فهرست مطالب

پژوهشهای روان شناختی - سال چهاردهم شماره 1 (تابستان 1390)

نشریه پژوهشهای روان شناختی
سال چهاردهم شماره 1 (تابستان 1390)

  • تاریخ انتشار: 1390/10/25
  • تعداد عناوین: 11
|
  • مهناز مغانلو، مریم وفایی، مهرناز شهرآرای صفحه 7
    در این مطالعه، رابطه بین عوامل و وجوه مدل پنج عاملی شخصیت با متغیرهای دینداری (عقاید و مناسک، اخلاق اسلامی، پذیرش حقیقت متعالی، و عدم پذیرش حقیقت متعالی) مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، 378 دانشجو به صورت تصادفی از بین دانشجویان دانشگاه تهران و دانشگاه شهید بهشتی، انتخاب شدند و پرسشنامه تجدیدنظر شده شخصیت نئو، پرسشنامه جهت گیری مذهبی، و پرسشنامه باورهای پسا انتقادی دوریز بر آنها اجرا شدند. بر اساس نتایج تحلیل های همبستگی پیرسون، ‎همسو با تحقیقات قبلی، بین عوامل همسازی و وظیفه شناسی با بیشتر متغیرهای دینداری رابطه مثبت مشاهده شد. به علاوه، برون گرایی با تمام متغیرهای دینداری، و تجربه پذیری تنها با اخلاق اسلامی رابطه مثبت داشتند، در حالی که نوروزگرایی با تمام متغیرهای دینداری رابطه منفی، ولی با عدم پذیرش حقیقت متعالی رابطه مثبت نشان داد.
    کلیدواژگان: مدل پنج عاملی شخصیت، دینداری
  • محسن گل پرور، فریبا پاداش صفحه 30
    این پژوهش با هدف بررسی رابطه حمایت سرپرست از نوآوری و خلاقیت، با توجه به نقش واسطه ای احساس انرژی و انگیزش درونی اجرا شد. جامعه آماری پژوهش را کارکنان کارخانه حایر در تابستان 1388 تشکیل می-دادند. از این جامعه آماری، 332 نفر به شیوه نمونه گیری طبقه ای تصادفی برای شرکت در پژوهش انتخاب شدند. پرسشنامه-های پژوهش شامل پرسشنامه 8 سوالی اتواتر و کارملی (2009) برای سنجش احساس انرژی در کار، پرسشنامه 9 سوالی تایرنی و همکاران برای سنجش خلاقیت، پرسشنامه 11 سوالی تایرنی و فارمر برای سنجش حمایت سرپرست، و پرسشنامه پنج سوالی تایرنی و همکاران برای سنجش انگیزش درونی بودند. داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، مدل سازی معادله ساختاری، و تحلیل رگرسیون واسطه ای مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل نشان داد که بین حمایت سرپرست با انگیزش درونی، احساس انرژی، و خلاقیت رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد. از طریق مدل سازی معادله ساختاری و تحلیل رگرسیون واسطه ای، مدل پژوهش که در آن، احساس انرژی در کار و انگیزش درونی واسطه بین حمایت سرپرست با خلاقیت در نظر گرفته شده بودند، فقط با افزوده شدن یک مسیر دیگر بین احساس انرژی در کار با انگیزش درونی مورد تایید قرار گرفت. یافته های حاصل از این پژوهش شواهدی مقدماتی از وقوع اثر پیگمالیون در محیط کار را فراهم ساخت.
