فهرست مطالب

مطالعات فرهنگی و سیاسی خلیج فارس - پیاپی 6 (دی - اسفند 1394)

فصلنامه مطالعات فرهنگی و سیاسی خلیج فارس
پیاپی 6 (دی - اسفند 1394)

  • تاریخ انتشار: 1394/12/20
  • تعداد عناوین: 7
|
  • میرابراهیم صدیق بطحایی، محسن صبری* صفحه 9
    این مقاله به بررسی حضور امنیتی آمریکا و چین در ژئوپلیتیک خلیج فارس می پردازد و پس از بررسی رویکردهای این دو کشور در این حوزه، تاثیر آن را بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران بررسی می نماید. بر این اساس سوال اصلی این است، حضور امنیتی چین و آمریکا در حوزه ژئوپلیتیک خلیج فارس چه تاثیری بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران دارد؟
    پاسخ موقت این است که، حضور امنیتی چین و آمریکا در حوزه ژئوپلیتیک خلیج فارس از طریق دخالت در ترتیبات امنیتی منطقه و حضور در منطقه، امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را با تهدیدها و چالش هایی به صورت مستقیم روبرو ساخته است.
    طبق این فرضیه رویکرد ایالات متحده در حوزه خلیج فارس بیشتر نظامی و دخالت در ترتیبات امنیتی، سیاسی و اقتصادی منطقه است؛ در حالی که چین بیشتر در پی حفظ امنیت انرژی برای حفظ و ارتقای رشد اقتصادی خود می باشد. این دو رویکرد در ابعاد مختلف بر امنیت ملی ایران تاثیر می گذارد و امنیت ملی ایران را بسیار در معرض تهدید قرار می دهد. به دلیل اینکه حضور این دو کشور در محیط امنیتی مستقیم ایران صورت می گیرد تاثیر منفی این حضور بر امنیت ملی ایران به صورت مستقیم است. چنین مسئله ای به دلیل اینکه کشورهای حوزه خلیج فارس را ترغیب به بازی با حاصل جمع جبری صفر می کند و همچنین موازنه قوا را در این منطقه دامن می زند به طور کلی تاثیر منفی بر امنیت کل منطقه می گذارد، در صورتی که امنیت ملی ایران از طریق نبود بازیگران فرامنطقه ای در ژئوپلیتیک خلیج فارس ارتقاء می یابد.
    کلیدواژگان: ایران، ایالات متحده آمریکا، چین، ژئوپلیتیک خلیج فارس، امنیت ملی
  • رامین رضایی شهابی*، یاسر صالحی حیدرآباد صفحه 37
    در زمان حاضر صنعت توریسم بزرگترین صنعت جهان محسوب می گردد و پیش بینی می شود در دهه 2020 م. به صنعت شماره یک جهان تبدیل گردد. کشورهای مختلف جهان مطابق آمارهای سازمان گردشگری جهانی در سال 2001 میلادی 600 میلیارد دلار از راه فعالیت گردشگری درآمد داشته اند و 700 میلیون نفر گردشگر در این سال به کشورهای مختلف جهان مسافرت کرده اند. نزدیک به 300 میلیون نفر نیز به صورت مستقیم و غیرمستقیم در صنعت گردشگری مشغول به فعالیت بوده اند. تا سال 2007 م. این صنعت با 68 درصد رشد به مبلغ باور نکردنی 6/1 تریلیون دلار دست یافته است. خلیج فارس از مناطق پر بازده ایران برای جذب گردشگر است اهمیت این موضوع به واسطه وجود آثار تاریخی و جاذبه های متعدد سیاحتی، مذهبی، فرهنگی، تجاری و جزء آن روز به روز در حال افزایش است. این درحالی است که امکانات گردشگری موجود نیز به تنهایی قادر به تامین نیازهای رو به افزایش توریست ها نیست و توسعه عاجل این امکانات را طلب می کند. شهرهای ساحلی خلیج فارس به واسطه همجواری با چندین کشور خارجی و نیز قرار گرفتن در مسیر محور ارتباطی با آسیا و اهمیت استراتژیکی این موضوع برای رسیدن به توسعه پایدار و جذب گردشگر داخلی و خارجی و منافع سرشار حاصل ازجذب گردشگر نسبت به سایر مناطق ایران اهمیت بالایی را دارا است. این مقاله به دنبال رسیدن به عامل یا عواملی است که باعث شده شهرهای ساحلی خلیج فارس از مواهب اقتصادی و فرهنگی صنعت توریسم بی بهره بماند و همچنین ارائه راهکارهایی جهت جذب هرچه بیشتر توریست و توسعه این صنعت نوپا در منطقه می باشد.
