مجله دانش و توسعه
پیاپی 14 (نیمه دوم 1380)

با توجه به این که ایران دارای منابع غنی و گسترده انرژی، مخازن بزرگ نفتی و پتانسیل بالقوه انرژی می باشد، تعیین رابطه بین نفت و رشد اقتصادی می تواند در تبیین سیاستهای بخش انرژی کمک موثری نماید.
از دیدگاه مکاتب مختلف اقتصادی، مهمترین عوامل موثر بر رشد اقتصادی عبارتند از: سرمایه و نیروی کار اعم از متخصص و غیرمتخصص، در تئوری های جدید رشد، عامل انرژی نیز وارد مدل شده است ولی اهمیت آن در مدلهای مختلف یکسان نیست. باتوجه به اینکه سهم بزرگی از مصرف انرژی را مصرف فرآورده های عمده نفتی (بنزین، نفت سفید، نفت گاز و نفت کوره) تشکیل می دهد، لذا در این مقاله سعی شده است که در رابطه بین تولید ناخالص داخلی (جایگزینی از رشد اقتصادی) و مصرف فرآورده های عمده نفتی براساس یک الگوی تصحیح خطای برداری برای دوره 1338 تا 1378 مورد بررسی قرار گیرد. برای تحلیل خواص پویای دستگاه نیز از روش های تجزیه واریانس و توابع عکس العمل آنی (تعمیم یافته) استفاده شده است.
نتایج حاصل از مطالعه نشان می دهد که فرآورده های نفتی ایران به عنوان نهاده تولیدی مطرح می باشند، هرگونه محدودیت در مصرف آن، محدودیت در تولید را به همراه خواهد داشت. با عنایت به این که انرژی ارزان نقش مهمی در تسهیل فرآیند توسعه و صنعتی شدن داشته و صنعت کشور نیز تاکنون از مزیت انرژی ارزان برخوردار بوده است، با گرفتن این مزیت از صنعت، قدرت رقابتی آن با تولیدات خارجی از دست رفته و منجر به رکود و بیکاری در جامعه خواهد شد. لذا توصیه می شود که کاهش در مصرف فرآورده های نفتی از طریق افزایش کارآیی مصرف صورت پذیرد.

مقاله حاضر ضمن بحث کوتاهی در زمینه اندازه گیری عملکرد سازمان های خدماتی دولتی در ایران ضرورت ارزیابی عملکرد این گونه سازمانها را برای مدیریت کشور عنوان و با هدف توسعه ساز و کاری مناسب با فرهنگ دستگاه های اداری - اجرایی کشور به بسط مطلب می پردازد. در این راستا ضمن شناسایی انواع شاخصهای ارزیابی عملکرد سازمانی و فهرست بندی آنها تلاش دارد تعداد شاخصهایی که عمدتا می تواند در ارزیابی عملکرد سازمان های دولتی ایران مورد بهره برداری قرار گیرد در یک جدول خلاصه نماید. آنچه که در ارزیابی عملکرد سازمانها از اهمیت ویژه ای برخوردار است آن است که بتوان الگویی ارایه داد تا به واسطه آن ارزیابی عملکرد کلیه سازمان های دولتی خدماتی را که دارای فعالیت های کاملا متنوع و متمایز از یکدیگرند با هم مقایسه کرد و به نتیجه قابل قبولی دست یافت. این مقاله با دنبال کردن چنین دیدگاهی توانسته است الگوی مناسب را ارایه نماید.

