ماهنامه گزیده مدیریت
پیاپی 200 (فروردین 1397)

راستی کن، که به منزل نرسد کج رفتار اخلاق مداری در مدیریت نوشته دکتر فریبا لطیفی مضمون غالب در بیش‏تر نظریه ها و آموزش های مدیریت این است که هدف اصلی سازمان کسب سود، و مهم‏ترین مسئولیت مدیران سازمان ها بیشینه سازی سود و بازده سهامداران است. تاکید بیش از اندازه بر این هدف باعث می شود که مدیران فراموش کنند که در مقابل جامعه نیز مسئولیت دارند. چه بسا که مسئولیت اجتماعی مدیران بسیار مهم‏تر از هدف کسب سود است. در طی سال های اخیر به واسطه افزایش آگاهی های عمومی از ضرروت توجه همه جانبه به منافع ذینفعان سازمان، بر رعایت موازین اخلاقی در کسب‏وکار بسیار تاکید می شود. از این رو داشتن دید کلان و همه جانبه برای یک مدیر، یک کارآفرین یا یک صاحب کسب و کار بایسته است. دیدی که در هر تصمیم گیری، مدیر را در کنار دیدن جنبه های اقتصادی تصمیمش، وا می دارد که به اخلاق حرفه ای و مسئولیت اجتماعی خود نیز بیندیشد. مدیران باید در تصمیم گیری هایشان نگرش «برد-برد» خود را آن قدر بگسترانند تا نسل های بعد و جامعه جهانی را نیز پوشش دهد. و این چنین است که در الفبای آموزش مدیریت و کسب و کار باید به دانشجویان آموخت که ایفای درست چنین نقشی با رعایت اخلاق حرفه ای در کسب و کار ممکن است.

در هر مدرسه ای را که بگشاییم، در زندانی را بسته ایم. مصاحبه با زهرا گیتی نژاد، کارآفرین اجتماعی، موسسه مردم نهاد مهر گیتی عشق به کار، شوق خدمت و اعتقاد به آموزش، در گفتار، کردار و وجودش موج می زند. معلم عاشقی که در مسیر ایفای نقش حرفه ای اش، به ناگاه در مسیری قرار می گیرد که هم اکنون با همت بلند و نگاه مثبتش رویای ساختن ایرانی عاری از محرومیت و فقر فرهنگی و تبعیض آموزشی را در سر دارد. عنوان «بانوی مدرسه های ایران» به راستی زیبنده اوست. مهر و محبت مادرانه اش را بی دریغ نثار آینده سازان این مرزو بوم کرده است تا دانش‏آموزان امروز به افرادی بالنده، پاینده و مسئولیت پذیر تبدیل شوند. در عصرگاه یک روز پاییزی در دفتر موسسه خیریه مهر گیتی، میهمان خانم زهرا گیتی نژاد بودیم تا از تجربه مهر گستری اش در حوزه آموزش و توسعه فضاهای مناسب آموزشی و گام های راستین وی برای رفع محرومیت های آموزشی بیش تر بدانیم. مصاحبه ای که در آن گاهی بیان برخی از تجربیات و خاطرات چنان فضای احساسی را ایجاد می کرد که اشک شوق در چشمانمان جاری می شد.

کارآفرینی ابریشمی نوشته محمد ابراهیم محجوب آبادانی و شکوفایی اقتصادی بدون توجه به زمینه های اقلیمی، سیاسی و فرهنگی جامعه ممکن نیست. رویکردهای تقلیدی و اقتباسی بدون توجه به زیرساخت ها و مزیت های اجتماعی و تاریخی ثمره چندانی ندارند. سوال همیشگی پیش روی متفکران توسعه اقتصادی این بوده است که کشور ما با چه رویکردی می تواند قطار توسعه را هدایت کند و به آن سرعت ببخشد. هم اکنون گفتمان های مختلفی در زمینه تولید، بازاریابی و کارآفرینی مطرح است، در این مقاله سعی شده است با بررسی تحولات تاریخی نقش ایران در تجارت ابریشم و مدیریت جاده ابریشم، دیدگاهی درباره زمینه های تجارت، رقابت و کارآفرینی ارائه شود.

