نشریه علوم و تکنولوژی محیط زیست
سال پنجم شماره 2 (پیاپی 17، تابستان 1382)

این تحقیق با هدف چگونگی فراهم آوری مشارکت مردمی در برنامه های حفاظت، نگهداری و توسعه فضای سبز شهر تهران انجام شده است. در جمع آوری اطلاعات از دو روش کتابخانه ای و روش میدانی استفاده گردیده است در روش کتابخانه ای نشریات و مقالات منتشر شده و اطلاعات رایانه ای در این زمینه جمع آوری شد، و در روش میدانی ضمن بررسی و مطالعه جنبه های مختلف مقوله مشارکت مردمی و آشنایی با تحقیقات پیشین و مصاحبه حضوری با کارشناسان و تشکل های مردمی تعداد 120 پرسشنامه تهیه گردید که به صورت کاملا تصادفی بین 2 تا 4 خانوار از اهالی کوچه توزیع گردید. پرسشنامه ها پس از تکمیل جمع آوری و نسبت به تجزیه و تحلیل داده ها اقدام شد. تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده حاکی از آن است که بیش از 90 درصد پاسخگویان پیشنهادهای بسیار خوبی برای حفظ فضای سبزداشته و علاقه خود را برای حفظ، نگهداری و توسعه فضای سبز و پارک های محلی اعلام نموده اند.

برای بررسی عملکرد راکتورهای ناپیوسته با عملیات متوالی (SBR) در تصفیه پساب های صنعتی آلوده به فلزات سنگین جیوه و کادمیوم پس از آنالیز پساب صنعتی کارخانه پتروشیمی بندر امام نسبت به حذف این فلزات از پساب اقدام شد. برای این منظور از دو راکتور استوانه ای مجهز به سیستم هوشمند و پساب ساختگی بر مبنای پارامترهای فاضلاب پتروشیمی بندر امام استفاده گردید. مقدار COD این فاضلاب معادل 150 - 100 میلی گرم بر لیتر بوده است و جیوه با غلظت های 0.1، 1، 5 و 10 میلیگرم بر لیتر و کادمیوم با غلظت های 0.1، 2، 10و 15 میلی گرم برلیتر طبق یک دوره زمانی مشخص به سیستم اضافه شد و با استفاده از لجن فعال خط برگشت تصفیه خانه قیطریه، نحوه سازگاری و انطباق میکروارگانیزم ها با شرایط موجود، تعیین محدوده غلظت قابل حذف فلزات سنگین جیوه و کادمیوم درسیستم SBRو راندمان حذف سیستم به مدت چهارماه مورد بررسی قرار گرفت این مطالعات نشان می دهد که: -عمل انطباق میکروارگانیزم ها در مدت زمان بسیار کوتاهی (9-8 روز) انجام شد.
- در شرایط انطباق و سازگاری میکروارگانیزم ها حذف COD مقداری قابل توجه (85-80درصد) را نشان می دهد.
-غلظت توده بیولوژیکی در مدت زمان کوتاهی و پس از انطباق 25-20 درصد افزایش داشته و تا روزهای آخر بهره برداری تغییراتی جزیی ازخود نشان می دهد.
-اندیس حجمی لجن با حدود 20 درصد کاهش نسبت به ابتدای راه اندازی سیستم مقدار ثابتی را نشان می دهد.
-درصد حذف فلز سنگین جیوه در محدوده غلظت 10-0.1 میلی گرم بر لیتر میانگین 77.15 درصد را دارد و در مورد حذف فلز سنگین کادمیوم در محدوده غلظت 15-0.1 میلی گرم بر لیتر میانگین 77.79 درصد مشاهده می شود.
- کاهش درصد حذف COD در هنگام حذف فلزات سنگین در سیستم SBR نشانگر حذف بیولوژیکی فلزات سنگین جیوه وکادمیوم در این راکتورهاست.

