فهرست مطالب
فصلنامه فضای جغرافیایی
پیاپی 32 (زمستان 1389)
- تاریخ انتشار: 1389/10/04
- تعداد عناوین: 8
-
-
صفحه 1ارزیابی نقش خیلی مهمی در فرایند برنامه ریزی و میزان موفقیت طرح ها با هدف تامین رفاه اجتماعی و توسعه پایدار دارد. تکنیک ها و معیارهای مختلفی برای ارزیابی وجود دارد. در این مطالعه سعی می شود تکنیک های ارزیابی کاربری اراضی شهری به صورت خلاصه معرفی و کاربری های آموزشی شهر شاهرود با استفاده از GIS مورد ارزیابی قرار گیرد. الگوهای مکان یابی و توزیع فضایی مکان های آموزشی محور اصلی این مطالعه است. یافته های تحقیق حاضر نشان می دهد که فضاهای آموزشی شاهرود برای هر سه مقطع از نظر ارزیابی کمی دارای وضعیت مناسب می باشد، به گونه ای که با توجه به سرانه پیشنهادی ایران برای فضاهای آموزشی 13/74 درصد ابتدایی ها، 92/76 درصد راهنمایی ها، 7/64 درصد دبیرستان ها سرانه ای برابر یا بیشتر از سطح سرانه استاندارد پیشنهادی ایران داشته اند و همچنین درصدهای یاد شده نسبت به سرانه های طرح تفصیلی شهر شاهرود حتی میزان بیشتری را نشان می دهد. در ارزیابی کمی با معیار پراکنش فضاهای آموزشی نسبت به تعداد خانوارها در سطح محلات و ناحیه، عدم توزیع مناسب و تجمع فضاهای آموزشی در مرکز شهر دیده می شود. از 29 محله شاهرود، 24 محله تعداد کمتر از میزان استاندارد مدرسه ابتدایی دارند و تعداد محلاتی که استاندارد موجود برای مدارس راهنمایی در آن وجود ندارد، 12 محله از 18 محله می باشد. برای دبیرستان ها نیز از 7 ناحیه موجود 5 ناحیه دارای فضاهای آموزشی کمتر از استاندارد می باشد. در ارزیابی کیفی براساس ماتریس سازگاری و مطلوبیت، مدارس ابتدایی دارای وضعیت نامطلوبی می باشند به صورتی که 53/61 مدارس ابتدایی در وضعیت نسبتا ناسازگار هستند، مدارس راهنمایی دارای وضعیت بی تفاوت (77/52 درصد بی تفاوت) و دبیرستان ها دارای وضعیت مناسب هستند (با قرار داشتن 61/51 درصد از مکان های آموزشی در وضعیت نسبتا سازگار). از نظر مطلوبیت قرارگیری مکان های آموزشی بر روی شیب ها وضعیت مناسب را نشان می دهد و فقط به ترتیب 56/2 درصد ابتدایی ها، 77/2 درصد راهنمایی ها، 22/3 درصد دبیرستان ها بر روی شیب نسبتا نامطلوب قرار دارند و از نظر شعاع دسترسی مدارس ابتدایی دارای وضعیت نامناسب، مدارس راهنمایی و دبیرستان ها داری وضعیت مناسب هستند. نتایج کلی نشان می دهد که لازم است فضاهای آموزشی به منظور تامین دسترسی و فرصت های مناسب مجددا ساماندهی شوند.
