فهرست مطالب

پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی - سال چهاردهم شماره 2 (پیاپی 48، تابستان 1387)

فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی
سال چهاردهم شماره 2 (پیاپی 48، تابستان 1387)

  • 190 صفحه، بهای روی جلد: 20,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1387/07/15
  • تعداد عناوین: 7
|
  • محمد قهرمانی، محبوبه عارفی، لاله جمشیدی صفحه 1
    هدف از اجرای این پژوهش بررسی تاثیر ارزیابی پایان ترم بر عملکرد آموزشی اعضای هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی طی نیمسالهای تحصیلی 80-1379 تا 85-1384 بوده است. در این پژوهش به منظور جمع آوری اطلاعات از روش اسنادی استفاده شده است. نمونه آماری این تحقیق متشکل از 192 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی بوده است که عملکرد آموزشی آنان در پایان نیمسالهای 80-1379 تا 85-1384 مورد ارزیابی قرار گرفته است. اطلاعات مورد بررسی درباره ویژگی های جمعیت شناختی نمونه آماری شامل جنسیت، مرتبه علمی، سابقه تدریس و دانشکده محل تدریس است که از طریق آمار توصیفی تحلیل شده است. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده، ابتدا پنج شاخص«آموزش و تدریس»، «ارتباط با دانشجو»، «رعایت مقررات آموزشی»، «توسعه فکری و شخصیتی دانشجویان» و «رضایت کلی دانشجویان از استاد» تعریف شد و پس از محاسبه آنها تحلیل های استنباطی به عمل آمد. نتایج حاکی از آن است که بین میانگین نمرات ارزیابی پایان ترم سالهای تحصیلی 80-1379 و 85-1384 اعضای هیئت علمی در شاخص «آموزش و تدریس» تفاوت معنادار مشاهده نشده، ولی بین میانگین نمرات ارزیابی پایان ترم سالهای تحصیلی 80-1379 و 85-1384 اعضای هیئت علمی در شاخصهای «ارتباط با دانشجو»، «رعایت مقررات آموزشی»، «توسعه فکری و شخصیتی دانشجویان» و «رضایت کلی دانشجویان از استاد» تفاوت معنادار مشاهده شده است.
    کلیدواژگان: ارزشیابی آموزشی، ارزشیابی تدریس اعضای هیئت علمی، ارزشیابی دانشجو از استاد و شاخصهای ارزشیابی پایان ترم اعضای هیئت علمی
  • نسرین نورشاهی صفحه 27
    ریاست دانشگاه نیازمند برخورداری از شایستگی های حرفه ای است. در این مطالعه مبتنی بر ادبیات آموزش عالی و مدیریت مجموعه ای از این شایستگی ها مشتمل بر مهارتها و نقش های موردنیاز این حرفه مورد شناسایی قرار گرفته است. و 14 نفر صاحب نظر در حوزه آموزش عالی با ویژگی های علمی و ا جرایی مهمترین شایستگی ها را (18 مورد از بین 63 مورد) با استفاده از روش رتبه دهی فازی و تجمیع، تعیین نموده اند. در نهایت شایستگی های شناسایی شده در دو دسته اصلی به ترتیب رهبری علمی و مدیریت اجرایی دسته بندی شده اند.
