نشریه قرآنی کوثر
پیاپی 61 (بهار 1397)

پیوند معاش ومعاد در قرآن دلالت برتربیت اعتقادی قرآن دارد. آنچه معاش (امور اقتصادی) را در راستای معاد قرار می دهد تفقه،تفکروتعقل مومنانه است در این مقاله نقش آموزه های ملهم از قرآن برای تلاش های سازنده اقتصادی (تولید، توزیع و مصرف بهینه و هدفمند با رویکرد به معاد محوری مورد بررسی وتجزیه وتحلیل قرار گرفته است. در این مقاله سعی شده است با بررسی آیاتی از قرآن کریم در حوزه اقتصاد با رویکرد به معاد محوری به سالم سازی فضای کسب و کار و فعالیت های اقتصادی توجه شود. انسان برای درک حقایق و اوامر و نواهی الهی و تربیت یابی وهدایت نیازمند تفقه ، تفکر و تعقل است. قرآن کریم همواره بر اهمیت عقل ، تفکر ، تدبر و تفقه تاکید فراوان داشته است. بکارگیری این امور در مسائل اقتصادی با رویکرد به معاد زمینه ساز ترقی و رشد جوامع اسلامی وشکل گیری تمدن اسلامی می باشد. مجموعه آیات اقتصادی قرآن حاکی از آن است که پایه و اساس جامعه ی اسلامی باید مبتنی بر تفقه ، تفکر ، تعقل و علم باشد از این رو بکارگیری روش های علمی و عقلایی برای بهره مندی از قابلیت ها و استعداد ها و امکانات به ودیعه گذاشته شده در وجود انسان و طبیعت با تکیه بر تربیت اعتقادی و معاد محوری و علم و دانش تجربی و تدبیر هوشمندانه در امور مختلف از جمله امور اقتصادی ضرورتی اجتناب ناپذیر است.

انسجام سوره های قرآن در سه حوزه ، علوم قرآنی، اعجاز قرآنی و تفسیر قرآنی خود را نمایش داده است. قرآن‏پژوهان در چند دهه اخیر از زاویه دیگری به تفسیر قرآن نگریسته‏اند و معتقدند که این روش نو کمک شایان توجهی به درک مفاهیم قرآن کریم می‏کند. این روش که به تفسیر ساختاری قرآن شهرت یافته سبک جدیدی در تفسیر قرآن است، هر سوره به منزله یک کلیت واحدتلقی شده و چگونگی رابطه آیات با غرض اصلی سوره مطالعه می گردد. این روش بر نگرش جامع‏گرایانه به معانی سوره های قرآن استوار است. در سالهای اخیر، نگرش ساختارمند و جامع گرایانه به سوره های قرآن در بین مفسران و محققان قرآنی در ایران جای خود را باز کرده ، به گونه ای که در مجلات علمی قرآنی طی بیست سال گذشته بیش از 29پژوهش منتشر گردیده است.
هدف مقاله حاضربررسی ساختاروهدفمندی سوره سباءازنگاه علامه طباطبایی درتفسیر المیزان بوده،براین اساس رویکردهای سه گانه نظری وهم چنین سه بخش سابقه تحقیق بررسی شده اند. نتایج تحقیق نشان داده که هدف وغرض اصلی سوره سباءدرتفسیر المیزان موضوع اصول سه گانه دین (به ترتیب معاد، توحید و نبوت) است. سوره سباء درچهاربخش به تبیین مبانی اصول دین اسلام پرداخته است. هدف اصلی سوره سباءدرتمامی بخش های چهارگانه آن به مثابه بخش های مختلف مرتبط با یکدیگر تبیین شده که نمایگر تفسیرساختارمندعلامه طباطبایی درسوره سباءبوده است. سوره سباءیکی ازسوره های قرآن بامحوریت تببین وبررسی ابعاد گوناگون اصول سه گانه دین اسلام بوده و این نتیجه معرف اهمیت سوره سباء می باشد.