-
صفحه 29تحقیق حاضر با هدف مطالعه نوسانات یخبندان و کاربرد نتایج آن در بازدهی محصولات آجیلی شهرستان اهر و با فرض اینکه میوه های آجیلی شهرستان اهر تحت تاثیر یخبندان خسارات سنگینی را متحمل می شوند، آغاز شد. پس از استخراج شاخص های یخبندان، داده ها با تقویم ژولیوسی روز شمار و در چهار آستانه دمایی طبقه بندی شد. بعد از اثبات نرمال بودن داده ها، و با توجه به پارامتریک بودن داده ها، با روش پیرسون، همبستگی عملکرد انواع محصولات آجیلی اهر با یخبندان های بهاره و پاییزه در چهار آستانه دمایی A، B، C و D و با توجه به معناداری این آزمون (05/0P-value <) اثبات و نتایج زیر برای انواع محصولات حاصل شد. در میزان عملکرد محصول انگور اهر آخرین یخبندان بهاره در آستانه B با بالاترین میزان همبستگی نسبت به سایر شاخص ها نقشی تعیین کننده دارد. هر اندازه آخرین یخبندان بهاره در این آستانه زودتر اتفاق بیافتد، عملکرد محصول انگور کمتر خواهد شد. تاثیر یخبندان های بهاره در میزان عملکرد گردو بیشتر از یخبندان های پاییزه بوده است. با در نظر گرفتن همبستگی معنادار و معکوس عملکرد انواع محصولات با تعداد روزهای یخبندان، نتیجه می شود که پدیده یخبندان در اهر یکی از پدیده های اقلیمی موثر بر نوسانات تولیدات آجیلی است. با افزایش تعداد روزهای یخبندان عملکرد کلیه محصولات آجیلی اهر کاهش می یابد. از لحاظ کاهش عملکرد انواع توت درختی در رده اول و گردو، انگور، بادام در رده های بعدی قرار می گیرند. کار تحقیق با محاسبه حدود اطمینان در سطح 95٪ در تمامی آستانه ها و برای همه محصولات آجیلی شهرستان اهر با لحاظ نمودن متغیر کنترل محاسبه و نتایج مناسبی حاصل و بر این اساس پیشنهاداتی ارائه شد. در شهرستان اهر میزان تولید تنها با نوسانات روز شمارهای یخبندان و طول دوره های رشد و یخبندان محدود نمی شود و باید به نقش سایر عوامل مؤثر یا محدود کننده در تولید نیز توجه نمود.
-
صفحه 53شهر فیض آباد با اقلیمی گرم و خشک در نواحی جنوبی استان خراسان رضوی واقع شده که به عنوان الگویی از شهر های منطقه گرم و خشک جهت مطالعات معماری همساز با اقلیم انتخاب شده است. در این تحقیق شرایط اقلیم آسایشی به صورت روزانه توسط توسط شاخص دما فیزیولوژیک ارزیابی شده است. نتایج این شاخص نشان داد که دوره آسایش اقلیمی این شهرکوتاه و محدود به دوره ای 39 روزه است که عمدتا درطی فروردین و مهرماه به وقوع می پیوندد. تضاد شرایط حرارتی در طی سال کاملا آشکار می باشد، به گونه ای که 135 روز از سال در شرایط حساسیت گرمایی گرم و داغ و 74 روز از سال در شرایط سرد و بسیار سرد قرار دارد. هدف از این تحقیق استفاده حداکثری از پتانسیل های محیطی در جهت صرفه جویی مصرف انرژی و بالا بردن کیفیت آسایشی در محیط های مسکونی و سالم سازی محیط زیست می باشد. در همین راستا و با در نظر گرفتن زاویه تابش، جهت تابش خورشیدی، جهت وزش بادهای مفید و مضر و توجه به اهمیت سایه ها در تابستان به ارائه دستور العمل هایی متناسب با شرایط اقلیمی برای این شهر پرداخته شده است. طبق نتایج حاصل مناسب ترین جهت استقرار ساختمان ها در این شهر محدوده ای از 30 درجه جنوب غرب تا 70 درجه جنوب شرق به عنوان جهات قابل قبول می باشد که از آن میان مناسب ترین جهت محدوده جنوب تا زاویه 30 درجه جنوب شرق می باشد. در خصوص جهت یابی صحیح معابر و خیابان ها، جهت شمالی– جنوبی اولویت نخست وجهت شمال غربی– جنوب شرقی اولویت بعدی را داراست که در یک چنین شرایطی حداکثر تطابق را با شرایط اقلیمی دارا خواهد بود.