    کلیدواژگان: مهارتها، شایستگیها، رئیس دانشگاه انتخاب رهبری علمی
  • ابوالقاسم نادری صفحه 49
    هدف اصلی مطالعه حاضر تحلیل و ارزشیابی آثار «مسئله خود-انتخابی و برنامه عمل» ناشی از تصمیم گیری افراد برای تحصیل در دانشگاه بر بازده آموزش عالی است. برای این منظور، از مبانی نظری -تحلیلی مسئله خود-انتخابی - یعنی رگرسیون شرطی - و داده های مستخرج از آمارگیری مرکز آمار از ویژگی های اقتصادی و اجتماعی خانوار سال 1380 استان تهران استفاده شده است؛ ابتدا آثار مسئله خود - انتخابی بر برآوردهای بازده آموزش عالی شاغلان استان تهران تحلیل و ارزیابی شده و سپس، نتایج به دست آمده با نتایج مربوط به دو نمونه آماری از جامعه آمریکا مورد مقایسه و انطباق قرار گرفته است. نتایج به دست آمده نشان می دهند که: 1. آموزش برای شاغلان استان تهران سرمایه گذاری پر بازدهی است؛ 2. بازده آموزش عالی به طور چشمگیری بیشتر از بازده آموزشهای دیگر است؛ 3. لحاظ کردن مسئله خود-انتخابی در تحلیل ها آثار تجربی برنامه آموزش عالی را متاثر می سازد و آن را به طور چشمگیری افزایش می دهد؛ 4. نتایج نمونه به دست آمده از استان تهران کاملا منطبق با یافته های حاصل از نمونه های استفاده شده در جامعه آمریکاست. بدین ترتیب، الگوواره یافته های همه نمونه ها مشابه و مطابق با تحلیل های نظری است؛ یعنی برآوردهای تجربی بازده آموزش عالی که مسئله خود- انتخابی را نادیده گرفته، تورش دار و ناسازگارند و لذا، سیاستگذاری بر پایه آنها می تواند گمراه کننده باشد و نیز آثار نامطلوب جدی بر تخصیص منابع در یک جامعه به جا بگذارد.
    کلیدواژگان: سرمایه گذاری آموزشی، بازده آموزش عالی، تحلیل تطبیقی، مسئله خود، انتخابی، برنامه عمل و رگرسیون شرطی
  • سید محمد میرکمالی، فاطمه نارنجی ثانی صفحه 71
    پژوهش حاضر با هدف بررسی کیفیت زندگی کاری و رضایت شغلی اعضای هیئت علمی دانشگاه های تهران و صنعتی شریف انجام شده است. با استفاده از روش تحقیق همبستگی 144عضو هیئت علمی با توجه به مرتبه علمی به صورت طبقه ای یا نسبی انتخاب شدند. داده های تحقیق پس از جمع آوری بر اساس سؤالات تحقیق و با استفاده از روش همبستگی پیرسون، آزمون T برای گروه های مستقل و رگرسیون گام به گام تحلیل شدند. نتایج به دست آمده گویای آن است که: 1. استادان دانشگاه های تهران و صنعتی شریف از نظر کیفیت زندگی کاری در سطح نسبتا نامطلوب و از نظر رضایت شغلی در سطح نسبتا بالایی قرار دارند؛ 2. بین مؤلفه های کیفیت زندگی کاری و رضایت شغلی رابطه مثبتی وجود دارد؛ 3. بین میزان کیفیت زندگی کاری و رضایت شغلی استادان دانشگاه های مذکور تفاوت معنی داری وجود ندارد و تنها از بعد یکپارچگی و انسجام اجتماعی که از ابعاد کیفیت زندگی کاری محسوب می شود تفاوت اندکی وجود دارد؛ به عبارت دیگر، اعضای هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف از یکپارچگی و انسجام اجتماعی بالاتری نسبت به استادان دانشگاه تهران برخوردارند. 4. نتایج رگرسیون گام به گام بیانگر این است که به ترتیب اولویت قانونگرایی در سازمان، تامین فرصت رشد و امنیت مداوم و توسعه قابلیتهای انسانی به عنوان ابعاد کیفیت زندگی کاری با رضایت شغلی همبستگی چندگانه دارند.
