نشریه تعلیم و تربیت استثنایی
سال نهم شماره 88 (فروردین و اردیبهشت 1388)

پژهش حاضر به منظور برآورد منابع و میزان تنیدگی و نحوه ی مقابله با آن در مادران داراین دانش آموز کم توان ذهنی،نابینا،ناشنوا و عادی مقطع ابتدایی انجام گرفته است.در این پژوهش نمونه ای به حجم 120نفر مادران در 4 گروه کم توان ذهنی،نابیناو عادی به روش تصادفی و تصادفی خوشه ای انتخاب شد. ابزارهای اندازه گیری در این پژوهش عبارت بودند از: 1.پرسشنامه ی رویدادها و تغییرات زندگی(مک کابین- 1991) 2.پرسشنامه ی راه های مقابله ای(لازاروس و فولکمن- 1998). دراین پژوهش از محاسبات آمار توصیفی و استنباطی در تحلیل واریانس یک راهه و آزمون توکی و تحلیل رگرسیون استفاده شده است تا از این راه بتوان به مقایسه میانگین سبک های مقابله با تنیدگی در چهار گروه مادران کودکان کم توان ذهنی،نابینا،ناشنوا و عادی پرداخته شود و بتوان برآوردی نیز از منابع تنیدگی این چهار دسته مادر داشته باشیم. نتایج نشان داد میزان تنیدگی در میان مادرانی که دارای کودک استثنایی(کم توان ذهنی نابیناو ناشنوا) هستند به مراتب بیشتر است و بین 4 دسته مادران از لحاظ استفاده از سبک مقابله ای جستجوی حمایت اجتماعی، حل مدبرانه مسئله و رویاروی گری تفاوت معنادار وجود دارد.بررسی رابطه ی تنیدگی و راه های مقابله ای در این پژوهش نشان داد،تنها فشار مالی می تواند استفاده ازسبک مقابله ای دوری جویی و گریز و اجتناب را پیش بینی کند،همچنین فشار درون خانوادگی استفاده از سبک مقابله ای خویشتنداری و گریز و اجتناب،همین طور از دست دادن استفاده از سبک مقابله ای خوشتنداری و جستجوی حمایت اجتماعی و در نهایت فشار بارداری می تواند استفاده از سبک مقابله ای مسئولیت پذیری را پیش بینی کند.با توجه به نتایج به دست آمده از تحلیل رگرسیون هیچ یک از خرده مقیاس های تنیدگی با استفاده از سبک های مقابله ای رویارویگری،حل مدبرانه مسئله و باز برآورد مثبت رابطه معناداری ندارد.

هدف از پژوهش حاضر،بررسی میزان رضایتمندی 1 والدین کودکان کم توان ذهنی خفیف از برنامه های مراکز ویژه ی پیش دبستانی با توجه به جنسیت و تحصیلات بود.جامعه ی آماری این پژوهش کلیه ی والدین کودکان کم توان ذهنی خفیف بالای 7 سال بود که در مراکز ویژه پیش دبستانی شهر شیراز تحصیل می کردند.به منظور افزایش بعد تعمیم پذیری پژوهش، نظر تمام والدین مورد بررسی قرار گرفت.برای ارزیابی میزان رضایتمندی والدین از پرسشنامه ی پژوهشگر ساخته استفاده شد،این پرسشنامه برگرفته از قسمت هایی از پرسش های مقیاس درجه بندی برنامه ی خانواده محور لنزر(2000)ویژه ی والدین و مصاحبه با گروهی از والدین می باشد.روایی مقیاس از راه روش تحلیل مواد و تحلیل محتوایی و پایایی مقیاس با استفاده از باز آزمایی و آلفای کرونباخ بررسی شد و براساس ضرایب به دست آمده مشخص شد مقیاس از روایی و پایایی مطلوبی برخوردار است.داده های جمع آوری شده با استفاده از روش های آمار توصیفی و واریانس یک طرفه،آزمون t برای گروه های همبسته مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.نتایج بیانگر تفاوت معنی دار میان پدران در سطوح مختلف تحصیلی از لحاظ میزان رضایتمندی بود.در مقابل،بین میزان رضایتمندی مادران با توجه به سطح تحصیلات آنان تفاوت معنی داری دیده نشد.همچنین نتایج حاکی از آن بود که از میان چهار مقوله ی پرسشنامه(برنامه های آموزشی،اطلاع رسانی، ارتباط کارکنان با والدین و کودک،و خدمات رسانی،و امکانات)،والدین از برنامه های آموزشی بالاترین میزان رضایتمندی و از اطلاع رسانی کمترین میزان رضایتمندی را داشتند.افزون بر این،پدران در کلیه ی مقوله ها رضایتمندی بالاتری را نسبت به مادران ابراز کردند.

