فهرست مطالب

فضای جغرافیایی - پیاپی 43 (پاییز 1392)

فصلنامه فضای جغرافیایی
پیاپی 43 (پاییز 1392)

  • تاریخ انتشار: 1392/11/01
  • تعداد عناوین: 12
|
  • منیژه قهرودی تالی*، محمدرضا ثروتی، رسول حسنی قارنایی صفحات 1-17
    حوضه رودخانه زاب کوچک بویژه در ارتفاعات غربی و شمالی در دوره های یخبندان قلمرو فعالیت یخچالی بوده و آثار کاوشی این یخچال ها به صورت سیرک ها و دره های یخچالی برجای مانده است. اثر دیگر یخچال ها در این حوضه ته نشین شدن نهشته های یخچالی بر روی دامنه ها و بستر رودها می باشد که امروز سبب وقوع حرکات دامنه ای می شود. این پژوهش بر اساس نقشه های توپوگرافی 1:50000، داده های راداری سنجنده Aster با پیکسل های 30 متری، تصاویر LISS III و Pancromatic از ماهواره ی IRS هند، داده های اقلیمی سال های 1387 1365، محدوده نهشته های یخچالی تعیین گردید و سپس عوامل موثر در ناپایداری این نهشته های شناسایی شد. برای به دست آوردن شرایط ترکیب مناسب لایه ها در پهنه بندی ناپایداری ها از روش ترکیب وزنی استفاده شده است؛ زیرا در این روش امکان استفاده از متغیرهای ناهمسان، مقایسه آن ها و همچنین ارائه ضریب برای هرکدام از متغیرها وجود دارد. نتایج این تحقیق نشان داد که در حوضه زاب کوچک پتانسیل بالایی در ناپایداری دامنه ای وجود دارد. قلمرو با ناپایداری زیاد و خیلی زیاد بر دامنه های سیرک های یخچالی و دره های منتهی به این سیرک ها قرار دارد. همچنین تراس های به وجود آمده در حواشی دره های رود بستر ناپایداری دارد. بویژه در تراس های برجای مانده در ارتفاع 1600 متری در روستای سیلوه و بالادست آن در نزدیکی روستای زیوکه و ماشکان که از نهشته های یخچالی می باشند، بیشتر مساحت ناپایدار منطقه را تشکیل داده است. مخروطه افکنه ها و تراس های رودخآن های این حوضه امروزه در معرض تغییرات شدید قرار گرفته است. ماهیت نهشته های یخچالی از یک طرف و تحریک پذیری آن ها از طریق فعالیت های اقتصادی انسان از طرف دیگر، شرایط مخاطره آمیزی را ایجاد نموده است، به طوری که زمین های کشاورزی که روی تراس ها به وجود آمده دچار رانش هستند. ریزش های متعدد در دره های حاشیه ی جاده اتفاق افتاده است که در هنگام بارندگی، جلوی آب و مواد همراه را تا اندازه ای سد می کند و طغیان ناگهانی آب ها می تواند جاده ی ارتباطی و پل های آن را تهدید کند. مراکز پرورش ماهی و سکونتگاه های روستایی ساخته شده در کنار رودخانه و روی نهشته های سست یخچالی در معرض خطر ناپایداری زمین قرار دارند.
    کلیدواژگان: نهشته های یخچالی، ناپایداری دامنه ای، پیرانشهر، روش ترکیب وزنی
  • کرامت الله زیاری*، مجید شادمان رود پشتی، سیروس حسن پور، ابوالفضل مصطفایی صفحات 19-38
    امروزه در کنار سیستم های اطلاعات جغرافیایی، سیستم های تصمیم گیری چند معیاره به طور گسترده ای برای حل مسائل فضایی به کار گرفته می شوند. سیستم های تصمیم گیری چند معیاره با توجه به نوع کاربرد در مقایسه با یکدیگر دارای نقاط ضعف و قوت مختص به خود هستند و انتخاب یکی از این سیستم ها با توجه به نقاط ضعف و قوت مذکور عاری از دشواری نیست. گاها ترکیب این سیستم ها در غالب یک سیستم ترکیبی روش مناسبی جهت کاهش ضعف ها و در عین حال افزایش کارایی این سیستم ها می باشد. در این مقاله با ترکیب دو روش AHP و مجموعه های فازی در جهت انتخاب مکان بهینه با استفاده از سیستم-های اطلاعات جغرافیایی سعی شده است. در این ارتباط معیارهای انتخاب مکان بهینه جهت ایجاد فضای سبز شهری مورد مقایسه قرار گرفته و به صورت فازی وزن دهی شدند و سپس این اوزان به عنوان وزن معیارها مورد استفاده قرار گرفتند. با استفاده از این سیستم ترکیبی علاوه بر اینکه با استفاده از مجموعه های فازی در ترکیب با مدل سلسله مراتبی ابهام به عنوان بخشی از سیستم مدل می شود بلکه میزان خطای تورش ناشی از مقایسه ی دو به دوی لایه ها نیز کاهش خواهد یافت.
