endowments. But in “Capability Base Approach” comparative advantage depends more on the national ability to master and use technologies than on factor endowments. In this approach, market failures cause finding technologies be a difficult, often costly, process and once technology is imported, its efficient use requires creating new skills and knowledge to master its tacit knowledge. Different export structures in capability base approach have different implications for growth and effects on domestic industrial development but emphasizes that export structures are not flexible in short time periods. This paper maps out “Feder” Neoclassical growth model for testing effects of IRAN non-oil export technological composition, because this conventional functional form make possible separate export sub sector without using their production factor endowments. After converting “Harmonized Commodity Description and Coding System (HS)” to “International Standard Industrial Classification (ISIC)” and after converting ISIC codes to five “High”, “Medium- High”, “Medium-low”, “Low” and “Non-Technological” Codes, for 69 seasonal periods (1992Q2 to 2009Q2) by using simple and generalized lease squaretechniques, results show that there is a factor productivity differential in technological-intensive subsectors and emphasizes the role of low technological industries in economic growth of IRAN’s economy.

    Keywords: TECHNOLOGY, FEDER GROWTH MODEL, EXPORT
  • Page 177

    This paper analyses the price transmission behavior and provides estimates on asymmetry, elasticity and causality relations for three meat products using weekly data during 1385-87 in Mazandaran province. The results of causality test indicated that the chicken retail prices are influenced by wholesale prices but for beef there is no causality relation between prices. In the lamb meat market, the causal relationship is bilateral. Based on Houck model, asymmetric price transmission is confirmed for three meat products. Study of the transmission elasticity show that the short-run coefficients are less than the long-run coefficients. Therefore, the price changes are not fully transmitted between the different levels of the meat market chain and it may take several periods to adjust.

    Keywords: ASYMMETRIC PRICE TRANSMISSION, CAUSALITY TEST, PRICE TRANSMISSION ELASTICITY, HOUCK MODEL
  • Page 195

    This article aims to research mechanisms and course of action by which the government would be able to support the Iranian private sector to develop technology. In this article we indicate key factors of technology development of the non-government sector. Moreover, the main purpose of conducting the research is to produce long and short- term courses of action to support non-state-owned companies to develop technology in their production processes. Since the private sector of Iran consists mainly of small and medium sized enterprises (SMEs), the notion has been also considered in the research. In the end, the executive courses of action in two parts of both short-term and long-term ones have been suggested and macro-level policies in proportion to the private sector activities have been also studied.

    Keywords: Technology, technology development, Iranian private sector, small, medium sized enterprises (SMEs), Government (public) policy making