فهرست مطالب
فصلنامه علوم اجتماعی
سال بیست و دوم شماره 3 (پیاپی 70، پاییز 1394)
- تاریخ انتشار: 1394/07/26
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحات 1-122نوشته پیش رو که به مناسبت چاپ هفتادمین شماره فصلنامه علوم اجتماعی نگاشته شده است؛ نگاهی دوباره به راه رفته و طرح بخشی از کف داده ها و برخی اندک دست آورده های این مجله است. ازآنجاکه این فصلنامه در این مدت از «بازترین پنجره» با پژوهشگران علوم اجتماعی ایران مراوده داشته و از آنان مقاله خواسته و به نسبت دیگر مجلات علوم اجتماعی دانشگاه های ایران بیشترین درصد مقالات خارج از دانشگاه علامه طباطبائی را پذیرفته و به چاپ رسانده است؛ پس این مجله نه تنها برآیند نیروهای موجود و یا بالفعل دانشکده و دانشگاه ما است، بلکه به دلیل راه داشتن به دیگر منابع تولید علوم اجتماعی در ایران؛ هم در دانشکده ها و هم در خارج از آن، سطح و کم و کیف مطالب، برآیند و نماینده و گرانیگاه دانش اجتماعی رسمی و دانشگاهی ما در حوزه علوم اجتماعی می تواند باشد.
طبیعتا این درهای باز و پذیرش مبتنی بر داوری ها غیرشخصی - ببین چه گفت! نه آنکه، که گفت؟ – واقعیتی است که می تواند ما را در کاستی های کارمان ما را دلداری دهد. اما نباید ما را از ترازهای آرمانی مطلوب، در ساخت و پرداخت یک دانش تحقیقی و نه تقلیدی و تولیدی و نه مصرفی و وارداتی، فعال و نه منفعل، کارآمد برای توسعه و تعالی پایدار فرادادی و فتوتی و نه پرآوازه نمایشگاهی و ویترینی و درخور یک جامعه کهن فرهنگ، در جهان غافل کند. با چنین نظرگاهی، ما با مسئله سمت وسو و محتوایی و کیفی هفتاد شماره مجله، در طی حدود ربع قرن برخورد کرده ایم.
بر آن بوده ایم که کاستی های این فصلنامه علوم اجتماعی را بربشماریم و غالبا خود انتقادی کرده ایم اما به دلیل پیوستگی این برکه با برکه های دانش اجتماعی موجود در ایران و جهان، خودبه خود این نقد و نظر از مرزها و از محتوای فصلنامه به کل علوم اجتماعی ایران نیز ساری و جاری شده است.کلیدواژگان: علوم اجتماعی بومزاد، فصلنامه علوم اجتماعی، علوم اجتماعی ایران -
صفحات 123-166توسعه اجتماعی یکی از ارکان توسعه به معنای عام بوده و دربردارنده وجوه گوناگونی است که کارکرد هر یک از آنان پاسخ به نیازهای جامعه و اعضای آن در جهت دستیابی به کرامت انسانی و کیفیت بهتر زندگی است. این پژوهش به دنبال شناسایی توسعه اجتماعی و بنیان های نظری آن در قوانین برنامه توسعه کشور و نحوه بازتاب و پرداخت بدان است. منطق آن قیاسی است و برای توصیف و مقایسه بعد اجتماعی برنامه های توسعه طراحی شده است. روش آن تحلیل محتوا است که در آن بر جنبه های محتوای آشکار و پنهان مرتبط با توسعه اجتماعی در برنامه های پنج ساله توسعه تاکید می شود. جمعیت موردبررسی این پژوهش، مجموعه اسناد مصوب برنامه های اول تا پنجم توسعه کشور است که تمام شماری شده اند. یافته های این پژوهش دلالت بر این دارند که تاکنون در تدوین برنامه های توسعه، رویکرد رفاه اجتماعی بر سایر رویکردهای نظری غلبه داشته و کمتر به رویکرد قابلیت انسانی با محوریت حقوق مداری و مشارکت محوری توجه شده است. دیگر آن که در تدوین برنامه های پنج گانه از الگوی برنامه ریزی توسعه از بالا استفاده شده استکلیدواژگان: توسعه اجتماعی، برنامه های توسعه، سویه رفاه اجتماعی، سویه قابلیت انسانی