    کلیدواژگان: سیستم های اطلاعات جغرافیایی، فضای سبز شهری، سیستم های تصمیم گیری چند معیاره، FAHP، منطقه 14 شهرداری تهران
  • محمود خسروی*، سعید جهانبخش اصل، جعفر درخشی صفحات 39-63
    تابش خورشید رسیده به زمین به عنوان یکی از عوامل مورد نیاز برای مطالعات منابع آب، محیط زیست، کشاورزی و پوشش های نباتی، معماری همساز با اقلیم، طراحی سیستم های استفاده از انرژی های پاک و موارد متعدد دیگر، کاربرد گسترده ای دارد. این عامل در تمام ایستگاه های هواشناسی اندازه گیری نمی شود و از این رو روش های تجربی زیادی برای برآورد آن با استفاده از پارامترهای هواشناسی، نجومی و جغرافیایی ارائه شده است. هدف از این مطالعه برآورد میزان تابش کل رسیده به سطح افقی با استفاده از عناصر اقلیمی (کمینه، بیشینه و میانگین دما، کمینه رطوبت، ابرناکی آسمان و ساعات آفتابی) و پهنه بندی آن در گستره استان آذربایجان شرقی می باشد. بدین منظور از داده های ماهانه تابش خورشید اندازه گیری شده در ایستگاه تبریز طی سال های 2001 تا 2006 برای مدل سازی و برای برآورد میزان تابش هم از داده های اقلیمی 6 ایستگاه سینوپتیک در سطح استان طی سال های 1987 تا 2007 استفاده شد. با به دست آوردن ضرایب رگرسیون چند متغیره به آزمون صحت مدل و بررسی خطاهای آن پرداخته شد. پس از اطمینان از صحت مدل، لایه های مورد نیاز در محیط GIS ایجاد و با اعمال ضرایب مدل رگرسیون در لایه های ایجاد شده، میزان تابش کل رسیده به سطوح افقی در سطح استان مورد محاسبه قرار گرفت. با توجه به نقشه های توزیع تابش ماهانه در سطح استان، الگوی تابش در استان به چهار مقطع زمانی، فصل زمستان، بهار، تابستان و پاییز تقسیم گردید. نتایج نشان داد که کمترین میزان تابش مربوط به ماه ژانویه و بیشترین میزان آن مربوط به ماه ژوئن می باشد. توزیع تابش سالانه استان از جنوب غربی به شمال و شمال شرقی روند کاهشی نشان می دهد. میانگین تابش سالانه در استان، 4244 وات بر متر مربع در روز برآورد گردید. دامنه تغییرات تابش سالانه استان 443 وات بر متر مربع در روز و ضریب تغییر پذیری مکانی آن 2 درصد می باشد.