-
صفحه 75
اکوتوریسم پدیده ای مدرن است که انگیزه اصلی آن گردشگری، مشاهده و لذت از طبیعت و پدیده ها و چشم اندازهای طبیعی و فرهنگی بوده و از آن می توان به عنوان یکی از منابع جدید درآمد در راستای توسعه پایدار نام برد. هدف اصلی از انجام این تحقیق بررسی و ارزیابی پدیده های طبیعی با قابلیت جذب گردشگر به منظور شناخت زمینه ها و فرصت های اکوتوریسم در منطقه می باشد. استان یزد با مساحتی حدود 131551 کیلومترمربع (سومین استان کشور از لحاظ مساحت) و جمعیت حدود 990000 نفر در محدوده فلات مرکزی ایران قرار گرفته است. متوسط بارندگی 107 میلی متر در سال، میانگین سالیانه دما 18 درجه سانتی گراد و میزان رطوبت نسبی بین 30 تا 35 درجه می باشد. استان یزد به عنوان یکی از مناطق با اقلیم خشک دارای جاذبه های طبیعی، تاریخی و فرهنگی با پتانسیل جذب گردشگر می باشد. شهرستان تفت با دارا بودن شرائط اقلیمی متفاوت نسبت به سایر مناطق استان (متوسط بارندگی 250 میلی متر) و ارتفاعات و یخچال های طبیعی و... به عنوان قطب گردشگری استان در نظر گرفته شده است. با توجه به ارزیابی توان اکولوژیکی، توان اکوتوریسم در منطقه طزرجان با استفاده از نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و مدل اکولوژیکی توریسم (مخدوم) صورت گرفت، در محدوده مورد نظر پهنه های با توان تفرج متمرکز با درجه مرغوبیت 1 دارای مساحت بسیار محدود بوده (3918 متر مربع) که ناشی از محدودیت خاک، آب، پوشش گیاهی و اقلیم آن منطقه می باشد. در منطقه سایت های 1 و 2 دارای توان تفرج گسترده با درجه مرغوبیت 2 می باشد و سایت های پیشنهادی 3 و 4 از درجه مرغوبیت 1 جهت تفرج متمرکز برخوردار می باشد.
-
صفحه 95وضعیت امکانات و خدمات اجتماعی سکونتگاه های روستایی شهرستان اهر با وجود پیشینه تاریخی و تراکم آبادی، نشان دهنده نابرابری و اختلاف بین آنها بوده و در طول سال های گذشته استمرار داشته و سبب تخلیه و مهاجرت های روستایی شده است. در این تحقیق به شناخت میزان اختلاف بین 341 سکونتگاه روستایی شهرستان اهر در قالب تقسیمات سیاسی دهستان، در بخش های زیربنایی، اقتصادی، بهداشتی-درمانی و اجتماعی به روش تاکسونومی عددی بر اساس آمار سال 1385 اقدام گردیده است. نتایج به دست آمده اختلاف و ناهمگنی بین سکونتگاه های روستایی را در بخش های زیربنایی، اقتصادی و اجتماعی مشخص ساخته و دهستان قشلاق به عنوان دهستان ناهمگن در بخش های فوق از بقیه دهستان ها و مراحل درجه بندی توسعه یافتگی جدا گردیده است. طبق نتایج حاصله بین متغیرهای تعداد جمعیت و آبادی، فاصله از مرکز شهرستان و تهیه طرح مطالعاتی (هادی روستایی) با میزان برخورداری و توسعه یافتگی روستایی شهرستان رابطه خاصی وجود ندارد.
