فهرست مطالب
فصلنامه اقتصاد اسلامی
پیاپی 30 (تابستان 1387)
- 212 صفحه، بهای روی جلد: 19,000ريال
- تاریخ انتشار: 1387/05/15
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحه 5یکی از بحث های مهم و اثرگذار در رشد و توسعه اقتصادی جوامع، استفاده صحیح از سرمایه ها است و یکی از این سرمایه ها منابع طبیعی به ویژه زمین است. امروزه کشورهای اسلامی از جمله ایران با پدیده خراب و غیرقابل استفاده شدن برخی اراضی روبه رو هستند این زمین ها که روزی آباد بودند و امروز نیز قابلیت احیا و بهره برداری بالایی دارند به جهت مشکل فقهی و حقوقی از چرخه سالم اقتصادی دور مانده اند.
این مقاله با بهره گیری از روایت های مربوطه و به روش اجتهادی نشان داده است که احیاکننده زمین موات، مالک اصل زمین نمی شود فقط حق بهره برداری از آن دارد و با فروش، اهدا و ارث هم همین حق منتقل می شود؛ بنابراین اگر به جهت اعراض احیاکننده، خریدار، موهوب له و وارث یا کوتاهی آنان در آباد نگه داشتن زمین احیا شده، زمین به حالت اولیه و خرابی برگردد؛ حاکم اسلامی می تواند آن زمین را جهت احیا و بهره برداری در اختیار دیگر افراد جامعه قرار دهد.
کلیدواژگان: انفال، زمین موات، احیا، مالکیت، حق بهره برداری -
صفحه 39در این مقاله رفتارهای انفاق گونه مردم بهبهان بررسی شده است. منظور از انفاق، پرداخت های مالی واجب و مستحب به وسیله خانوارها به نیازمندان است و هدف تحقیق این است که مشخص شود، در جامعه مورد مطالعه چند درصد از مردم انفاق می کنند و چه اندازه به این رفتار دینی اعتقاد دارند؟ هدف دیگر این است که نشان دهد، آیا متغیرهای زمینه ای که نقش مهمی در تعیین پایگاه اجتماعی افراد دارند (مانند درآمد و تحصیلات) با رفتارهای انفاق گونه و اعتقاد به آن رابطه معنادار دارد، یا نه؟
روش مقاله در بخش نظری کتابخانه ای، در بخش مطالعات میدانی، توصیفی مقطعی بوده و جمع آوری اطلاعات به روش پرسشنامه صورت گرفته و در تجزیه و تحلیل داده ها از روش های شناخته شده آمار توصیفی و استنباطی و برای مطالعه روابط معناداری از آماره کای اسکویر استفاده شده است.
واحد تحلیل سرپرست خانوار و تعداد نمونه ها 444 خانواده بوده که به صورت تصادفی ساده در سطح شهر بهبهان انتخاب شده اند. نتیجه ها، حاکی است که درصد قابل توجهی از جامعه مورد مطالعه، انفاق های واجب و مستحب را پرداخت می کنند و انفاق های واجب و مستحب با درآمد و تحصیلات (متغیرهای تعیین کننده پایگاه اجتماعی) رابطه معنادار دارند.
کلیدواژگان: بهبهان، اتفاق، تامین اجتماعی، نوع دوستی و مالیات های اسلامی -
صفحه 69عقد استصناع از جمله قراردادهایی است که امروزه کاربرد بسیار گسترده دارد. این عقد به ویژه پس از اعلام مجمع فقهی سازمان کنفرانس اسلامی مبنی بر لازم الطرفین بودن آن، به علت ماهیت و ویژگی های خاص، در کشورهای اسلامی گسترش ویژه ای یافت. زیرا از یک سو، خرید و فروش کالاهای آماده، پاسخگوی نیازهای گوناگون و متنوع افراد، بنگاه ها و دولت نبوده و از سوی دیگر، عقدهای دیگر مانند: سلف، اجاره و جعاله نیز به علت محدودیت های خاص نمی توانست به سهولت نیازهای رو به رشد و متنوع را تامین مالی کند.
این در حالی است که اکثریت مراجع و فقی هان شیعه به صورت عقد مستقل یا در قالب بیع، اجاره، جعاله و صلح به صحت عقد استصناع باور دارند. بنابراین بانک ها و دیگر مؤسسه های اعتباری می توانند طرح های خصوصی، دولتی و بخش عمومی را با استفاده از این عقد تامین مالی کرده و عهده دار واسطه گری بین شرکت های بزرگ و صاحبان صنایع شوند. تجربه های کشورهای گوناگون درباره به کارگیری این عقد بسیار ارزشمند است.