    کلیدواژگان: تابش خورشیدی، پهنه بندی، عناصر اقلیمی، سامانه اطلاعات جغرافیایی، آذربایجان شرقی
  • علیرضا صادقی نیا*، زهرا حجازی زاده، محسن حمیدیان پور، راهبه پورسربندان صفحات 65-81
    در این پژوهش با استفاده از مدل زنجیره مارکف مرتبه اول و نمایه SPI در مقیاس 6، 9، 12، 24 و 48 ماهه احتمال وقوع پدیده های خشکسالی و ترسالی در شهر تهران مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور از داده های بارندگی ماهانه ایستگاه مهرآباد در بازه زمانی 50 ساله (2006-1956) استفاده شد. پس از محاسبه شاخص SPI در مقیاس های نامبرده، انطباق زنجیره مارکف مرتبه اول بر سری SPI با استفاده از آزمون X2 در سطح معنی داری 05/0= α بررسی و مورد تایید واقع شد. پس از تشکیل ماتریس احتمال انتقال، احتمال تعادل برای هر یک از حالت های خشکسالی (D)، ترسالی (W) و نرمال (N) محاسبه شد. تعداد متوسط خشکسالی ها و ترسالی های مورد انتظار و میانگین تداوم خشکسالی و ترسالی برای آینده پیش بینی گردید. نتایج به دست آمده بیانگر این است که احتمال گذر از یک حالت معین به همان حالت محتمل تر از گذر به سایر شرایط است. احتمال Pdd (احتمال وقوع خشکسالی بعد از خشکسالی) بیشتر از Pww (احتمال وقوع ترسالی بعد از ترسالی) است. هر چه مقیاس زمانی SPI طولانی تر می گردد، احتمال ماندن در تله خشکسالی افزایش می یابد. به طور کلی احتمال تعادل حالت نرمال بیش از همه و احتمال تعادل حالت خشکسالی بیشتر از ترسالی است. هر چقدر مقیاس زمانی SPI طولانی تر می گردد از تعداد خشکسالی های مورد انتظار کاسته می شود و برعکس طول دوره های خشکسالی افزایش می یابد. به طور کلی انتظار وقوع پدیده خشکسالی بیش از پدیده ترسالی است.
    کلیدواژگان: خشکسالی، ترسالی، مدل زنجیره مارکف، نمایه SPI، تهران
  • سید حسین میرموسوی*، مسعود جلالی، حدیث کیانی صفحات 83-98
    مخاطرات طبیعی هر ساله در مناطق مختلف، باعث ایجاد خسارات فراوانی می شوند. تگرگ نیز به عنوان یکی از مخاطرات اقلیمی مهم، آسیب های زیادی بر بخش های مختلف محیط زیست، به خصوص به محصولات زراعی و باغی، وارد می کند. شناخت توزیع زمانی و مکانی این پدیده تا حد زیادی به برنامه ریزی و پیشگیری از ایجاد خسارات ناشی از این پدیده، می تواند کمک کند.
    در این مطالعه از داده های مربوط به روزهای همراه با تگرگ 5 ایستگاه سینوپتیک استان کرمانشاه، در دوره آماری 1987 تا 2007 استفاده شده است. روش مورد استفاده در این مطالعه، توزیع احتمالاتی پواسن می باشد. نتایج این مطالعه نشان داد که احتمال رخداد این پدیده در فصل رویش گیاهان زراعی و باغی بسیار بالا می باشد به طوری بالاترین درصد فراوانی و همچنین بالاترین درصد احتمال رخداد این پدیده، مربوط به ماه آوریل و بعد از آن ماه می می باشد. در این ماه ها، گیاهان هنوز در مراحل اولیه رشد و درختان در حال شکوفه دهی بوده و آسیب پذیری زیادتری دارند. هم چنین پایش پهنه ای نشان داد که آسیب پذیرترین مناطق استان از نظر رخداد تگرگ، مناطق غربی استان (ایستگاه سر پل ذهاب) و در بخش شرقی استان، ایستگاه های کنگاور و کرمانشاه هستند.
