نشریه علوم و تکنولوژی محیط زیست
سال دوازدهم شماره 3 (پیاپی 46، پاییز 1389)

آلودگی صوتی یکی از معضلات فعلی شهر های بزرگ از جمله کلان شهر تهران می باشد که اثرات زیان باری بر سلامت جسمی و روحی افراد جامعه دارد. در برخی کشورهای بزرگ تدابیر قانونی برای کنترل و رفع آلودگی صوتی صورت گرفته است. از آن جا که تاکنون در خصوص وضعیت حقوقی آلودگی صوتی در ایران تحقیقی انجام نیافته است، بررسی تطبیقی وضعیت حقوقی آلودگی صوتی چند کشور انتخابی با ایران می تواند زمینه مناسبی برای یافتن کاستی ها و مشکلات موجود برای کنترل آلودگی صوتی در ایران و کلان شهر تهران باشد. این مقاله با هدف شناسایی این کاستی ها از طریق بررسی وضعیت حقوقی آلودگی صوتی در ایران و مقایسه آن با چند کشور دیگر دنیا انجام گرفته است تا با استفاده از این یافته ها زمینه برای تدوین پیش نویس قانون نحوه جلوگیری از آلودگی صوتی که درقالب یک قانون مستقل در بر گیرنده تمام منابع آلاینده صوتی با ضمانت اجرایی کافی باشد مهیا گردد.

دمای پتانسیل دمایی است که وقتی یک بسته هوا با دمای T و فشار p به تراز فشاری1000 هکتوپاسکال به صورت بی دررو منتقل می شود دمای آن به دمایی تغییر می یابد که به آن دمای پتانسیل می گویند. گرادیان دمای پتانسیل که برای آن اثر فشارروی دمای هوا تصحیح شده است می تواند به عنوان معیار پایداری هوا مورد استفاده قرارگیرد. در این مطالعه تغییرات گرادیان قائم دمای پتانسیل درلایه مرزی برای شرایط پایدار شبانه و ناپایدار روزانه در چند دوره (3 تا 4 روزه) بحرانی آلودگی هوای تهران در ماه های اکتبر، نوامبر و دسامبر 2001 و ژانویه 2002 محاسبه و بررسی شده است. داده های مورد استفاده مربوط به ایستگاه های سنجش آلودگی هوای تهران و سازمان محیط زیست و نقشه های Skew-T سازمان هواشناسی کشوراست. بر این اساس وارونگی دمای سطحی که پتانسیل آلودگی هوا متناسب با شدت آن می باشد به سه گروه شدید، متوسط و ضعیف تقسیم بندی شده است. تغییرات مقادیر بیشینه غلظت برخی آلاینده های هوای تهران مانند NOx، SO2 و CO با تغییرات گرادیان قائم دمای پتانسیل همبستگی خوبی نشان می دهد. این ضریب همبستگی با توجه به حالات بررسی شده دراین مطالعه حدود 4/0 می باشد.

در این مقاله یک روش مناسب برای خنثی سازی ایمن، اقتصادی وسازگار با محیط زیست مواد پر انرژی مستعمل و ضایعاتی در کودهای آلی با ارزش ارایه شده است. اساس این روش هیدرولیز قلیایی مواد پر انرژی در حضور اسید هیومیک و تحت شرایط قلیایی مناسب می باشد که در نتیجه آن پیوندهای ماده پر انرژی شکسته شده و نیتروژن موجود در آن ها به شکل یون های نیتریت، نیترات و یا آمونیاک درآمده و جذب اسید هیومیک می شود. مواد کربن دار باقی مانده از فرآیند نیز به مواد بی خطر تجزیه شده و در ماتریس هیومیک اسید گرفتار می شود. در ادامه مخلوط به دست آمده از فرایند هیدرولیز که یک کود مایع است تا رسیدن به pH مناسب با اسید فسفریک خنثی سازی می شود و در صورت نیاز، ترکیبات دیگر مورد نیاز گیاه مانند ریزمغذی ها به آن افزوده می گردد. در این فرایند از آلودگی های زیست محیطی شدیدی که از روش های متداول قدیمی مورد استفاده جهت انهدام یا خنثی سازی مواد پر انرژی به وجود می آید، جلوگیری می شود و خطرات ایمنی در خنثی سازی یا انهدام این مواد به حداقل ممکن می رسد. به طور کلی محصول نهایی این فرایند، کودهای مایع آلی/معدنی با فرمولاسیون های متنوع جهت مصارف کشاورزی است.

