مجله دانشگاه علوم پزشکی ایلام
سال سیزدهم شماره 4 (پیاپی 49، زمستان 1384)

در شرایط کنونی به علت ارتقاء وضعیت بهداشتی و کاهش مرگ و میر بر اثر بیماری های واگیر، جمعیت کشور به سرعت رو به افزایش است ولی رشد منابع غذایی، اقتصادی، فرهنگی و... متناسب با رشد جمعیت نمی باشد، لذا باروری به عنوان مهمترین عامل ازدیاد جمعیت نقش بنیادی را ایفاد می کند و با توجه به اینکه باروری تابعی از عوامل اجتماعی – اقتصادی و فرهنگی می باشد اگر بتوانیم ارتباط معنی داری بین بعضی از این عوامل و باروری بیابیم، می توان با اعمال نفوذ بر این عوامل چه به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم تاثیر آنها را به صورت مطلوب و دلخواه تغییر داده و از این راه آنها را کنترل نماییم. لذا می توان با توسل به آنها در کشور اقدام نمود.
داده های این مطالعه در سال 79 به وسیله پرسشنامه ای مشتمل بر سه بخش مشخصات دموگرافیک، اطلاعات باروری و بخش تنظیم خانواده جمع آوری شد. نوع مطالعه توصیفی – تحلیلی است و نمونه گیری به روش دو مرحله ای تصادفی انجام شد. با توجه به اینکه بیشتر از 15درصد خانوارها بیش از 6 فرزند دارند لذا نمونه ای به حجم 1343 خانوار برای اعتماد 95 درصد و دقت کمتر از 2درصد پاسخگوی بررسی می باشد.
در مطالعه تعداد 1137 زن مورد بررسی قرار گرفتند. از بین فاکتورهای موثر بر باروری سن مادر، سواد مادر، تعداد سالهای زناشویی، سن هنگام ازدواج مادر و سن اولین حاملگی انتخاب و به وسیله روش آنالیز مسیری اثر علتی (اثر مستقیم و غیر مستقیم) و اثرات غیر علتی محاسبه گردید. کلیه ضرایب اثر محاسبه شده از نظر آماری با صفر اختلاف معنی دار آماری داشتند (01/0P.V <). از بین متغیرهای مورد بررسی، تعداد سال های زناشویی دارای بیشترین ضریب اثر مستقیم مثبت بر باروری بود (428/0) بعد از آن سن مادر بیشترین تاثیر مستقیم را داشت (203/0). سواد مادر بعنوان مؤثرترین عامل مستقیم منفی بر باروری است (182/0 -). ازبین فاکتورهایی که اثرغیرمستقیم را بر باروری داشتند سن مادر با 427/.، و سواد مادر با 153/0 بود. ضریب اثرمستقیم سوادمادربرباروری2/0 - بوده وضریب اثر علتی آن 335./- بود. نتیجه گیری نهایی: ازآنجایی که کنترل باروری امری دشوار می باشد با روش آنالیزمسیری می توان درصورتیکه امکان کنترل همه متغیرها نباشد توجه بیشتر را بر روی متغیرهایی معطوف کردکه نسبت به سایرمتغیرها بیشترین اثر را در باروری دارند و در این مطالعه سواد مادر و تعداد سالهای زناشویی سهم بیشتری را در باروری و تغییرات آن به عهده داشتند. با توجه به مقدار R2 در مرحله آخر (691/0)، مدل بدست آمده را می توان یک مدل نسبتا خوب در پیش بینی و کنترل باروری به حساب آورد.

پنومونی های بیمارستانی با افزایش مرگ و میر، مدت بستری و هزینه های درمان از عمده ترین مشکلات بیماران بستری در بخش های مراقبت های ویژه می باشد. از آنجایی که پیشگیری و کنترل موثر پنومونی های بیمارستانی نیازمند آگاهی کافی از فراوانی و توزیع این عفونت ها است. این مطالعه برای گردآوری این اطلاعات در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان قائم(عج) انجام شد.
