نشریه علوم و تکنولوژی محیط زیست
سال دوازدهم شماره 1 (پیاپی 44، بهار 1389)

امروزه یکی از خطرناک ترین انواع فاضلاب های صنعتی، فاضلاب صنایع آبکاری می باشد. استفاده از فن آوری سیستم های غشایی از میان سایر روش های مختلف بازیافت آب و فلزات از فاضلاب این صنایع، بسیار مورد توجه است و رشد روز افزون دارد. در این مطالعه روش اسمز معکوس (RO) برای تصفیه و پالایش پساب صنایع آبکاری مورد بررسی قرار گرفته است. آزمایش های پایلوتی بر روی فاضلاب این صنعت که حاوی غلظت های نیکل 5/18، 50 و 115 میلی گرم در لیتر می باشد، صورت گرفته است. این فاضلاب از غشا مرکب نازک پلی آمیدی RO عبور داده شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که با کاهش فشار از 10 به 5/7 و سپس به 5 اتمسفر، متوسط میزان بازیافت آب به ترتیب به 3/68، 4/66 و 77/65 % و متوسط میزان حذف نیکل به 92/98، 67/98 و 65/98 %، کاهش می یابد.

مواجهه با ارتعاش تمام بدن به عنوان یک عامل خطر مهم در ایجاد اختلالات اسکلتی عضلانی ستون فقرات در بین کارگرانی که با ارتعاشات تمام بدن در مواجهه هستند، شناخته شده است.رانندگان اتوبوس های شهری در معرض ارتعاشات مکانیکی تمام بدن می باشند و بسیاری از رانندگان از این مواجهه رنج می برند.هدف از این مطالعه ارزیابی ارتعاشات تمام بدن در رانندگان اتوبوس های شرکت واحد اتوبوس رانی شهر تهران می باشد.
ارتعاش تمام بدن در 90 راننده اتوبوس که در 3 گروه مجزا الف- 30 راننده اتوبوس ایکاروس (ب- 30 راننده اتوبوس مان ج- 30 راننده اتوبوس شهاب قرار داشتند و به صورت تصادفی انتخاب شده بودند اندازه گیری گردید. اندازه گیری ها در شرایط واقعی کار رانندگان و بر اساس استاندارد ISO 2631 (1985) صورت گرفت. ارتعاش تمام بدن در سطح صندلی راننده در 3 محور(X،Y،Z) اندازه گیری و نتایج به دست آمده برای اتوبوس های مختلف با یکدیگر و مقادیر استاندارد مقایسه شد.
مقادیر برآیند شتاب معادل کلی ارتعاش در اتوبوس های نوع ایکاروس(m/s278/0)بیشتر از نوع شهاب (m/s2 71/0(و مقدار این دو بیشتر از نوع مان (m/s2 70/0) می باشد. مقادیر مواجهه به دست آمده برای رانندگان بیشتر از مقدار مجاز مواجهه روزانه می باشد.
بحث و بررسی: نتایج نشان می دهد که نوع اتوبوس (محل قرار گیری موتور اتوبوس، عایق کاری ارتعاش و...) و عمر اتوبوس از عوامل تاثیر گذار بر مقدار ارتعاش منتقل شده به رانندگان می باشد که مشابه با نتایج مطالعات پیشین در این زمینه است.

از جلبک قرمز دریایی Gracilaria corticota. به عنوان جاذب بیولوژیکی برای حذف کاتیونCo2+ در سیستم پیوسته استفاده گردیده است. آزمایش ها طی چند مرحله و درون ستون شیشه ای پر شده به طول cm 35 با قطر داخلی cm 2 انجام شده است. اثر پارامترهایی مانند غلظت اولیه محلول، pH، مقادیر مختلف جاذب (5/2 و5/3گرم) در زمان ماندگاری 15، 30 و 45 دقیقه در دمای آزمایشگاه (حدود Co 23) مورد بررسی قرار گرفت. محلول کبالت به کار رفته (Co (NO3)2،6H2O)با غلظت های اولیه ppm150، 100 و 50 بوده است. بیشترین میزان جذب یون کبالت در 7 pH= به ترتیب 01/69% و52/83% و 53/92% مشاهده گردید. با افزایش زمان از 15 دقیقه به 45 دقیقه میزان جذب افزایش می یابد، به طوری که بیشترین میزان جذب در 15 دقیقه اول صورت می گیرد. غلظت نهایی یون ها در هر نمونه توسط دستگاه جذب اتمی GBC-932) مشاهده گردید گراسیلاریای غیر زنده طبق قانون جذب لانگمور عمل کرده است و بررسی های سینتیکی نیز نشان داد که جذب کبالت توسط جلبک، از مدل جذب سینتیکی درجه دوم پیروی می کند.