    کلیدواژگان: احتمال وقوع، تگرگ، توزیع زمانی، مکانی، استان کرمانشاه
  • مصطفی کرمپور*، جعفر معصوم پور سماکوش، مرتضی میری، یدالله یوسفی صفحات 99-113
    کشف قانونمندی های حاکم بر هر سامانه اقلیمی، امکان تحلیل و پیش بینی مطلوب آن را فراهم می سازد. بارش های سیل آسا از جمله پدیده های جوی می باشند که هر ساله خسارات جبران ناپذیری را به بخش های اقتصادی و کشاورزی استان لرستان وارد می سازند. هدف این مقاله شناخت الگوها و شرایط همدیدی خاص این نوع از بارش هاست. طی دوره آماری مورد نظر، 28 مورد سیل بزرگ در زیر حوضه های استان شناسایی شد و نتایج با توجه به نقشه های سطح زمین و تراز 500 هکتوپاسکال مرکز NCEP/NCAR تحلیل شدند. در نهایت مشخص شد که ایجاد بارش سنگین در استان لرستان از چهار الگو پیروی می کند: الگوی اول قرار گیری ناوه عمیقی درغرب روسیه و گسترش دامنه مکانی آن بر روی دریای سرخ از ویژگی های اصلی شکل الگو است. الگوی دوم، قوی شدن وگسترش واچرخند سیبری و رسیدن آن به آبهای گرم جنوبی ایران را نشان می دهد که انتقال رطوبت به داخل سامانه سودانی را سبب می شود؛ و همچنین ادغام سامانه سودانی ومدیترانه ای با سامانه ایسلند. الگوی سوم، گسترش شمالغربی- جنوبشرقی واچرخند آزور بر روی اقیانوس اطلس و ریزش هوای سرد عرض های شمالی توسط سامانه ایسلند برروی خاورمیانه وادغام آن با سامانه سودانی را آشکار می سازد. الگوی چهارم نیز ادغام واچرخند آزور با سامانه های مهاجر اروپایی و وجود یک سامانه بندالی را نشان می هد که باعث کند شدن جریانات به سمت شرق و انحراف آن ها به سمت عرض های پایین می شود، این الگو همچنین وجود مرکز پر ارتفاع عربستان را برروی آبهای گرم جنوبی ایران نشان می دهد که باعث انتقال رطوبت به ایران می شود.
    کلیدواژگان: الگوی همدیدی، بارش سیل زا، واچرخند سیبری، واچرخند آزور، لرستان
  • سید حسن مطیعی لنگرودی*، مجتبی قدیری معصوم، محمدرضا رضوانی، آئیژ عزمی صفحات 115-133
    بازارهای دوره ای محلی، مکان های جذابی برای گردشگرانی می باشند که از مناطق مختلف کشور برای گردش و خرید به گیلان می آیند. این تحقیق با هدف بررسی ابعاد گردشگری این بازارها و وضعیت خدماتی آنها برای بازدیدکنندگان انجام شده است؛ بنابراین سوال اصلی تحقیق این می باشد که بازارهای دوره ای محلی چه نقشی در توسعه گردشگری محلی دارند؟
    روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی تحلیلی بوده که به صورت کمی و با استفاده از ابزار پرسشنامه صورت گرفته است. روایی تحقیق از طریق نظر متخصصان و پایایی تحقیق با استفاده از آلفای کرونباخ تایید شده است. حجم جامعه آماری نیز از طریق فرمول کوکران در جامعه بازدیدکنندگان از بازار بدست آمده که در حدود 400 نفر را شامل می شوند. روش نمونه گیری برای انتخاب شهر، نمونه گیری طبقه ای و برای انتخاب نمونه ها در بین بازدیدکنندگان نمونه گیری اتفاقی بوده است. برای داده پردازی و کسب نتایج از نرم افزار SPSS استفاده شده است.
    نتایج تحقیق حاکی از آن است که بازارهای دوره ای محلی از نظر جاذبه های محلی (از قبیل آداب و رسوم، لباس و محصولات محلی) برای گردشگران جالب می باشند. همچنین بسیاری از گردشگران که به منطقه سفر می کنند، در صورت وجود بازار محلی، در مدت اقامت خود از آن بازدید می کنند. از طرفی متغیرهای مختلفی همچون کیفیت محصولات محلی، نظارت بر بازار، مدیریت بازار، فضای بازار، جذابیت بازار و زمان تشکیل بازار بر جذب گردشگران تاثیر می گذارند که از میان آنها دو عامل کیفیت محصول محلی و نظارت بر بازار، بیشترین نقش را در جذب گردشگران ایفا می نمایند.