در این مطالعه اطلاعات مربوط به بیماران بستری در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان قائم(عج) مشهد، در طی 12 ماه در سالهای 1383 و 1384 گردآوری گردید. در جمع آوری این اطلاعات تعاریف استاندارد پنومونی های بیمارستانی مورد نظر قرار داشت. از آزمون x2 و دیگر تست های مناسب برای تحلیل آماری نتایج استفاده شد.
یافته های پژوهش: در بین 259 بیمار بستری در بخش مراقبت های ویژه 33 مورد پنومونی بیمارستانی شناسایی گردید که مورد مطالعه قرار گرفت. در مطالعه ما مشاهده شد که بروز پنومونی بیمارستانی تقریبا همواره با روش های تهاجمی همراه بوده است. کلبسیلا پنومونیه فراوان ترین (57.5%) باکتری جدا شده از این بیماران بود و پس از آن گونه های آسینتوباکتر، پسودوموناس آئروژینوزا و گونه های متفاوت آنتروباکتریاسه قرار داشتند.
نتیجه گیری نهایی: یافته های این مطالعه نشان می دهد که بخش مراقبت های ویژه این بیمارستان از نظر بروز پنومونی بیمارستانی بسیار حساس می باشد بنابر این اقدامات پیشگیری از بروز پنومونی های بیمارستانی بایستی مورد بازنگری و تاکید قرار گیرد و در این بین، اقدامات پیشگیرانه در مورد بیمارانی که از تهویه مکانیکی استفاده می کنند از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

ناشتا بودن عدم مصرف غذا از طریق دهان است که به دلیل پیشگیری از آسپیره نمودن محتویات معده در زمان بیهوشی در بیماران کاندید عمل جراحی می بایستی رعایت شود. زمان ناشتا بودن در مورد مایعات صاف شده حداقل 3-2ساعت، شیر مادر 4 ساعت، صبحانه سبک و شیر خشک 6 ساعت و غذای معمولی 8 ساعت است. طو لانی شدن این مدت همراه با عوارضی مانند تعریق، تحریک پذیری، کاهش قند خون و بی قراری می باشد لذا مطالعه حاضر با هدف تعیین آگا هی، عملکرد کادر درمان در مورد زمان ناشتای بیماران قبل از اعمال جراحی انتخابی انجام شده است.
مطالعه حاضر بصورت توصیفی مقطعی انجام شده و در آن 107 نفر شامل کلیه پرسنل کادر درمان سه شیفت عصر و شب مراکز آموزشی و درمانی که در آنها اعمال جراحی انجام می شود به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده ها بر اساس اهداف فرعی پژوهش توسط پرسش نامه در مورد مشخصات فردی و آگاهی و نگرش و چک لیست عملکرد توسط سوپروایزرهای شیفتهای یاد شده که از قبل توجیه شده بودند جمع آوری گردید که ابتدا چک لیست عملکرد به صورت یکسو کور و پرسش نامه تکمیل می شد. یافته ها با استفاده از آمار توصیفی و جداول یک و دو بعدی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته های پژوهش: نتایج بدست آمده حاکی است که اکثریت نمونه ها مؤنث و دارای مدرک کارشناسی بودند. آگاهی در مورد مدت زمان قطع خوراک از راه دهان در مورد مایعات صاف شده 6/1 درصد، صبحانه سبک 4/3 درصد و غذای معمولی 6/40 درصد در حد خوب بود. اما نگرش واحد های پژوهشی در این رابطه در مورد مایعات صاف شده 14 درصد، غذای معمولی 1/28در صد در حد خوب بود. در هیچ مورد نگرشی پیرامون زمان قطع صبحانه سبک خوب نبود همچنین عمل کرد واحد های پژوهش در رابطه با مدت زمان ناشتا بودن در مورد غذای معمولی بهتر بود و 6/51 درصدنمونه ها عمل کرد در حد خوب داشتند.