-
صفحات 160-198هرچند ظهور تحرکات قومی در ایران را نمی توان صرفا به نقش آفرینی جنبش چپ فروکاست، اما نقش آفرینی جنبش مزبور در مناطق قومی ایران، واقعیتی قابل توجه در بررسی تحولات قومی ایران می باشد. بلوچستان ازجمله این مناطق قومی است. در جریان پیروزی انقلاب اسلامی، بلوچستان برای اولین بار شاهد ظهور و فعالیت گروه های چپ گرا بود. بانیان اصلی این گروه ها تحصیل کردگان بلوچ بودند. با توجه به نوظهور بودن این گروه ها، بانیان و خواسته های آن ها، ساختارهای اجتماعی - سیاسی دیرپا در بلوچستان، این گروه ها در بلوچستان باکم اقبالی مواجه شده و برنامه هایشان به شکست انجامید. در این مقاله یک ادبیات قومی برای تبیین نظری گرایش گروه های قومی به سمت جنبش چپ در ایران مورد استفاده قرار گرفته و پس از آن، برای درک عوامل شکست جنبش چپ در بلوچستان، ساختارهای اجتماعی – سیاسی بلوچستان به عنوان بستر نامناسب فعالیت گروه های چپ گرا از زمان شکل گیری دولت مدرن پهلوی تا وقوع انقلاب اسلامی مورد بررسی قرارگرفته است. در نتیجه گیری از این تحقیق می توان گفت قدرت نخبگان و جریانات سنتی، قوت روابط مبتنی بر طایفه و قبیله، سطح نازل آموزش، ضعف شهرنشینی، کوچک بودن طبقه روشنفکر و نخبگان مدرن و استراتژی نامتناسب گروه های چپ، باعث ناکامی جنبش چپ در بلوچستان گردید.کلیدواژگان: جنبش چپ، بلوچستان، قومیت، قوم بلوچ، ایران
-
صفحات 200-228در کشور عراق، انفال به عملیات نظامی تخته قاپوکردن و ژنوساید کردها در شمال آن کشور اطلاق می شود که طی آن صدها هزار نفر نیست و نابود و حدود 4000 روستا ویران شد. هدف این مطالعه چگونگی و چرایی این مسئله است. در بعد نظری تحقیق و برای توضیح چرایی، از نظریه دولت توتالیتر و باورهای سنتی حاکم بر جامعه مکانیکی دورکیم استفاده شده است. روش تحقیق اتخاذ شده این مطالعه تاریخی و تکنیک جمع آوری آن اسنادی است. داده ها حاکی از آن است که عملیاتی ویرانگر در کمتر از یک سال در یک منطقه وسیع جغرافیایی و طی هشت مرحله به انجام رسیده است. به نظر می رسد پی ریزی یک جامعه مکانیکی بر پایه ایدئولوژی بعث مبنایی دو شقی بر پایه دوست و دشمن تعریف کرده است که یکی از نتایج آن اجرای عملیات انفال بوده است.کلیدواژگان: انفال، عراق، بعث، کردستان عراق
-
صفحات 229-277مقاله حاضر بر اساس پژوهش میدانی در میان متخصصان علوم اجتماعی زنان انجام شده و به معرفی چالش های پژوهش علوم اجتماعی زنان از منظر آنان پرداخته است. به بیان دیگر بررسی آسیب شناسانه وضعیت موجود، دستمایه مصاحبه با اعضاء اجتماع علمی این عرصه تخصصی قرار گرفته تا درنهایت، موانع تجربه شده امر پژوهش در این حوزه در قالب مقولاتی بدست آید.