    کلیدواژگان: گردشگر، توریسم، شهرهای ساحلی، خلیج فارس اقتصاد گردشگری
  • محسن فتح تبار فیروزجایی* صفحه 59
    بخشی از شاخص توسعه یافتگی هر کشور، توسعه یافتگی در سیاست و روابط خارجی می باشد. اساسا توسعه یافتگی از این منظر دارای ابعادی چند است. اول اینکه رفتار سیاست خارجی تا چه اندازه مبتنی بر منافع ملی و همراه با واقع گرایی است؟ دوم اینکه فرایند تصمیم سازی و سیاستگذاری در روابط خارجی بر چه معیارهایی استوار است؟ بی شک در اینجا عامل شخصیت و فرد محوری در مقابل نقش و جایگاه قرار می گیرد.
    در مطالعات مربوط به تحلیل رفتار سیاست خارجی معطوف به دوره حکومتی محمدرضا پهلوی به صورت کلیتی عام و تحلیل رفتار آن حکومت در مورد جدایی بحرین از ایران در یکی از حساس ترین مناطق استراتژیک دنیای آن روز و صد البته فعلی ما، موارد متناقض رفتارشناسی مبتنی بر منافع ملی در عملکرد دستگاه روابط خارجی آن رژیم به می خورد.
    در این مقاله ضمن معرفی مدل نظری جمیز روزنا برای بررسی سیاست خارجی حکومت پهلوی به عنوان چارچوب تئوریک بحث، سرزمین بحرین را از لحاظ تاریخی و سرزمینی که روزگاری جزء لاینفک خاک ایران بوده است، مورد بررسی قرار داده و فرآیند جدایی آن را که متناقض با منافع ملی ایران بوده، در قالب مدل نظری فوق تشریح خواهد شد.
    کلیدواژگان: سیاست خارجی محمدرضا پهلوی، استقلال بحرین، جمیز روزنا
  • بهادر زارعی، علی زینی وند، کیمیا محمدی صفحه 75
    در آغاز قرن بیست و یکم قدرت های بزرگ با رویکردی نوین و با توجه بیشتر به منافع اقتصادی در مناطق استراتژیک جهان به رقابت می پردازند. این رویکرد از ترکیب سه عامل جغرافیا، قدرت و اقتصاد شکل گرفته و به بررسی روابط جغرافیا، قدرت و اقتصاد و تعامل این سه عنصر در جهت کسب قدرت دولت ها مورد مطالعه قرار می گیرد در این دوره کشورهای قدرتمند به جای توجه محض به ژئوپلیتیک عمدتا به ژئواکونومیک روی آورده و سعی می کنند به مناطق حساس جهان به جای توجهات سیاسی- نظامی، نگرشی سیاسی- اقتصادی داشته باشند. در قرن حاضر انرژی به ویژه نفت و گاز به عنوان روح ژئواکونومیک در فرآیند توسعه، تعیین امنیت و ایجاد کشمکش های منطقه ای و بین المللی نقش آفرینی می کند. یکی از مناطق راهبردی و ژئواکونومیک که جولانگاه کشمکش ها و رقابت های ژئوانرژی در قرن بیست و یکم خواهد بود، خلیج فارس است. خلیج فارس به لحاظ نظریه های ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی، بین المللی ترین منطقه دنیاست که به لحاظ منابع انرژی، فضای ژئواکونومیکی مهمی را برای ایفای نقش بازیگران(منطقه ای و فرا منطقه ای) در قالب همکاری، رقابت و منازعه فراهم می کند.