در این مقاله به دنبال اثبات این فرضیه هستیم که بانک ها می توانند برخی از خلاهای موجود در تخصیص منابع را با به کارگیری عقد استصناع به گونه ای مناسب تر پر کنند و با اطمینان می توان گفت استفاده از این عقد در بانکداری اسلامی ایران به طور کامل علمی و مقدمه های نظری و اجرایی به کارگیری آن فراهم است.
کلیدواژگان: عقد، استصناع، بانکداری اسلامی، قانون عملیات بانکی بدون ربا، تجربه استصناع، تخصیص منابع از راه استصناع -
صفحه 99یکی از آموزه های اقتصادی اسلام، عدالت است و از مؤلفه های اصلی عدالت، کاهش نابرابری ها و رسیدن به توازن اقتصادی بین شهروندان است.
هدف اساسی در این مقاله برآورد الگوی عامل های موثر بر نابرابری اقتصادی در ایران است. برای این منظور ابتدا با استفاده از ریزداده های طرح درآمد هزینه، ضریب جینی و سهم بیستک های درآمدی (هزینه) طی دوره 1383 1363 برآورد شده است. آنگاه با استفاده از این شاخص های نابرابری اقتصادی و اطلاعات سری زمانی نسبت اشتغال، تورم، درآمدهای مالیاتی از خانوارها و هزینه های اجتماعی دولت برای خانوارها براساس مفهوم های همجمعی، الگوی عامل های موثر بر نابرابری اقتصادی برآورد شده است. براساس نتیجه های حاصل، نسبت اشتغال و هزینه های اجتماعی دولت بر نابرابری اثر کاهشی داشته است. در مقابل، اثر تورم و درآمدهای مالیاتی بر نابرابری افزایشی بوده است. به منظور تجزیه شاخص نابرابری اقتصادی و تحلیل اثر متغیرها بر نابرابری، از الگوی عامل های موثر بر بیستک ها به صورت دستگاهی از معادله های همزمانه به ظاهر نامرتبط (SURE) استفاده شده است. نتیجه های حاصل حاکی از آن است که، کاهش نابرابری ناشی از افزایش نسبت اشتغال، در اثر کاهش سهم بیستک چهارم و پنچم به نفع افزایش سهم دیگر بیستک ها به ویژه بیستک اول بوده است. کاهش نابرابری در اثر هزینه های اجتماعی دولت بر حسب خانوار ناشی از کاهش سهم بیستک پنچم به نفع افزایش سهم چهار بیستک اول بوده است. در مقابل، افزایش نابرابری ناشی از تورم و درآمدهای مالیاتی بر حسب خانوار، به علت کاهش سهم چهار بیستک اول به نفع افزایش سهم بیستک پنچم بوده است. برای تعیین شدت اثرهای متغیرها، الگوهای پیش گفته با متغیرهای استاندارد برآورد شده است. نسبت اشتغال و درآمدهای مالیاتی بر حسب خانوار به ترتیب قویترین عامل کاهنده و افزاینده نابرابرای اقتصادی بوده است. اما، اثر نابرابرگر درآمدهای مالیاتی بر حسب خانوار از اثر برابرگر نسبت اشتغال بیشتر بوده است. بنابراین، سیاست گذاری در جهت افزایش فرصت های اشتغال مولد در کنار اصلاح های اساسی و ساختاری در نظام مالیاتی به ویژه در حوزه اجرایی و جمع آوری مالیات تاکید می شود.
کلیدواژگان: نابرابری اقتصادی، ریز داده ها، ضریب جینی، بیستک ها، اشتغال، تورم، مالیات، هزینه های اجتماعی دولت -
صفحه 123اسلام دینی جامع و کامل برای همه زمان ها و مکان ها است. از ویژگی های اسلام تبیین تدریجی آموزه های آن، تقدیم اصول بر فروع و برخی از فروع بر برخی دیگر است. حتی برخی از احکام الزامی نیز به عللی به یک باره بیان نشده، پس از زمینه سازی و فراهم شدن شرایط، حکم الزامی آن بیان شده است. مقاله حاضر به بررسی این موضوع می پردازد که هرگاه حکومت دینی در جامعه ایی برقرار شد، اجرای فوری احکام الاهی بر آن حکومت واجب است. اما اگر اجرای برخی از احکام به علت فقدان زمینه های مناسب، باعث وهن دین و هتک حرمت اسلام شود، به عللی که مهمترین آنها باب تزاحم است، اجرای حکم به تاخیر می افتاد و بر حکومت است که به زمینه سازی جهت اجرای آن حکم بپردازد. به نظر می رسد در ادبیات اقتصاد اسلامی، بانکداری بدون ربا و نظام مالیاتی اسلامی از این قاعده پیروی می کنند.
