فهرست مطالب

مطالعات فرهنگی و سیاسی خلیج فارس - پیاپی 12 (تیر - شهریور 1396)

فصلنامه مطالعات فرهنگی و سیاسی خلیج فارس
پیاپی 12 (تیر - شهریور 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/06/04
  • تعداد عناوین: 8
|
  • مهدی رمضان زاده لسبویی، محمدحسن ذال صفحه 11
    الزامات فضا در مقاصد گردشگری براساس مدل های مختلفی ارزیابی می شود. مدل A Factors نمونه ی آن است. جاذبه ها، نحوه دسترسی، فعالیت ها، اقامت گاه ها و مطلوبیت مکانی از مهم ترین فاکتورهای موثر در توسعه گردشگری در فضاهای جغرافیایی است. جزایر خلیج فارس با قابلیت خوشه ایو مجموعه ای خود می توانند، زمینه های توسعه گردشگری پایدار را فراهم آورند. هدف پژوهش حاضر، بررسی مولفه های تاثیرگذار بر فعالیت های گردشگری جزایر خلیج فارس بر اساس مدل A factors است. این مدل با بهره گیری از 5 فاکتور کلیدی پیش گفته، به واکاوی ارزش مقاصد گردشگری می-پردازد. روش تحقیق در این مقاله، توصیفی- تحلیلی و با تاکید بر بررسی منابع و تحلیل کارشناسی نگارندگان است. به این منظور، تجارب موفق برنامه ریزی گردشگری جزایر در دنیا مورد واکاوی قرار گرفته، سپس مولفه های پنج گانه مدل مورد نظر، در فضاهای جغرافیایی جزایر خلیج فارس مورد بررسی قرار گرفت، تا نهایتا مدلی طراحی شود که براساس آن بتوان فرآیند توسعه گردشگری پایدار را فراهم ساخت. نتایج این مطالعه بیانگر آن است که شناسایی کارکرد تخصصی برای هر یک از جزایر با توجه به فاکتورهای پنج گانه به عنوان اولین اصل پیوسته باید مورد توجه مدیران و برنامه ریزان قرار گیرد.
    کلیدواژگان: توسعه گردشگری، جزایر خلیج فارس، A factors
  • عباس سرافرازی صفحه 31
    لرد کرزن یکی از سیاستمداران کهنه کار انگلیسی مدت ها به عنوان نایب السلطنه هند و بعد وزیر امور خارجه انگلیس انجام وظیفه نمود. وی یکی از کسانی بود که در خصوص خلیج فارس و تبدیل آن به یک دریای انگلیسی تعصب بسیار شدیدی داشت و اقدامات بسیاری را برای جلوگیری از نفوذ ایران و روسیه در خلیج فارس انجام داد وی دو مرتبه به ایران و خلیج فارس مسافرت نمود و اطلاعات بسیاری را در خصوص نواحی جنوبی و جزایر و بنادر ایران جمع آوری نمود و در سال 1903 م یک مسافرت گسترده ای با ده ها کشتی و ناو جنگی به خلیج فارس انجام داد که بسیاری از حکمرانان محلی و شیوخ مناطق جنوبی خلیج فارس برای اظهار ادب و اعلام تابعیت وارد کشتی وی شدند و بر تحت الحمایگی خود صحه گذاشتند اما علاء الدوله فرمانروای فارس حاضر به ورود به کشتی کرزن نگردید و به بهانه دور بودن بندر عباس به ملاقات وی نرفت. سیاست های مختلف کرزن در خلیج فارس و هدف اصلی وی دخالت در امور ایران و نظارت بر خلیج فارس و حفظ هندوستان و جلوگیری از فعالیت ها و به دست-آوردن پایگاه در بنادر و جزایر خلیج فارس توسط رقبای اروپایی بود سیاست های کرزن در خلیج فارس و نقشی که ایرانیان ایفا کردند باعث دو نتیجه مهم شد یکی این که چون علاءالدوله به حضور وی نرفت وی در صدد بر آمد با نزدیک شدن به روس ها و برای جلوگیری از نفوذ روسیه در خلیج فارس طرح تجزیه ایران را به مناطق تحت نفوذ که در قرارداد1907م عملی شد را اجرا کند نتیجه دیگر آن بود که او از ورود و نزدیک شدن روس ها به خلیج فارس جلوگیری نمود، چه بسا که اگر روس ها از طریق قهر و غلبه و تصرف به آب های گرم جنوب می رسیدند راندن آنان توسط ایرانیان کاری دشوار می گردید. روش تحقیق در این مطالعه تاریخی با استناد به منابع معتبر اسنادی و کتابخانه ای است.