پساب های اسیدی معدن از آلاینده های مهم و شناخته شده زیست محیطی ناشی از فعالیت های معدنی تشکیل شده است. این پساب ها حاوی غلظت های بالایی از یون های فلزات سنگین (آهن، منگنز، مس، نیکل و...) بوده که برای حیات آب زیان و انسان زیان آور می باشد. آب زهکش اسیدی معدن زمانی تولید می شود که کانی های سولفیدی باآب و اکسیژن هوا، خصوصا در حضور باکتری های ویژه واکنش دهد. در این پروژه پس از آنالیز آب زهکش اسیدی، حذف فلزات سنگین (آهن، مس، منگنز،) توسط لجن فاضلاب شهری با استفاده از سه رآکتور ناپیوسته با عملیات متوالی انجام پذیرفت. تحقیقات در دامنه pH های8-5/7، 5/7-7، 7-5/6 و 5-5/4 با دبی ml/min 5 انجام گرفت.پس از مشخص شدن میزان pH بهینه، عملیات تصفیه در دبی های ml/min 120، 60، 30و5 انجام پذیرفت که بیشترین درصد حذف یون های فوق در دبی های ml/min30و 5 مشاهده گردید.درصد حذف فلزات(آهن، مس، منگنز) دردبی ml/min 5 به ترتیب 100%،18/99%، 88/90%و دبیml/min30، به میزان 99/92%، 19/85%، 28/88%و همچنین مقدار MLSS در لجن فاضلاب شهری mg/l 780 به دست آمد.

اجرای طرح پخش سیلاب در منطقه گربایگان فسا منجر به بهبود قابل ملاحظه منابع آبی زیرزمینی منطقه شده است. به گونه ای که ظرفیت تامین آب منطقه از 08/4 میلیون مترمکعب به بیش از 03/14 میلیون مترمکعب افزایش یافته است. البته در حال حاضر بیش از 9/26 میلیون مترمکعب از منابع آبی این منطقه استحصال می شود که فراتر از ظرفیت است. این مطالعه با هدف ارزیابی زیست محیطی این طرح صورت گرفته است. ارزش زیست محیطی حاصل از اجرای طرح برابر با ارزش آب تامین شده توسط این طرح در نظر گرفته شد. ارزش گذاری آب نیز در دو قسمت مجزا صورت گرفت. به این ترتیب که ارزش اضافه برداشت مازاد بر ظرفیت طرح به طور مجزا و ارزش افزایش آب در دست رس ناشی از اجرای طرح تا سطح ظرفیت طرح به طور مجزا مورد ارزیابی قرار گرفت. ارزش اضافه برداشت با استفاده از دو روش تخمین تابع تقاضای تجویزی و محاسبه بازده ناخالص حاصل از اضافه برداشت مبتنی بر روش باقی مانده برآورد گردید. بر اساس روش اول قیمت هر مترمکعب اضافه برداشت شده بالغ بر 460 ریال به دست آمد و بر اساس روش تابع تقاضای تجویزی این ارزش 6/399 ریال به ازای هر متر مکعب آب به دست آمد. در حالی که قیمت آب در محدوده ظرفیت طرح بیش از 2770 ریال به ازای هر متر مکعب ارزیابی شد. بر اساس ارقام به دست آمده از روش باقی مانده منافع کل حاصل از آب اضافه برداشت شده 93/5 میلیارد ریال و ارزش آب حاصل از اجرای طرح در سطح ظرفیت طرح 57/27 میلیارد ریال برآورد گردید. همچنین مشخص گردید که ارزش آب تحت تاثیر سطح استفاده از آن قرار دارد.