    کلیدواژگان: خلیج فارس، ژئواکونومی، نفت و گاز، آمریکا، قدرت های بزرگ
  • محمد ابراهیم علی نژاد*، زهرا رزاقی صفحه 105
    در ایران لزوم معرفی مناطق طبیعی به گردشگران داخلی و خارجی به عنوان یک امر واجب برای مسئولان امور فرهنگی و گردشگری به شمار می رود. هدف از این مقاله شناخت کامل از محیط زیست و برآورد ارزش تفریحی جنگل های مانگرو و معرفی آن به گردشگران در صحنه جهانی می باشد. تشریح ساختار گیاهان مانگرو یکی از مولفه هایی مدیریت آنها و بهره برداری پایدار از کارکردهای اکولوژیک این تشکیلات گیاهی ساحلی است. لذا تعیین ساختار جنگل های حرا در ذخیره گاه بیوسفری حرا در سواحل خلیج فارس استان هرمزگان و شناخت آن در حفظ و نگهداری در جهت توسعه پایدار در منطقه امری ضروری است. برای تعیین میانگین تمایل افراد به این نوع پوشش گیاهی پرسشنامه ای تهیه و در اختیار گردشگران واهالی این منطقه قرار گرفته و داده های مورد نیاز مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد که مردم در صورت محیا بودن امکانات گردشگری در این منطقه جهت بازدید از منطقه رضایت دارند و ساکنان محلی به ارزش و اهمیت توسعه گردشگری در منطقه پی برده و در صورت فراهم بودن امکانا ت بیشترین فعالیت را در این زمینه خواهند داشت و اثرات زیادی را در قبال توسعه گردشگری برای این منطقه قائل می باشند.
    کلیدواژگان: حرا (مانگرو)، گردشگری، محیط زیست، توسعه پایدار
  • احمد معنوی، لیلا زمانی صفحه 127
    منطقه خلیج فارس به لحاظ واقع شدن کشورهای مسلمان دارای نزدیکی عقاید و رسومات مذهبی و نوع مشترک زندگی، از خصلتی جهت دستیابی به همگرایی منطقه ای در این چارچوب برخوردار است که با یک مدیریت صحیح می توان از توریسم مذهبی به عنوان ابزاری برای ایجاد همگرایی در سایر مقوله ها نیز استفاده کرد. بی گمان گردشگری در ایجاد تمدنها و رشد آنها نقش اساسی داشته است و از آنجا که گردشگری از حیث عوامل تشکیل دهنده آن به دو بخش زیربنا و روبنا قابل تقسیم اند، لذا با اجتماع عوامل فوق در سطح منطقه ای همچون خلیج فارس می توان امیدوار بود تا در تمدن عصر جهانی شدن، روابط بین الملل از سطح تحلیل میان دولتها به سوی سطح تحلیل مناطق سوق پیدا کند، که خود همین عامل باعث دگرگونی در روابط بین الملل بر اثر رشد توریسم منطقه ای و رفت آمدهای انسانی بین کشورهای عضو می گردد.
    باید اشاره کرد که امروزه گردشگری، شناخت انسانی و صلح مثبت بین المللی می تواند خشونت های ساختاری در جامعه بین المللی را از بین برده و با حل تعارض بین المللی گفتگو را جایگزین نماید. ترویج فرهنگ گردشگری مذهبی در منطقه خلیج فارس باعث رشد و جذب سرمایه گذاری بین المللی و امنیت بیشتر منابع انسانی شده و با توسعه روابط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جوامع عضو همراه با بسط گردشگری منطقه ای به تعریف جدید از توریسم خواهد رسید. که در نهایت علی رغم پاسخگویی به نیازهای گردشگران فعلی و شناسایی نیازهای گردشگران آتی با توسل به همگرایی منطقه ای، امنیت پایداری را نیز در چهار چوب وابستگی متقابل تدریجی به عمل خواهد آورد.
    کلیدواژگان: گردشگری، مذهب، همگرایی، خلیج فارس
|
  • Mirebrahim Seddigh, Mohsen Sabri Page 9
    This paper investigates the security of America and China in the Persian Gulf geopolitics deals and the approaches of the two countries in this field¡ its impact on national security of Iran to review. Accordingly¡ the main question is¡ what security presence in China and US in the Persian Gulf geopolitics affect the national security of the Islamic Republic of Iran? This is a temporary response¡ US and China''s security presence in the Persian Gulf geopolitics¡ through involvement in regional security arrangements in the region¡ Iran''s national security¡ with direct threats and challenges we have encountered. According to this hypothesis¡ approach than in the United States military intervention in the Persian Gulf security arrangements¡ economic and political region; while China seeks energy security is to maintain and promote economic growth. These two approaches can impact on all aspects of national security and national security¡ are very much at risk. Because the presence of these two countries in the security environment is direct¡ negative impact on the security of the present case is straightforward. Such a problem because the Persian Gulf states urged to make zero-sum game. Also¡ the competitive balance in the region and generally has a negative impact on the security of the entire region¡ If Iran''s national security is the lack of trans-regional actors in the Persian Gulf geopolitics are improved.