افراد دارای آسیب شنوایی،به ویژه کودکان نمی توانند ارتباط مناسبی با اعضای خانواده و همسالان خود برقرار نمایند،مگر آنکه اعضای خانواده آموزگاران،دوستان و آشنایان چگونگی برقراری ارتباط را به آنها بیاموزند و شرایط محیطی مناسبی را برای آن ها ایجاد کنند.این افراد ممکن است گاهی بدخلق شوند و ارتباطشان با اعضای خانواده و دوستانشان کم رنگ و یا قطع شود و احساس تنهایی کنند،در نتیجه زمینه سوءتفاهم بین آن ها و دیگران ایجاد می شود،بنابراین لازم است افراد شنوا چگونگی ارتباط با فرد دارای آسیب شنوایی را بیاموزند،به طوری که زبان اطرافیان توسط فرد دارای آسیب شنوایی و متقابلا زبان او توسط اطرافیان درک شود.علاوه بر آن لازم است که شرایط شنیداری مناسبی د رمحیطهای آموزشی-ارتباطی برای کودک دارای آسیب شنوایی فراهم شود.

کانال گوش نخستین راه صوتی دستگاه شنوایی است.به دلیل نقش بنیادی آن در شنوایی،لازم است شنوایی شناسان شناخت کاملی از تمام جنبه های کالبدشناسی،کار اندام شناسی و پاتوفیزیولوژی کانال گوش،معاینه ی درست،شناسایی ساختارهای طبیعی و وضعیت های غیرطبیعی آن داشته باشند.همچنین شنوایی شناسان باید بتواند کانال گوش را به درستی معاینه کنند و ساختارهای طبیعی و وضعیت های غیرطبیعی آن را شناسایی کنند.به علاوه،امروزه مدیریت موم بخشی از کار معمول در شنوایی شناسی است.در این مقاله به موضوع مدیریت موم در شنوایی شناسی پرداخته می شود.

مقاله ی حاضر،دانش موجود درباره ی الگوی دنور ، رویکردی یکپارچه برای مداخله در خردسالای دارای اختلال درخودماندگی را ارایه می کند.این الگو در مرکز ناتوانی های رشدی جی.اف.کی دانشگاه علوم بهداشتی کولورادو تهیه و تدوین شده است.این مرکز برای پیشبرد رشد خانوادگی و بهداشتی،راهبردهایی را به والدین و آموزگاران ارایه می کند.این مقاله به معرفی برنامه ی مداخله ای این مرکز برای خردسالان دارای اختلال درخودماندگی می پردازد.

اختلال دوقطبی (که به عنوان شیدایی-افسردگی نیز شناخته شده است)یک بیماری شدید ولی قابل درمان است و بیماری مغزی است که باتغییرات شدیدی در خلق،تفکر و رفتار مشخص می شود،ممکن است که نشانه های بیماری از کودکی یا خردسالی وجود داشته باشند،یا به طور ناگهانی در دوران نوجوانی و بزرگسالی بروز کنند.تاکنون تشخیص این اختلال به ندرت در دوران کودکی گذاشته شده است،اما اکنون پزشکان می توانند در کودکان خردسال اختلال دوقطبی را تشخیص دهند و درمان کنند. مداخله ی زود هنگام و درمان بهترین فرصت را برای کودکانی که این اختلال را نشان می دهند فراهم می کند تا به ثبات دست یابند،از موهبت های خود بهره مند شوند و براساس نقاط قدرتشان رشد کنند.درمان مناسب می تواند آثار نامطلوب این بیماری را بر روی زندگی این کودکان و افرادی که به آنها عشق می ورزند به حد اقل برساند.خانواده های کودکان و نوجوانان مبتلا، تقریبا همیشه در مورد شروع زودهنگام اختلال دوقطبی دچار درماندگی هستند.