برقراری سیستم های مدیریت محیط زیست در مراکز دانشگاهی و آموزش عالی، با فراهم نمودن محیط زیستی سالم و پویا در جهت توسعه پایدار، می تواند افکار را برای پذیرش این مهم آماده و خود به عنوان الگویی موثر در حفظ و نگه داری محیط زیست و ایجاد بهبود مستمر واقع شود. از این رو مطالعه ای با هدف ارزیابی ریسک زیست محیطی و همچنین ارایه راهکارهای موثر در کاهش ریسک های زیست محیطی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات انجام پذیرفت. با توجه به قرار گیری دانشگاه در شرایط اکولوژیکی خاص، خصوصا عبور گسل لرزه زای شمال تهران از منطقه و همچنین فعالیت های ساختمانی به منظور توسعه این واحد دانشگاهی و جاده سازی و عبور و مرور خودروها در آن، جنبه ها و پیامدهای زیست محیطی فراوانی در این واحد دانشگاهی به چشم می خورد، بر همین اساس، در این مطالعه تلاش گردیده است تا با درک رسالت دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات در زمینه بهبود مستمر محیط زیست، نسبت به شناسایی، ارزیابی، کاهش و مدیریت ریسک های زیست محیطی اقدام گردد. لذا، ریسک های زیست محیطی فعالیت ها وخدمات واحد علوم و تحقیقات به روش FMEA شناسایی و ارزیابی گردید. طبق نتایج به دست آمده از ارزیابی ریسک، حوادث طبیعی مثل صاعقه، آلودگی آب های سطحی و ایجاد پسماند جامد ناشی از زلزله و سیل و آلودگی هوای ناشی از نشت لوله های گاز و یا آتش سوزی هنگام وقوع زلزله، همچنین انفجار در اثر فرایندهای تاسیساتی، آلودگی آب زیرزمینی ناشی از تولید و دفع فاضلاب بهداشتی و آزمایشگاهی، تخریب منابع طبیعی، تولید پسماند ناشی از طرح جامع در سطح ریسک بالا قرار گرفتند. بر اساس مقایسه سطوح ریسک 63 % ریسک ها در سطح ریسک بالا، 14 % در سطح ریسک متوسط و 23 % در سطح ریسک ضعیف قرار گرفتند.
لذا به منظور حذف، کنترل، پیشگیری و کاهش ریسک های زیست محیطی و خطرات احتمالی، بر اساس مقایسه نتایج حاصل از ارزیابی ریسک، راهکارهای مدیریت ریسک برای دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات پیشنهاد گردیده است. بدیهی است مدیریت، سازمان دهی، هدایت و کنترل فعالیت ها و خدمات دانشگاه به منظور کاهش ریسک های زیست محیطی از نتایج عمده این مطالعه می باشد.

در سال های اخیر طیف وسیعی از خاک های آلوده به فلزات سنگین، مانند کروم شش ظرفیتی Cr(VI)، در مراکز صنعتی یافت شده است. این نوع از خاک های آلوده به صورت وسیعی در دنیا گسترش می یابد و در حال حاضر به یک عامل خطرناک برای محیط زیست تبدیل شده است. کروم شش ظرفیتی که به عنوان یک عامل سرطان زا و مخرب برای بافت های زنده شناخته می شود، در چرم سازی، آبکاری و دیگر صنایع مورد استفاده قرار می گیرد. وجود خاک های آلوده به کروم را عمدتا نتیجه دفع نامناسب آلاینده و نشت از محل های ذخیره باید دانست. براین اساس، یافتن روش های موثر برای حذف کروم شش ظرفیتی از خاک های آلوده که بازده بالایی را تامین کند، توجه بسیاری از سازمان های دولتی را به منظور حفاظت از سلامت عمومی و محیط زیست به خود معطوف کرده است. این مطالعه تاثیر قراردهی نانو ذرات آهن در فرآیند الکتروکنتیک جهت تصفیه خاک رس آلوده به کروم شش ظرفیتی با غلظت 100 میلی گرم بر کیلوگرم را مورد بررسی قرار داده است. آزمایش های الکتروکینتیک بر روی نمونه 8 سانتی متری با گرادیان الکتریکی 2 ولت بر سانتی متر و به مدت 24 ساعت صورت پذیرفت. نتایج به دست آمده از آزمایش پایه نشان از حرکت و تجمع بخش عمده کروم شش ظرفیتی موجود در خاک در نزدیکی مخزن آند داشت. بر پایه این نتایج یک مانع واکنش زا از نانو ذرات آهن و ماسه سیلیکاتی به نسبت وزنی 1 به 5/2 در فاصله 2 سانتی متری از الکترود آند تعبیه گردید. بازده احیا و حذف کروم شش ظرفیتی از خاک در فرآیند با تعبیه دیواره واکنش زا به ترتیب 88% و 19% به دست آمد. در تلاشی دیگر کنترل pH مخازن آند و کاتد در عدد 3/6 درترکیب با قرارگیری دیواره واکنش زا در نزدیکی آند به منظور تاثیر این پدیده برفرآیند حذف مورد ملاحظه قرار گرفت. از آن جایی که کنترل pH در مخازن باعث ارتقای دفع سطحی کروم شش ظرفیتی از خاک و تداخل بیشتر آن با دیواره واکنش زا می شود، در نتیجه میزان حذف کروم از خاک و احیای آن از کروم شش به کروم سه ظرفیتی به 42% و 3/89% افزایش پیدا کرد.