    کلیدواژگان: حمایت سرپرست، احساس انرژی، انگیزش درونی، خلاقیت در کار، اثر پیگمالیون
  • منصور بیرامی صفحه 47
    سلامت روانی همواره از موضوعات مهم روانشناسی بوده است. پژوهش با هدف بررسی تاثیر برنامه آموزش جرات ورزی بر سلامت عمومی دانشجویان سال اول دانشگاه تبریز انجام شد. طرح پژوهش از نوع آزمایشی با پیش-آزمون و پس آزمون بود. به این منظور، چهار دانشکده به طور تصادفی از بین دانشکده های مختلف دانشگاه تبریز انتخاب شدند و دانشجویان سال اول آنها به پرسشنامه جرات ورزی یولی (1985) پاسخ گفتند. با این روش نمونه گیری، 40 دانشجو با کمترین نمره جرات ورزی انتخاب و از طریق جایگزینی تصادفی به گروه آزمایش و گواه تقسیم شدند. آنان فرم رضایت آگاهانه را امضاء کردند و به مقیاس جرات ورزی راتوس و پرسشنامه سلامت عمومی پاسخ دادند (پیش آزمون). نتایج آزمون t مستقل تفاوت معناداری را در میزان جرات ورزی دو گروه نشان نداد. سپس، گروه آزمایش به مدت هشت هفته متوالی تحت برنامه آموزش جرات ورزی در 8 جلسه 90 دقیقه ای قرار گرفت. اعضای هر دو گروه بعد از اتمام برنامه آموزشی (پس آزمون) و دو ماه بعد از آن (پیگیری) بار دیگر پرسشنامه سلامت عمومی را تکمیل کردند. داده ها با استفاده از روش تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر با نرم افزار آماری SPSS تجزیه و تحلیل شد. یافته ها نشان داد که برنامه آموزش جرات ورزی بر سلامت عمومی، سلامت جسمی، اضطراب، کارکرد اجتماعی، و افسردگی دانشجویان تاثیر مثبت داشت (01/0P<). بر اساس نتایج آزمون تعقیبی LSD، اثر عمل آزمایشی پایدار بود (01/0P<). در نهایت، پیشنهاد می شود در جهت ارتقای سلامت عمومی دانشجویان، آموزش جرات ورزی در دانشگاه ها از جمله برای دانشجویان سال اول دانشگاه تبریز، به صورت یک برنامه عمومی به اجرا درآید.
    کلیدواژگان: آموزش جرات ورزی، سلامت عمومی
  • مهرناز آزاد یکتا صفحه 65

    هدف از این پژوهش بررسی رابطه سخت رویی با شیوه های مختلف فرزندپروری بود. به این منظور 300 نفر از دانش آموزان دبیرستانی شهر تهران از طریق نمونه گیری تصادفی خوشه ایمورد بررسی قرار گرفتند. ابزار جمع-آوری اطلاعات، پرسشنامه دیدگاه شخصی کوباسا و پرسشنامه ابعاد رفتاری والدین بود. همچنین از یک پرسشنامه محقق ساخته برای جمع آوری اطلاعات دموگرافیک آزمودنی ها استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات، از تحلیل واریانس یک راهه و آزمون تعقیبی شفه استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد دانش آموزانی که شیوه فرزندپروری والدینشان مقتدرانه بوده است، به طور معناداری در سخت رویی نمرات بالاتری نسبت به دانش آموزان تربیت شده با شیوه های مستبدانه، سهل گیرانه، و طردکننده به دست آوردند. یافته-های جانبی تحقیق نشان داد که دانش آموزان متعلق به طبقات بالا و متوسط سخت روترند. همچنین میان تعهد و پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت وجود دارد اما میان دو مولفه چالش و کنترل با پیشرفت تحصیلی تفاوت معنا-داری یافت نشد.