-
صفحه 117دشت های سیلابی رودخانه ها اراضی حاصل خیزی هستند که مورد توجه انسان قرار گرفته و انسان ها همواره خواستار توسعه این مناطق می باشند. از این رو حفاظت و مدیریت دشت های سیلابی امری ضروری است. در این تحقیق جهت مدیریت 5/4 کیلومتر از دشت سیلابی رودخانه قزل اوزن اقدام به پهنه بندی خطر سیل با استفاده از امکانات مدل HEC-RAS، نرم افزار ArcView و الحاقیه آن با نام HEC-GeoRAS گردید. به این منظور نقشه های رقومی 1:1000 پلان رودخانه تهیه گردید و منطقه به 118 مقطع عرضی تقسیم گردید. از سوی دیگر اطلاعات هیدرولوژیکی جمع آوری و ضریب مانینگ به روش کاون تعیین گردید. در نهایت نقشه های سطح و عمق سیل در 7 دوره بازگشت، 2، 5، 10، 25، 50، 100 و 200 ساله تهیه گردید. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان داد که از کل مساحت تحت تاثیر سیل 200 ساله، 14/86 درصد آن مستعد سیل گیری توسط سیل های زیر 25 سال می باشد. همچنین نقشه های عمق سیل گیری به دست آمده دشت سیلابی مشخص نمود که از کل عمق متوسط سیل گیری در دوره بازگشت 200 سال، 29/57 درصد آن متعلق به دوره های بازگشت زیر 25 سال می باشد.
-
صفحه 135شناخت پهنه های اقلیمی استان فارس به دلیل گستردگی آن جهت برنامه ریزی در ابعاد مختلف (محلی، منطقه ای، ملی) از اهمیت خاصی برخوردار است. بر این اساس این پژوهش به شناخت نواحی اقلیمی استان فارس پرداخته است. برای رسیدن به این هدف، از بیست و پنج متغیر اقلیمی در ارتباط با رطوبت، دما، بارش و تابش در هجده ایستگاه هواشناسی سینوپتیک استفاده شده و با کاربرد روش تحلیل عاملی بر مبنای مدل مولفه های اصلی برای شناخت مولفه های سازنده نواحی و از تحلیل خوشه ایبه روش ادغام وارد به تفکیک پهنه های اقلیمی پرداخته شده است. بررسی عناصر اقلیمی بر اساس تحلیل مولفه های اصلی نشان داد که اقلیم استان فارس ساخته سه مولفه است، این مولفه ها به ترتیب اهمیت عبارتند از: مولفه ی حرارتی، مولفه ی بارشی و مولفه ی بارش تابستانه. با انجام تحلیل خوشه ایبر روی نمرات عاملی، چهار ناحیه اقلیمی به عنوان ناحیه ی سرد و خشک شمالی، ناحیه ی معتدل و مرطوب مرکزی، ناحیه ی گرم و نیمه مرطوب غربی و ناحیه ی گرم و خشک جنوبی در استان فارس مشخص شد.
-
صفحه 151تمرکز گرایی فضایی عبارت است از توزیع جغرافیایی درآمد های دولتی، صنایع، تجارت و جمعیت در یک یا چند مکان که نتیجه آن نابرابری های ناحیه ای در همه شرایط زندگی خواهد بود. سنندج از جمله شهر هایی است که از این قاعده مستثنی نبوده و طی دهه های گذشته تحت تاثیر عوامل مختلف اقتصادی، سیاسی، حقوقی و غیره با تحولات فضایی زیادی روبه رو بوده است. هدف این مقاله بررسی اثرات سیاست تمرکز زیرساخت های اداری- سیاسی، اقتصادی و خدماتی در شهر سنندج بر روند تحولات گسترش فیزیکی و ساختار فضایی شهر در طی دهه های اخیر می باشد. با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی و به کمک روش های آماری و مدل های کاربردی همچون مدل آنتروپی شانون و شاخص ویلیامسون، چگونگی و میزان تمرکز فضایی جمعیت و فعالیت ها در شهر سنندج و اثرات فضایی آن مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که تمرکز نسبتا بالای زیرساخت های اداری، سیاسی، اقتصادی و خدماتی در شهر سنندج و نواحی پیرامونی آن منجر به تمرکز جمعیت و به دنبال آن بروز اثرات سوء فضایی از قبیل رشد فیزیکی ناموزون و بی قواره شهر و تشدید پدیده اسکان غیررسمی در برخی از نقاط شهر سنندج بویژه در قسمت های شمالی شهر گردیده است. علاوه بر این تجزیه و تحلیل توزیع فضایی کاربری های زمین شهری در سنندج بیانگر توزیع نابرابر تعدادی از فعالیت ها و خدمات شهری در بین نواحی مختلف شهر است.
