فصلنامه علوم اجتماعی
سال دوازدهم شماره 3 (پیاپی 31، پاییز 1384)

در این مقاله، در ابتدا نگاهی کوتاه به سیر تحول ارتباطات میان فرهنگی در جهان قبل از فن آوری های نوین اطلاعاتی - ارتباطی (ICT) می شود و با تاکید بر نقش جبر و اختیار در ارتباطات میان فرهنگی نشان داده می شود که نظام ارتباطات میان فرهنگی تا قرن 13 میلادی به صورت چند قطبی بوده و از قرن چهاردهم، عصر سلطه «یک قطبی» آغاز و با تحولاتی چند، به دوران جهانی شدن یا به تعبیر هربرت مارشال مک لوهان، به دوران زندگی انسان در دهکده جهانی رسیده است. عصری که اگر چه محصول یک فرآیند تاریخی است، اما در آن، اجرای پروژه های ارتباطی علیه فرهنگ های دیگر سهل تر شده است.
مقاله در ادامه، این دیدگاه را مطرح می کند که اگر چه شکل گیری اصطلاح «امپریالیسم فرهنگی»، محصول نظام تک قطبی با مرکزیت امریکا و به وجود آمدن اصطلاح «تهاجم فرهنگی»، حاصل تحولات عصر دهکده جهانی است، اما آن چه «تهاجم فرهنگی» نامیده می شود، تفاوت های عمیقی با «تهاجم نظامی» دارد.
مقاله ضمن تبیین برخی از تفاوت های مذکور، کوشش می کند که نشان دهد وضعیت حاضر، یک دوره در حال گذر است و طی چند دهه آینده، ویژگی های دهکده جهانی تغییر خواهد کرد و عصر جدیدی آغاز خواهد شد که نویسنده به دلیل مشابهت نسبی ویژگی های آن با سازو کار حاکم بر بازارهای سنتی مشرق زمین، طی مقالات متعدد خود آن را «بازار پیام» نامیده است.
آخرین بخش مقاله اختصاص به توصیف برخی ویژگی های ارتباطات میان فرهنگی در بازار پیام، به ویژه تحولات سخت افزاری و نرم افزاری مربوط به زبان دارد و نگاهی به آسیب شناسی ایران در بازار مذکور خواهد نمود.

رشد شتابناک و روزافزون فن آوری های اطلاعات و ارتباطات وضعیتی تناقض نما در جهان امروز به وجود آورده است که در آن جامعه اطلاعاتی در برابر نظارت الکترونی فن آوری های اطلاعات و ارتباطات دچار چالش می شود.
برخی از نظریه پردازان به این تقابل نگاهی خوش بینانه دارند و برخی دیگر با نگاهی انتقادی، در جست وجوی راه حل معضلات چالش هستند. نویسنده در این مقاله پس از تحقیق و بررسی راه حلی برای تناقض نمای نظارت و اطلاعات ارائه می دهد و سپس آینده جامعه تحت نظارت در ایران را بررسی می کند.
در این بررسی، با استفاده از روش دلفی، محقق به یافته هایی برای آینده نگری جامعه تحت نظارت ایران در سال 1400 هجری شمسی دست می یابد.
براساس این پژوهش، نظارت الکترونی در آینده به شکلی دقیق تر و جامع تر، رفتار شهروندان را دیده بانی خواهد کرد.
پیش بینی صاحب نظران و متخصصان جامعه اطلاعاتی، آن است که اگر شیوه های نظارت الکترونی در 20 سال آینده با توجه به فرهنگ و وضع قوانین لازم صورت نگیرند با مقاومت های مردمی روبه رو خواهند شد.
در پایان نیز محقق پس از نتیجه گیری، به محدودیت های تحقیق اشاره کرده، پیشنهادهایی در حوزه تحقیقات و مسائل اجرایی برای آیندگان ارائه داده است.