    کلیدواژگان: کیفیت زندگی کاری، رضایت شغلی، اعضای هیئت علمی و دانشگاه ها
  • پیام حنفی زاده، محمدرضا حنفی زاده، سیده ریحانه هدایی پور صفحه 103
    در دهه های اخیر، هر روز با دستاوردهای جدیدی در کاربردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات در حوزه آموزش و پژوهش روبه رو هستیم. این دستاوردهای جدید انتظارات مخاطبان امر آموزش و پژوهش را از سطح خدماتی که ارائه می شود، تغییر داده است. امروزه، دانشجویان و استادان خواهان دسترسی آسان و سریع به منابع جدید علمی و تحقیقاتی، تعامل با یکدیگر به صورت غیرحضوری، استفاده از فناوری برای تدریس و تفهیم بهتر و به طور کلی، دسترسی به فناوری اطلاعات و ارتباطات و استفاده از آن به منظور اثربخشی بیشتر امر یاددهی و یادگیری هستند. برای تحقق این انتطارات باید دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی برای رسیدن به سطح مطلوب دسترسی به فناوری اطلاعات و ارتباطات و استفاده از آن خود را به طور مستمر ارزیابی و امکاناتشان را تجهیز کنند. در این تحقیق مدل ارزیابی آمادگی الکترونیکی دانشگاه ها از طریق مطالعه ادبیات مدلهای ارزیابی آمادگی الکترونیکی و نظرسنجی از خبرگان فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی ایران متناسب با شرایط اجتماعی و فناوری کشور طراحی شده است. این مدل دارای چهار بعد «مدیریت، استراتژی ها و سیاستهای مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات»، «دسترسی و زیرساخت فناوری اطلاعات و ارتباطات»، «نیروی انسانی» و «استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی» و همچنین، شامل 25 شاخص است. مدل طراحی شده در دو دانشگاه علم و صنعت ایران و آزاد اسلامی قزوین از نوع به ترتیب دولتی و آزاد اجرا و میزان آمادگی الکترونیکی آنها اندازه گیری و ارزیابی شده است. مدل پیشنهادی ابزار مناسبی برای شناسایی نقاط قوت و ضعف دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی ایران در دسترسی به فناوری اطلاعات و ارتباطات و استفاده و از آن برای اثربخشی بیشتر و همچنین، تجزیه و تحلیل شکاف دیجیتالی بین آنهاست.
    کلیدواژگان: فناوری اطلاعات و ارتباطات، ارزیابی آمادگی الکترونیکی، دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی و ایران
  • حمید جاودانی، جعفر توفیقی، محمود قاضی طباطبایی، محمدحسن پرداختچی صفحه 139
    این مقاله بر گرفته از رساله دکتری با عنوان «بررسی توسعه سازمانی در بعد مدیریتی آموزش عالی ایران» است. در این مطالعه ضمن مروری بر مبانی نظری آموزش عالی، بر ویژگی های مدیریتی این نهاد اجتماعی تاکید و یافته های تجربی آن، مستخرج از مصاحبه پژوهشی با عالی ترین مدیران آموزش عالی، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. استخراج یافته ها در خصوص وضعیت گذشته بر مبنای فراتحلیلی از یافته های پژوهشی پیشین انجام شده است. در خصوص وضعیت حال و آینده نخست مصاحبه های پژوهشی به صورت کیفی اولویت بندی و باز تحلیل شده است. در پایان، وضعیت نظام مدیریتی آموزش عالی کشور در گذشته، حال و آینده برمبنای یافته های پژوهشی ترسیم شده است.