    کلیدواژگان: لرد کرزن، ایران، خلیج فارس، روسیه
  • جعفر علون آبادی صفحه 49
    گردشگری یکی از بخش های مهم اقتصادی است که توانسته است به عنوان یک صنعت پاک مطرح شود و ضمن افزایش درآمدهای ارزی برای اقتصاد ملی، کمک شایسته ای به رونق اشتغال و ایجاد درآمدها نیز نماید. قشم به عنوان یکی از منطقه های کمتر استفاده کننده بهینه از جذابیت های گردشگری در راستای عدم اتکا به درآمد نفت و نیز در راستای اقتصاد مقاومتی، علی رغم دارا بودن جذابیت های متنوع گردشگری، به لحاظ کسب درآمد هنوز نتوانسته است به طور مطلوب از آن ها استفاده نماید و قطعا برای شناسایی و بهبود وضعیت گردشگری قشم باید کلیه عوامل از نقاط مثبت، منفی، ظرفیت ها و پتانسیل ها شناسایی گردد و بر اساس آن به تدوین استراتژی مناسب توسعه گردشگری قشم اقدام نمود. در تحقیق حاضر بر اساس روشی تحلیلی-توصیفی و بهره گیری از داده های حاصل از پرسش نامه و استفاده از منابع موجود در این زمینه و در چهارچوب مدل SWOT به تدوین استراتژی توسعه گردشگری قشم اقدام شده است. مهم ترین نقطه قوت این منطقه داشتن جذابیت های گردشگری آن تشخیص داده شده است و مهم ترین راهبرد نیز می تواند بهره برداری و برنامه ریزی بخش خصوصی و دولتی از جذابیت های متنوع گردشگری منطقه در راستای ایجاد اشتغال و توسعه هر چه بیشتر در منطقه باشد که می تواند زمینه ساز توسعه محلی و ملی شود. در پایان پیشنهاداتی ارائه گردیده است.
    کلیدواژگان: گردشگری، قشم، استراتژی، توسعه، SWOT
  • الناز بلوری فرد، محمدرضا کابارن زاد قدیم، فاطمه شالچیان رابع صفحه 73
    امروزه صنعت گردشگری به عنوان یکی از بازوهای توانمند دستیابی به توسعه پایدار، روند رو به رشد در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه را پیش روی دارد. سازمان جهانی جهانگردی، فعالیت های صنعت گردشگری را به دسته های گردشگری فرهنگی، گردشگری طبیعی، گردشگری تجاری، گردشگری مذهبی و گردشگری ورزشی تقسیم کرده است. از آن جا که استفاده از نخبگان در مسیر توسعه کشورها همواره مورد توجه و تایید پژوهشگران و صاحبان حرف بوده است، در صنعت گردشگری نیز استفاده از توانمندی های بالقوه ایشان، شایسته توجه است. در این مطالعه به تاثیری که جوانان نخبه بومی در توسعه گردشگری در بندر بوشهر می توانند داشته باشند، پرداخته شده و نتایج این پژوهش نشان داد که نخبگان بومی حوزه های فرهنگ، صنعت و تجارت، ورزش و مذهب می توانند با تاثیری که در جامعه ملی و بین المللی می گذارند، سفیران خوبی برای معرفی استان بوشهر و هم چنین فرهنگ جنوب کشور و خلیج فارس باشند و در جذب گردشگر و تشویق سرمایه گذاری در این منطقه نقش قابل توجهی را ایفا کنند. این مطالعه با ارائه مدلی نشان داد که بهره مندی از یک سیستم دانش محور با رویکرد نخبه پروری بومی در توسعه گردشگری در استان بوشهر تاثیر قابل توجهی دارد. نیز نشان داد که سیستم های دانش محور از طریق توانمندی، شایستگی، معناداری و حق اختیار نخبگان بومی موجب توسعه گردشگری در استان بوشهر می شود.
    کلیدواژگان: گردشگری، نخبگان بومی، بوشهر، سیستم دانش محور، توانمندی
  • هادی دل آشوب، زینب دل آشوب صفحه 93
    اردشیرخره دومین ولایت بزرگ ایالت فارس محسوب می شد، این ولایت از مهم ترین ولایت های شاهنشاهی ساسانیان بود که وجود شهرهایی مانند گور و سیراف و بعدها شیراز در این ولایت به عنوان مراکز اصلی تجاری از یک طرف و وجود آتشکده ی آذرفرنبغ در کاریان که محل عبادت روحانیون و موبدان بود از طرف دیگر نقش و اهمیت زیادی به این منطقه داد. تجارت ولایت اردشیرخره در دوره سلاطین نخستین آل بویه و به ویژه عصر عضدالدوله دیلمی به اوج شکوفایی و گستردگی خود رسید و دوره طلایی تجارت خود را در قرون نخستین اسلامی تجربه کرد. اما این رونق و اعتبار پس از مرگ عضدالدوله دیلمی پایان یافت و یک سلسله عوامل دست به دست هم داد تا تجارت این ولایت در مسیر قهقرایی و نزول قرار بگیرد. این تحقیق با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای انجام شده است. ما در این مقاله تلاش می کنیم تا سیر این حوادث را مورد بررسی قرار دهیم.