صدا یکی از مصادیق آلودگی محیط زیست است که می تواند باعث آزار و ناراحتی شهروندان و محدود نمودن کارایی شاغلان گردد. مدارس به عنوان یکی از اماکن پر اهمیت، ضرورت دارد به لحاظ آلودگی صدا مورد بررسی قرار گیرد. زیرا شرایط آکوستیکی ضعیف می تواند اختلالاتی در محاوره و تمرکز دانش آموزان به وجود آورد و بر یادگیری آن ها تاثیر نامطلوب داشته باشد.
در مطالعه حاضر که در سال 1383 انجام یافته است، نمونه ای شامل 90 مدرسه در سطح شهر تهران به صورت تصادفی در سه مقطع تحصیلی انتخاب گردید و در آن ها 103 پارامتر صوتی، سازه ای و غیر سازه ای موثر بر آلودگی صدا مورد بررسی قرار گرفت. پس از انجام محاسبات فنی لازم بر روی داده ها، در نهایت 158 داده برای هر مدرسه در محیط نرم افزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج تحقیق نشان داد که که میانگین تراز معادل فشار صوت در کلاس درس مدارس مورد مطالعه در ساعت تدریس dB(A)54/6 ± 98/71 بوده است. میانگین سطح موثر جذب صوتی کلاس ها 086/2 ± 55/4 سابین متر مربع و میانگین زمان بازآوایی آن ها 79/0 ± 65/3 ثانیه بوده است. میانگین شاخص افت انتقال صدا برای دیوارهای سمت پنجره (بیرون) dB 37/2 ± 50/26 و برای سمت راهرو و کلاس های مجاور dB 26/2 ± 72/29 بوده است. نتایج همچنین نشان داد که 6/70% از کلاس ها در شرایط غیر مجاز صدای زمینه بوده اند و در 1/61% از کلاس ها نیز تراز فشار صوت از حد مجاز بالاتر بوده است. 99% دیوارهای سمت پنجره و 100% دیوارهای سمت راهرو و کلاس های دیگر فاقد توان عایق سازی صوتی مورد نیاز بوده اند.
تحلیل نتایج نشان داد که منابع داخل بنا علت اصلی بالا بودن آلودگی صدا بوده است. اصلاح آکوستیکی بنا برای مدارس موجود شامل: افزایش سطح موثر جذب کلاس ها از طریق استفاده از تایل های آکوستیکی در سقف و کنترل نشتی درب ها و پنجره ها و آموزش دانش آموزان از راه های پیشنهادی برای کاهش بار آلودگی صدا برای این مدارس می باشد. برای مدارسی که در آینده احداث خواهند شد نیز مکان یابی و طراحی مبتنی بر کنترل صدا ضروری به نظر می رسد.

شناسایی دقیق خطرات صنایع نفت و گاز به عنوان بخشی از یک تحلیل ایمنی جامع نه تنها امری کاملا توصیه شده است، بلکه توسط سازمان های ناظر رسمی نیز بر آن تاکید شده است. در فعالیت های صنعتی تکنیک های ارزیابی و مدیریت ریسک از طریق استفاده از رویکرد پیشگیرنده و با هدف بهبود ایمنی برای کاهش توان حوادث به کار گرفته می شود. هدف مطالعه حاضر معرفی یک رویکرد پیشگیرنده برای شناسایی خطرات و ارزیابی و کنترل خطرات ایمنی، بهداشتی و زیست محیطی در واحد مورد مطالعه است.
در همین راستا تکنیک مطالعه عملیات و خطر (HAZOP) در انبار نفت شرکت ملی پخش فراورده های نفتی منطقه همدان به کار گرفته شد. این تکنیک به دلیل ساختارمندی بالا و یادگیری آسان به عنوان یکی از پر کاربردترین تکنیک های تحلیل خطرات در صنایع نفت محسوب می شود.
با تکمیل مطالعه، 1180 خطر شناسایی شد. از این میان ریسک 136/38 % خطرات شناسایی شده غیر قابل قبول بود. نتایج پژوهش نشان داد که علت 35/31% از خطرات، خطای انسانی بوده است.
نصب pressure switch و flow switch بر روی خطوط دریافت فراورده و اجرای برنامه های منظم تحلیل ریسک های ایمنی، بهداشتی و زیست محیطی از پیشنهادهای ارایه شده برای کاهش سطح ریسک خطرات شناسایی شده بود.

این تحقیق با هدف مطالعه تغییرات زمان تعادل و بازده جذب در غلظت های مختلف سرب انجام گرفت. برای این کار از جاذب پوسته شلتوک برای جذب سرب استفاده شد. آزمایش های جذب سینتیک برای تعیین زمان تعادل در غلظت های مختلف سرب انجام یافت. نتایج نشان داد که در غلظت های مختلف با افزایش زمان تماس، مقدار سرب جذب شده در واحد وزن جاذب افزایش می یابد و فرایند جذب در غلظت های 1، 10، 20، 50، 100، 200 و 500 میلی گرم بر لیتر به ترتیب در مدت زمان های 60، 90، 105، 120، 90، 75 و 60 دقیقه به تعادل می رسد. با کاهش غلظت محلول از 500 به 1 میلی گرم بر لیتر، بازده جذب افزایش یافت به طوری که حداکثر بازده جذب برابر 98% در غلظت 1 میلی گرم بر لیتر به دست آمد. داده های آزمایش با استفاده از دو مدل سینتیک Ho and et al (1996) و Lagergren (1898) برازش داده شدند، نتایج نشان داد که جذب یون های سرب روی پوسته شلتوک از مدل Ho and et al پیروی می کند. نتایج حاصل از آزمایش های جذب ایزوترم با مدل های Langmuir و Freundlich مطابقت داده شدند. نتایج نشان داد که مدل Freundlich داده ها را بهتر توصیف می نماید.