نتیجه گیری نهایی: نتایج این بررسی حاکی است که کادر درمان مراکز آموزشی و درمانی شهر کرمانشاه در زمینه زمان ناشتای قبل از عمل جراحی آگاهی نگرش و عمل کرد خوبی ندارند و در زمینه استفاده از پروتکل جدید زمان ناشتا قرار دادن بیماران نیاز به آموزش دارند. تصمیم گیری بهتر با استفاده از نتایج و یافته های دقیق مطالعات مشابه در بین پزشکان و پرستاران رادر سطحی گسترده تر می طلبد.

جمعیت سالمندان در ایران رو به افزایش است و نامطلوب بودن وضعیت بهداشتی آنان, می تواند هزینه های هنگفتی را به بار آورد. در این مطالعه به بررسی عواملی که می تواند بر وضعیت متغیرهای تن سنجی، به عنوان یکی از مهمترین معیارها در علم تغذیه جهت سنجش وضعیت سلامت سالمندان مؤثر باشند، پرداخته شده است.
جمعیت هدف در این مطالعه کلیه سالمندان بیشتر از 65 سال سن ساکن شهر اصفهان در سال 1383 می باشد. با استفاده از نمونه گیری خوشه ایحجم نمونه 1705 نفر به دست آمد. نوع مطالعه مقطعی و توصیفی - تحلیلی است. از آنالیز واریانس و روش های Post Hoc یا آزمون کروسکال والیس جهت آزمون ارتباط بین متغیرهای تن سنجی با متغیرهای شغل، تاهل، انجام ورزش آئروبیک، مصرف صبحانه و مصرف غذای خارج از منزل استفاده شد.
یافته های پژوهش:در پژوهش مشخص گردید ارتباطهای زیر معنی دارند:ارتباط وزن با شغل (001/0P<)، مصرف صبحانه (001/0P<)، انجام ورزش آئروبیک (001/0P<) و تاهل(001/0P<)،ارتفاع زانو با شغل(001/0P<)، مصرف صبحانه (022/0P=)، انجام ورزش آئروبیک(001/0P<) و تاهل(001/0P<)، دور شکم با مصرف صبحانه (024/0P=)، دور بازو با شغل (001/0P=)، مصرف صبحانه(001/0P<)، انجام ورزش آئروبیک (072/0P=) و تاهل(019/0P=)، دور باسن با شغل (007/0P=) و مصرف صبحانه(001/0P=)، BMI با شغل (001/0P<)و مصرف صبحانه(002/0P=)، WHR با شغل (001/0P<)و WHTR با شغل (001/0P<)، انجام ورزش آئروبیک(009/0P=) و تاهل (001/0P<)نتیجه گیری نهایی: در مطالعه حاضر مشخص گردید که متغیرهای شغل، مصرف صبحانه، تاهل، انجام ورزش آئروبیک و مصرف غذای خارج از منزل به ترتیب بیشترین تا کمترین ارتباط را با متغیرهای تن سنجی دارند.

در جنین پستانداران غدد فوق کلیوی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. ترشح هورمون های قشر غده جنینی در این دوران نقش القاء تکاملی در دیگر اعضای جنینی مثل ریه و دستگاه گوارش دارد. هدف از این تحقیق، دست یابی آسان این غدد در جنین انسان و موش جهت انجام کارهای تحقیقاتی بر روی آن می باشد.
در بررسی این مطالعه تجربی، از 2 جنین دو ماهه سقط شده انسان و 8 موش بالغ نژاد Balb/c شامل 2 موش نر و 6 موش ماده استفاده گردید. در مجموع تعداد 35 جنین طبیعی 16 – 12 روزه بدست آمد. سپس با برداشت کلیه های دو طرفه آن ها، جهت وجود غدد فوق کلیوی، مورد بررسی میکروسکوپی قرار گرفتند...