کمپوست یکی از راهبرد های مدیریت مواد زایدجامد شهری است که با هدف کاهش حجم و وزن موادی که باید دفع شود، کاهش انتشار بو و شیرابه، بازیافت منابع و کاهش هزینه های احتمالی دفع مورد استفاده قرار می گیرد. جهت رعایت قوانین و مقررات زیست محیطی در چارچوب انطباق طرح های توسعه ای با حساسیت های زیست محیطی، انجام طرح های ارزیابی اثراتزیست محیطی کارخانجات کمپوست الزامی شده است. براین اساس در ارزیابی پیامدهای زیست محیطی کارخانه کمپوست یزد ازروش های چک لیست پرسشنامه ای، ماتریس اثرات متقابل پارامتر زیست محیطی- فعالیت و چک لیست سنجشی استفادهشد. در بازدیدهای میدانی از محل کارخانه کمپوست مشخص گردید که نزدیک ترین مرکز عمده مسکونی به محل کارخانه، شهر یزد است و در جهات دیگر نیز با توجه به بررسی های میدانی و همچنین نقشه کاربری اراضی هیچ گونه عارضه خاص اکولوژیک و اقتصادی-اجتماعی در محدوده 7 کیلومتری طرح شناسایی نشده و زمین محل طرح عمدتا بایر و شنزار می باشد. تنها عاملی که به طور مشخص می تواند شعاع اثر گذار طرح را افزایش دهد جهت بادهای غالب می باشد که با توجه به جهت باد غالب که از سمت جنوب شرقی و غربی می وزد از این نظر نیز خطری متوجه ساکنان این قسمت از شهر یزد نمی شود. در مجموع گزینه انجام طرح با معدل 17/2+ در مقابل گزینه عدم انجام آن با معدل 13/8- دارای برتری کامل بوده و طرح با لحاظ طرح های بهسازی و اقدامات اصلاحی قویا توصیه شده است.براساس بررسی صورت گرفته عمده آثار دراز مدت طرح در مرحله بهره برداری درموارد شیرابه و نفوذ احتمالی آن به آب های زیر زمینی، مخاطرات بهداشتی داخل کارخانه برای شاغلان و محیط بیرونی (عمدتا از حشرات و جانوران موذی)،آلودگی بویایی و آلودگی محصول می باشد.

سازمان های غیردولتی زیست محیطی از مراکزی هستند که می توانند مشارکت های مردمی را در حفاظت از محیط زیست جهت دهی و هدایت کرده، با متمرکز نمودن تلاش های فردی و جمعی، بازدهی ها را افزایش دهند. سازمان های غیردولتی زیست محیطی در دهه اخیر رشد کمی چشمگیر داشته اند، اما رشد کیفی این سازمان ها نتوانسته است چون رشد کمی آن ها منحنی رو به بالایی داشته باشد که علل این امر باید مورد بررسی قرار گیرد. به منظور افزایش میزان مشارکت سازمان های غیردولتی زیست محیطی استان تهران در فرآیند توسعه شهری شناخت عوامل مؤثر بر رشد و گسترش این سازمان ها از طریق یک تحقیق علمی ضروری به نظر می رسد که هدف اجرای این تحقیق را تشکیل می دهد. جامعه آماری در این تحقیق شامل 80 مدیر و 185 عضو سازمان های غیردولتی زیست محیطی استان تهران و مجموعا 265 نفر می باشد. در مجموع با جمع بندی دیدگاه های مدیران و اعضای سازمان ها نتیجه گیری گردید که این سازمان ها در فرآیند توسعه شهری استان تهران اثرگذار هستند. لیکن این اثرگذاری بسیار محدود است و میزان اثر بخشی فعالیت ها به هیچ وجه با اهداف و رسالت واقعی این سازمان ها مطابقت نداشته است.