میکروارگانیسم های نمک دوست، تحمل کننده نمک و غیر نمک دوست نقش مهمی در پاک سازی زیستی و تبدیلات زیستی عناصر فلزی سمی در محیط های آلوده دارند. شناسایی سویه های مقاوم به فلز و الگوهای حذف فلزی، اولین قدم در به کارگیری آن ها در فرایندهای پاک سازی زیستی است. در این مطالعه، حذف تلوریت و اثر اکسی آنیون های سمی سلنو اکسی آنیونی و ارسنات، در باکتری نمک دوست نسبی (H. elongate DSM 2581)، تحمل پذیر نمک (E. faecalis PTCC 1237) و غیر نمک دوست (P. aeruginosa PTCC 1074) که دارای MIC نسبت به تلوریت به ترتیب 25/0، 8 و 25/0 میلی مولار بودند با استفاده از روش رنگ سنجی با معرف دی اتیل تیو کاربامات تعیین شد. سلنو اکسی آنیون ها در افزایش مقاومت H. elongata به تلوریت اثر مثبت داشتند به طوری که میزان مقاومت را از mM 25/0 در حضور mM 25 سلنیت یا سلنات به ترتیب به 18 و 3 میلی مولار افزایش دادند. در مورد E. faecalis نیز سلنیت در غلظت mM 25 و سلنات در غلظت mM 5 و ارسنات در غلظت mM 1/0 موجب افزایش میزان MIC تلوریت به ترتیب به mM 80، mM 16 و mM16 گردید. اما در گونه غیر نمک دوست P. aeruginosa افزودن هیچ کدام از سلنو اکسی آنیون ها، همین طور ارسنات میزان MIC نسبت به تلوریت را زیاد نکرد. در بررسی حذف تلوریت در محیط کشت مایع حاوی سلنیت یا سلنات و یا ارسنات مشاهده گردید که غلظت mM 50 سلنیت یا mM1 سلنات همراه با mM 1/0 تلوریت در گونه نمک دوست H.elongata سبب افزایش حذف تلوریت به میزان %21/48 و 74/25% در مقایسه با محیط فقط دارای تلوریت شد. در گونه E. faecalis غلظت های mM 1 سلنیت یا سلنات و یا mM 1/0 ارسنات همراه با mM 2/0 تلوریت، افزایش 2/2%، 33/7% و 75% را به ترتیب در حذف تلوریت موجب گردید. بیشترین اثر مثبت سلنیت و سلنات در حذف تلوریت در باکتری Halomonas و کمترین آن در Enterococcus دیده شد. یک ویژگی منحصر به فرد در E. faecalis اثر مثبت ارسنات بر حذف تلوریت به میزان 75% بود که در دو باکتری دیگر دیده نشد. در مورد گونه غیر نمک دوستP.aeruginosa نیز mM 8 سلنیت یا mM 1 سلنات کارایی حذف تلوریت را در مقایسه با محیط فقط حاوی تلوریت، 35/34 % و 82/11% افزایش داد. در سه گونه مورد مطالعه، مقاومت همراه با احیایی تلوریت به تلوریوم عنصری مشاهده گردید و نتایج XRF و تحلیلگر EDS و مشاهدات میکروسکوپ الکترونی TEM نیز تایید کردند که تلوریت در محیط، توسط گونه ها به تلوریوم عنصری احیای گردیده و به شکل گرانول های متراکم، درون سلول باکتری و معمولا نزدیک غشای پلاسمای باکتری تجمع یافته است. از مقایسه رفتار سه گونه باکتریایی، از آن جا که تنها در گونه های نمک دوست و تحمل پذیر، نمک حضور اکسی آنیون های دیگر سبب افزایش مقاومت به تلوریت و حذف آن گردید، این گونه ها در مقایسه با گونه غیر نمک دوست P.aeruginosa کاندید بهتری برای حذف آلودگی تلوریت از محیط هستند.

پیش بینی و هشدار سیلاب، قبل از وقوع آن یکی از راه های موثر کاهش خسارت سیل می باشد. در مقاله حاضر اثر عملیات آبخیزداری بر زمان پیش هشدار حوضه گلابدره - دربند با استفاده ازمدل HEC-HMSمورد ارزیابی قرار گرفته است. بدین منظور مدل فوق برای شرایط حوضه گلابدره - دربند واسنجی و صحت یابی گردیده است. واسنجی و صحت یابی مدل برای دوره های قبل و بعد از انجام عملیات آبخیزداری صورت پذیرفته و در هر دوره دو سیلاب و رگبار رخ داده موجود، مورد استفاده قرار گرفته است. بر مبنای مدل واسنجی و صحت یابی شده، شبیه سازی سیلاب های با دوره بازگشت مختلف انجام یافته و پس از تعیین حد آستانه هشدار سیلاب، زمان پیش هشدار این سیلاب ها برآورد گردید. مقایسه زمان پیش هشدار سیلاب های با دوره بازگشت مختلف، در دوره های قبل و بعد از انجام عملیات آبخیزداری نشان داد که تغییر کاربری اراضی ناشی از عملیات آبخیزداری منجر به افزایش زمان پیش هشدار سیل در دوره بازگشت های مختلف گردیده است. به طوری که مقدار آن برای سیلاب 50 ساله از 11 دقیقه به 15 دقیقه (در حدود 26%) افزایش یافته است. این در حالی است که با افزایش دوره بازگشت مدت زمان هشدار سیل کاهش می یابد.