کلیدواژگان: نزول تدریجی، اجرای تدریجی احکام، تزاحم احکام، بانکداری بدون ربا، مالیات های اسلامی -
صفحه 145طی چند سال اخیر بحث ریسک و مدیریت آن در ادبیات مالی و بانکی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. به بیان دیگر نظام مالی و بانکی با انواع گوناگونی از ریسک روبه رو است که مدیریت آنها در جای خود بسیار اهمیت دارد. نظام بانکداری و مالیه اسلامی نیز با عنایت به ویژگی های خاص خود با ریسک هایی روبه رو است. این ریسک ها از دو دیدگاه قابل بررسی است. نخست؛ ریسک هایی که بین نظام بانکی و مالی متعارف واسلامی مشترک هستند. دوم؛ ریسک هایی که فقط در بانک های اسلامی وجود دارد. از این رو شناسایی و مدیریت انواع ریسک در نظام مالی و بانکی اسلامی بسیار مهم است. الگوی کنونی بانکداری بدون ربا در کشور نیز با توجه به ویژگی های خاص آن با ریسک هایی روبه رو است. برخی از این ریسک ها با ابزار های رایج و متعارف مدیریت ریسک قابل کنترل هستند، اما برخی دیگر با روش های رایج قابل مدیریت نیستند.
در این مقاله پس از مروری بر مطالعه های انجام شده درباره ریسک و مدیریت آن در بانکداری اسلامی، انواع ریسک هایی که نظام بانکی کشور با آن روبه رو است؛ مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد و سرانجام چند روش کاربردی سازگار با اصول و مبانی اسلامی جهت مدیریت انواع ریسک پیشنهاد می شود.
کلیدواژگان: ریسک، مدیریت ریسک، بانکداری بدون ربای ایران، بانکداری اسلامی، تامین مالی اسلامی -
صفحه 173امروزه مهمترین ابزار کنترل و افزایش نقدینگی در کشورهای توسعه یافته استفاده از «عملیات بازار باز» است که طی آن، بانک مرکزی به خرید و فروش دارایی های خود (به طور عمد اوراق بهادار) در بازارهای ثانویه می پردازد. اما در بسیاری از کشورهای در حال توسعه به علت عدم توسعه بازارهای سرمایه بانک های مرکزی نمی توانند در بازارهای ثانویه به خرید و فروش اوراق اقدام کنند؛ بنابراین، برخی از این کشورها برای کنترل نقدینگی به خرید و فروش این اوراق در بازارهای اولیه اقدام کرده اند که در برخی نوشته های اخیر به آن «علمیات شبه بازار باز» گفته می شود. از آنجا که این عملیات مستلزم محذور «ربای قرضی» است، بانک های مرکزی سودان و ایران، اوراق جایگزینی را مبتنی بر مشارکت و تنزیل ارایه و آزموده اند که با بررسی و تحلیل کارامدی آنها می توان از برخی از آنها در این عملیات بهره جست.
کلیدواژگان: عملیات بازار باز، عملیات شبه بازار باز، اوراق بانک مرکزی، اوراق مشارکت بانک مرکزی
-
Page 5Utilizing capital assets is one of the important and impressive matters in economic development and growth. Natural recourses especially land is a kind of these capital assets. Nowadays Islamic countries such as Iran have confronted demolishing and destroying of lands. These lands which were thrive one day and also can be cultivated and utilize have been exited from proper economic cycle because of jurisprudential and legal difficulties. Traditions and diligence methods have been used in this paper to show that waste land developer wouldn’t be the owner of the land except the exploitation right and this right transfer only with sale, donation and inheritance. Therefore Islamic ruler has this authority to give permission someone else to cultivate the land if the developer, buyer, donee and inheritor abandoned it or defaulted in maintaining the cultivated land.
-
Page 39In this paper we study the behavior of people in Behbahan city as to the Islamic Charity (ENFAQ). ENFAQ is financial payment which is necessary and beneficial (MOSTAHAB) to in case of need families and the object is to determine what percent of people do such payment and to how extend they believe on it. Also in this paper we have the objective of specifying whether variables such as income and education have any effect on it.Our method is in the theoretical domain documentary and survey investigation with a cross section of people is done. The information is acquired by interview, and for the purposes of analysis we use descriptive statistics and inferences, and use has been made of chi square statistics to test the significance of relationships.The unit of analysis is household and sample is consists of 444 family which choose randomly among Behbahan people. Results show that a considerable amount of people in the sample made ENFAQ, whether necessary or beneficial and these two categories have positive relationship with income and education.