    کلیدواژگان: سخت رویی، فرزندپروری
  • سید امیر امین یزدی، پروانه نیکخواه صفحه 79
    کودکان با داشتن توانایی ای به نام «تئوری ذهن»، به بازنمایی باور انسان ها و در نتیجه، درک و پیش بینی رفتار آنان قادر می گردند. زبان در تحول تئوری ذهن و نیز عملکرد کودکان در تکالیف باور کاذب نقش مهمی ایفا می کند. تحقیقات نشان می دهند که کودکان زیر چهار سال معمولا در تکالیف باور کاذب شکست می خورند. در مورد دلایل شکست کودکان خردسال در تکالیف باورکاذب، دو رویکرد عمده وجود دارند که یکی از آنها، عدم تحول مفهومی در توانایی تئوری ذهن را دلیل شکست می داند (نظریه نقص مفهومی) و دیگری، رشد محدود ظرفیت های زبانی را (نظریه محدودیت عملکرد). 111 کودک در دو گروه با میانگین های 3 سال و 5 ماه، و 4 سال و 5 ماه، در دو تکلیف کلامی و تصویری باور کاذب («استاندارد» و «نگاه اول»)، و نیز در درک آگاهی محاوره ای، مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج نشان داد که عملکرد هر دو گروه از کودکان در تکالیف باور کاذبی که از لحاظ محاوره ای تسهیل شده بودند («نگاه اول»)، در مقایسه با عملکرد آنان در تکالیف استاندارد باور کاذب، به طور معناداری بهبود یافت. همچنین، بین نمره های آزمون آگاهی محاوره ای و تکالیف باور کاذب، رابطه معناداری به-دست آمد. این نتایج، نظریه محدودیت عملکرد را تایید می کند که می گوید شکست کودکان سه ساله در تکالیف استاندارد باور کاذب، نه به دلیل ناتوانی مفهومی آنان در بازنمایی باور کاذب (چنانکه در نظریه نقص مفهومی بیان می شود)، بلکه به دلیل محدودیت دانش زبانی آنان است. بر این اساس، ضرورت دارد تا سطح تحول یافتگی زبانی کودکان، در سنجش و تبیین چگونگی رشد تئوری ذهن کودکان مورد توجه قرار گیرد.
    کلیدواژگان: تئوری ذهن، باور کاذب، آگاهی محاوره ای، مهارت، های کلامی
  • محمدرضا غفوری ورنوسفادرانی، عبدالزهرا نعامی، نسرین ارشدی صفحه 101
    این پژوهش با هدف بررسی رابطه بین جو روانی با توانمندسازی روانی انجام شد. به این منظور، از کل کارکنان شش کارخانه صنعتی، تعداد 350 نفر با استفاده از روش نمونه-گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش پرسشنامه جو روانی و پرسشنامه توانمندسازی روانی بودند. شواهد مربوط به روایی پرسشنامه ها با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی مورد بررسی قرار گرفت که در حد قابل قبولی بود. شواهد به دست آمده حاکی از آن است که بین مولفه های جو روانی (استقلال، انسجام، اعتماد، فشار، حمایت، قدردانی، انصاف، و نوآوری) با توانمندسازی روانی و ابعاد آن روابط معنا دار (01/0>P) وجود دارد. نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد که مولفه های استقلال، انسجام، و نوآوری مهمترین مولفه های پیش بینی کننده توانمندسازی روانی و ابعاد آن هستند.
    کلیدواژگان: جو روانی، توانمندسازی روانی
  • انوشیروان رضایی، رضا زمانی صفحه 120
    با گذشت بیش از هشت دهه از آغاز روان شناسی جدید در کشور، بازنگری کلی در روند این علم و هوشیاری نسبت به تحولاتی که پشت سر گذاشته است، ضروری به نظر می رسد. بدین منظور تلاش شد با استفاده از روش تاریخی و مصاحبه یا ارسال پرسشنامه برای اساتید پیش کسوت و شخصیت های فعال روان-شناسی، گذشته این رشته به طور عینی بازسازی شود. از لحاظ سازمانی می توان گفت روان شناسی جدید در ایران تا کنون چهار مرحله را پشت سر گذاشته است: دوره «آغازین» یا «راه گشایی» از تدریس نخستین درس روان شناسی توسط دکتر سیاسی در سال 1304 شمسی تا تاسیس گروه روان شناسی در سال 1342. دوره «استقرار» از تاسیس گروه روان شناسی تا انقلاب اسلامی. دوره «کمون یا بحران» از شعله ور شدن آتش انقلاب تا بازگشایی مجدد دانشگاه ها در سال 62-1361. بالاخره دوران بعد از سال 1362 از تاسیس دانشگاه آزاد اسلامی و افزایش دانشگاه ها و مراکز دولتی آموزشی عالی تا کنون که می توان آن را دوره «گسترش انفجاری» نامید. لیکن از لحاظ تئوریک و مکتبی، روان شناسی ایران موفقیتی کسب نکرده و همچنان در مرحله تقلید به سر می برد. اگرچه جریان های فکری محدودی قابل اشاره هستند که مشروح آنها در این مقاله مورد بحث قرار گرفته است.