-
Page 1Evaluation plays an important role in the planning process and in the degree of success of any program aimed towards social welfare and sustainable development. There are different techniques and criteria for evaluation. Attempts are made in this study to summarize related techniques in land use planning and evaluated educational land usepatterns in the city of Shahroud using GIS. Locational paterns and spatial distribution of educational places in the city are main focuses of the study. Results of this research show suitable condition on basis of quantitative evaluation for three sections (primary, guidance and high schools). As there are more than per capita that use for training spaces (74.13, 76.92, 64.7 for primary, guidance and high schools, respectively), these values are greater than the per capita that are in Shahroud comprehensive plan. In quality evaluation basis on distribution of training space ratio to household in sector and area weidentified unsuitable distribution as most of training spaces have been gathered in city center. 24 out of 29 sectors and 12 out of 18 sectors do not have the standards of training spaces for primary and guidance schools respectively. 5 out of 7 areas have lower standard values for high school training spaces. In quality evaluation basis on compatibility and desirability the matrixes are unfavorable (61.53 % in discordant conditional) indifferent (52.77 %) and proper (51.61% in rather compatible) for primary, guidance and high schools. On the basis of favorable training spaces they have suitable conditions but only 2.56%, 2.77% and 3.22% of them have an unfavorable space for primary, guidance and high schools training spaces. And on the basisof access radius, primary schools have unsuitable, and guidance and high school suitable condition. The findings indicate that there is a need for rearrangement of educational land uses to provide equalopportunity and access for all.
-
Page 29The purpose of this research was studying the variation of frost phenomenon and applications of their results in grape, walnut, mulberry and almond production in Ahar in North West Iran. We gathered daily minimum air temperature records of Ahar areafrom 1986 to 2005 along with fruit production dates. Initially we distinguished 4 detrimental temperature ranges of A, B, C, D and adapted frost days with Julian day-numbers. We calculated parameters and variables such as normal distribution, t distribution and Pearson correlation coefficient, standing average departure index, variations of frost occurrence dates, durations of growth season and the minimumdaily temperature all of which influence fruit production. Some of the important results of this research are as follows: If B occurred earlierit will be harmful for grape production. On the other hand, if the last spring frost occurs lately, grape production rates might increase. The effect of last spring frost on walnut is higher than the first summerfrost damages. The variation in mulberry production living during 1-15 May could get it away from frost damage.
-
Page 53Feyzabad is located in the southern parts of Khorasan Razavi Province. It is warm and dry which is general for locations with severe climatic fluctuations in different seasons. For this reason this area was selected for architectural studies associated with climate conditions.This research investigates the climate comfort situation in the period 1986-2005 using physiologic temperature index. Results show that climatic comfort index is short and limited to 39 daily periods in the area under study. The index mostly occurred in the April and October The contrary thermal conditions are obvious in whole of the year.From the whole year, 135 days has the thermal and dry condition and 74 days are classified cool and very cold conditions.The aim of this research is to apply an optimum environmental potentials for saving energy consumption and increasing of the comfort qualify in the residential locations. With regard to radiation angles, and direction, the useful and harmful wind direction andnoticing the importance of shades in the summer, the most suitable direction of building locations in Feyzabad is from 30 degrees of the western south to 70 degrees of the eastern south. The best suitable direction is from south to the 30 degrees of the eastern south. The correct direction for sidewalk and streets is at the first north south direction and the second is from western north to eastern south that is greatly in line with climatic conditions.