-
Page 69Istisna is a contract which has an extensive using nowadays. This usage has been broader after its bilateral mandatory, because of its nature and character, which announced by Islamic Conference Organization on Jurisprudential Assembly. It has been arisen because in one hand buying and selling final goods were not enough for different needs of individuals, firms and government, and on the hand other contracts such as Salaf, Ijara and Joala couldn’t finance different and spreading needs because of their special constraints. Authorities on matters of religion believe that this contract is accurate only as an independent contract or in a sale, Ijara, Joala and Solh framework. Therefore banks and financial institutions can finance their privet and state and public sector plans by this contract and be broker among big companies and industry owner. Experience of other countries in this field is very useful.It is proved in this paper that banks can remove difficulties on recourse allocation by using Istisna contract and also it is absolutely scientific to use this contract in Islamic Banking in Iran while its theoretical and applied field is provided.
-
Page 99The main purpose of this research has been to estimate a model of factors affecting economic inequality in Iran. Doing so, using income-expenditure Micro-data, first Gini coefficients and shares of income twenties have been estimated for the years 1984-2004. Using the time series data and Cointergration method, factors affecting economic inequality have been estimated. According to the results, employment ratio (share of employment in population) and government social expenditure per household have decreasing inequality effects. On the other hand, income tax per household and inflation increase the inequality. To analyze the effects on different twenties, the SUER model has been estimated. The results indicate that increase in ratio of employment has reduced inequality via decrease in 4th and 5th twenties in favor of the other twenties, especially the 1st twenties. Increase in government social expenditure per household has decreased inequality through the reduction in share of the top twenty percent in favor of the rest (%80). On the other hand, increase in income tax per household and inflation has increased inequality through the reduction in share of the first four twenties of the population in favor of the top twenty percent. In order to compare effects of the variables, all the variables have been used in standard forms: employment ratio and the income tax per household have had the highest reduction and lowest increasing economic inequality effects, respectively. But, the increasing effect of income tax has been more that the decreasing effect of employment ratio. Thus, productive job creation policy and effective tax collection procedure may be emphasized.
-
Page 123Islam is a comprehensive religion belonging to all times and places. One of its characteristics is that it was revealed and introduced little by little, its fundamental principles to be believed in, being given priority over its commandments, and, in turn, some of its commandments over the others. Even, for several reasons, some of the obligatory commandments were not introduced at once unless adequate preparations were made for them.This article is trying to show that when an Islamic government is established in a society, it is obliged (by the shariah) to implement the divine commandments immediately unless doing so will bring dishonour on Islam, due to lack of appropriate ground, even among the Muslims. Therefore, for some reasons, the most important of which is a contradiction between commandments, the implementation of commandments may be postponed to future date, but the Islamic government is obliged to make preparations for them to be fulfilled.It seems that non-usury banking and Islamic system of taxes, in the Islamic economic literature, follow this regulation.Gradual revelation, Gradual Implementation of Commandments, Contradiction between
-
Page 145In recent years, risk and risk management have been very significant in financial and banking literature. In other word, banking system with respect to its characteristics is faced to these risks and managing them is very important. Islamic banking system confronts risks too. These risks can be devided in two kinds: first, the common risks between Islamic and no Islamic banking system. So managing these risks in Islamic banking is important Iran Islamic banking system meets a lot of risks. Some of them can be managed by current methods and some are not. Therefore in this article, in addition to reviewing the studies on risks in Iran Islamic banking and the ways of managing them, some of methods which are consist ant with Islamic principles are offered.
-
Page 173Nowadays, the most important instrument of controlling and increasing the liquidity in developed countries is to use "open market operation" in which the central bank purchases and sales its own assets (mainly securities in secondary markets). But, in many of developing countries, the central banks can not purchase and sale the securities in the secondary markets due to not developing the investment markets, therefore, Some of these countries have begun to purchase and sale these securities in primary markets to control the liquidity which is called' open market type operation' in some new papers. As in this operation, there will be a religious problem known as "Reba", central banks of Iran and Sudan has been offered and performed another securities based on "Musharaka" and "Discount". We can benefit from that in this operation by surveying and analyzing its applicable.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.