یکی از دستاوردهای انسان ساخت در چنگ اندازی به منابع طبیعی و رفع عطش سیری ناپذیر مصرف، تولید روزافزون انواع پسماندها در کمیت ها و کیفیت های مختلف است. اهمیت کنترل و حفظ بهداشت محیط زیست انسانی در جوامع شهری از یک سو و ضرورت بالا بردن سطح بهره وری سیستماتیک در کلیه مراحل مدیریت پسماند از سوی دیگر، امروزه موجب گردیده است تا مدیریت کلانشهرهای دنیا استفاده از سیستم های جدید مدیریت اجرایی پسماندهای جامد را به عنوان وظیفه ملی و محلی، در دستور کار خود قرار دهد و در این چهارچوب با توجه به سیاست ها و راهبردهای علمی و عملی در نظر گرفته شده، برنامه ها و راهکارهای موثر را در زمینه سیستم های جمع آوری، حمل و نقل و پردازش تدوین نمایند و سپس با استفاده از نرم افزار WAGS کلیه بودجه مورد نیاز شهرداری منطقه 22در طی 15 سال آتی شامل سرمایه های مورد نیاز برای تامین ماشین آلات، برای تعمیر و نگه داری ماشین آلات، برای تامین هزینه های نیروی انسانی و... محاسبه گردید.نتایج تحقیق نشان می دهد که بیشترین هزینه های جمع آوری زباله به بخش نیروی انسانی تعلق دارد و به طور کلی درصد هزینه ها بدین شرح می باشد: هزینه های نیروی انسانی 67/73 %، سرمایه تامین ماشین آلات 31/16%، هزینه تعمیرات 36/6%، هزینه تامین سوخت 71/2%، و هزینه سایر موارد92/.% همچنین نتایج تحقیق نشان می دهد که کل هزینه های جمع آوری معادل 44140 میلیون ریال می باشد که تا سال 1399 نیاز به 36470 میلیون ریال سرمایه گذاری اضافی است. در حال حاضر هزینه جمع آوری و حمل به محل دفن به ازای یک کیلوگرم زباله75 ریال می باشد. البته شایان ذکر است که این عدد در برگیرنده کلیه هزینه های نیروی انسانی، ماشین آلات جمع آوری، سوخت، تعمیرات می باشدکه در سال 1399 به 81 ریال به ازای یک کیلوگرم خواهد رسید. نهایتا هزینه جمع آوری هر خانوار معادل 85460 ریال در طول سال جمع بندی می شود.

در دهه اخیر طبیعت گردی از نظر مفهومی در مجامع مختلف سیاست گذاری و همچنین در نهادهای مربوطه جایگاه ویژه ای داشته و در جهت تاثیر گذاری در دیدگاه های زیست محیطی و توسعه پایدار و همچنین ایجاد درآمدهای ریالی در تولید ناخالص ملی از رشد قابل توجهی برخورداربوده است. در این میان پارک ملی کویر به دلیل برخورداری از چشم اندازهای طبیعی زیبا وغنای تنوع زیستی از توان بالایی برای جذب طبیعت گرد برخوردار است. هدف اصلی این تحقیق بررسی وضعیت فعلی صنعت طبیعت گردی در منطقه و شناسایی نقاط ضعف و قوت مدیریت طبیعت گردی در شرایط حاضر و همچنین فرصت ها و تهدیدهای آتی در منطقه است، تا با ایجاد تغییراتی در روند مدیریت بتوان وضعیت طبیعت گردی را در منطقه مورد مطالعه بهبود بخشید.روش به کار گرفته شده در این تحقیق ماتریس های ارزیابی عوامل داخلی وخارجی می باشد، در ابتدا پس از انجام بازدیدهای میدانی مکرر اکثر نقاط قوت و ضعف، فرصت ها و تهدیدهای طبیعت گردی در منطقه شناسایی گردید. در مرحله بعد براساس نظر بازدیدکنندگان، محیط بانان و کارشناسان به این عوامل نمره وضریب داده شد. سپس امتیازات وزن دار از طریق ضرب امتیاز وضع موجود هر ردیف از عوامل در وزن برآورد گردید.در پایان جمع امتیازات وزن دار که میانگین آن5/2می باشد در هر ماتریس محاسبه گردیدو نمره نهایی در ماتریس IFE71/2، همچنین در ماتریس EFE 86/2محاسبه گردید ودر نتیجه پارک ملی کویر برای گسترش طبیعت گردی مناسب تشخیص داده شد.
لذا توسعه و مدیریت طبیعت گردی در پارک ملی کویر وتبدیل این منطقه به یکی از قطب های طبیعت گرد ی ایران در راستای مدیریت بهینه زیست محیطی منطقه وافزایش وارتقای آگاهی های عمومی در زمینه محیط زیست در جامعه لازم به نظر می رسد.