    کلیدواژگان: بازارهای دوره ای محلی، گردشگری محلی، اقتصاد lkxri hd، استان گیلان
  • محمد باعقیده*، علیرضا انتظاری، علی نعیمی، مریم سالاری صفحات 135-152
    به منظور بررسی آماری وسینوپتیکی پدیده شرجی در استان های شمالی داده های دما، رطوبت نسبی و فشار بخارآب اشباع ساعت 12(UTC) برای 11 ایستگاه سینوپتیک منطقه در طی دوره 2007-1992 از سازمان هواشناسی کشور تهیه شد. شاخص شدت شرجی و فشار بخارآب جزئی در هر روز محاسبه شد و براساس آستانه تعریف شده، روزهای شرجی به چهار گروه طبقه بندی شدند. به این ترتیب 63 روز فوق العاده شرجی با تداوم دو و بیشتر از دو روز انتخاب شدند نتایج حاصل از تحلیل های آماری نشان می دهند که شرجی ترین ماه در سواحل شمالی کشور، ماه آگوست است. ایستگاه نوشهر با متوسط 149 روز شرجی، بیشترین روزهای شرجی را تجربه می کند. در کل، سواحل غربی از شدت شرجی بیشتری نسبت به سواحل شرقی برخوردار است. جهت تحلیل سینوپتیکی، داده های فشار سطح دریا و ارتفاع ژئوپتانسیل شبکه بندی شده (5/2×5/2) درجه مربوط به روزهای منتخب برای سطح زمین و سطح 500 هکتوپاسکال ازسایت مرکز ملی پیش بینی محیطی (NCEP/NCAR) استخراج گردید. پس از انتخاب چهارچوب پوشش مناسب، تحلیل عاملی انجام گرفته و با مشخص شدن نمرات عاملی نسبت به خوشه بندی این داده ها با استفاده از روش ادغام (ward)اقدام گردید و مهمترین الگوهای سینوپتیکی مرتبط با روزهای فوق العاده شرجی استخراج شدند. در الگوهای سطح زمین استقرار کم فشار پاکستان در نیمه جنوبی کشور و نفوذ این فروبار به منطقه مورد مطالعه و همچنین استقرار زبانه ای از پرفشار دریای سیاه، شمال اروپا و اروپای غربی به منطقه کاملا مشهود است. علاوه برآن الگوهای استخراج شده ارتفاع ژئوپتانسیل در سطح 500 نیزحاکمیت پرفشار جنب حاره را نشان می دهد.
    کلیدواژگان: پدیده شرجی، تحلیل عاملی وخوشه ای، الگوی سینوپتیکی، استان های شمالی ایران
  • زهرا صحراییان*، دکترعلی زنگی آبادی، فرامرز خسروی صفحات 153-170
    توزیع بهینه و متعادل فضاهای اختصاص یافته به انواع مختلف کاربری ها از جمله کاربری بهداشتی-درمانی و بیمارستان ها، به منظور رعایت اصل عدالت در دسترسی برای همه اقشار جامعه، تامین سلامت و رفاه عمومی و مکان یابی صحیح این مراکز از ضروریات موضوع ساماندهی است. در این تحقیق با استفاده از GIS، ضمن بررسی توزیع فضایی-مکانی مراکز مذکور در شهر جهرم، اقدام به تحلیل مکانی و پیش بینی مراکز بهداشتی-درمانی و بیمارستانی در افق سال 1400 شده است. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی- تحلیلی بوده است. اطلاعات مورد نیاز با استفاده از نقشه 2000/1 کاربری اراضی، مشاهده میدانی و مطالعه طرح های مرتبط با شهر جهرم جمع آوری شده است و با استفاده از سیستم GIS و به کمک تحلیل سلسله مراتبی، کار پردازش و تجزیه و تحلیل داده ها مطابق معیارها و استانداردهای برنامه ریزی شهری انجام گرفته است. در پایان مناسب ترین مکان ها برای ایجاد مراکز مورد نظر تعیین شده است.
    کلیدواژگان: شهر جهرم، مراکز بهداشتی، درمانی، مکان یابی، GIS، AHP
  • مسعود تقوایی*، مهدی عبدالله زاده، لاله پور عیدی وند، فرزانه افشار پور صفحات 171-189
    در برنامه ریزی مراکز اقامتی، در نظر گرفتن چگونگی مکان یابی و ساماندهی فضایی، با توجه به مقیاس جغرافیایی مکان اقامت از اهمیت ویژه برخوردار است. هدف از انجام این پژوهش تعیین مکان مناسب احداث مراکز اقامتی در شهرتبریز با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی در نرم افزار Expert Choice و سیستم اطلاعات جغرافیایی است پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی است. فرایند تحلیل سلسله مراتبی، از تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره مورد استفاده در مکان یابی است. در فرایند مکان یابی با استفاده از این روش بعد از تعیین سطوح سلسله مراتب شامل هدف، معیار، زیرمعیار و گزینه ها، مقایسه زوجی بین مجموعه ها برای وزن دهی انجام شد. در عین وزن دهی به مجموعه ها، تجزیه و تحلیل سازگاری قضاوت ها نیز صورت گرفت. پس از وزن دهی همه معیارها، زیرمعیارها و گزینه ها، مقایسه کلی گزینه ها نسبت به هدف انجام و نتیجه مقایسه به صورت نمودار ارائه شد. نتایج پژوهش نشان می دهد که در بین مناطق نه گانه شهر تبریز، منطقه یک با ضریب اولویت 685/1 بهترین شرایط را برای احداث مراکز اقامتگاهی در شهر تبریز ارائه می دهد.