    کلیدواژگان: اردشیرخره، عضد الدوله، سیراف، شیراز
  • مهدی شاهین، اسماعیل سپهوند، فرزاد خوش آب، پگاه توانگر رنجبر صفحه 111
    از جغرافی نگاران مسلمان آثار و متون بسیاری برای شناخت جغرافیای ایران و خلیج فارس بر جای مانده است. نگارش آثار جغرافیایی در بین مسلمانان که از قرن سوم و چهارم هجری شروع شده بود تا عصر مغولان و ایلخانان و تیموریان در قرون هفتم و هشتم ادامه یافت. از جمله این آثار می توان نزه هالقلوب اثر حمدالله مستوفی در عصر ایلخانان و جغرافیای حافظ ابرو در عصر تیموریان را نام برد که به نوبه خود در این آثار به جغرافیای تاریخی خلیج فارس اشاره شده است. نزه هالقلوب از جمله متون قرن هشتم هجری است که برای بررسی جغرافیایی بسیاری از مناطق جهان اسلام در آن عهد اهمیت اساسی دارد، وی خلیج فارس را با عنوان «بحر فارس» و یا تنها با لفظ دریا یا بحر یاد کرده است.از جمله متون مهم دیگری که برای شناخت موقعیت جغرافیای خلیج از اهمیت به سزایی برخودار است، کتاب؛ جغرافیای حافظ ابرو یکی از مشهورترین مورخان دوره ی تیموری است. این کتاب به نوبه ی خود به مانند نزهه القلوب سهم به سزایی در شناخت خلیج فارس را در اختیار خوانندگان قرار می دهد. پژوهش حاضر به روش کتابخانه ای بوده و شناخت موقعیت خلیج فارس؛ سواحل، بنادر، جزایر، رودها و... را از دیدگاه حمدالله مستوفی و حافظ ابرو مورد بررسی قرار می دهد.
    کلیدواژگان: خلیج فارس، جغرافیای تاریخی، مستوفی، حافظ ابرو
  • الهه فرحی، پریسا قاسمی صفحه 139
    خلیج فارس و سواحل شمالی آن از لحاظ تجاری دارای پیشینه تاریخی قابل توجهی هستند ازجمله بنادری که در حوزه تجاری این منطقه نقش قابل ملاحظه داشته، بندرلنگه است که این بندر از بندرهای استان هرمزگان، واقع در ساحل شمالی خلیج فارس است و در دوره صفوی ساخته شده است. با اخراج پرتغالی ها از هرموز در سال 1001 ش و مهاجرت هایی که به این بندر صورت گرفت حیات تجاری آن آغاز شد و طی دوره هایی تا اواخر قاجار رونق گرفت بنابراین هدف از این نوشتار بررسی جغرافیای تاریخی بندرلنگه و نقش آن در تجارت خلیج فارس است، این مقاله با استفاده از روش تاریخی و شیوه پژوهش کتابخانه ای نوشته شده است. نتایج و یافته های تحقیق حاکی از آن است که بندرلنگه به واسطه مهاجرت گروه هایی چون قواسم و بحرینی ها به یک بندر پر رونق تبدیل شد که توانست نقش اصلی را در تجارت مروارید بر عهده بگیرد و با توجه به وضع طبیعی این بندر به کانون ترانشیب تجاری در منطقه تبدیل شد ولی عواملی چون قوانین گمرکی، ناامنی، قاچاق و... باعث شد که تجارت آن به رکود دچار گردد.