در این تحقیق برخی کاربردهای مستقیم ریاضی در شبیه سازی پدیده های فیزیکی، در دو بخش سیالات و جامدات مورد بررسی قرار گرفته است. ابتدا در بخش سیالات، در دو مختصات حقیقی و مختلط به طور جداگانه، جریان حول برخی اجسام مختلف با استفاده از روابط ریاضی مورد بررسی قرار گرفته است به این صورت که شکل اجسام و جریان گذرنده از روی آنها با استفاده از روابط ریاضی حاکم بر آن پدیده شبیه سازی شده، به طوری که خواص جریان (سرعت، فشار و...) در هر نقطه (اطراف جسم)، با دقت بسیار بالایی قابل محاسبه می باشد. و در ادامه همین بخش روش ترسیمی حل معادلات در راستای ایجاد جسم وشکل خطوط جریان، تشریح شده است.
در بخش جامدات، حرکات اجسام شناور در آب با استفاده از روابط ریاضی مورد بررسی قرار گرفته است، البته شبیه سازی به کمک جرم، فنر و دمپر و روابط ریاضی حاکم بر انها، انجام شده است. در این خصوص نرم افزاری تهیه شده که با استفاده از شبیه سازی مذکور و معادلات ریاضی حاکم، پارامترهای هیدرودینامیک و نیزطیف قدرت موج حاصل ازحرکات جسم شناور و آب، محاسبه می شود.

تصفیه بیولوژیکی پساب های صنعتی به روش استفاده از لجن فعال به عنوان یکی از موثرترین روش های حذف اینگونه مواد سمی از قبیل فرمالدهید شناخته شده است. در این تحقیق سعی گردیده است سیستم تصفیه بیولوژیکی با استفاده از لجن فعال، راه اندازی، نگهداری و به کمک آن، فرمالدهید موجود درپساب حذف گردد به طوری که میکروارگانیسم ها، فرمالدهید را به عنوان یک ماده غذایی مصرف نمایند. به همین دلیل ازیک راکتور هوازی به حجم 8 لیتری که به بیوراکتور Ecken felder مشهور است، استفاده گردید. محیط بیولوژیکی اولیه ازلجن برگشتی تصفیه خانه زرگنده تامین و سیستم تصفیه به صورت بچ راه اندازی شد. اپتیمم فرمالدهید ورودی و همچنین زمان ماند بهینه برای دستیابی به بالاترین راندمان حذف COD و فرمالدهید خروجی تعیین گردید. بالاترین درصد حذف COD با غلظت فرمالدهید ورودی 70 ppm و زمان ماند 24 ساعت بود و با افزایش غلظت فرمالدهید ورودی و یا کاهش زمان ماند درصد حذف COD و pH نیزکاهش یافت.