    کلیدواژگان: مکان یابی، مراکز اقامتی، تحلیل سلسه مراتبی، شهر تبریز
  • سیاوش شایان*، محمد شریفی کیا، هدیه دهستانی صفحات 191-207
    برداشت منابع رودخانه ای از بستر وکناره های رودخانه ها هم زمان با رشد شهرنشینی سرعت فزاینده ای یافته است. این برداشت ها همواره با تغییراتی در مورفولوژی و شکل هندسی رودخانه ها همراه بوده است. در این پژوهش تغییرات مورفولوژیکی بخشی از رودخانه کشکان در شهرستان خرم آباد در استان لرستان از پل باستانی کشکان تا روستای چم داود به طول 14 کیلومتر که بر اثر برداشت منابع شن و ماسه از بستر رودخانه به وجود آمده، مورد بررسی قرار گرفت. برای نمایش و بررسی تغییرات در های رود و تغییرات عرض بستر طی زمان و همچنین بررسی اثرات برداشت مواد شن و ماسه ای از بستر رود، تغییرات از طریق عکس های هوایی سال 1381 و تصویر ماهواره P5 سنجنده کارتوست مربوط به سال (1388)، 2009، (با فاصله زمانی 8 سال) مورد بررسی قرار گرفت. با ترسیم دو لایه ی وکتوری رود در دو محیط نرم افزاریArc GIS و Auto CAD، اطلاعات عرض بستر در محل خمیدگی ها، آزیموت جابه جایی رود در محل هر خم، بالاترین وپایین ترین شعاع دایره مماس بر رودخانه در دوبازه زمانی محاسبه و به دست آمد و طی آن تغیییرات ایجاد شده، در بازه زمانی 8 ساله در رودخانه مورد مطالعه، مقایسه، محاسبه و مورد تحلیل قرار گرفت. همچنین با انجام پژوهش های میدانی از رودخانه مورد مطالعه، میزان این تغییرات مورد بررسی دقیق تری قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان می دهد که بسیاری از خم های رود ناشی از برداشت شن و ماسه طی یک دوره کوتاه برداشت به وجود آمده اند و مقررات و قواعد موجود برداشت برای جلوگیری از تغییرات غیر منتظره در منطقه کافی نیستند.
    کلیدواژگان: ژئومورفولوژی کاربردی، برداشت شن و ماسه، مورفولوژی جریانی، رود کشکان
  • سید کمال صادقی * صفحات 209-227
    هدف اصلی این مطالعه بررسی رابطه بین انتشار گاز دی اکسید کربن و شاخص های کیفیت زیست محیطی در ایران با نگرش اقتصاد محیط زیست طی سال های 1388-1359 می باشد. برای این منظور از متغیرهای میزان انتشار سرانه گاز دی اکسید کربن و آلودگی سرانه آب به عنوان متغیرهای جایگزین برای در نظرگرفتن کیفیت هوا و آب در ایران استفاده شده و مدل تحقیق با بهره گیری از روش هم انباشتگی جوهانسن- جوسیلیوس برآورد شده است. نتایج حاصل از تخمین مدل دلالت بر این دارد که منحنی زیست محیطی کوزنتس برای هر دو شاخص میزان انتشار گاز دی اکسید کربن و آلودگی آب تایید گردیده و رابطه بلندمدت بین متغیرهای تراکم جمعیت، نرخ رشد جمعیت شهرنشینی با شاخص های کیفیت زیست محیطی برقرار است. همچنین یافته های این مطالعه نشان می دهد که متغیرهای تراکم جمعیت و نرخ رشد جمعیت شهرنشینی تاثیر منفی و معنی دار بر شاخص های کیفیت زیست محیطی در ایران داشته اند. از طرف دیگر نتایج برآورد مدل حکایت از این دارد که کشش سرانه انتشار گاز دی اکسید کربن نسبت به متغیر تراکم جمعیت در مقایسه با کشش آلودگی سرانه آب نسبت به این متغیر بیشتر می باشد که بیان می کند آلودگی هوا علاوه بر تإثیرپذیری از متغیر درآمد سرانه به عنوان متغیر مقیاس از متغیر تراکم جمعیت نیز تاثیرپذیر بوده به طوریکه با افزایش یک درصد در تراکم جمعیت، میزان انتشار سرانه گاز دی اکسید کربن به میزان 06/2 درصد افزایش پیدا می کند.