    کلیدواژگان: آموزش عالی، مدیریت آموزش عالی، الگوی ناپلئونی، الگوی همبولتی، مدیریت مشارکتی، مدیریت دیوانسالار، الگوی هرج و مرج و منظم یا ادموگرائیک، الگوی بازار یا سیاسی، استقلال آکادمیک
  • بابک سهرابی، امیر خانلری صفحه 163
    امروزه، محیط آموزش عالی به شدت رقابتی شده و انتظارات دانشجویان از مراکز آموزشی نیز افزایش یافته است. به همین دلیل، بسیاری از مفاهیمی که مدتهاست در دنیای کسب و کار به کار گرفته شده، مورد توجه مدیران و مسئولان دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی قرار گرفته اند. همان گونه که مؤسسات تجاری به مشتری محوری و ارتقای رضایت و وفاداری خود همت گمارده اند، این مفاهیم در دنیای آموزشی هم متناسب سازی شده است و به کار می رود. یکی از این مفاهیم کاربردی کسب و کار که می تواند در محیط آموزش عالی استفاده شود، مدیریت ارتباط با مشتری است که چنین نگاه مشتری مآبانه به دانشجویان با عنوان مدیریت ارتباط با دانشجو تلقی می شود. این نظام نیز همچون نظام مدیریت ارتباط با مشتری نیاز به الزامات و پیش نیازهایی دارد که در صورت آماده نبودن دانشگاه در این زمینه ها و ابعاد خطرپذیری اجرایی افزایش می یابد و تحقق اهداف طرح را به تاخیر می اندازد. در این مقاله سعی شده است تا مدل جامعی ارائه شود که بتواند به خوبی آمادگی دانشگاه ها را برای اقدام و مبادرت به اجرای چنین طرحی بسنجد و با اقدامات پیشنهادی خطرپذیری های ناشی از طرح را - که در دنیای کسب و کار رقم بالایی است- کاهش دهد. بدین منظور، ابتدا با مطالعه ادبیات موضوع عوامل حیاتی موفقیت این طرحها شناسایی و سپس، این عوامل اولویت بندی و وزندهی شده اند و در نهایت، براساس پرسشنامه ای که باتوجه به این سنجه ها تنظیم شده، آمادگی دانشگاه تهران در این زمینه ارزیابی شده است.
    کلیدواژگان: مدیریت ارتباط با دانشجو، سنجش آمادگی و موسسات آموزش عالی
|
  • Dr. Mohammad Ghahramani, Dr. Mahboobe Arefi, Laale Jamshidi Page 1
    The aim of this research was to study the effect of student evaluation on faculty members’ educational performance thorough 2000-01 to 2005-06. A sample of 192 faculty members of Shahid Beheshti University were randomly selected from all faculty members whom their educational performance were evaluated thorough 2000-01 to 2005-06. The information about demographic characteristics was analyzed with descriptive statistics. In order to analyze the data, first 5 indicators were defined("education and teaching", "relation with students", "observance of educational regulations", "develop the thinking and personality of students", "total satisfaction from faculty member"), then after computing these indicators, the collected data were analyzed by inferential statistics. The results revealed that there was not significant difference between the mean of evaluation scores of faculty members in "education and teaching" indicator, but there were significant differences between the means of evaluation scores of faculty members in other indicators.
  • Dr. Nasrin Noorshahi Page 27
    University presidency requires professional competencies. A collection of competencies has been recognized from the related litreture in higher education and management which covers both skills and roles. A group of 14 experts among academic and executives have identified the most important competencies (18 out – of 63) using fuzzy rating and aggregation Method. Finally these factors were classified into two main categories namely academic leadership and executive management
  • Dr. Abolghasem Naderi Page 49
    This articles aims at evaluating the effects of self-selection problem and treatment on returns to higher education caused by individual's decision to attend colleges or universities. We apply conditional earnings functions to tackle the problem of self-selection bias. Using data from the Tehran province survey of socio-economic characteristics 1380 and the U.S. National Longitudinal Survey of Youth 1976 and 1994, we found that (1) education is an investment with high returns for the employees of Tehran province, (2) the returns to higher education is substantially more than those to the general education, (3) taking into account the problem of self-selection increases the returns to education estimates, and (3) the findings of Tehran province sample are similar to those of the U.S. samples. Therefore, the pattern of the findings are the same and also consistent with theoretical considerations stating that the conventional estimates which do not deal with the problem of self-selection and treatment effects produce biased and inconsistent results. Policies based on such estimates then can be misleading and severely deteriorate the allocation of resources in the society
  • Dr. Seyed Mohammad Mirkamali, Fatemeh Narenji Sani(M.S.) Page 71
