فصلنامه فرهنگ ایمنی
پیاپی 4 (پاییز 1382)

وقوع بلایای طبیعی به خصوص زلزله غالبا تاثیرات مخربی بر سکونت گاه های انسانی باقی گذارده و تلفات و خسارات سنگینی بر ساکنان آنها وارد می سازد. بر اثر وقوع این سانحه طبیعی ساختمان ها و زیر ساخت ها نابود می شوند و عوارض اقتصادی وسیعی بر جوامع و کشورها تحمیل می شود. حتی در برخی موارد با توجه به وسعت و محل وقوع زلزله، فرآیند توسعه اقتصادی یک کشور سال ها به تاخیر می افتد. پنجم دی ماه 1382 روزی است که هیچ ایرانی آن را از یاد نخواهد برد. روزی که با وقوع یک زمین لرزه با بزرگی 3/6 درجه در مقیاس ریشتر، شهر تاریخی بم در استان کرمان با خاک یکسان شد و جمع کثیری از هموطنان کشته، زخمی و بی خانمان شدند.

مسکن یکی از نیازهای اصلی بشر در هر منطقه جغرافیایی و هر شهر و روستا است. مسکن با داشتن خصوصیاتی نظیر دارا بودن ارزشهای فرهنگی و اجتماعی، ارزانی در حد کفایت، تامین رفاه امنیت و بهداشت و عمر مفید می تواند در زندگی انسان ها بسیار مؤثر باشد. اگر چه در روستاهای ایران مساکن معمولا از دو ویژگی نخست برخوردار بوده اند: ولی در تامین رفاه، امنیت، بهداشت و نیز از حیث عمر مفید پاسخگوی نیاز حقیقی روستاییان نمی باشند. این مقاله به بررسی تعداد و اشکال سکونت گاه های روستایی، کاستی های موجود در مساکن روستایی و نگرشهایی که بر این مساله در دو مقوله اصلی عمر مفید مساکن و ایمن سازی آنها در مقابل زلزله می توان داشت، پرداخته است. در پایان نیز پیشنهادهایی در راستای سیاستگذاری راهبردی ارایه شده است.

در سرتاسر دنیا، هر روز حوادث بیشماری به علت رفتار انسان رخ می دهد. به همین دلیل، رفتار انسان در پیشگیری از حادثه و ارتقای ایمنی مورد توجه قرار گرفته و موجب برانگیختن رویکردی نوین در ایمنی شده است. فرهنگ ایمنی و ارتقای آن، ابزاری نیرومند است که چنانچه به خوبی بکار گرفته شود، هزینه های ناشی از حوادث کاهش خواهند یافت. دستیابی به فهنگ ایمنی باید از مسیر علمی باشد تا ریشه ها و زمینه های آن به خوبی شناخته شوند. بررسی های ختلف نشان داده اند که اختلاف های فرهنگ بومی تاثیری چشمگیر بر رفتار کارکنان دارد.

توانایی در جا به جایی مناسب افراد و کالاها یکی از عوامل مهم در زندگی مطلوب امروزی است. ماشین بخش عمده ای از این جابجایی را تامین می کند و حتی به عنوان واسطه برای جا به جایی مؤثر افراد توسط دیگر وسایل نقلیه مثل قطار و هواپیما نیز عمل می کند. امروزه در دنیا بیش 700 میلیون ماشین مورد استفاده قرار گرفته است و تمام فعالیت ها و زندگی افراد بصورت عجیبی به استفاده از آن گره خورده است. با استفاده از ماشین: 1. بخش عمده ای از مشاغل هر کشور به آن وابسته شده. 2. قسمت قابل ملاحظه ای از تولید ناخالص ملی هر کشور از صنایع وابسته به آن تامین می شود...

هنگام بروز حوادث طبیعی یا حوادث ناشی از فعالیتهای انسانی در نواحی مسکونی (شهری و روستایی) تمام ناحیه یا بخش اعمی از آن تخریب شده و به علل متعدد غیر قابل استفاده می گردد. تاسیسات زیر بنایی همچون آب، برق، گاز، تلفن، شبکه ترافیکی و حمل و نقل و غیره با قابلیت استفاده مطمئن را از دست می دهند یا کاملا از بین می روند. در این میان مهمترین مساله وجود پتانسیل خطر حاکم بر منطقه است که هر لحظه احتمال آزاد شدن آن و بروز حادثه وجود دارد. لذا از دیدگاه ایمنی بهترین و مناسب ترین اقدام، دور کردن انسان از منطقه خطر است، چرا که نمی توان خطر را محدود کرد یا تحت کنتل در آورد.

