نشریه مطالعات منطقه ای
سال پانزدهم شماره 1 (زمستان 1392)

طی سال های 2012 و 2013، ایالات متحده بسان امپریالیست یا استعمارگران کلاسیک، تقریبا در همه نقاط خاورمیانه نقش داشت. از افغانستان تا فلسطین و از مصر تا ایران می توان سایه حضور و نفوذ آمریکا را ملاحظه کرد. ادد اران، از نویسندگان گزارش امنیت رژیم صهیونیستی اسراییل در سال های 2013-2012، به دلیل اشراف بر روندهای جاری و ملاحظات ایالات متحده، در گزارش حاضر کوشیده است کارنامه آمریکا در خصوص بهار عربی، پرونده هسته ای ایران، پرونده هسته ای ایران و بحران سوریه را تشریح کند. به استثنای بعضی سوگیری های نویسنده در خصوص پرونده هسته ای و سیاست خارجی ایران، در بقیه موارد، اران نکته روشنگر و قابل تاملی را روایت می کند.

بحران مالی جهان که در سال 2007 آغاز شد، منجر به ایجاد مشکلات زیادی در روابط بین دولت ها شده است. در میان این مشکلات، بحث مدیریت جهانی پول بیش از هر موقعی در چهار دهه گذشته به کانون توجهات اقتصادی بین المللی تبدیل شده و به طور خاص با نزاع پولی بین ایالات متحده و چین قابل شناسایی است. ریشه این منازعات در کجا قرار دارد؟ در این نوشتار، پاسخ ما دخالت دولت ها در سازوکار بازار برای کسب منافع بیشتر به دلیل تاثیر آن بر امنیت و رفاه نسبی شهروندان دو کشور خواهد بود. با بررسی موضوعات پولی موجود بین دو دولت، نشان خواهیم داد دولت ها با چه سازوکاری قوانین اقتصادی را برای کسب منافع خود نادیده گرفته، چگونه در برابر اصلاحات برای عملکرد بهتر اقتصادی مقاومت می کنند.

بحث این مقاله کم و کیف روابط سیاسی، راهبردی و اقتصادی بین آذربایجان و اسراییل می باشد. در طول تاریخ، آذربایجان اقامتگاه بسیاری از جوامع یهودی مانند یهودیان کوهستان، اشکنازی و غیره بوده است که نقش مهمی در رابطه بین این دو قدرت بازی کرده اند. با متلاشی شدن شوروی سابق، آذربایجان در 1991 استقلال یافت. جمهوری آذربایجان از بدو استقلال تلاش زیادی برای ایجاد روابط دوجانبه با کشورهای پیشرو در جهان برای حفظ استقلالش انجام داده و مانع تاثیر روس ها و ایرانی ها شده است. با وجود اصل و ریشه مذهب (مذهب اکثر مردم شیعه است) و همسایگی با ایران، اسراییل یکی از اولویت های سیاست خارجی آذربایجان بوده و رابطه با اسراییل در همه زمینه ها گسترش یافته است. گفتنی است اسراییل یکی از شرکای راهبردی آذربایجان در جنگ ناگورنو قره باغ بین آذربایجان و ارمنستان بوده است.

سیاست خارجی اوباما در سوریه با محدودیت ها و پیچیدگی های خاصی همراه شده است. سابقه نامناسب نظامی گری در سیاست خارجی بوش به خصوص در خاورمیانه و شعار تغییر اوباما در انتخابات ریاست جمهوری مواردی هستند که دست اوباما را برای اقدام های قدرتمندانه بسته است. سیاست خارجی اوباما در بحران سوریه هم زمان روندهای بیرونی و درونی این بحران پیچیده و گسترده را مدیریت می کند. در بعد فرآیندهای خارجی بحران باید به بازگرداندن تحولات جهان عرب به محور لیبرال دموکراسی و تاحدودی کنترل آنها با بحران سازی خشن و پرهزینه در سوریه، ترمیم چهره خشن آمریکا در جهان و خاورمیانه، تضعیف رقبا و دشمنان به خصوص محور مقاومت با تحلیل انرژی آنها در سوریه، تکمیل پروسه خاورمیانه بزرگ تر و تحقق عینی وعده تغییر اوباما در انتخابات ریاست جمهوری به وسیله نمایش قدرت دیپلماسی و همکاری های بین المللی اشاره کرد؛ و در بعد درونی هم باید به هدف دموکراسی سازی اشاره کرد که به طور حتم اوباما به شدت به دنبال آن است. اما تجربه های گذشته در عراق و افغانستان و ماهیت ضددموکراتیک برخی گروه های مخالف بشار اسد حرکت ماشین سیاست خارجی اوباما را در سوریه کند کرده است.