در این تحقیق ضریب همبستگی بین تجمع 4 فلز سنگین (مس، کادمیوم، روی و سرب) در رسوبات سواحل جنوبی دریای خزر در استان گیلان، ناحیه 1 شیلاتی و کبد و کلیه ماهی خاویاری قره برون مورد بررسی قرار گرفت. در اصل هدف این بود که بررسی شود، آیا تغییر چهار فلز سنگین (مس، کادمیوم، روی و سرب) در رسوبات سواحل جنوبی دریای خزر ناحیه 1 به اندازه تغییر همین چهار فلز سنگین در بافت کبد. کلیه ماهی خاویاری قره برون است. بنابراین درطول ساحل استان گیلان از غرب به شرق 5 ایستگاه (آستارا، حویق، شفارود، لیسار و جفرود) انتخاب شد، درهر ایستگاه در فصل صید (پاییز 1380) از 5 نمونه ماهی قره برون به کمک دام گوشگیر ثابت بدون رعایت جنسیت، سن، اندازه و 2 نمونه رسوب از همان عمقی که ماهی ها صید شدند (20 متر به بالا) به کمک گرب Vanveen نمونه برداری شد.
هضم شیمیایی بافت به کمک مخلوط اسید نیتریک، آب دی یونیزه و آب اکسیژنه و عمل رفلاکس و هضم شیمیایی رسوب به کمک مخلوط اسید فلوریدریک، اسید کلریدریک و عمل shaker انجام شد. هر نمونه سه بار آنالیز و در نهایت به کمک روش اسپکتروسکوپی جذب اتمی با شعله و دستگاه Varianspectr AA-220 میزان چهار فلز سنگین اندازه گیری شد. به منظور صحت کیفیت مواد مصرفی، نمونه شاهد و صحت روش هضم دو نمونه مرجع CRM185R(بافت کبد گاو) و Soil-7 (بافت خاک) نیز با همان روش هضم و آنالیز شدند. درصد بازیافت نیز محاسبه گردید و در نهایت نتایج حاصل از آنالیز 4 فلز سنگین نسبت به نمونه شاهد، مرجع و درصد بازیافت اصلاح گردید.
طی تجزیه و تحلیل آماری، میانگین، آزمون یک طرفه ANOVA، LSD، ضریب همبستگی، رگرسیون خطی به کمک روش پیرسون و آنالیز خوشه ای- درختی محاسبه و در نهایت چنین نتجه گیری شد که میزان 4 فلز سنگین در بافت کبد و کلیه ماهی خاویاری قره برون و رسوبات سواحل جنوبی دریای خزر ناحیه 1 در حد استاندارد جهانی و یا کمتر می باشد (UK-MAFF,NHMRC,ISQG,NOAA,WHO) و بین کلیه - کبد، کلیه - رسوب، نسبت به فلزات Cd، کبد - رسوب، کلیه - رسوب نسبت به فلز Pb همبستگی وجود دارد به عبارتی تغییر Cd در کلیه، کلبد و رسوب و تغییر Pb در کبد، رسوب، کلیه به یک اندازه است.

با توجه به افزایش مخاطرات بهداشتی در خصوص دفن مواد زائد در سراسر دنیا، سوزاندن زباله، به خصوص زباله های عفونی از جمله زباله های بیمارستانی مقبولیت بیشتری پیدا کرده اند.
در این پژوهش برای بررسی آلاینده های خروجی از زباله سوزهای بیمارستان های امام خمینی، سینا، فاطمیه و مباشر کاشانی به مدت 6 ماه از آلاینده های سرب، جیوه، کادمیوم، بنزن، تولوئن، زایلین، مونوکسید کربن، دی اکسید گوگرد و ذرات معلق نمونه برداری شد.
نمونه های برداشت شده با آنالیز در آزمایشگاه و یا قرائت مستقیم مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور از وسایل آزمایشگاهی مانند گاز کروماتوگراف Unicam مدل 4600 با دتکتور FID، اتمیک ابزور بشن SH22، ساموک متر، SO2 وCO متر استفاده شده است. روش های نمونه برداری و آنالیز در این پژوهش مطابق با استاندارد حفاظت محیط زیست آمریکا US EPA، NIOSH وBritish Standard با امکانات موجود و بالاترین حساسیت و دقت انجام شده است.
نتایج حاصل از این نمونه برداری ها نشان می دهد که حداکثر غلظت فیوم های فلزی سرب، جیوه، کادمیوم به ترتیب 1113، 540 و 3340 میلی گرم بر متر مکعب و غلظت گاز دی اکسید گوگرد 127 PPM و غلظت ذرات معلق 639 mg/m3 مربوط به بیمارستان مباشر کاشانی می باشد. همچنین حداکثر غلظت هیدروکربن های آروماتیک بنزن، تولوئن و زایلین به ترتیب 77.46، 108.64 و 33.6 میلی گرم بر متر مکعب و غلظت گاز مونواکسید کربن 1041 PPM مربوط به بیمارستان سینا می باشد.
با بررسی های انجام شده می توان نتیجه گرفت که بازشدن بی موقع درمحفظه احتراق، هوا دهی بیش از حد، عدم تناسب مشعل ها، عدم اختلاط زباله ها در هنگام احتراق و طراحی نامناسب و استفاده های نادرست از وسایل کنترل آلودگی هوا موجب تولید و انتشار آلودگی فوق می گردند.