کسب و کار و بازاریابی ارزش آفرین نوشته دکتر احمد روستا کسب و کار و بازاریابی ارزش آفرین رویکردی رقابتی و مبتنی بر «بازارگرایی، مشتری مداری و ارزش محوری» است که مهم ترین اهداف آن «رضایت، موفقیت، سرتری، پایداری و پشتیبانی اجتماعی» از طریق ارزش آفرینی و ارزش افزایی پویا و پایدار است. ارزش دارای انواع و ابعاد گوناگونی است که هیچ گاه کامل و ثابت نیست و به همین دلیل کسب و کار و بازاریابی ارزش آفرین رویکردی مبتنی بر فنون و مهارت ها، ابزارها، راهکارها، فرایندها، فعالیت های پویا و متنوع است. این مقاله ضمن تبیین اهداف، به تشریح ارکان اصلی کسب و کار و بازاریابی ارزش آفرین شامل کشف ارزش ها، خلق ارزش، عرضه ارزش، گزینه های ارزشی، و بهبود و تقویت ارزش می پردازد.

فردای سازمان و فردای مدیریت منابع انسانی نوشته دکتر بهزاد ابوالعلائی تردیدی نیست که کارکنان مناسب مهم‏ترین دارایی یک سازمان به شمار می روند، و واحد منابع انسانی در تحقق اهداف استراتژیک کسب وکار نقش به سزایی دارد. تحولات حوزه کسب و کار موجب دگرگونی در انتظارات از واحد منابع انسانی شده است، به نوعی در مقایسه با محیط باثبات گذشته، در محیط پویا و متلاطم کسب و کاری امروز واحد منابع انسانی نقش تحول آفرینی و استراتژیکی را باید ایفا کند. شاید مهم ترین رسالت واحد منابع انسانی در سازمان های امروزی را باید آماده سازی سازمان برای فردا دانست. در این میان پرورش نسل آینده مدیران و رهبران سازمانی مسئولیت خطیری است که بر دوش واحد منابع انسانی نهاده شده است. در این مقاله سعی شده است ضمن تبیین فرایند یا گام های اساسی تحقق این مهم، برخی از چالش های پیش رو سازمان های ایرانی با تکیه بر تجربیات دو دهه گذشته ارائه شود. امید است که این تجربیات موجب شود مسیر پرورش مدیران و رهبران آینده کسب وکار با آگاهی و درایت بیش تری طی شود.

با همراهان همیشگی تداوم انتشار ماهنامه گزیده مدیریت علاوه بر تلاش صادقانه شبکه منسجمی از مترجمان و نویسندگان فرهیخته و توانمند، مرهون حمایت ها و همراهی خوانندگان وفاداری است که طی قریب به دو دهه ماهنامه را همراهی کرده اند تا نهال نوپای دو دهه پیش، پس از طی کردن فرازونشیب های سال های گذشته همچنان با دلگرمی روزافزون به ایفای رسالت خود در ارتقای دانش و فرهنگ مدیریت ادامه دهد. از این رو ضمن قدردانی و سپاس صمیمانه از همراهی همیشگی همه خوانندگان، مشترکان و علاقه مندان ماهنامه گزیده مدیریت در طی سال های متمادی، به مناسبت انتشار دویستمین شماره ماهنامه نظر چند تن از مشترکان و همراهان وفادار مجله را درباره نقش و میزان تحقق اهداف و رسالت های مجله با پرسش های زیر جویا شدیم: •به نظر شما ماهنامه گزیده مدیریت در طی این سال‏ها چه قدر توانسته است در ارتقای دانش و ایجاد تحول در اندیشه مدیریتی شما و جامعه مدیریتی کشور تاثیرگذار باشد؟ • نقش ماهنامه گزیده مدیریت در تبیین تحولات مدیریت و کسب‏وکار در دهه های اخیر و دورنمای آن چه بوده است؟ •کدام شماره/ موضوع یا مقاله خاص برای شما بیش از همه تاثیرگذار بود به گونه ای که توانست راهنمای خوبی برای اندیشه/ عمل یا حل مشکلات کسب‏وکاریتان باشد. • ثمره این سال ها همراهی با مجله برای شما و سازمانتان چه بوده است؟