در گذشته مدیریت مواد زاید جامد شهر تهران عمدتا شامل جمع آوری و دفع در زمین بود. با گذشت زمان آگاهی های زیست محیطی به دلیل رشد علوم و فناوری محیط زیستی افزایش پیدا کرد و رابطه بین محیط زیست و سلامتی مردم مشخص تر شداز جمله مراکز تولید کننده پسماند، مراکز صنفی اعم از هتل ها و رستوران ها می باشند که عمدتا پسماند های شبه خانگی تولید می کنندمطابق بررسی های انجام شده در منطقه 6 تهران هتل ها از جمله مراکز مهم تولید پسماند می باشند که قسمت اعظم ترکیب پسماند آنان متشکل از مواد آلی و فسادپذیر با منشا گیاهی و حیوانی هست (70%) لذا تمرکز مدیریت مواد زاید جامد باید بیشتر به سمت جداسازی این گونه مواد و تولید کمپوست باشد.
درمورد موضوع مدیریت مواد زاید جامد هتل ها در ایران مطالعه ای انجام نشده. و یا درصورت انجام در کتابخانه های عمومی و تخصصی درج نشده است. این پروژه از تاریخ 1385 تا 1386 با هدف بررسی وضعیت موجود مدیریت مواد زاید جامد در هتل های شهر تهران انجام گرفت. در شهر تهران 72 هتل، 180 مهمانپذیر و 760 رستوران وجود دارد. در این پژوهش میزان تولید زایدات، شناخت ترکیب فیزیکی آن ها، سیستم های ذخیره سازی، جمع آوری و حمل ونقل آن ها مورد مطالعه قرار گرفت. آگاهی از این مراحل به منظور بهینه سازی مدیریت آن امری ضروری است.
جمع آوری اطلاعات درخصوص مدیریت مواد زاید جامد هتل ها از طریق مراجعه به آن ها (انتخاب به طور تصادفی) جهت نمونه گیری، آنالیز فیزیکی و تکمیل پرسشنامه انجام پذیرفت. تکمیل پرسشنامه به تعداد 11 نسخه برای هتل های منطقه 6 صورت گرفته است. پرسشنامه ها به روش دلفی استاندارد شده است. از هر هتل با درجات مختلف حداقل 2 هتل به صورت تصادفی انتخاب و مورد بررسی قرار گرفته (درمواردی که به نظر تغییرات بیشتری داشتند تا 4 هتل نیز افزایش یافته است). همچنین نمونه گیری از 2 هتل (انقلاب و آزادی) در این منطقه با 3 بار مراجعه و با هدف آنالیز فیزیکی انجام شد و وزن اجزای زباله به تفکیک اندازه گیری گردید. اصناف یادشده به صورت تصادفی جهت آنالیز فیزیکی انتخاب شده و به علت یکسان بودن ترکیبات زباله در هتل ها (به جهت مطالعات انجام شده) در هر صنف به صورت تصادفی یک مخزن جهت آنالیز فیزیکی انتخاب شده است. روش نمونه گیری به صورت طبقه ای جهت نتیجه گیری نهایی ارایه شده است.
برمبنای یافته های این پژوهش سرانه تولیدی زایدات هتل ها تقریبا 1 تا 5/1 کیلوگرم است. همچنین مشاهده شد در 3/36% از هتل ها تفکیک زباله انجام نمی گیرد و در 6/63% از هتل ها تفکیک زباله انجام می گیرد که در اکثر آن ها معمولا فقط نان خشک را جدا می کنند. این مطالعه میانگین درصد ترکیبات فیزیکی زایدات هتل ها را به قرار زیر نشان می دهد: پسماندتر 8/75%، پلاستیک 6/14%، قوطی فلزی 5/1%، کاغذ 5/2%، شیشه 3% و سایرمواد 5/2%. همچنین 27% از هتل ها مخزن ندارند و 45% از آن ها1تا3 مخزن و 27% نیز بیش از 4 مخزن دارند.
جمع آوری زباله در 3/27% از هتل ها به صورت غیرمکانیزه می باشد، 4/36% از آن ها از جمع آوری مکانیزه زباله راضی و 4/36% از آن ها نیز بسیار راضی هستند.