اطلاع رسانان در این تحقیق، متخصصان علوم اجتماعی بودند که سابقه پژوهش در حوزه زنان را در کارنامه خود داشته و برحسب تجارب خود، ارزیابی هایی از پژوهش های انجام شده به عنوان بخشی از ساختار علمی این حیطه در جریان مصاحبه های نیمه سازمان یافته ارائه داده اند.
یافته ها نشان می دهد که مهم ترین چالش های پژوهش علوم اجتماعی زنان شامل فقدان استقلال علمی پژوهشی تحقیقات سازمانی، نادیده گرفتن مسائل زنان، به رسمیت شناخته نشدن موضوع زنان در علوم اجتماعی، ضعف علمی کنشگران آکادمیک علوم اجتماعی در حوزه زنان، جوسازی و به حاشیه راندن محققان حوزه علوم اجتماعی زنان، محدودیت انتخاب موضوع، گسیختگی پژوهش ها از مسائل عینی زنان، بلااستفاده ماندن نتایج پژوهش های اجتماعی، محدودیت دسترسی به منابع علمی، اطلاعاتی و به طور کلی عدم تکمیل روند انباشتگی پذیری علم و درنهایت ضعف تحلیل است. هرچند بخشی از این چالش ها مبتلا به حوزه علوم اجتماعی در معنای عام آن است اما بخش دیگر خاص علوم اجتماعی زنان است. درمجموع باید گفت این چالش ها در ارتباط با یکدیگر تعریف شده و حیات پژوهش علوم اجتماعی زنان را مورد تهدید قرار می دهند.کلیدواژگان: پژوهش، پژوهش علوم اجتماعی زنان، چالش ها، آسیب شناسی پژوهش -
صفحات 279-312پرسه زنی که بر اثر پیوند ناموزون عناصر سنتی و مدرن در زندگی روزمره فرد ایرانی پروبلماتیک شده است، اکنون نشانه ای است با دلالت های معنایی گوناگون که در عرصه های گوناگون شهری به انحاء گوناگون خود را نمایان می سازد. پرسه زنی کنشی معطوف به ساختن فضایی فرهنگی و مقاومتی در برابر عناصر فرهنگ مسلط است. تلاش پژوهش حاضر واکاوی ژرف تجربه پرسه زنی در فضاهای همگانی شهر سنندج است. این که پرسه زنان (جوانان) چه درکی از کنش پرسه زنی در این فضاها دارند؟ چگونه تعامل ها، لذت ها، معناها و تجربه های خود را در این فضاها شکل می دهند؟ چگونه با استفاده از این فضاها به خرده فرهنگ خاص خود شکل می دهند؟ چگونه در برابر فرامین فرهنگ رسمی مقاومت می ورزند؟ در بخش نظری منظومه ای از آرای زیمل، بنیامین و دوسرتو در باب پرسه زنی و فضاهای همگانی شهری ارائه شده است. در روش شناسی نیز با کاربست مردم نگاری شهری از فن مصاحبه عمیق و مشاهده مشارکتی استفاده شده است. نمونه مورد مطالعه بر اساس شیوه نمونه گیری هدفمند و نظری انتخاب شده است. نتایج نشان می دهد که تجربه پرسه زنی نزد پرسه زنان معانی گوناگونی دارد که در پنج مقوله بنیانی قابل دسته بندی اند:1- مستعمره شدن زندگی روزمره در فضاهای همگانی شهری 2- آفرینش و باز شکل دهی فضاهای نمادین به میانجی کنش پرسه زنی 3- تمایز پذیری/تمایز زدایی زندگی روزمره به واسطه پرسه زنی 4- کارناوالی شدن زندگی روزمره 5- پرسه زنی در مقام خرده فرهنگ شهری. پژوهش حاضر به این نتیجه ختم می شود که پرسه زنی پراکسیسی اجتماعی است که از طریق آن گفتمان رسمی مسلط بر عرصه های شهری که سعی در تثبیت و شکل دهی این عرصه ها دارد، به چالش کشیده می شود و پرسه زنان به میانجی تسخیر نمادین این عرصه ها و خلق نظام معنایی خاص خود سعی در بازشکل دهی این عرصه های شهری دارند. به بیان دیگر عرصه های شهری صحنه معارضه جویی دو نیروی متفاوت است که یکی سعی در تثبیت گفتمان مسلط و دیگری سعی در بازتولید فضاهای گفتمانی و ارائه خوانش های متفاوت در این عرصه ها را دارد.کلیدواژگان: پرسه زنی، فضاهای شهری، فضاهای همگانی، مقاومت، بازشکل دهی
-
صفحات 313-368این مقاله مطالعه ای در روابط برون گروهی ارامنه در جامعه ایران است. سوال اصلی این است که نقش حافظه جمعی در منظومه هویتی ارامنه چیست و چه تاثیری در روابط برون گروهی آن ها گذاشته است؟ در این پژوهش برای تبیین مسئله از ادبیات موجود در زمینه مطالعات حافظه و تئوری ملی گرایی جدید در تلاقی با یکدیگر بهره برده شده است. استدلال اصلی این است که قدرت حافظه جمعی ارامنه که از زندگی دیاسپورایی آن ها ناشی می شود، هویت یابی آن ها را به صورت ملی گرایانه تحت تاثیر قرار داده که این امر در روابط ارامنه ایران با برون گروه تنش ایجاد کرده و آن ها را به سمت یک زندگی اجتماعی درون گرا و بسته رهنمون ساخته است. در این پژوهش برای گردآوری و تجزیه وتحلیل داده ها از روش های انسان شناختی و ژرفانگر استفاده شده است.کلیدواژگان: ارامنه ایران، ارمنی بودگی، دیاسپورا، حافظه جمعی، سیاست حافظه، روایت سازی، روابط برون گروهی
-