    کلیدواژگان: منحنی زیست محیطی کوزنتس، آلودگی هوا، آلودگی آب، روش هم انباشتگی جوهانسن، جوسیلیوس
|
  • Pages 1-17
    Abstract Glacial activity has been existed in Zab Kouchak river Basin especially in western and northern highlands during glacial periods and works digging of the glaciers are remained as circus and glacial valleys. Other glaciers works in the basin are being deposited glacial sediments on the slopes and river beds which causing mass movements. In the research was determined domain of glacial deposite by using Topographical maps 1:50000, Radar data of Aster Sensor, LISS III and Pancromatic images of IRS Satelitte and climatic data during 1365-1387. Weighted Sum analyst was carried out in order to determine zones of instability in Zab Kouchak Basin, because of using different variables, compared their and also coefficients are presented for each of the variables. The result showed that there is high unstable in Zab Kouchak Basin. High and very high unstable domains are conformity with slopes of cirques and valleys end to cirques. Also the terraces on the edge of river valleys are unstable. Especially the terraces remained at altitude of 1600 meters in Silveh village and Zivkeh and Mashkan villages near the upstream which is formed glacial deposits are the most unstable parts of the area. Fans and terraces of this river basin were exposure drastic changes. The nature of the glacial deposits and irritability of their through human economic activities have created hazardous conditions, so that Land on the terraces are affected by landslides. Several falls has occurred in valleys of the edge roads which during rainfall to dam front of water and with material and a sudden flood waters can threaten roads and bridges. Fish breeding centers and rural settlements along the river and on the loose glacial deposits are at risk of land instability
    Keywords: Weighted Sum method, Glacial Deposits, Instability, Piranshahr
  • Pages 19-38
    Abstract Nowadays integrated multi-criteria decision making (MCDM) and geographic information system (GIS) is commonly used in order to solve spatial problems. Different multi-criteria decision making techniques present different methodology with certain limitations and advantages. Regarding to those mentioned limitations it is not simple to choose one of them. In this article, combinational FAHP technique is used in order to minimize the mentioned limitation, by using Fuzzy and AHP technique we propose a methodology for site selection problem. After importing green space criteria in GIS frame work we use them as criteria in AHP tree. In this methodology by utilizing improved Analytical Hierarchy Process by Fuzzy set theory, we try to calculate weight of each criterion. FAHP is AHP improved by fuzzy set theory which is a useful approach for evaluating complex multiple criteria alternatives involving subjective and uncertain judgment. By using fuzzy set theory in AHP method the qualitative judgment can be qualified to make comparison more intuitionists and reduce or eliminate assessment bias in pair wise comparison process.
    Keywords: Geographic Information System, Green Space, Multi, Criteria Decision Making, Fuzzy AHP Technique
  • Pages 39-63
    Abstract Solar radiation reached to ground as one of the essential factors for studies of water resources, environment, agriculture and vegetables coverage, architectural harmony with the climate, designing the systems for use of clean energy and other numerous cases, has a wide application. This factor not be measured in all meteorological stations and therefore presented a lot of empirical methods for it estimating by use the meteorological, astronomical and geographical parameters. The purpose of this study is estimating the total amount of radiation reached to horizontal surface using climate parameters (minimum, maximum and average temperature, minimum humidity, sky cloudy, sunny hours) and it’s classification in Eastern Azarbaijan province. Thus, the measured monthly data of solar radiation in Tabriz station during 2001 to 2006 years were used for modeling and the climatic data of 6 synoptic stations in the province during 1987 to 2007 were used to estimate the amount of radiation. By calculating multiple regression coefficients the accuracy of the model Were analyzed Then, required layers in GIS environment were created and by apply the regression model coefficients in created layers, the total amount of radiation an horizontal surfaces in the province was estimated. According to the distribution of monthly radiation maps at the province width, the radiation pattern in the province divided to four period: winter season, spring, summer and autumn. The lowest radiation amount is in January and most radiation amount is in June. Distribution of annual radiation in state shows the reduction process from the South West to the north and northeast. Average annual radiation in the province, is 4244 W/m2/day. Amplitude changes of annual radiation in province is 443 W/m2/day and it’s spatial variability coefficient is 2 percent.