بازاریابی در سازمان های ایرانی: تحولات گذشته و چشم انداز آینده نوشته علی عیاری بازاریابی نظیر سایر علوم بین رشته ای به شدت تحت تاثیر تغییرات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، قانونی، سیاسی و تکنولوژیک است. هرگونه تغییر در محیط کاربرد بازاریابی در بنگاه های اقتصادی و میزان تاثیرگذاری آن را تغییر می دهد. کشور در ربع قرن گذشته از مراحل و فضاهای مختلفی عبور کرد و موجب شد نقش، جایگاه و حتا انتظارات از بازاریابی تغییر کند. از آن جا که تنها اصل ثابت در دنیا تغییر است، لذا نقش بازاریابی در شرکت های ایرانی در آینده هم دچار تحول خواهد شد. این نوشتار به گذشته ، حال و آینده بازاریابی در ایران می پردازد.

موردکاوی در آموزش مدیریت نوشته دکتر احمد عیسی خانی هرگاه صحبت از شیوه آموزش در یک رشته علمی می شود اولین پرسشی که به ذهن می آید این است که فلسفه، ماهیت و کارکرد آن رشته چیست و در دنیای واقعی چگونه کار می کند؟ مدیریت نیز از این قاعده مستثنی نیست. مدیریت تاریخچه ای طولانی دارد و نماد بارز آن وجود تمدن های بزرگی است که نشانه هایی از آن از هزاران سال پیش برجای مانده است و مستنداتی که اندیشه های مدیریتی خردمندان بزرگ را تبیین کرده اند. اما از سرآغاز مدیریت نوین که امروزه در محافل دانشگاهی تدریس می شود و در سازمان های شکل گرفته بعد از انقلاب صنعتی رواج یافته است اندکی بیش از یک قرن می گذرد. از همان آغاز شکل گیری مدیریت نوین امروزی پرسش ها بر سر علم یا هنر بودن مدیریت آغاز شد و تاکنون این بحث ها هم به سرانجام مشخصی نرسیده است. هرچند مدیریت امروزی با سابقه ای بیش از یک قرن هم اکنون از نظر تکامل و بلوغ در سطح بسیار بالایی قرار دارد، ولی به قول پیتر دراکر اندیشمند فقید مدیریت جامعه امروز همچنان از سوء مدیریت رنج میبرد و منشا بسیاری از گرفتاری ها و نابسامانی ها از کژکارکردی های مدیریت است. دستاوردهای یک قرن گذشته و تحولات عمیق حوزه مدیریت و کسب و کار می طلبد در چنین شرایطی با بهره گیری از تجربیات گذشته و استفاده از یافته های پژوهشی و تحلیل های بسترشناسانه نسل جدیدی از مدیران و رهبران آینده کسب‏وکار تربیت شوند. با پذیرش ضرورت تربیت نسل فعلی و آتی مدیران و رهبران کسب و کار پرسش دومی مطرح می شود که چگونه و با چه شیوه ای رهبران و مدیران فعلی و آتی کسب و کار را باید تربیت کرد؟