Pages 1-122This article is written on the occasion of publishing a 70th volume of the Social Science journal to review a lot of lost and a few achievements. While this journal has been opened on articles and in comparison to its peers, it has accepted and published the most articles from social researchers rather than just from colleagues of the Allameh Tabatabai university, moreover its relations with sources of science production in the faculty and its beyond, the qualitative and quantitative levels of articles are consequent and representative of formal academic social science in Iran. This should encourage us for research productive science rather than imitative, consumable, imported one, an active science which is fruitful for sustainable development rather than decorative and inappropriate for ancient society. From this viewpoint, the article explores content of these 70 volumes. Moreover, regarding the consistency of mentioned content with social science areas, criticizing the journal reveals the critics of social science of Iran.Keywords: Journal of Social Science
-
Pages 123-166Social development is one of the basics of development in general. It consists of different aspects that the function of each is to answer the needs of society and its members in order to achieve human transcendence and better quality of life. This research wants to identify social development and its theoretical basis in laws of development program, and the way it is reflected and proceeded. The logic of this research is deduction and it is planned to describe and compare social aspect of development programs. Its method is content analysis, which emphasis on manifest and latent aspects related to social development in each development program. The statistical population is ratified documentaries of the first to fifth development programs which are completely enumerated. Research findings show that the social welfare approach has superiority over other theoretical approaches, and there was less attention to human capability based on rights and participation. Furthermore, in preparation of development programs, the basic pattern is top-down development planning.Keywords: social development, development programs, social welfare aspect, human capability aspect
-
Pages 160-198Although, the emergence of ethnic movements in Iran cannot be reduced merely to the role of the left movement, the left movement's role in Iran's ethnic areas is a significant reality for studying ethnic flows in Iran. Baluchestan is the one of these ethnic areas. During the Islamic Revolution, Baluchestan for the first time saw the emergence of left-wing groups and activities. The main founders of these groups were educated Baluches. According to the novelty of these groups, their founders and their demands, the lasting socio - political structures of Baluchestan, these groups in Baluchestan faced little attention and as a result their programs failed. In this article, an ethnic literature has been referred for theoretical explanation of the tendency of the ethnic groups to the left movement in Iran. After that, for understanding the factors of failure of the left movement in Baluchestan, the socio - political structures of Baluchestan as inappropriate context for the leftist groups activities since the formation of the Pahlavi modern state to the Islamic Revolution has been studied. The results of this study show that the power of the traditional elites and trends, strong relationships based on tribe and clan, low level of education, Urbanization weakness, small class of modern elites and the disproportionately strategy of the leftist groups, were the factors of the failure of the left movement in Baluchestan.Keywords: Left Movement, Baluchestan, ethnicity, Baluch people, Iran
-
Pages 200-228In Iraq, Anfal is a name of military campaign against Iraqi Kurds during 1988 and 1989. In this campaign more than one hundred thousand of civil people were killed and injured and 4000 villages were destroyed. This study explains causes, state and dimensions of this military action. In theoretical framework theories of Totalitarian and Durkheim mechanical society were referred. Method of study was documentary. Data shows in the Anfal campaign near 182000 people were killed and infrastructures of region destroyed. It can be described as genocide of Kurdish people in Iraq by Bath forces. It was because the traditional government and new technology were dangerous for people that define as "others".Keywords: Anfal, Bath, Iraq. Iraqi Kurds