درمان کودکان کم توجه/بیش فعال اغلب به صورت مداخلات دارویی،آموزشی و رفتاری انجام می شود.این درمان شامل آموزش والد و کودک، روش های مدیریت رفتار،دارودرمانی و برنامه های مدرسه می باشد.هریک از مولفه های درمان باید برحسب شدت ونوع کم توجهی/بیش فعالی و متناسب با نیازهای منحصر به فرد کودک و خانواده اش تنظیم شود.برای دانش آموزان کم توجه/بیش فعال اعم از پیش دبستانی،دبستانی،نوجوان،مداخلات رفتاری به طور کارساز وجود دارد و هرچه این مداخلات زودتر انجام گیرد نتیجه بهتر خواهد بود. رفتاردرمانی یا اصلاح و بهبود رفتار،تنها درمان غیر دارویی است که برپایه ی مستندات گسترده ی علمی استوار است.در اصلاح رفتار،والدین،آموزگاران و کودکان،روش ها و مهارت های خاصی را از یک درمانگر یا از یک آموزش دهنده ی ماهر می آموزند. والدین و آموزگاران از این مهارت ها در مداخلات روزانه ی خود با کودکان استفاده می کنند تا عملکرد و رفتار آنان را بهبود بخشند.یکی از این مهارت ها مدیریت رفتار در کلاس است.

دانش آموزان دارای مشکلات خاص یادگیری (SLD) نیاز به آموزش فوق العاده دارند که با توجه به روش ها و راه ها پیشنهادی می توان به آنها برای یادگیری بهتر کمک کرد تا بتوانند موثرتر واقع شوند. برنامه ی آموزش فردی (IEP) برای این گونه دانش آموزان اهمیت بسیار دارد و اگر به گونه ای دقیق برنامه ریزی شود،مطالب درس کلاس را برای دانش آموزان معنی دار می کند.در این راستا راه های زیادی وجود دارد که به طور مثال چند نمونه پیشنهاد می شود.

بنابراین،از مادر حامد خواستم حد اقل اجازه دهد حامد کارهای شخصی اش(مثل گذاشتن وسایل در کیف مطابق برنامه درسی و غیره)راخودش به تنهایی انجام دهد،در پایان هرهفته یک کار خوب حامد(مثل کارهایی که قبلا خودش انجام نمی داده است و حالا انجام می دهد)را دردفتر یادداشت او ثبت کند،زمان- های کمتری حامد را تحت حمایت خود داشته باشد (مثل رفتن به بیرون از خانه کتاب خواندن و... با شنوایی شناس و گفتاردرمان مدرسه صحبت کردم آنها هم معتقد بودند که حامد بسیار تغییر کرده است و با اعتماد به نفس بیشتری به پرسش ها جواب می دهد و با 2 ماه ابتدای سال تفاوت مختصری پیدا کرده و تا این زمان جزء بچه هایی است که می شود گفت در برنامه تربیت شنوایی از موفقیت چشمگیری برخوردارند.

نگرش واقع بینانه یکی از رموز رسیدن به موفقیت برای تمام افراد دارای ناتوانی است.مطالعه زندگی نامه معلولان نامدار موید این مدعاست.با توجه به اینکه معلولان نمی توانند معلولیت شان و پیامدهای ناشی از آن را به طور کامل انکار کنند ولی می توانند با واقع نگری و مثبت اندیشی بسیاری از پیامدهای ناگوار و آسیب زای آن را خنثی نمایند.که در این راستا،خانواده بیش از سایر عوامل نقش دارد.مقاله ی حاضر به ارایه ی پیشنهادهایی برای والدین کودکان ناتوان به خصوص آسیب دیده ی بینایی حهت دستیابی به این امر می پردازد.