سزارین یکی از اعمال جراحی است که در بسیاری از موارد از مرگ مادر و نوزاد جلوگیری می کند. در سال های اخیر افزایش قابل توجهی در میزان سزارین های غیر ضروری دیده میشود.لذا هدف از این مطالعه تعیین تاثیر آموزش در آگاهی، نگرش و عملکرد زنان باردار نسبت به سزارین غیر ضروری یا انتخابی میباشد. در این پژوهش که یک مطالعه نیمه تجربی است تعداد 54 مادر باردار نخست زا که در هفته 28 تا 32حاملگی قرار داشتند به طور تصادفی به دو گروه آزمون و شاهد تقسیم شدند. نمونه های مورد نظر از میان مراجعه کنندگان به مرکز بهداشتی در مانی سجاد اصفهان انتخاب شدند. در مرحله اول میزان آگاهی و نگرش آنان نسبت به سزارین انتخابی سنجیده شد سپس گروه آزمون به طریقه بحث گروهی در زمینه مزایای زایمان طبیعی و عوارض سزارین انتخابی آموزش دیدند. پس از گذشت 6 هفته مجددا میزان آگاهی ونگرش هر دو گروه سنجیده شد و نوع زایمان آنها ثبت گردید.اطلاعات با پرسشنامه، مصاحبه ومراجعه به پرونده های بهداشتی جمع آوری و با استفاده از آزمونهای اسپیرمن و پیرسون مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش: یافته های پژوهش نشان داد که بیشتر حاملگی ها(8/77%) خواسته بود ونیز بیشتر زنان باردار(67%) به زایمان به روش سزارین ابراز تمایل کرده بودند. قبل از مداخله اختلاف معنی داری میان آگاهی و نگرش گروه شاهد و آزمون وجود نداشت اما پس از مداخله آموزشی بین سطح آگاهی و نگرش دو گروه تفاوت معنی داری دیده شد، گروه آزمون آگاهی ونگرش مثبت بیشتری نسبت به زایمان طبیعی نشان دادند.از نظر عمل کرد نیز انجام سزارین بدون دلیل پزشکی در گروه آزمون به طور معنی داری کمتر از گروه شاهد بود. نتیجه گیری نهایی: آموزش به طریق بحث گروهی می تواند سطح آگاهی زنان باردار را ارتقا بخشیده و نگرش آنان را نسبت به زایمان طبیعی و سزارین اصلاح و میزان سزارین بدون دلیل پزشکی را کاهش دهد. زنان آگاه و آموزش دیده سزارین را تنها به عنوان یک فوریت پزشکی می پذیرفتند.

تقریبا"90%بیماران بستری به نوعی تحت در مان وریدی قرار می گیرند، ارائه دهندگان مراقبت بهداشتی به دلایل مختلفی تزریق وریدی را برای بیمارانشان تجویز می کنند، امروزه تزریق وریدی از اهمیت زیادی برخوردار است و یکی از شیوه های رایج در درمان بیماران است.اما علیرغم منافع آن مانند روش های درمانی دیگر دارای عوارض است که فلبیت و عفونت موضعی به ترتیب شایعترین و خطرناک ترین آنها می باشند.
پژوهش حاضر یک مطالعه تجربی از نوع کارآزمایی بالینی است که به منظور بررسی تاثیر بتادین و اا الکل بر میزان بروز فلبیت وعفونت موضعی ناشی از کاتترهای وریدی بر روی 110 نفر بیمار انجام شده است که 55 نفر در گروه بتادین و 55 نفر در گروه الکل قرار گرفتند، افراد مورد بررسی از بیماران بستری در بیمارستان آموزشی،درمانی شهید مصطفی خمینی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ایلام در سال1383 انتخاب شدند. پس از ضدعفونی کردن محل رگ گیری با ماده آنتی سپتیک خاص هر گروه هر 12 ساعت به مدت 72ساعت، محل وصل کاتتر برای بررسی علائم فلبیت بازدحیط آگار کشت داده شد، سپس نوع میکروار گانیسم ها مشخص گردید.جهت تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون های تی و کای اسکوایر استفاده شد.