    کلیدواژگان: تاریخ روان شناسی، دوره آغازین، دوره استقرار، دوره کمون یا بحران، دوره گسترش انفجاری
  • سید محمدرضا علوی زاده، سمیه انتظاری صفحه 147
  • صفحه 151
  • صفحه 153
|
  • Mahnaz Moghanloo Maryam Vafaie , Mehrnaz Shahraray Page 7
    The aim of this study was to examine the relationship between the factors and facets of the five factor model of personality with religiosity (Belief/Practice, Islamic moral orientation, inclusion of transcendence, and exclusion of transcend-ence). 378 undergraduates were selected randomly and completed the Revised NEO Personality Inventory (NEO-PI-R), Islamic Religious Orientation Questionnaires and Duriez’s Post-Critical Belief Scale. Following previous studies, all the religious variables correlated positively with the factors of conscientiousness and agreeableness. In addition, extraversion was positively related to all the religious variables. Openness was positively related only to Islamic moral orientation. All religious variables except for inclusion of transcendence seemed to be negatively associated with neuroticism.
  • Mohsen Golparvar, Fariba Padash Page 30
    This research was administered with the aim of studying the relationship between supervisor support for innovation and creativity by considering the mediating role of intrinsic motivation and feelings of energy. Statistical population of the research consisted of Haier Factory employees in autumn of 2009, among which, 332 were selected using stratified random sampling to participate in the research. Research questionnaires included: Atwater and Carmeli's (2009), 8 item questionnaire for Assessment of Feelings of Energy at Work, Tierney et al's (1999), 9 item Creativity questionnaire, Tierney and Farmer's (2004), 11 item Supervisor's Support for Creativity Questionnaire, and Tierney et al's (1999), 5 item Intrinsic Structure Equation Modeling and Mediation Motivation Question-naire. Data were analyzed using Pearson's correlation coefficient and regression analysis. The results showed that there are positive significant relations between supervisor's support with intrinsic motivation, feelings of energy and creativity. The research model in which, feelings of energy at work and intrinsic motivation were mediators between supervisor support and employee's creativity at work through structure equation modeling and mediation regression analysis, has only been confirmed by adding an additional path between feelings of energy at work and intrinsic motivation. The findings of this research revealed a preliminary support for occurrence of the Pygmalion effect at work places.
  • Mansour Bayrami Page 47
    Mental health is one of the most important issues in psychology which is influenced by many factors and affects one’s performance. The present research was carried out to study effectiveness of the assertiveness training program on general health in the first year students of Tabriz University. It had a pretest-posttest experimental design with a control group and repeated measures. Four faculties were selected through cluster random sampling, and freshmen from each faculty completed the Yulee Assertiveness Question-naire (1985). According to the purposeful sampling method, 40 students who obtained the least scores for assertiveness, were chosen and divided into experimental and control groups through random assignment. They signed informed consent forms and completed the Rathus Assertiveness scale and General Health Questionnaire (pretest).