چشم انداز و روند گسترش مدیریت نوین در ایران نوشته دکتر عبدالرضا رضایی نژاد از عمر مدیریت نوین در دنیا اندکی بیش از یک قرن می گذرد و بخش عمده ای از دانش مدیریت در غرب تولید و عرضه می شود. هم سویی با تحولات کسب و کاری امروز و درس آموزی از تجربیات دنیای مدرن و سازمان های پیش رو بدون آگاهی از آخرین دستاوردهای علمی و عملی میسر نیست. در این میان مترجمان کتب روز مدیریتی دنیا به عنوان سفیران انتقال دانش نوین و توسعه فرهنگ مدیریت قلمداد می شوند. شاید در بین مترجمان کتب مدیریتی کم تر کسی به آوازه دکتر عبدالرضا رضایی نژاد برسد. مترجم چیره دستی که به حق او را باید شایسته عنوان حرفه ای ترین و فعال ترین مترجم حوزه مدیریت دانست. دکتر رضایی نژاد در طی بیش از دو دهه گذشته بیش از 50 جلد کتاب مدیریتی از اندیشمندان، صاحب نظران و مدیران سرشناس جهانی را به زبان فارسی برگردانده است. ایشان با ترجمه کتب و مقالات روز ضمن فراهم کردن دسترسی اساتید، مدیران و دانشجویان به آخرین دستاوردهای علمی، حتا در حوزه توسعه واژگان تخصصی نیز ادبیات مدیریت را با مفاهیم جدیدی غنی کرده اند. همکاری و مشارکت فعال دکتر رضایی نژاد با سازمان فرهنگی فرا و ماهنامه گزیده مدیریت ما را بر آن داشت تا از منظر ایشان روندهای گذشته، چشم اندازهای آینده و همچنین تجربیات و دغدغه های این استاد فرهیخته را جویا شویم.

کارآفرینی، فرایند خلق یک سازمان نوشته دکتر غلامرضا کیانی تصور غالب این است که برای کارآفرین شدن تنها یک ایده کافی است، در حالیکه داشتن ایده ی خوب فقط بخشی از فرایند کارآفرینی است. برداشت های غلط از این دست بسیاری از فعالیت های کارآفرینی را دچار دردسر کرده است. کارآفرینی جریان زایش یک سازمان تولیدگر است. شما اگر ایده پرداز خوبی هستید و یا فرصت ها را به خوبی درک می کنید، شانس موفقیت شما در کارآفرینی بیش تر از کسی نیست که قابلیت ایجاد یک سازمان جدید را دارد. مسلمن برای موفقیت، هردو این قابلیت ها لازم است، اگر قابلیتی را کم دارید باید به تیم خود بیافزایید. درک بهتر از ماهیت کارآفرینی می تواند کمک خوبی برای موفقیت کارآفرینان باشد. این مقاله سعی دارد با نگاهی متفاوت در قالب فرایندی برای کارآفرینی، تصویر روشن تری از ماهیت کار کارآفرینی ارائه کند.

طراوت بخش سفره ها مصاحبه با بنیان گذار استارت آپ تره بار اینترنتی سبزی من برای یافتن ایده های کسب و کاری نیازی نیست راه دوری برویم یا فرایند تحلیلی پیچیده ای را طی کنیم. شاید اندکی درنگ درباره تجربیات روزمره، تمایلات درونی، تجربیات نوستالژیک کودکانه، فضا دادن به خلاقیت و تفکرهای خارج از چارچوب و شاید هم توجه پرسش گرانه به دغدغه های بسیار ظریفی که به راحتی از کنارشان می گذریم، ظرفیت مناسبی برای راهاندازی کسب و کار به همراه داشته باشد. در این مصاحبه با خانم فائزه معینی همراه شدیم تا تجربه حرکت از مسیر کارمندی به کارآفرینی را با شما به اشتراک بگذاریم. کارآفرین جوانی که باوجود تصور عمومی ما از افراد فلسفه خوانده که پیچیدگی خاصی در تفکر و گفتارشان وجود دارد، به زبانی ساده و عاری از هرگونه پیچیدگی تجربیاتش از حوزه کسب و کار را برای ما بیان می کند.