پژوهشنامه زلزله شناسی و مهندسی زلزله
سال یازدهم شماره 2 (پیاپی 40، تابستان 1387)

در پروژه های اندازه گیری ارتعاشات درجا، کالیبره بودن دستگاه های ثبت ارتعاشات اهمیت خاصی دارد. در حال حاضر، 25 دستگاه لرزه نگار CMG-6TD موجود در پژوهشگاه به دلیل ویژگی های خاص خود با تناوب بیشتری در طرحهای مختلف استفاده شده اند. با توجه به آنکه گذشت زمان می-تواند ضرایب خروجی دیجیتال دستگاهی را در هرکدام از لرزه نگارهای مذکور نسبت به مقادیر ارائه شده توسط کارخانه سازنده تغییر دهد، لازم است دستگاه های مذکور برای استفاده در پروژه های آتی با یکی از روش های ممکن مانند کنترل مجدد توسط کارخانه سازنده، استفاده از دستگاه میز لرزان و استفاده از نرم افزار SCREAM کالیبره گردد. در مقاله حاضر، ضمن بررسی نتایج کالیبره کردن نسبی شش دستگاه CMG-6TD که بر روی میز لرزان پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در محدوده فرکانسی 2/0 تا 30 هرتز و به ترتیب در محدوده تغییرمکانهای 5 الی 005/0 میلیمتر صورت گرفته، نتایج حاصل از تصحیح ضریب خروجی دیجیتال 15 دستگاه دیگر لرزه نگار با استفاده از نرم افزار SCREAM ارائه شده است. بدین منظور، ابتدا نحوه انجام آزمایش کالیبره نمودن شش دستگاه سرعت سنج و پنج حسگر شتاب سنج، به منظور تعیین محدوده کاربرد حسگرها از نظر دامنه و محتوای فرکانسی ارتعاشات میز لرزان در فرکانس های ارتعاشی پایین تر از 30 هرتز و مقایسه نسبی دامنه و محتوای فرکانسی ثبت شده با آنها شرح داده شده است. نتایج به دست آمده، علاوه بر مشخص نمودن محدوده کاربرد سرعت سنجهای CMG-6TD تا حداکثر مقدار mm/s 8/3±، مقادیر ضرایب خروجی دیجیتال کلیه دستگاه های مذکور را برای استفاده در پروژه های آتی ارائه می دهد. بر اساس این نتایج، اختلاف نسبی در دامنه طیف فوریه حسگرهای مختلف به 5/5% محدود می شود؛ در حالی که هیچ اختلافی در محتوای فرکانسی نگاشتها وجود ندارد.

یکی از مهمترین روش های پیشنهادی استاندارد 2800 برای مقاوم سازی ساختمانهای آجری، لزوم ارزیابی یا تقویت آنها بر اساس یک سطح عملکرد خاص و برای نیروی برشی مشخص است. وجود کلاف در دور دیوار این گونه ساختمانها ممکن است این فرض را مطرح سازد که، می توان آنها را میانقاب فرض و برای ارزیابی از فرمول های میانقاب استفاده نمود. در تحقیق حاضر صحت این فرض مورد بررسی قرار گرفته است. در این راستا، چندین دیوار کلاف بندی شده، با مشخصات قاب و میانقاب متنوع، اما مطابق با آیین نامه 2800، مورد بررسی قرار گرفته اند. در هر حالت نیروهای وارد از میانقاب به کلافها محاسبه و ظرفیت برشی و خمشی آنها مقایسه گردیده است. نتایج نشان داد که دیوار کلاف بندی شده را نمی توان میانقاب فرض نمود و برای محاسبه مقاومت این دیوارها باید از فرمول های دیگری استفاده کرد که در این تحقیق ذکر شده اند.

تبدیل گسسته موجکی یکی از انواع روش های تبدیل موجکی است. در این روش، موج اصلی به دو موج که یکی شامل فرکانس های بالا و دیگری شامل فرکانس های پایین است، تجزیه می شود. با استفاده از فیلترهای پایین گذر، می توان فرکانس های بالای موج را حذف نمود و تقریبی از آن را به دست آورد. همچنین با استفاده از فیلتر بالا گذر، می توان فرکانس های پایین موج را حذف کرد و جزئیات موج را به دست آورد. با تاثیر همزمان این دو فیلتر بر موج، می توان آن را به دو قسمت با فرکانس های بالا و پایین تجزیه کرد. در این مقاله با استفاده از تبدیل گسسته موجکی، شتابنگاشت زلزله های متعددی در چندین مرحله تجزیه شده است. در هر مرحله از تجزیه، موج قبلی، به دو موج تجزیه شده است. این کار را می توان به دفعات متعدد انجام داد و در هر مرحله، تعداد نقاط شتابنگاشت زلزله را کاهش داد. این روش قابل برگشت است و با استفاده از مقادیر تجزیه شده، می توان موج اصلی را بازسازی کرد. خطای بازسازی در این روش بسیار ناچیز است.

با توجه به اهمیت تجهیزات غیرسازه ای و نقش آنها درعملکرد ساختمانها، پایداری لرزه ای آنها از اهمیت زیادی برخوردار است. در این مقاله، آسیب پذیری تجهیزات غیرسازه ای بر اثر حرکت گهواره ای با کمک رسم منحنی های شکنندگی بررسی شده است. فرض شده که بلوک تجهیزات، صلب و میزان اصطکاک بین این تجهیزات و سطح زیرین به اندازه ای است که هیچ گونه لغزشی صورت نمی گیرد. آسیب پذیری تجهیزات غیرسازه ای بلوکی شکل تحت اثر زلزله های مختلف به صورت احتمالاتی بررسی شده است. بدین منظور، 80 نگاشت از زلزله های مختلف به بلوک مورد نظر به عنوان تحریک لرزه ای ورودی اعمال شده اند. نگاشتهای مذکور به بیشینه شتابهای مختلف بینg 1/5-0/05مقیاس و در هر مقیاس برای هر نگاشت، تاریخچه پاسخ لرزه ای بلوک محاسبه گردیده است. در نهایت، با توجه به مقادیر پاسخهای به دست آمده، با استفاده از روش های احتمالاتی، منحنی های آسیب پذیری برای تجهیزات بلوکی شکل با مشخصات مختلف به دست آمده اند و تاثیر پارامترهای ابعادی مختلف بلوک بر منحنی های به دست آمده مورد ارزیابی کلی قرار گرفته اند.