    کلیدواژگان: بندرلنگه، جغرافیای تاریخی، تجارت، خلیج فارس
  • ابوالفضل زمانی، محسن زمانی صفحه 161
    از دید جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک عوامل و عناصر جغرافیایی و به طور خاص مناطق جغرافیایی در رویدادها و فرایند های سیاسی نقش دارند. یکی از این مناطق جغرافیایی خلیج فارس است که نقش بی بدیلی را در رویداد های جهانی ایفاء می نماید. این منطقه بنا به علل مختلفی از جمله انرژی، گذرگاه های آبی و استراتژیک و لزوم برقراری امنیت آن برای قدرت های بزرگ، بازار مصرف و... از اهمیت زیادی در معادلات جهانی برخوردار است. به طوری که می توان خلیج فارس را در سرآغاز هزاره سوم بین المللی ترین منطقه دنیا قلمداد کرد. در این زمینه ایجاد همگرایی در این منطقه ژئوپلیتیکی و افزایش زمینه های آن یکی از الزامات برای توسعه و پیشرفت در این منطقه ژئوپلیتیکی می باشد. که این پژوهش با روشی توصیفی- تحلیلی سعی در بررسی این موضوع دارد که عوامل و زمینه های بالقوه و بالفعل همگرایی در منطقه ژئوپلیتیکی خلیج فارس چه عواملی هستند. نتایج این پژوهش نشان می دهد مهمترین این عوامل شامل: مسائل زیست محیطی، عوامل ژئوکالچر، اشتراکات فرهنگی، عوامل اقتصادی، در اختیار داشتن ذخایر عظیم هیدروکربنی و منافع مشترک می باشد.
    کلیدواژگان: همگرایی، منطقه، منطقه ژئوپلیتیکی، خلیج فارس
|
  • Mehdi Ramezanzadeh Lesbooee, Mohammad Hassan Zal Page 11
    Space requirementsintourist destinationsassessbased onvarious models. A Factoris one of these models.Attraction, how to access,Activity, accommodations and amenities aremostimportant and Effectivefactors ontourism developmentin allareas. Persian Gulfislandscanprovidesustainable tourism development because of their cluster and collection trait.This study,investigatedaffectingfactors onPersian Gulfislandstouristactivities,based onA factors analyze. Thismodel,analyzethevalue oftourism destinations, based on fivekey factorsMentioned above. The research methodinthispaper is analytic,with emphasis on theevaluation of resources andauthors expertise. Tothis end, we analyzed thesuccessful experiencesof islandstourismplanning inthe world. Then studiedfive-component factors of this model in Persian Gulfislands. Ultimately we designed a modelto provide sustainable tourismdevelopment process.
    Keywords: Tourism development, Persian Gulf Island, A factors
  • Abbas Sarafrazi Page 31
    Lord (George Nathaniel) Curzon, a clear-sighted veteran British statesman who had played an important role in Iranian and Persian Gulf affairs in various spheres from the middle of the Nasir al-Din Shah Qajar period until the arrival of the Pahlavi regime, had long been the viceroy of Britain’s Indian Empire and then served as the UK Secretary of State for Foreign Affairs. He was one of those who had craved to turn the Persian Gulf into a British lake and undertook countless measures to prevent Russia and Iran from dominating the Persian Gulf. He traveled to Iran and the Persian Gulf twice and gathered a lot of information about the southern regions, islands, and seaports of Iran. In 1903, he journeyed to the Persian Gulf with a dozen warships (and navy ships). Many local rulers and sheiks from southern regions of the Persian Gulf entered the ship to declare their submission and allegiance and then acknowledged their protectorate status. But Ala'-al-Dawla, the Persian (Fars) ruler, refused to enter the Curzon’s ship and did not go to visit him under the pretext of Bandar Abbas long distance. Curzon’s various policies in the Gulf, and his main goal was to interfere in Iranian affairs, oversee the Persian Gulf, preserve India, and to keep away his European rivals from establishing a sea base in the Persian Gulf ports and islands. Curzon’s policies in the Persian Gulf and the significant role of Iranian people led to two important consequences: one, since Alad al-Dawlah did not go into his presence, he sought to approach the Russians and to carry out the plan of the breakup of Iran into several dependent regions, which became possible under 1907 convention to contain Russia's dominance in the Persian Gulf. The second result was that he stopped the Russians from entering and advancing towards the Persian Gulf. If the Russians had reached the southern warm waters by conquering and occupying, it would have been very difficult for the Iranians to force them out. The historical research method is based on valid sources.
    Keywords: Lord (George Nathaniel) Curzon, Iran, Persian Gulf, Russians
  • Elnaz Boloorifard, Mohammadreza Kabarenzad Ghadim, Fatemeh Shalchiyan Rabe Page 73
    Today, the tourism industry, as one of the most powerful arms for sustainable development, is facing a growing trend in advanced and developing countries. In this study, the impact of indigenous youth in tourism development in Bushehr port could be studied. The results of this study showed that the native elites of culture, industry and commerce, sports, and religion can The influence that is being made in the national and international community will be good ambassadors to introduce the Bushehr province as well as the culture of the south and Gulf countries, and will play a significant role in attracting tourists and encouraging investment in this region. This study also showed that using a knowledge-based system with a native elite approach to tourism development in Bushehr province has a significant effect. This model showed that knowledge-based systems, through the ability, competence, meaningfulness and the right of the native elites, lead to the development of tourism in Bushehr province.