موضوع این مقاله بررسی جامعه شناختی گرایش های سیاسی نخبگان سیاسی جامعه است. مقاله حاضر برآمده از یک پژوهش علمی به روش پیمایشی است که در بین نخبگان سیاسی جامعه انجام گرفته است. این تحقیق در پی تبیین زمینه های اجتماعی گرایش سیاسی فعالان و نخبگان سیاسی به یکی از دو جناح سیاسی مطرح در کشور است.
چارچوب نظری تحقیق با تلفیق عناصری از نظریه های جامعه شناسی چندگانه شکل گرفته است. گرایش سیاسی به عنوان متغیر وابسته یا متغیرهایی چون جامعه پذیری سیاسی، پایگاه اجتماعی و تجربه سیاسی مورد بررسی و تبیین قرار گرفته است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که گرایش سیاسی افراد مورد بررسی به دو جناح سیاسی، بیش ترین رابطه آماری را با جامعه پذیری سیاسی و کم ترین رابطه را پایگاه اجتماعی آنان دارد. به این معنا که پایگاه اجتماعی مصطلح و مطرح در مباحث قشربندی اجتماعی تبیین کننده نوع گرایش نخبگان سیاسی به جناح محافظه کار یا اصلاح طلب نیست، بلکه نوع جامعه پذیری سیاسی شان، عمدتا تعیین کننده نوع گرایش سیاسی آنان است.
از نتایج عملی تحقیق، این که فعالیت سیاسی دو جناحی امری عرفی شده و عادی محسوب شود و هرگونه احساس نگرانی امنیتی سیاسی برای نظام کلی اجتماعی از قبل این فعالیت بی مورد قلمداد گردد. لکن برای جلوگیری از خروج این پدیده عادی از حالت بهنجار و تبدیل شدن آن به بحران سیاسی و ایجاد شکاف بین حوزه سیاسی و حوزه عمومی باید برنامه ریزی شود.

این مقاله برگرفته از تحقیقی پیمایشی در مورد بررسی تاثیر رسانه ها بر تمایل روستاییان در تغییر سبک زندگی است. برای این منظور هم میزان استفاده از رسانه های مختلف در بین روستاییان مورد بررسی و سنجش قرار گرفت و هم تمایلات آن ها در سبک زندگی (مصرف مادی) که متغیر وابسته تحقیق محسوب می شود. اطلاعات این تحقیق از طریق تکمیل 466 پرسشنامه در 64 روستا در استان های اصفهان، آذربایجان غربی، خوزستان و گلستان جمع آوری شد. تدوین چارچوب نظری تحقیق با استفاده از نظریه کاشت جرج گربنر صورت گرفت. در بخش یافته ها برای سنجش تاثیر استفاده از رسانه ها بر تمایل به تغییر سبک زندگی، از آزمون آماری رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر استفاده شد. یافته های تحقیق نشان می دهد استفاده از تلویزیون، ویدئو و تماشای تلویزیون های خارجی بر نگرش روستاییان به زندگی شهری و تمایل به تغییر سبک زندگی یا تمایلات آن ها در مصرف مادی تاثیرگذار است.

امروزه یکی از مهم ترین مسایلی که اهمیت و نقش روابط عمومی ها در دستگاه ها و سازمان های دولتی و خصوصی را به طور جدی مطرح کرده، پیچیدگی و پویایی روزافزون اجتماعات بشری است. در این راستا گستره و افق توسعه ارتباطات بین سازمانی دستگاه ها و ضرورت های انعکاس و انتقال یافته ها و دستاوردها به عموم مردم و برقرار ماندن پل ارتباطی بین مسئولان و مردم از مهم ترین عواملی است که نقش، اهمیت و ضرورت ارتقای کارآیی و نوآوری روابط عمومی را ضروری ساخته است.
به طور کلی، هدف مقاله عوامل مؤثر برکارآیی روابط عمومی و ترسیم سیمای آن در سازمان ها از دیدگاه مدیران اجرایی و مدیران روابط عمومی می باشد.