این مطالعه با هدف مقایسه چند بعدی هفت نمایه خشک سالی هواشناسی و با استفاده از آمار بارندگی یک دوره آبی 35 ساله (1346-1345 تا1380-1379) در 22 ایستگاه استان همدان انجام یافته است. نمایه های خشک سالی مورد بررسی عبارتند از: نمایه دهک ها (DI); نمایه درصد نرمال بارندگی (PNPI); نمایه معیار استاندارد Z (Z); نمایه ناهنجاری بارش (RAI); نمایه بارش استاندارد شده (SPI); نمایه Z چینی (CZI) و نمایه Z چینی تعدیل یافته (MCZI). پس از محاسبه نمایه های خشک سالی فوق در مقیاس زمانی مورد نظر، نتایج براساس معیارهای شباهت توالی سال های خشک، نرمال و تر با استفاده از روش تحلیل خوشه ای(Cluster analysis)، و همبستگی آماری بین نمایه ها، دسته بندی و مورد ارزیابی قرار گرفت. بررسی ها از دیدگاه تحلیل خوشه اینشان داد که سنجه های RAI، Z و DI از نظر آماری مشابه بوده و در ارزیابی های خشک سالی نیز در شرایط اقلیمی سرد نیمه خشک استان همدان به نتایج نسبتا مشابهی ختم می شوند. در ارزیابی روابط همبستگی نیز، نمایه های زوج شده PNPI-Z، PNPI-RAI، Z-RAI، SPI-CZI در اغلب ایستگاه های استان در سطح اطمینان مطلوبی) 5 0/0 (p< رابطه همبستگی بالا)95% (R2>با یکدیگر از خود نشان دادند، ولی در تحلیل خوشه ایفقط نمایه های RAI، Z، و DI در یک گروه قرار گرفتند. محاسبات نشان داد که نتایج معیار های RAI، Z و DI از لحاظ توصیف وضعیت خشک سالی بسیار به هم نزدیک می باشند. بر این اساس، معیار های ناهنجاری بارش (RAI)، Z و دهک ها (DI) به ترتیب به عنوان بهترین سنجه ها جهت ارزیابی خشک سالی هواشناسی در شرایط اقلیمی سرد نیمه خشک شناخته شدند. نتایج حاصل از معیارهای منتخب نشان داد که در سال های 47-46، 56-55، 63-62، 68-67، 70-69، 76-75 و 78-77 خشک سالی های شدید در اغلب نقاط استان اتفاق افتاده است. این نتایج با شواهد واقعی رخ داده (افت شدید عملکرد محصولات کشاورزی، کاهش سطح آب های زیر زمینی و کاهش دبی رودخانه های استان) مطابقت خوبی نشان داد. علی رغم استفاده همه گیر نمایه SPI در پایش خشک سالی های کشور، در این مطالعه شاخص SPI جهت ارزیابی خشک سالی های هواشناسی در شرایط اقلیمی سرد نیمه خشک مناسب تشخیص داده نشد.

مناطق ساحلی نواحی پویایی از عملکرد متقابل زمین، آب و اتمسفر هستند که در عین حال تحت تاثیر تغییرات دائم طبیعی و دست کاری انسان قرار دارند. سواحل از مهم ترین مناطقی در جهان به شمار می روند که انسان در آن ساکن شده است و از منابع آن به شدت استفاده می کند. مانگروها، صخره های مرجانی، پرتگاه های ساحلی، دریاکنار ماسه ای، پهنه های جزرومدی، مصب ها و شاخابه ها تنها بخشی از منابع ارزشمند مناطق ساحلی هستند که تحت فشارهای ناشی از تراکم بالای جمعیت در این مناطق قرار دارند. این، همان واقعیت ساده است که ضرورت توجه ویژه به حفاظت از مناطق ساحلی را نشان می دهد. شناسایی مناطق حساس ساحلی-دریایی از جمله روش هایی است که برای حفاظت از مناطق حساس محیط زیستی سواحل، به کار برده می شود. در تحقیق حاضر، مناطق حساس محیط زیستی سواحل استان سیستان و بلوچستان با استفاده از دو روش شاخص حساسیت محیط زیستی(ESI) اداره اقیانوسی و هواشناسی آمریکا(NOAA) و معیارهای شناسایی مناطق به ویژه حساس دریایی(PSSAs) سازمان بین المللی دریانوردی(IMO) - که از جمله روش های آزمون شده در سطح جهانی برای شناسایی مناطق حساس ساحلی به ویژه در برابر انتشار مواد آلاینده از جمله مواد شیمیایی و نفتی می باشند- مورد شناسایی قرار گرفت و به منظور مقایسه کارایی این دو روش در شناسایی مناطق حساس ساحلی منطقه مورد مطالعه، از دو ماتریس عوامل داخلی(IFE) و عوامل خارجی(EFE) مربوط به روش تجزیه و تحلیل SWOT استفاده گردید. نتایج حاصل، نشان داد هر دو روش NOAA و IMO با کسب امتیاز بالای 3 در ماتریس های ذکر شده، از قابلیت مناسبی برای شناسایی مناطق حساس ساحلی منطقه مورد مطالعه برخوردار هستند، لیکن روش NOAA با اختصاص امتیاز وزن دار 70/3 در ماتریس IFE در مقابل امتیاز وزن دار 59/3 ماتریس IFE روش IMO و همچنین کسب امتیاز وزن دار 57/3 در ماتریسEFE، در برابر امتیاز وزن دار ماتریس EFE روش IMO، یعنی 22/3، در مجموع، از کارایی بیشتری برای شناسایی مناطق حساس ساحلی استان سیستان و بلوچستان که در کرانه های دریای عمان واقع شده است، برخوردار می باشد.