جمعیت شهرنشین کره زمین در قرن گذشته رشد سریعی داشته و بیش از 10 برابر شده است. این مسئله توجه بیشتر به بخش پایداری در فضای سبز شهری را می طلبد. همچنین مشارکت شهروندان و تغییر تدریجی فرهنگ آن ها یکی از بهترین روش های توسعه و حفاظت از فضای سبز شهری به شمار می آید. تحقیق حاضر به بررسی نقش برنامه های آموزشی و ترویجی کلینیک های گل وگیاه در پایداری فضای سبز شهری پرداخته است. این تحقیق از نوع کاربردی و به روش توصیفی و علی- ارتباطی انجام یافته است. جمعیت مورد مطالعه شامل 280 نفر از شهروندان منطقه 17 و 18 شهرداری تهران بوده است که در دوره های آموزشی کلینیک های گل وگیاه شرکت داشته اند. اطلاعات به شیوه میدانی و با استفاده از پرسشنامه جمع آوری گردید. نتایج حاصل از ضریب همبستگی اسپیرمن نشان داده است که بین متغیر های: سطح تحصیلات، علاقه به گل و گیاه، آگاهی از فواید گل وگیاه، نوع نگرش نسبت به گل وگیاه، استفاده از کلاس های آموزشی، با متغیر موفقیت در حفظ و نگه داری فضای سبز شهری رابطه مثبت وجود دارد. نتایج رگرسیون چند متغیره نشان داد که متغیرهای: نگرش در مورد نسبت به گل و گیاه، نقش مثبتی در میزان موفقیت در زمینه حفظ و نگه داری فضای سبز شهری دارد و به تنهایی 19% از تغییرات متغیر وابسته میزان موفقیت در زمینه حفظ و نگه داری فضای سبز شهری را باعث شده است.

هدف از این مطالعه ارزیابی مواجهه با جیوه و بررسی پارامترهای مختلفی که در مقادیر بالای جیوه در دندان پزشکان تهران دخالت دارند، می باشد. نمونه های مو از 100 دندان پزشک جمع آوری شد. به علاوه 50 نمونه از یک گروه شاهد برای مقایسه گرفته شد. در این بررسی از یک پرسشنامه برای فراهم کردن اطلاعاتی راجع به پارامترهایی که مواجهه را تحت تاثیر قرار می دهند، نیز استفاده شد.
پارامترهای مورد بررسی شامل: مشخصات شخصی، روش زندگی، آمالگام دندانی، الگوی شغلی، عادات کار، اقدامات احتیاطی و مصرف ماهی بودند. تعیین میزان جیوه توسط دستگاه LECO AMA 254 (USA) طبق ASTM استاندارد شماره D-6722 صورت گرفت. به طور کلی میانگین میزان جیوه در موی دندان پزشکان mg/kg47/0 ±84/2 بود. مقدار مشابه، mg/kg 07/0 ±61/0 برای گروه شاهد بود. این مطالعه نشان داد که استفاده از ماسک اثر معنی داری بر روی میزان جیوه مو (024/0p=) دارد. همچنین مصرف ماهی و تعداد بیماران ویزیت شده در روز، اثر معنی داری بر روی میزان جیوه مو (به ترتیب 025/0p= و 027/0p=) داشت. از طرف دیگر سن اثر معنی داری بر میزان جیوه موی دندان پزشکان داشت (006/0p=). رگرسیون چندگانه بین غلظت جیوه مو و پارامترهای مختلف مورد ارزیابی انجام یافت. تنها نتیجه مثبت بین غلظت جیوه و ماسک برای دندان پزشکان (04/0p=) و بین غلظت جیوه و تعداد وعده های مصرف ماهی برای گروه شاهد (009/0p=) بود.