بسیاری از رهیافت ها برای مطالعه فرهنگ ایمنی مستقیما بر روی ارزش ها و هنجارهای اجتماعی و فرضیات اساسی تمرکز می کنند. با این وجود، رهیافت ها محدودیت هایی دارند؛ یکی از این محدودیت ها آن است که همبستگی بین اولویت های عمومی و رفتارهای ویژه افراد تقریبا کم است. پاسخ به سوالات عمومی در مورد هنجارها و ارزش ها تضمین نمی کند که جنبه ها و فرضیات مورد نظر در ارزیابی، دقیقا مشابه آنهایی باشند که در زندگی واقعی هستند.

به طور کلی وسایل و ملزومات ایمنی و آتش نشانی، در زمینه تمهیدات و تجهیزات مقابله با حریق و حوادث را به ترتیب عملکرد می توان در سه گروه زیر تقسیم بندی نمود. الف- کشف ها و اعلام کننده های حریق. ب- شبکه آب آتش نشانی. ج- سیستم آب فشان. در این مقاله، به بررسی اجمالی موارد فوق پرداخته می شود و در ادامه پاره ای از مقررات مربوط به طراحی و نصب هر کدام از سیستم ها بیان می شود.

از دیدگاه ایمنی، تقاطع ها خطرناک ترین مناطق در شبکه راه ها به شمار می آیند. اصولا تقاطع ها از بیشترین درجه ریسک برخوردارند و تقریبا یک سوم برخوردهای مهلک و کشنده و بیش از نیمی از صدمات ناشی از تصادفات در داخل و خارج شهرهای دنیا را به خود اختصاص می دهند. تحقیقات انجام شده د کشورهای صنعتی نشان می دهد که در حدود 55 درصد از کل تصادفات درون شهری و 32 درصد از کل تصادفات برون شهری و همچنین 40 درصد برخوردهای مهلک و کشنده برون شهری و درون شهری در تقاطع ها رخ می دهد. رانندگی با سرعت زیاد در نزدیک تقاطع ها و همچنین نوع خطاهای رانندگان به ویژه جوانان در به وجود آوردن تصادفات می باشد.

مطلبی که در ذیل مطالعه خواهید نمود در خصوص ایمنی در خانه و ضرورت رعایت موارد ایمنی است: موضوعی که شاید بتوان گفت کمتر به آن توجه می شود. آمار بالای حوادث در خانه، خود به تنهایی ذهن خوانندگان با مساله ایمنی در خانه ترجیح داده شد تا ابتدا مختصری در خصوص اهمیت و ضرورت پرداختن به موضوع آورده شود. سپس آمار حوادث ناشی از عدم عایت موارد ایمنی و نیز انواع حوادث منزل مطرح می شود؛ سپس در ادامه بحث به ترتیب موارد ذیل توضیح داده شده اند: تعریف خطر و حادثه، ریشه یابی حوادث خانه بر مبنای اعمال نا ایمن و شرایط نا ایمن، سهم هر یک از اعضای خانواده در ایجاد حادثه، توصیه هایی در خصوص رعایت موارد ایمنی در آشپزخانه

حوادث مختلفی که امروزه در نقاط مختلف کشور از جمله پارکهای تفریحی رخ می دهد، مختصر به کشور ما نیست و در جهان نظایر بسیاری از آنها وجود دارد. اتفاقات تلخ و تاسف باری که در کشورهای مختلف، چه پیشرفته و چه توسعه نیافته بارها تکرار می شوند همگی بر اشتباهات رخ داده در سیستم های کنترلی اشاره دارند. اما آنچه حوادث رخ داده در کشور ما را از حوادث مشابه خود در جهان به ویژه در کشورهای توسعه یافته متمایز می کند نه شکل حادثه، نه پیامد و نه دلایل بروز آنهاست.