    This study aims at the investigation into the Quality of Work Life (QWL) and Job Satisfaction(JS); among the faculty members of the Universities of Tehran (UT) and Sharif(SUT). 144 members were randomly selected from the academic member according to their academic rank in academic groups. The collected data were analyzed by using Pearson correlation method, t Test and the step-wise regression. The findings indicate: a) The faculty member of both UT and SUT are in relative unfavorable QWL condition, but at the same they enjoy a fairly high level of job satisfaction with regard to their jobs; b) There is a positive relationship between QWL factors and JS; c) There is not a significant difference in the level of QWL and JS among the faculty members of two universities; but, however, there is a small difference in social integrity and cohesiveness between two populations. Put differently, the members of SUT hold an upper level of social integration and cohesiveness in comparison with the members of UT; d) The results of the step-wise regression indicate the fact that organizational legality, providing constant growth and security opportunities, and developing human capabilities as QWL have multifarious correlation with job satisfaction
  • Dr. Payam Hanafizadeh, Mohammad Reza Hanafizadeh , Reyhaneh Hodaeipour, Ma Page 103
    During recent decades, we increasingly encounter with new gains in ICT applications in the field of education and research. These developments have changed the expectations of those involved in education and research of the level of services which are provided. Nowadays, professors and students like to have an easy and instant access to new scientific and research sources and references, to interact with each other without a need for a face-to-face meeting, and to employ technology to teach and learn efficiently. To fulfil these expectations, universities and higher education institutes should continuously assess and well equip themselves to reach a desired level of access to and use of ICT. In this study, an e-readiness assessment model for universities is designed based on reviewing literature on e-readiness assessment models and opinions of ICT experts at universities and higher education institutes; then it is modified to adapt to social and technological conditions of the country. This model consists of four dimensions including "management, strategies and policies based on ICT", " ICT access and infrastructures", "human resources", and "the use of ICT at universities and higher education institutes". Besides, it is composed of 25 indicators. The model was implemented at two universities, Iran University of Science and Technology (a state university) and Qazvin Islamic Azad University (a private one); then their e-readiness is measured and assessed. The proposed model is recognized as an appropriate tool for identifying the strengths and weaknesses of the universities and higher education institutes in their efficient access to and use of ICT and analyzing the digital divide among them.
  • Dr. Hamid Javdani, Dr. Jafar Tofighi, Dr. Mahmoud Ghazi Tabatabaee, Dr. Mohammad Hassan Pardakhtchi Page 139
    Organizational Development could be defined as a "System wide organizational change to increase organization's effectiveness and health". Organization, as an open system has numerous and various subsystems, chief among them are, goals and values subsystem, technical subsystem, structural subsystem, psychological subsystem and managerial subsystem. Managerial subsystem with functions like planning, organizing, leading, and controlling, has a pivotal position, as other subsystems are heavily depended on it. This article is about managerial subsystem of higher education in Iran which is based on chapter two of a doctoral dissertation titled: "Organizational Development in Managerial Subsystem in Higher Education in Iran". The article starts with and overview of changes and challenges of German and French universities in eighteen century. Then characteristics of Humboldtian and Napoleonian types of universities are outlined. Finally a meta analysis of managerial subsystem of higher education in Iran (Past, Present, and Future) is presented which is based on content analysis of interviews done with some of dignitaries, holding top administrative positions in the Ministry of Science, Research and Technology during 1990's and 2000's.
  • Dr. Babak Sohrabi, Amir Khanlari Page 163
    Nowadays, higher education environment increasingly has been competitive and students expect higher levels of services. So, education administrators consider many concepts which have been applied in business since many years ago. As in businesses which has been customer oriented and attempt to enhance customer satisfaction and loyalty, these concepts have been customized and applied in higher education. A business concept which can be used in higher education is customer relationship management (CRM) which in education, it is called student relationship management. This system like CRM system needs requirements and enablers. If universities are not ready in these dimensions, project risk will be increased and project goals may be achieved with delay. In this paper, we attempt to provide a comprehensive model to assess readiness of universities for implementation of this project and reduce the project risk. For this goal, we recognized critical success factors of these projects by reviewing the literature and then priority and weight of these factors were determined. Finally, SRM readiness of university of Tehran was assessed using a questionnaire which is based on extracted measures.