کاهش شدید جمعیت پلنگ در سال های اخیر سبب شده است که این گونه با ارزش توسط کمیته بقای گونه های اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (SSC /IUCN)، در رده حفاظتی درمعرض خطر انقراض (EN) گنجانده شود. یکی از مهم ترین عوامل در کاهش جمعیت این گونه، تخریب و نابودی زیستگاه های آن معرفی شده است. لذا شناخت عوامل موثر بر مطلوبیت زیستگاه پلنگ به عنوان یک ابزار موثر در مدیریت و حفاظت از زیستگاه های باقی مانده می تواند مدیران حفاظت را در انتخاب لکه های مناسب حفاظتی و مدیریت موثر عوامل تاثیر گذار یاری رساند. پارک ملی کلاه قاضی نیز یکی از بهترین و امن ترین زیستگاه های این گونه در مرکز ایران محسوب می شود. این مطالعه با هدف تعیین مطلوبیت زیستگاه پلنگ در این پارک ملی و تعیین عوامل موثر بر حضور گونه در زیستگاه در طی سال های 1386 لغایت 1387 با روش تحلیل عاملی آشیان بوم شناختی (ENFA) و رگرسیون منطقی دوتایی (تحلیل حساسیت) به انجام رسید. لایه های اطلاعاتی مورد استفاده شامل نقشه حضور طعمه ها (پازن، گوسپند وحشی و تشی)، تنوع پستی و بلندی منطقه، شیب، جاده ها و معادن بوده است. نتایج نشان می دهد که مهم ترین عامل موثر بر حضور یا عدم حضور پلنگ در این منطقه تحت تاثیر طعمه هایش (به ویژه پازن) قرار دارد. به علاوه مطلوب ترین زیستگاه پلنگ در این منطقه در ارتفاعات 1800 تا 2400 متر از سطح دریا، در شیب های70-20%، مناطق صخره ای و صعب العبور کوهستانی واقع شده است. این نتایج نشان دهنده اهمیت حفاظت از طعمه های پلنگ در تلاش برای افزایش جمعیت آن ها به عنوان مهم ترین و موثرترین رهیافت مدیریتی و حفاظتی برای این گونه ارزشمند است.

در این تحقیق جهت بررسی کیفیت آب تالاب بند علی خان، پلانکتون گیاهی و جانوری و متغیرهای BOD5، CODوDO طی سال 1384 و به صورت فصلی اندازه گیری شد. سه گروه از پلانکتون گیاهی آب شیرین شامل دیاتومه با 11 جنس، سیانوباکتر با 3 جنس و اوگلنوفیسه با 1 جنس شناسایی شدند. بیشترین فراوانی متعلق به جنس Navicula و کمترین فراوانی متعلق به جنس Euglena بود. همچنین سه گروه از پلانکتون جانوری آب شیرین شامل روتیفرها با یک جنس، مژه داران با یک جنس و سخت پوستان با دو جنس شناسایی شدند. جنس Vorticella بیشترین فراوانی و جنس Daphnia دارای کمترین فراوانی بود.
نتایج نشان داد که غلظت آلاینده ها با عبور از مسیر تالاب و رسیدن به بخش انتهایی آن به میزان قابل توجهی کاهش می یابد. به گونه ای که از ابتدا به انتهای تالاب از غلظت BOD5،92%وCOD،94% کاسته شد. از طرفی غلظت اکسیژن محلول در انتهای تالاب 85% نسبت به بخش ابتدایی افزایش داشته است. تراکم پلانکتونی نیز از ابتدای تالاب به سمت انتها افزایش نشان داد.

رشد و توسعه زندگی شهری با افزایش جمعیت و میزان رو به رشد مهاجرت روز به روز ساکنان شهرهای بزرگ را در فضایی متراکم با نیازهای فراوان سکونتی، اجتماعی، اداری و شغلی با محدودیت ها و مشکلات فراوانی در ابعاد محیطی و فضایی رو به رو کرده است. تامین این نیازها و رفع بسیاری از مشکلات در ابعاد یاد شده یکی از اصلی ترین مباحث مورد توجه برنامه ریزان، مسئولان و از همه مهمتر پژوهشگران علوم زمینی بالاخص اندیشمندان علوم محیط زیست و جغرافیاست، هر چند در این فضا روابط شهروندان و ساکنان در غالب گروه های انسانی در حوزه های مختلف دارای رویکردی اجتماعی است که نوع ارتباط این گروه ها با محیط زندگی مورد بررسی قرار می گیرد. در این پژوهش به روش تحقیق میدانی مجموع بافت های مسکونی، تجاری، اداری و بهداشتی در فضایی که برج آریان در طول پاره خطی حد فاصل دو میدان اصلی شهرهمدان قرار دارد مطالعه شده است و کارکرد هریک از بناها مورد نظر در این فضا به عنوان مجموعه هویت بخش محلی بررسی شده و نهایت برداشت نمونه ای از حجم ترافیک و مقایسه آن با ظرفیت خیابان اصلی در ساعت اوج ترددانجام شده است وپس از جمع آوری این اطلاعات، محیط زیست فضای شهری مورد بررسی و تحلیل علمی قرار گرفته است و نتایج به دست آمده ازپژوهش حاکی از آن است که از یکسو استقرار مکانی برج و فروش تراکم بدون در نظر گرفتن نظام فضایی و نیازهای روانی، عاطفی و رفتاری توازن و تعادل محیط و فضای اجتماعی را بهم زده است و از سوی دیگر از نظر کالبدی ارتفاع برج، نمای آن و طول و عرض خیابان با انواع کاربری های موجود هماهنگی لازم را ندارد و به عبارتی حقوق شهروندان در محیط زیست و فضای شهری که در آن زندگی می کنند صیانت و حفاظت نشده است. در مجموع فرم و کارکرد برج به تعادل و توازن فضایی محل آسیب زده و شبکه ارتباط دهنده با سطح سرویس نامناسب، کیفیت جریان حمل و نقل را به شدت کاهش داده که خود این موضوع دارای آثار زیانبار محیطی است.