مقامات اسراییل، تخریب زیرساخت های حیاتی سوریه را با شوق و شعف ویژه ای می نگرند و مشتاق آن هستند که سوریه نیز بسان لبنان به کشوری طایفه ای و کپسول تنش های مذهبی بدل شود. علاوه بر این، آنها می خواهند ایران نتواند از امتیاز سوریه در پرونده هسته ای خود بهره ای ببرد. علایق پنهان صهیونیست ها در ماجرای سوریه به تفصیل در این مقاله بررسی شده است. این مقاله نکته های قابل نقدی دارد، اما داده ها و تحلیل های آن، هنگامی موجب جلب توجه می شود که به اشراف نویسنده (به عنوان سفیر سابق اسراییل در آمریکا) نگاهی داشته باشیم.

آلترمن و برون به عنوان دو متخصص باسابقه و مطلع در مقاله حاضر معتقدند که آمریکایی ها بر حسب سن، مذهب، تبار و درآمد حمایت های متفاوتی از اسراییل و سیاست های آن به عمل می آورند. نویسندگان از افول مذهب در آمریکا و تاثیر شگرف این امر بر کاهش حمایت از اسراییل خبر می دهند. پیمایشی و جدید و جامع الاطراف بودن این مقاله، مطالعه آن را ضروری و ثمربخش می کند.

جهانی شدن به عنوان علت و نیز محصول گشترش تجارت، مسافرت و مهاجرت، اندک اندک به واقعیتی عینی و غیرقابل انکار بدل می شود. جهانی شدن منجر به افزایش میزان مهاجرت افراد به کشورهای دیگر شده و تقریبا هر کشوری علاوه بر جمعیت بومی خود، اقوامی از مهاجران دارد که برای خود گروه هایی را تشکیل داده اند. این اجتماعات از اقوام پراکنده را در اصطلاح، دیاسپورا می گویند. با توجه به رونق فوق العاده بحث دیپلماسی عمومی در عصر حاضر و با عنایت به تحولات جهانی و اهمیت فزاینده فرد، روند تصویرسازی و پیام رسانی صرف در این ابزار قدرت نرم، با تعامل و رفتار دوجانبه همراه شده و سعی می شود با توده مردم در کشور هدف به صورت تعاملی رفتار شود و از توانمندی آنها برای پیشبرد مقاصد سیاسی، بهره برداری بهینه شود. دیاسپورا به عنوان نماینده کشور هدف در داخل کشور میزبان، راه را برای اجرای دیپلماسی عمومی جدید در قالب دیپلماسی دیاسپورا هموار کرده است. از طرفی، دیپلماسی دیاسپورا می تواند از سوی کشور فرستنده نیز اعمال شود، به طوری که یک ارتش غیررسمی در خارج از مرز خود و برای پیگیری منافع کشور فرستنده تشکیل دهد. این مقاله با مرور دیپلماسی عمومی جدید، دیاسپورا و دیپلماسی دیاسپورا و بررسی آن در ایالات متحده که هم زاده مهاجرت هاست و هم علاوه بر ملت واحد آمریکایی، تقریبا از هرکشوری دارای جمعیت دیاسپورا می باشد، سعی در شرح اهمیت این پدیده در عرصه سیاست خارجی و دیپلماسی عمومی دارد و می کوشد بگوید آمریکا به عنوان یک نمونه، چگونه این پدیده را مدیریت کرده و از آن بهره می برد.