  • Mehrnaz Azadyecta Page 65

    The purpose of this study was to investigate the relationship between hardiness and parenting styles among high school girls in Tehran. A sample consisting of 300 students was selected from Tehran’s high schools through multi-stage (stratified) sampling. Kobasa’s Personal Views Survey, Aspects of Behavior of Parent Questionnaire and a researcher made questionnaire were used for data collection. Data analysis showed a positive and significant relationship between authoritative parenting style and hardiness. However, authoritarian, permissive, and rejective parenting styles showed to have a negative and significant relationship with hardiness. In addition, between commitment and academic achievement there was a positive relationship, however no relationship was found between challenge and control, with academic achievement. Findings also show that students from upper middle class families have a higher tendency to exhibit hardiness.

  • Seyed Amir Amin Yazdi, Parvaneh Nikkhah Page 79
    By developing theory of mind ability, children are able to represent human beliefs and therefore, understand and predict their behavior. Language plays an important role in developing children's theory of mind and their performance in false belief tasks. There are two main approaches explaining younger children’s failure in false belief tasks. First, it is believed that 3 year-olds lack the conceptual ability to represent false beliefs (Conceptual Deficiency Theory). Second, it is assumed that undeveloped language capacities mask 3 year-old's theory of mind abilities (Performance Limitation Theory). In the present study, the assumptions of these two approaches have been investigated. Participants (111 three and four year-olds) were tested in two verbal and pictorial false belief tasks (“standard” and "Look First") and a conversational awareness task. The findings showed that both 3 and 4 year-olds performed significantly better on the facilitated false belief tasks (Look First) than standard false belief tasks. There was also a significant correlation between children's performance on false belief and conversational awareness tasks. Results are in favor of the Performance Limitation Theory. The 3 year-old's failure in false belief tasks seems to be the result of their undeveloped language ability, not due to their conceptual inability to represent false beliefs. It is necessary to take children's language ability into account in any assessment and explanation of theory of mind.
  • M. Ghafouri Varnoosfaderani Abdozzahra Noami, Nasrin Arshadi Page 101
    The aim of this study was to investigate relationships between psycho-logical climate and psychological empower-ment. Within this scope, 350 employees were randomly selected from the personnel of a collection of industrial factories as the research sample. The instruments used in this study were the Psychological Climate and Psychological Empowerment Questionnaires. The validity of questionnaires was evaluated by confirmatory factor analysis, which yielded acceptable outcomes for both questionnaires. Results showed that there were significant Relationships (P<0.01) between all psycho- logical climate components (autonomy, cohesion, trust, pressure, support, recognition, fairness and innovation) and psychological empowerment. The results of stepwise regression analyses showed that components such as autonomy, cohesion, and innovation had the most significant predictive power for psychological empowerment and its dimen-sions.
  • Anoshiravan Rezaei Reza Zamani Page 120
    More than eight decades have gone by since the founding of modern psychology in Iran and now it seems necessary to peruse an overall review of the trend of this science and form a sounder understanding regarding its past developments. Therefore, in an attempt to rebuild the past of psychological science in Iran, senior university professors and active persons in this field of science were interviewed, filled out questionnaires, and the results were subjected to historical method. It can be structurally and organizationally said that modern psychology in Iran has evolved through four stages: The “beginning” or“entrance” period, from teaching of the first psychology course by Dr. Siyasi in 1925 until the establishment of the department of psychology in 1963; The second or “establishment” period from 1963 to the beginning of the Islamic Revolution; The “Latent or crisis” period from the initial sparks that led to the Islamic Revolution until the reopening of universities in 1982-83 academic year; and finally the “explosive development” of psychology, the period from 1983 onwards. Since the foundation of the Islamic Azad University and the proliferation in universities and governmental higher educational centers to the present. Nonetheless, Iranian psychology has not achieved any theoretical and ideological success, and still remains in the imitation stage. However, a few ideological and theoretical movements can be singled out which are discussed in detail in this article.