در تحقیق حاضر نیازسنجی و تعیین اولویت های آموزشی دانش آموزان مقطع متوسطه در زمینه محیط زیست مدنظر قرار گرفته شده است. بدین منظور سه فرضیه در نظر گرفته شد تا صحت و سقم آن ها مورد ارزیابی قرار گیرد. فرضیه های در نظر گرفته شده به ترتیب عبارتند از 1- آگاهی گروه سنی هدف نسبت به مسایل زیست محیطی، سبب حساسیت آن ها نسبت به این مسایل می شود، 2- برنامه آموزشی موجود محیط زیست، پاسخ گوی نیازهای مقطع سنی هدف می-باشد، و 3- آموزش مسایل زیست محیطی در مقطع سنی دبیرستان اثربخشی بیشتری دارد. سپس نظرسنجی های لازم از میان دانش آموزان مقطع متوسطه چهار منطقه از مناطق آموزش و پرورش شهر تهران، که به طور کاملا تصادفی انتخاب شده بودند، صورت گرفت. دانش آموزانی که مورد نظرسنجی قرار گرفتند 5/7 % تعداد دانش آموزان هر منطقه را تشکیل می دهند. بدین ترتیب 516 دانش آموز مورد نظر سنجی قرار گرفتند که توزیع آن ها در میان مناطق منتخب عبارت است از 134 نفر از منطقه 1، 206 نفر از منطقه 4، 69 نفر از منطقه 7 و 107 نفر از منطقه 12. همچنین جهت تعیین اولویت های آموزشی از سی نفر از محققان، کارشناسان و معلمان ذی ربط نظرخواهی شد.
اطلاعات جمع آوری شده از طریق نرم افزار SPSS14.0 مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در این تحقیق از پارامترهای آمار توصیفی نظیر فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار و از پارامترهای آمار استنباطی حاصل از آزمون ویل کاکسون، آزمون خی دو (مربع کای) و ضریب همبستگی کرامر جهت تجزیه و تحلیل آماری سوال های پرسشنامه و در نهایت پاسخ دهی به فرضیه های تحقیق استفاده و نتایج زیر حاصل شد:نتایجی که از تحلیل توصیفی و استنباطی فرضیه اول به دست آمد نشان می دهد که دانش آموزان مقطع متوسطه وضعیت موجود آموزش محیط زیست را جهت ایجاد حساسیت ناکارآمد تشخیص داده و ایجاد تغییر در برنامه های آموزشی را ضروری می دانند. با توجه به این یافته ها فرضیه اول مورد تایید قرار می گیرد.
نتایجی که از تحلیل توصیفی و استنباطی فرضیه دوم به دست آمد نشان می دهد که دانش آموزان مقطع متوسطه وضعیت موجود برنامه آموزش محیط زیست را پاسخ گوی نیازهای مقطع سنی دانش آموزان مقطع متوسطه تشخیص نداده اند و ایجاد تغییر در برنامه های آموزشی را ضروری می دانند. بدین ترتیب فرضیه دوم این پژوهش مردود بوده و ایجاد تغییر در برنامه های آموزشی ضروری می باشد.
همچنین بر اساس یافته های مربوط به فرضیه سوم مشخص می گردد که با افزایش سن هم آگاهی و حساسیت و هم علاقه به محافظت از محیط زیست افزایش پیدا می کند. گرچه این یافته به تنهایی برای صادق بودن فرضیه سوم کفایت نمی کند، ولی اگر همین روند در تمامی دوره آموزشی صادق باشد می توان این گونه انتظار داشت که تاثیر آموزش محیط زیست در مقطع متوسطه کارآیی بیشتری داشته باشد.