-
Pages 229-277Doing field research among social scholars, this study explores the challenges of women studies researches from their viewpoints. In other words referring field experiences of professional expert, the challenges of doing research in the specific realm of social studies of women have been drawn. Regarding this, related scholars whom are known as the expert of women's studies, evaluate the state of researches as the part of scientific structure. Results show that dependency of organizational researches, negligence of women issues, formal rejection of women subjects in social science, scientific weakness of academic actors, marginalizing mentioned expert by demagoguery, limitation of topic selection, disconnection of researches from objective problems of women, useless of research findings, restriction of accessibility to scientific resources, process failure of integration of science and ultimately weakness of analysis are the main challenges. Although some of these are common in the sphere of social science, the others are exclusively for social studies of women. As a conclusion, it should be said that these challenges are interconnected and threaten the life of this scientific discipline.Keywords: research, social research of women, challenges, women's studies
-
Pages 279-312Flanerie is one of the most important social Phenomena in the everyday life of individuals in Iran. This Phenomenon implies on many different meanings and themes in urban public life. Flanerie is an action oriented to shaping a cultural space and is a sign of resistance against dominant discourse and formal culture. This research attempts to interpret flanerie experience in Sanandaj public spaces. The main questions are: how do flaneurs understand and interpret their experiences? How do they make their interactions and meanings in these spaces? How do they construct their own subcultures and resist against the rituals of dominant culture? The theoretical approach consists of a constellation, using the views of Simmel, Benjamin and DeCerto about flanerie and modernity. The research method is urban ethnography, using fruitful techniques such as deep interview and participant observation. Also sampling is purposive-theoretical. The findings show that respondents interpretations of flanerie experience can be classified in to five main categories: 1- the colonization of everyday life in urban public spaces; 2- the creation and reshaping of symbolic spaces through flanerie; 3-the differentiation/ dedifferentiation of everyday life through flanerie; 4- the carnivalization of everyday life; and 5- flanerie as an urban subculture. The main finding is that flanerie is a social practice oriented to resist the dominant and formal cultural discourse.Keywords: flanerie, urban public spaces, colonization of everyday life, urban subculture, dominant discourse
-
Pages 313-368The present article is a study of out-group relations of the Armenians in Iranian society. The main question is that what the role of collective memory is in the Armenians identity system and what effects it has on their out-group relations. In this study, the existing literature in the field of memory studies and the new theory of nationalism are referred together to explain the problem. The main argument is that the power of collective memory of Armenians which comes from their diasporic life, has affected their nationalist identification. This has brought about a tension in relations among the Armenians in Iran and out-group and led them to an introverted and isolated/ closed social life. In this study, in-depth research and anthropological methods are used to collect and analyze the data.Keywords: Armenians(In Iran), Armenianness, Diaspora, Collective (Historical), memory, memory politics, Narration making, Outgroup relationship
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.