-
Page 75
Ecotourism is a modern phenomenon in which the tourist's principal motive is observation and pleasure of nature and features and naturalcultural landscapes. We can consider it as one of the new sources of income in the line of sustainable development of our Province. The main object of this research is the examination and evaluation of natural phenomena which are attractive for tourism in order to recognize ecotourism fields and opportunitiesYazd Province with an area of 131,551 km2 (the third province from an area view point) and with a population of about 880.000 is situated in the central plateau realm. The average annual rainfall is 107 mm, the average annual temperature is 18°. and the rate of relative humidity is between 30 and 35%. Yazd, as one of the regions with dry climate,has natural, historical and cultural attractions with tourist attraction potentials. The city of Taft with different climatic conditions in comparison with other regions (the average rainfall of 250 mm) and with mountains and a glacier is considered as tourism axis of theprovince. With regard to ecological capability evaluation, ecotourism potential is obtained with GIS software and with tourism ecological model (Makhdum) in the Tezerjan region. In the mentioned region, areas with centralized outdoor recreation potential of grade 1 have very limited area arising from limitation of soil, water, ground cover, and climate of this region. In the sites 1 and 2, they have a vast outdoor recreational potential of grade 2 and suggested sites 3 and 4 have grade 1 for centralized outdoor recreation.
-
Page 95Social services and facilities status in Ahar county rural settlements represent imbalance and disparity among them and it has lasted for years. This article attempts to measure relative level of development and to identify gap among rural settlements.Target population is situated in north-east of Eastern Azerbaijan Province and include58622 people, 341 villages and 9 sub districts (which is called Dehestan in Iran).The study applied numerical taxonomy method and 53 variables were selected then were divided into 4 major sectors: Infrastructure, economic, hygienic and social indexes for the year1385. The results indicated significant differences and heterogeneity in infrastructure, economic and hygienic indexes among sub-district and there was no any relationship between research variables.
-
Page 117River floodplains are fertilized areas that are most considered by humans, and people always like to develop these areas. Therefore, the conservation and management of this area is most important. In This study for management purposes, the 4.5 Km of Ghezelozan River, was determined as flood hazard zone using HEC-RAS with ArcView andHEC-GeoRAS extension. In order to, do the research, digital maps in 1:1000 scale were provided and the area of study was classified to 118 cross sections. In the other side the hydrological information determined and the Manning roughness coefficient was estimatedusing Cawen Method. Finally the flood area and depth maps were provided for 7 different return periods of 2, 5, 10, 25, 50, 100 and 200 years. Results showed that about 86.14% of the flood prone area to flooding under 25y return period for 200 years. The flood depth maps indicated 57.29% from flood depth of 200 yreturn period belonged tothe to flooding under 25y return period.
-
Page 135The recognition of regional lands of Fars province due to their vast expanses for planning purposes of various dimensions (local, regional, national) is of great importance. This research has studied the recognition of climatic regions of Fars province. In order to reach our goal, 25 climatic variables in relation to moisture, heat, precipitation and radiation were used from 18 synoptic meteorological stations. Afterwards, a factor analysis method based on the principal components of the regions and a clustering analysis method in acompound model were used for separation of stretched lands. The study of climatic variables on the basis of principal components analysis showed that there were 3 principals in the climate of Fars province. These principals, in order of importance, are: thermal principal, precipitation principal and principal of summer precipitation, respectively. A clustering analysis on factor amount helped dividing this province to four climatic regions: southern, western, central and northern areas.
-
Page 151Spatial concentration is the geographic distribution of government revenues, industry, commerce and population in one or more locations, resulting in regional inequalities in living conditions. Taking into consideration the cities of Sanandaj, there has not beenexception from this principle and the past decades under the effect of different, economic, political, legal and other factors have faced lots of spatial changes.The aim of this paper is to study the effects of concentration politics of administrative-political, economic and service infrastructures on Sanandaj physical extension changes and its spatial structure through recent decades.In this paper, population spatial concentration and activities levels in Sanandaj and its spatial outcomes have been verifird by using descriptive, analytical and statistical methods and the application of models such as Shannon's Entropy Model and Willyamson Index.Research results show that a relatively high concentration administrative infrastructure, political, economic and services in the city of Sanandaj and the surrounding areas have led to population concentration and the incidence of spatial adverse effects such as thechaos and sprawl of physical growth of the city and the resonance of informal settlement phenomenon. In some areas, especially in northern parts of Sanandaj this condition has been clear. Moreover, the spatial distribution analysis of urban land use in Sanandaj indicates unequal distribution of activities and servies between various areas ofthe city.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.