    Keywords: Iran, United States of America, China, Persian Gulf geopolitics, security.
  • Mohsen Fath Tabar Firuz Jaee Page 59
    A part of development index in any country is the development in policy and foreign relationship. Mainly¡ development has multiple dimensions. First¡ how much does foreign policy behavior results in national benefits and along with fact trend? Second¡ decision making and policy making criteria in foreign relationships are on which criteria? Undoubtedly¡ personality and person trend is against on role and position. In studies relate to the analysis of foreign policy behavior regarded to Mohammad Reza Pahlavi government as a public generality and the analysis of its behavior about separating Bahrain from Iran which was in one of the more sensitive strategic area of that time and also current age¡ there are many conflict in behaviors regarding the national benefits on performance of foreign relationship of that regime. In this paper¡ in addition to introducing the theoretical model of James Rozena for investigating foreign policy of Pahlavi government as the theoretical framework of discussion¡ Bahrain was investigated in regard to historical views and a land which was a necessary part of Iran. The process of separating Bahrain was in conflict with national benefits of Iran and here it will explain in theoretical model. Key words:
    Keywords: foreign policy of Mohammad Reza Pahlavi, Bahrain independency, james rozena.
  • Dr. B. Zarei, Ali Zeini Vandi, Kimiya Mohammadi Page 75
    The Geo-economics approach the beginning of the twenty-first century a new paradigm for the analysis of strategic and international issues of powers and competition in strategic areas to be used. This approach combines the three factors of geography¡ economy¡ power and formed to examine the relationship between geography¡ power and economy¡ and the interaction of these three elements are studied in order to gain states power. In this new approach as it can be called geopolitical economy¡ economy¡ geopolitics is old as new components into the transaction. With the collapse of the Soviet Union (December 1991) major changes in the geopolitics sense¡ and it occurred in such a way that¡ geopolitical and geostrategic approach geo-economics found the military approach. In this era of powerful countries to instead focus purely geopolitical Geoeconomics mainly on sensitive areas of the world are trying to bring attention to the political - military¡ political attitudes - are economic. Energy¡ especially oil and gas in this century as geo-economics spirit in the development process¡ the establishment of security and regional and international conflicts that role. One of the strategic areas and the areas of conflict and competition geo -energy geoeconomics in the twenty-first century¡ the Persian Gulf. Geopolitical and geostrategic theories of the Persian Gulf¡ the most international area of the world''s energy resources¡ space geo-economics important role players in the form of cooperation¡ competition and conflict provides op Geo – economics geo - energy conflict and competition in the twenty-first century¡ the Persian Gulf.
    Keywords: Persian Gulf, geo, economics, oil, gas, American, great powers
  • Mohammad Ebrahim Ali Nejad, Zahra Razzaghi Page 105
    The necessity of introducing natural areas to domestic and foreign tourists as it is considered necessary for cultural and tourism authorities. The purpose of this article to fully understand the living environment and provid Recreational value of mangrove forests and the world''s stage is presented to tourists. Describe the structure of mangrove plants Mvylfh the ecological functions of the organization¡ management and sustainable use of coastal vegetation. Therefore¡ the structure of mangrove forests mangrove biosphere reserve in the Persian Gulf coast of the province and its recognition in order to maintain sustainable development in the region is essential. Average people tend to determine the type of vegetation¡ a questionnaire was prepared and provided to tourists Vahaly area And data evaluation is needed. The results show that the presentation of the tourism facilities in the area are happy to visit region Local residents recognize the value and importance of tourism development in the region and the availability of the most active in this field will Amkana And many of them are held accountable for developing tourism to this area.
    Keywords: Mangroves, Tourism, Environment, Sustainable Development