فصلنامه اقتصاد اسلامی
پیاپی 10 (تابستان 1382)

پیامبر خدا9 فرمود:هر کس به برادر مؤ منش قرض دهد، به ازای هر درهم آن، به وزن کوه های احد، رضوی و طور سینا، حسنات در ترازوی اعمال وی نهاده می شود و اگر پس از فرا رسیدن مهلت با او مدارا کند، ازپل صراط بدون رسیدگی به حساب، چون برق سریع و درخشنده می گذرد و هیچ عذابی نمی بیند و هر کس که برادر مسلمانش از وی یاری طلبد، اما او قرض ندهد، هنگامی که پروردگار نیکان را پاداش می دهد، بهشت را بر او حرام می سازد.1شکل سازمان یافته صندوق های قرض الحسنه نخستین بار در سال 1348 در یکی از مساجد تهران و باسرمایه اولیه چهارده هزار تومان که به صورت هدیه جمع آوری شده بود، پدید آمد و با توجه به اهداف اسلامی و معنوی آن «صندوق ذخیره جاوید» نامیده شد.2 تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی، بیش از دویست صندوق قرض الحسنه در کشور تاسیس شد و این موضوع پس از انقلاب با جدیت بیش تری دنبال شد، به طوری که در سال 1365 تعداد صندوق های قرض الحسنه از 2500 صندوق گذشت.3پیروزی انقلاب اسلامی و تحول معنوی افراد جامعه و توجه به آموزه های اخلاقی و انسانی قرآن باعث شد تا رفتار قرض الحسنه به صورت یکی از مصادیق روشن عمل نیک در جامعه گسترش یابد. امروزه غالب خانواده های متوسط و فقیر جامعه با این پدیده آشنا بوده، هر کدام خاطرات بسیاری از گشوده شدن مشکل زندگی شان به این روش دارند؛ چنان که نیکوکاران فراوانی از این که سعادت کمک به همنوع و اعطای قرض به نیازمندان را یافته اند، لذت می برند. امروزه افزون بر قرض های شخصی که بین افراد خانواده، دوستان و همکاران در جریان است، صندوق های ریز و درشت فامیلی، محله ای، مسجدی، اداره ای و صندوق های سازمان یافته عمومی در سطح کشور فعالیت، و همه روزه مشکلات بسیاری از افراد و خانوارها را حل می کنند و اگر از برخی فعالیت ها و برخی صندوق های انگشت شمار که از مسیر اولیه قرض الحسنه خارج شده اند، صرف نظر کنیم، صندوق های قرض الحسنه جزو خالص ترین، سودمندترین و مفیدترین نهادی های اقتصادی هستند.