تربیت اعتقادی قرآن، براساس ولایت ،هدایت و پرورش معنوی امام معصوم (ع) صورت می گیرد. اعتقاد بنیان اصلی زندگی است. مهمترین چیزی که به اعتقاد درست شکل میدهد، معرفت است. راه معرفت خدا و اوصاف او، شناخت اولیای خدا و امامان معصوم است. با تحصیل معرفت ،می توان به این نتیجه رسید که؛ امام زمان (ع) واسطه فیض الهی، طریق معرفت به آفریدگار مظهر رسول خدا (ص) ،خاتم الاوصیاء و تداوم بخش امامت ائمه هدی (ع) می باشند. ایمان به سر امامت بقیه الله الاعظم (ع) وشناخت به حق نه به (وهم) شرط وصول به تمام حقایق عالم است. این پژوهش در صدد اثبات ضرورت معرفت به امام زمان در پرتو توحید ، عدل ، معاد و نبوت است که همه این حقایق ،ریشه و اصلش وجود امام و معرفت اهل بیت (علیهم السلام) می باشد. پس معرفت امام ، تمام حقیقت عالم است.

نهج البلاغه، دایره المعارفی است که پس از قرآن و سنت نبوی، یکی از منابع شناخت اسلام و ارزش های دینی است. نهج البلاغه در مقام خداشناسی، معادشناسی، سیاست، سبک زندگی، رابطه ی امام با امت و امت با امام و تعلیم و تربیت…، همدوش قرآن، و دستور العمل جامع برای رسیدن به سعادت این جهانی و رستگاری آن جهانی است، با این تفاوت که قرآن، وحی الهی بر قلب پیامبر اکرم (ص) است و نهج البلاغه انشای باب مدینه علم پیامبر و پیشوای پرهیزگاران امام علی (ع) است. اهداف این پژوهش، تبیین اشارات قرآنی نهج البلاغه در خطبه های 176 تا 241، و شناخت نهج البلاغه در آیینه تاریخ و جایگاه امام علی (ع) در تفسیر قرآن است. بر اساس برخی از آیات قرآن و حدیث ثقلین، امام علی (ع) و سایر امامان معصوم (ع) مفسران راستین قرآن کریم به شمار می روند، و نهج البلاغه، یکی از منابع تفسیر و تاویل قرآن کریم است. در نهج البلاغه، گاهی به صورت صریح یعنی به آیه ای از آیات قرآن استناد شده است؛ و گاهی محتوای آیات بدون ذکر عین الفاظ قرآن در کلام پیشوای اول شیعیان آمده است. در بخش اول، به برخی از اشارات غیر مستقیم، و در بخش دوم، به برخی از اشارات مستقیم اشاره می گردد. روش این تحقیق، توصیفی تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای است.

دعا ، یعنی راز و نیاز با معبود و طلب حاجت از وی و عاملی برای استحکام با ارتباط با ماوراء طبیعت و خالق جهان هستی است. دعا، وسیله ارتباط بندگان با خداست و یک برنامه ی عمومی و گسترده برای همه کسانی که می خواهند با خدا راز و نیاز کنند. روح هر عبادتی ،وسیله قرب به خدا و رازو نیاز با اوست. لذا ، می تواند در لحظه های بحرانی زندگی یک فرد اورا نجات دهد و امیدواری را در او زنده کند. از نظر قرآن مجید، دعا ندای فطرت بیدار انسان خداجوست که از عمق جانش برمی خیزد و همانند عاشقی شیدا، معشوق ناپیدایش را می خواند و به درگاهش دست نیاز می برد. دعا یکی از شروط و ایجاد استعداد و قابلیت است برای گرفتن انوار عالم ملکوت ، و هیچ کس سوالی نکرد و دعایی ننمود مگر اینکه چیزی عاید اوشد. در این نوشتار فلسفه دعا و نیایش و تاثیر آن بر زندگی انسان ها و شرایط استجابت آن وعدم آن و… با توجه به آیات و روایات و آموزه های دینی بررسی شده است.