شهرستان اسلامشهر به عنوان یکی از شهرستان های استان تهران به دلیل واقع شدن در مجاورت پایتخت (30 کیلومتری) طی دهه های اخیر رشد بسیار سریع، بی رویه و ناموزون داشته که یکی از نتایج آن آلودگی آب های زیر زمینی منطقه بوده، به طوری که این مشکل باعث اعتراض مردم منطقه شده است و این حق طبیعی آن ها است که آب سالم و بهداشتی داشته باشند.
با توجه به این که در شهرستان اسلامشهر تنها منبع تامین آب شرب برای ساکنان روستاها استفاده از منابع آب زیر زمینی (چاه ها) می باشد، لذا بررسی کیفیت آب این چاه ها حایز اهمیت است. در طول این تحقیق که در مدت زمان 14 ماه، از آذر 1384 لغایت دی ماه 1385 صورت پذیرفت، با نمونه برداری و آزمایش باکتریولوژیکی آب 14 چاه از چاه های آب شرب روستاهای اسلامشهر که بر اساس موقعیت قرار گیری در بافت مسکونی روستا به عنوان چاه های نمونه انتخاب شدند، با 2 بار نمونه برداری و آزمایش از هر چاه نمونه، کیفیت آب شرب از نظر میکروبی در منطقه مشخص شد. آلودگی به کلیفرم کل در روستاهای نظام آباد، رضی آباد، رحیم آباد - شکر آباد، اسلام آباد و جعفر آباد جنگل مشاهده گردید. از نظر آلودگی به کلیفرم مدفوعی نیز به جز در یک مورد که آن هم مربوط به روستای اسلام آباد می باشد، مورد دیگری مشاهده نگردید. نظر به این که در مورد بعضی از چاه های مورد مطالعه آلودگی میکروبی مشاهده شده و از طرفی تنها منبع تامین آب شرب درمنطقه اسلامشهر آب های زیر زمینی می باشد، لذا ضرورت دارد که همواره کیفیت آب شرب ساکنان منطقه مورد توجه قرار گیرد.

محیط زیست و منابع طبیعی به عنوان بستر توسعه پایدار، پشتوانه حیات طبیعی و میراث فرهنگی جامعه انسانی به شمار می روند. رشد فزاینده جمعیت، ضرورت دسترسی به خدمت های شغل جایگزین، کمبود منابع و فقدان الگوی کارآمد توسعه موجبات فشار بیش از حد بر محیط زیست و منابع طبیعی تجدید شونده گشته است. امروزه تخریب محیط زیست و منابع طبیعی به عنوان یک معضل جهانی فکر برنامه ریزان و سیاست گذاران را به خود جلب نموده است، و البته روند تخریب محیط زیست و منابع طبیعی کشور ما هم از این قاعده مستثنی نیست. با توجه به این که آموزش یک سرمایه گذاری پر بازده در فرآیند توسعه به ویژه توسعه پایدار به حساب می آید و از طرفی برای ایجاد تغییر و تحول به منظور جلوگیری از تخریب محیط زیست و منابع طبیعی تجدید شونده یکی از عوامل تسریع کننده مهم، آموزش عمومی به ویژه آموزش دانش آموزان است، لذا این امر زمانی تحقق می یابد که آموزش متناسب با میزان آگاهی و منطبق با شرایط خاص، همراه با بازدهی و کارآیی معقول باشد. به همین منظور این تحقیق به بررسی میزان آگاهی دانش آموزان دوره متوسطه شهر تهران از محیط زیست و حفاظت از آن پرداخته است. شهر تهران بیش از 470000 دانش آموز در دوره متوسطه دارد که جمعیت مورد مطالعه شامل 480 نفر از دانش آموزان آن دوره می باشد. تحقیق حاضر از نوع کاربردی و به روش توصیفی، همبستگی و علی، ارتباطی می باشد و شیوه اجرای آن به صورت میدانی و با استفاده از پرسشنامه و تجزیه و تحلیل داده به وسیله نرم افزار SPSS صورت گرفته است.
نتایج حاصل از ضریب همبستگی اسپیرمن بین متغیرهای مستقل سن، تحصیلات پدر، تحصیلات مادر، استفاده از برنامه های رادیویی، استفاده از برنامه های تلویزیونی، دسترسی به جنگل و فضای سبز، مطالعه کتاب های زیست محیطی و مطالعه مقالات زیست محیطی با متغیر وابسته میزان آگاهی دانش آموزان نسبت به محیط زیست نشانگر آن است که بین متغیرهای مذکور رابطه معنی داری وجود دارد. نتایج حاصل از تاثیر فردی متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته از طریق آزمون های کروسکال والیس و من وایت نی حاکی از آن است که متغیرهای مستقل طریقه کسب اطلاعات، استفاده از مجلات، شرکت در فعالیت های مرتبط، شرکت در کلاس های آموزشی و عضویت در تشکل های زیست محیطی بر میزان آگاهی دانش آموزان نسبت به محیط زیست تاثیر داشته است. ولی متغیرهای جنسیت، پایه تحصیلی، رشته تحصیلی، بعد خانوار، منطقه تحصیلی دانش آموزان، عضویت در نوع تشکل دانش آموزی و عضویت یا عدم عضویت در تشکل های دانش آموزی تاثیری بر میزان آگاهی دانش آموزان نسبت به محیط زیست نداشته اند. نتایج حاصل از تاثیر جمعی متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته میزان آگاهی دانش آموزان به محیط زیست از طریق رگرسیون چند متغیره به روش گام به گام نشانگر آن است که متغیرهای مطالعه کتاب های زیست محیطی و مقالات زیست محیطی تاثیرات مثبتی بر میزان آگاهی دانش آموزان نسبت به محیط زیست داشته اند.