در پژوهش حاضر با تبیین دو مدل (تابع عکس العملی) و (تجزیه واریانس خطای پیش بینی) به بررسی رفتار نرخ واقی ارز و تاثیر آن بر متغیرهای کلان اقتصادی می پردازیم. مطالعات نشان می دهند که بالا بودن تصنعی ارزش پول به برهم زدن تعادل حسابهای داخلی و خارجی منجر گشته و کاهش درآمدهای ارزی ناشی از کندی فعالیتهای کشاورزی و تجاری، افزایش بدهی های خارجی، کاهش ظرفیتهای تولیدی، کاهش قدرت خرید و رفاه ملی و افزایش شدید سطح عمومی قیمتها را در پی خواهد داشت. نکته ای که در مطالعه تاثیر سیاست ارزی بر تجارت خارجی حائز اهمیت است، واکنش غیرقابل انتظار تراز تجاری در مراحل اول اتخاذ سیاست ارزی است به طوری که در مراحل اولیه اعمال سیاست کاهش ارزش پول، برخلاف انتظار ممکن است وضعیت تراز تجاری رو به وخامت بگذارد.
نتایج نشان می دهند که در اقتصاد ایران سیاست کاهش ارزش واقعی ریال بعد از سه وقفه (حدودا یک سال) باعث بهبود و رشد صادرات غیرنفتی می گردد. قابل توجه است که دامنه مثبت این اثر محدود بوده و بیشتر از یک سال تداوم نمی یابد. این مطالعه وجود پدیده منحنی J در ایران را از فصل اول سال 1356 تا فصل آخر 1374 مورد تایید قرار می دهد. نتایج همچنین با اهمیت بودن سهم واردات را در تغییرات نرخ واقعی ارز نشان می دهد. تغییرات تولید در کوتاه مدت به ترتیب اهمیت متغیرها از تولید، واردات، حجم پول، نرخ ارز موثر واقعی و صادرات غیرنفتی تاثیر می پذیرد.
نتایج نشان می دهند که وقفه های دو متغیر حجم پول و واردات به طور معنی دار تغییرات در صادرات غیرنفتی را توضیح می دهند. همچنین تولید در معادله خود تنها از وقفه های خود متاثر می گردد. این به آن معنی است که در روزه فوق سیاستهای ارزی و پولی نتوانسته اند نقش حائز اهمیتی را در تغییرات تولید ایفا نمایند. نهایتا در معادله واردات، واردات تنها به طور ضعیف تحت تاثیر وقفه های نرخ واقعی ارز قرار می گیرد. این مطلب در واقع ممکن است به این صورت توجیه گردد که در دوره مطالعه، محدودیتهای وارداتی به عنوان متغیر مسلط نقش محوری را در روند حرکتی واردات ایفا می نماید.

انسان و سرمایه های انسانی در هر جامعه از مهمترین و موثرترین عوامل در تحقیق توسعه در جهان امروز به شمار می رود و اصولا نیروی انسانی زمانی به ثروتهای انسانی تبدیل می گردد که جامعه، زمینه فراگیری آموزشها و مهارتهای مختلف را برای وی آماده نموده باشد. از طرف دیگر مهیا نمودن امکانات، برای کسب مهارتها و تخصصهای مختلف وسیله ای است در جهت جذب نیروی انسانی در فعالیتهای مختلف اقتصادی، صنعتی در جامعه، بیکاری خود سرمنشاء انحراف و سرخوردگی نسل جوان و بحرانهای اجتماعی و سیاسی در جامعه می باشد.با توجه به اهمیت مساله بیکاری و از آن مهمتر، مساله کارآفرینی و مسایل و عواملی را که می تواند انگیزه لازم در کارآفرینان استان و کشور ایجاد نماید به تفصیل تبیین نموده است.
تحقق کارآفرینی نیازمند تحولی اساسی و نگرش به اهمیت اشتغال در مقابل سایر مولفه های اقتصادی است. پرورش افراد به عنوان کارآفرین به جای کارجو از سنین کودکی امری است حیاتی که در این مقاله به آن توجه خاص گردیده است.

در این مقاله راه حلی به منظور بهینه کردن تولید (در کارخانه نساجی) با استفاده از رویکرد سلسله مراتب تحلیلی (AHP) و تلفیق آن با برنامه ریزی خطی (روش سیمپلکس) ارایه می گردد. در یک کارخانه نساجی، هر پارچه تولیدی از جنبه های فنی- تکنولوژیکی، مالی و بازرگانی از مزایای نسبی برخوردار است و با توجه به محدودیتهای تولیدی، مالی و بازرگانی یا اولویت مربوط به هر مقطع زمانی (کوتاه مدت یا دراز مدت) باید ترکیب تولید را به گونه ای انتخاب کرد که علاوه بر حداکثر کردن سود کارخانه، به سایر عوامل مرتبط و خواسته های مدیر ارشد کارخانه نیز توجه شود تا بدین گونه ترکیب بهینه نسبت به عوامل مورد نظر حاصل گردد.
در این مقاله، با استفاده از مطالعه کتابهای مختلف، مصاحبه با کارشناسان و تهیه پرسشنامه، عوامل موثر بر تعیین نوع پارچه در ترکیب تولید، شناسایی شده و سپس نقش هریک از عوامل درباره پارچه های مورد درخواست بازار توسط روش AHP با یکدیگر مقایسه و اولویت آنها نیز مشخص شده است.
در مرحله بعدی با استفاده از برنامه ریزی خطی (LP) نتایج حاصل از مرحله قبلی (AHP) در مدل اعمال شد، تا مقادیر هر یک از انواع پارچه (صرف نظر از رنگ آن) جهت تولید در برهه زمانی موردنظر تعیین گردد.