با توجه به افزایش روز افزون جمعیت و ضرورت توسعه مناطق شهری، چگونگی مقابله با بلایای طبیعی، یکی از نگرانی های مهم جوامع شهری می باشد. رشد شهری در حال تغییر مستمر از شرایط زیست انسان بر زمین است. ابعاد و اندازه شهرهای امروز چه از نظر جمعیت ساکن و چه از حیث وسعت بی سابقه است. تغییرات عمده ای در ابعاد شهرها، نحوه استفاده از زمین و منابع آن و به دنبال آن اثرات نامطلوب محیطی ناشی از این تغییرات آشکار شده است. بررسی میزان آسیب ها و صدمات ناشی از زلزله در شهرها در بسیاری از موارد نشان داده است درصد بالایی از صدمات به طور مستقیم و یا غیرمستقیم به وضعیت نامطلوب برنامه ریزی و شناسایی و کاهش خطرات شهری مربوط می شده است. در واقع می توان گفت علل عمده آسیب ها و تلفات ناشی از زلزله را علاوه بر بی توجهی و سهل انگاری در رعایت استاندارهای ایمنی سازه ها، در فقدان اصول، برنامه ها و طرح های شهرسازی مناسب نیز می بایست جستجو کرد. با شناخت نحوه عمل و رفتار زلزله در مناطق شهری و به کارگیری راهبردهای مناسب در زمینه برنامه های منطقه ای، برنامه ریزی و طراحی شهری، می توان خطر زلزله را در مناطق شهری به کمترین میزان کاهش داد. یکی از جنبه های مؤثر در جهت کاهش آسیب پذیری مناطق شهری در برابر خطر زلزله، برنامه ریزی کاربری زمین شهری به عنوان هسته اصلی برنامه ریزی شهری است، که با وارد کردن موضوع ایمنی در برابر خطر زلزله در آن، می توان انعطاف پذیری مناطق شهری را در برابر خطر زلزله، افزایش داد. مقاله پیش روی درصدد بیان رابطه کاربری زمین شهری با آسیب پذیری شهر از زلزله است و موضوع اصلی آن تاکید بر لزوم این جنبه از برنامه ریزی شهری است. هدف از این نوشتار ضمن مشخص نمودن راهبردهای برنامه ریزی کاربری زمین، ارایه سیاست ها و معیارهای منعطف، ساده، منطقی و قوی جهت بهسازی بافت شهر در مقابل زلزله است.

رشد و توسعه شهرنشینی همراه با پیامدهایی که از تحولات زندگی شهری حاصل می شود، این ضرورت را ایجاب می کند تا در چهارچوب نگاهی جامع به بررسی و ارزیابی فرایندهای فرهنگی شهرنشینی، پرداخته شود. این امر در ایران که شهرنشینی را نه در روندی مستمر و فزاینده در زمان، بلکه در حرکتی تصاعدی و به یکباره پذیرا شده است، و از «توزیع متعادل» منابع، خدمات و تسهیلات در سطوح ملی و منطقه ای برخوردار نیست، بیشتر دچار چالش می شود. بر این اساس ضروری به نظر می رسد تا فرایند ارزیابی رفتارهای شهروندان مورد بررسی قرار گیرد.
از سویی دیگر، از آن جا که فضا و منظر شهری باید در انطباق با نیازها و الگوهای رفتاری شهروندی مورد ارزیابی و طراحی قرار گیرد، می توان دریافت که نمی توان بدون بررسی نحوه و چگونگی رفتارهای شهروندی، انتظار ایجاد فضاهای شهری منعطف و در عین حال پاسخ گو برای شهروندان را داشت. همین رویکرد، ضرورت این تحقیق را تشکیل می دهد که از «روش تحقیق فراتحلیل» و در رویکرد «توصیفی – تحلیلی» با استفاده از «ابزار گردآوری داده»: از طریق «مطالعات کتابخانه ای» و با ارجاع به «مستندات و مدارک» موجود بهره می برد. در این راستا در این مقاله تلاش شده است شیوه های کمی و کیفی موجود در ارزیابی رفتارهای شهروندان در روش تحقیق فراتحلیل جمع آوری شود تا مورد استفاده معماران و شهرسازان و پژوهشگران شهری در ارزیابی فضاهای شهری قرار گیرد لذا نتایج این پژوهش می تواند مورد استفاده پژوهشگران مطالعات فرهنگی، شهرسازان و معماران قرار گیرد تا بر اساس شرایط و اقتضای مکانی طرح، در فرایندهای ارزیابی مطالعات رفتاری شهروندان، مورد کاربست یابد.