    Keywords: Solar Radiation, Classification, Climatic Parameters, GIS, East Azarbaijan Province
  • Pages 65-81
    Abstract In this paper, the probability of drought and wet year occurrence in Tehran by applying the first-order Marcov chain on Standardized Precipitation Index (SPI) time series in the scales of 6, 9,12,24 and 48 month were investigated. For this purpose, we used the monthly precipitation data of the Mehrabad station from January 1950 to December 2006. After that, SPI were computed in mention scales. Then, the conformity of SPI time series to the first-order Marcov chain were tested statistically by test statistic X2 and also confirmed. In the first of all, transition probability of drought, wet year and normal state were computed. In addition to, middle number of drought and expected wet year for future were forecasted. The result showed that transition probability of every state to its is more than other states. The probability of Pdd (the probability of drought after drought) is more than Pww (the probability wet state after wet state). Whatever, the time scale of SPI become longer, its stability is increased. On the whole, the probability of normal state is the most among all and the drought equilibrium probability is more than wet year. whatever time scale of SPI became longer, the number of drought is decreased and its duration is increased. In the of all, occurrence probability of drought is more than wet year.
    Keywords: Drought, wet Year, Marcov chain, SPI (standardized precipitation index), Tehran
  • Pages 83-98
    Abstract Natural hazards in different areas each year will be causing great damage. Hail as one of the major climatic hazards, a lot of damage in different parts of the environment, especially agricultural and horticultural products are created. Understanding of tempo- spatial distribution this phenomenon, much to the prevention of damage caused by this phenomenon, it can help. In this study, data on days with hail, in the period 1987 to 2007 and number five synoptic stations in Kermanshah province have been used. Method used in this study, is the Poisson distribution probability. The results showed that the probability of this phenomenon in the growing season of horticultural crops is very high so that the highest percentage and probability of occurrence of this phenomenon, to be in April and then May. In these months, still in early stages of plants and trees in bloom and are very vulnerable. A surveillance zone also showed that the most vulnerable areas of the hail event are the western province (Sarpolzahab station) and in the eastern province of Kermanshah in Kangavar station.
    Keywords: Probability, Hail, Tempo, Spatial Distribution, Kermanshah Province
  • Pages 99-113
    Abstract The study of synoptic rainfall has been an important parameter in the study of Torrential Rainfall. Every year, rain induced floods cause a lot of financial and. economic losses in Lorestan province. These flood producing rains are the result of some special synoptic situations.
    Material And Methods
    From the meteorological maps of NCEP, the synoptic analyses of 24 major floods were studied. Results and
    Findings
    The results of the study showed that on the ground and at the level of 500 hp, heavy rainfalls in Lorestan have originated four patterns. the first pattern: The blowing of Siberian high pressure to west and Combination with Assure high pressure, cold advection form east north to Iran, cold advection from European to north Africa which causes the transmit ion of moisture into Iran and the production of Sudan system, worm advection from Persian gulf by Arabian Subtropical high pressure to lorestan province. The second pattern: this is pattern shown that Siberian high pressure is vey empower and blowing to Iran and worm water in south Iran which causes worm and humidity advection to Iran and Sudan system and combination Sudan system, Mediterranean system with Island system. The thirty patterns: cold advection from high latitude by Island system and combination with low latitude systems. The forth pattern: combination Assure high pressure with European movement, The existence of a blocking system on the North of Europe which hinders the movement of the waves to the East and diverts the systems to lower latitudes, The existence of Arabian high altitude on the Oman sea and Persian Gulf which causes the transmission of hot and humid weather into Iran.
    Keywords: Synoptic Pattern, Torrential Rain, Lorestan