    Keywords: Tourism, Native elite, Bushehr, Knowledge-based system, Capability
  • Hadi Delashoub, Zaynab Delashoub Page 93
    Ardeshir was the second largest province of Fars province, the province was one of the most important empires of the Sassanid kingdom. The existence of such cities as Gur and Syraf, and later Shiraz, as the main trading centers on the one hand, and the existence of a fire temple in Karyan, where the place of worship Clerics and priests. On the other hand, it has given a great role to the region. The trade of Ardashir province during the first Sultanate of Al Boyah and especially the era of Azedollah Dawlah Deylami reached its peak, and the Golden Age experienced its trade in the early Islamic centuries. But this prosperity ended after the death of Azd al-Dawlah Deylami, and a series of factors contributed to the trade of the province on the path to decline and decline. In this article, we will try to examine the evolution of these events.
    Keywords: Ardaxhir's khorhe, period of Azedollah Dawlah. Persian Gulf
  • Mehdi Shahin, Ismail Sepahvand, Farzad Khoshab, Pegah Tavangar Ranjbar Page 111
    There are many works and texts from Muslim geographers to understand the geography of Iran and the Persian Gulf. The geographic work of the Muslims began from the third and fourth century AH until the time of the Mongols, Ilkhanid and Timurid in the seventh and eighth centuries. Among these works, we can mention “Nozehat Alqaloub” the author of, Hamdollah Mostofi in the Ilkhanid era and the geography of Hafez Abro in the Timurid era, which in turn refers to the historical geography of the Persian Gulf. Nozehat Alqaloub Among the texts of the eighth century AH, which is important for the study of the geography of many parts of the Muslim world in that era, he referred to the Persian Gulf as the "Sea of Persia" or just by the name of the sea or the (bahr) sea. Among other important texts that are important for understanding the geographic location of this bay is the book; Geography of Hafez Abro is one of the most famous historians of the Timurid period. In turn, this book, like Nozehat Alqaloub provides a great contribution to readers of the Persian Gulf. The present study examines the position of the Persian Gulf, beaches, ports, islands, intestines that are causing it, and ... from the viewpoint of Hamdollah Mostofi and Hafiz Abro.
    Keywords: Persian Gulf, historical geography, Mostofi, . Hafiz Abro
  • Elahe Farahi, Parisa Ghasemi Page 139
    The Persian Gulf and its northern coasts have significant historical background from commercially view; Bandar Lengeh is one of the most important ports that played a significant role in the commercial scope of this region. This port is from the Hormozgan province ports, located on the north coast of Persian Gulf, and it was built during the Safavid period. Commercial life of this Bandar began with the expulsion of the Portuguese from Hormuz in 1001 and by the migrations that took place to this port, and it flourished during the late Qajar period, therefore, the purpose of this paper is to study the historical geography of Bandar Lengeh and its role in the Persian Gulf trade. This article is written using the historical method and library research method. The results and findings of the research indicate that Bandar Lengeh became a thriving port due to the migration of groups such as Ghavasem and Bahrainis, and due to this, it could play a major role in the pearl business, and the port has become a transcontinental commercial center in the region due to its natural state, but factors such as customs rules, insecurity, smuggling and ... have caused the stagnation of its trade.
    Keywords: Bandar Lengeh, Historical Geography, Trade, Persian Gulf
  • Abolfazl Zamani, Mohsen Zamani Page 161
    From the geopolitical and geopolitical geographic point of view, factors and elements of geography, and in particular geographic regions, play a role in political events and processes. One of these geographic regions is the Persian Gulf, which plays an unparalleled role in global events. This region is of great importance in global equations, due to various reasons, including energy, waterways and strategic passages, and the need to secure it for large powers, consumer markets, and so on. So that the Persian Gulf could be considered the third most important international region of the world at the beginning of the third millennium. In this regard, creating convergence in this geopolitical area and increasing its fields is one of the requirements for the development and development of this geopolitical area. In this descriptive-analytical study, this paper attempts to investigate the factors that determine the potential and actual context of convergence in the geopolitical region of the Persian Gulf. The results of this research show that the most important of these factors are: environmental issues, geochemistry factors, cultural commonality, economic factors, possession of huge hydrocarbon reserves and common interests.
    Keywords: Convergence, Region, Geopolitical Area, Persian Gulf