یافته های پژوهش: نتایج نشان داد که میزان بروز فلبیت وعفونت موضعی در گروه بتادین نسبت به گروه الکل کمتر است اما آزمون آماری کای اسکوایر، اختلاف معنی داری بین دو گروه از لحاظ فلبیت نشان نداد (05/0 > (p در مورد عفونت موضعی اختلاف معنی دار بود (05/0 < (p. نتیجه گیری نهایی: با توجه به یافته های حاصل، جهت کاهش میزان بروز عوارض کاتترهای وریدی، استفاده از بتادین بجای الکل برای ضدعفونی کردن محل رگ گیری بیماران توصیه می شود.

شکی نیست که سوء تغذیه یک مشکل چند وجهی است. متخصصان تغذیه و بهداشت، فقر، دسترسی نداشتن به غذا، ناآگاهی و عادات غلط غذایی، بروز بیماری و مراقبت ناکافی، محیط آلوده و ناسالم را از عوامل عمده بروز سوء تغذیه می دانند بررسی های متعدد نشان داده است بخشی از موفقیت در کاهش سوءتغذیه در گرو پرداختن به تامین سلامت کودکان، ارتقاء آگاهی های تغذیه ای، تغییر نگرش افراد جامعه و ایجاد رفتارهای مناسب بهداشتی تغذیه ای و بهبود مراقبت از کودکان است. در این رابطه کارکنان بهداشت که امکان برقراری ارتباط مداوم با مردم را دارند می توانند با مداخلات و ارتباطات موثر درکاهش بار سوء تغذیه سهیم باشند.
در پژوهش حاضر که یک مطالعه نیمه تجربی است، جامعه مورد مطالعه شامل کارکنان مراکز بهداشت خانواده ی شهرستان های گچساران، بویراحمد و همچنین مادرانی که دارای کودکان 4 تا 12 ماهه دارای افت وزن بودند، می شد.
ابزارهای پژوهش مشتمل بر پرسش نامه دانش و نگرش کارکنان بهداشت خانواده در مورد مهارت ارتباط بین فردی، چک لیست مشاهده ای مهارت ارتباط بین فردی کارکنان بهداشت خانواده و پرسش نامه دانش و عملکرد مادران درخصوص بهبود وزن کودکان و چک لیست عملکرد کارکنان درخصوص توزین کودکان بود. پس از اتمام مرحله اول جمع آوری اطلاعات برنامه آموزشی در قالب کارگاه مهارتهای ارتباط بین فردی براساس نیازهای آموزشی کارکنان بهداشت خانواده و برای کارکنان گروه مورد اجرا گردید. اطلاعات بوسیله نرم افزار SPSS و تست X2 و T-test تجزیه و تحلیل گردید.
یافته های پژوهش: نتایج مشخص کرد که میانگین نمرات آگاهی و نگرش و عملکرد کارکنان بهداشت خانواده درخصوص مهارتهای ارتباطی قبل و بعد از مداخله تفاوت معنی دار داشت. میانگین اختلاف نمرات آگاهی و عملکرد مادران درخصوص تغذیه کودکان قبل و بعد از مداخله معنی دار داشت. همچنین آموزش مهارت های ارتباط بین فردی به کارکنان موجب افزایش معنی دار بهبود وزن کودکان 4 تا 12 ماهه گردید.
نتیجه گیری نهایی: با استفاده از برنامه آموزش کارگاه مهارت های ارتباط بین فردی و همچنین چک لیست مهارت های ارتباطی و چک لیست عملکرد پرسنل می توان به آموزش و ارزشیابی مهارت های ارتباطی کارکنان سیستم بهداشت همت گماشت و با ارتقاء مهارت های ارتباط بین فردی آنها در راه ارتقاء سلامت جامعه قدم برداشت.