فهرست مطالب

طبیعت ایران - سال دوم شماره 6 (پیاپی 7، بهمن و اسفند 1396)

نشریه طبیعت ایران
سال دوم شماره 6 (پیاپی 7، بهمن و اسفند 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/12/13
  • تعداد عناوین: 26
|
  • سخن مدیر مسئول
  • عادل جلیلی صفحه 3
    مراتع کشور با توجه به تنوع گسترده رویشگاهی آن، عمده گونه های گیاهی، جانوری و سایر میکروارگانیسم ها را در خود جای داده است. در عین حال این اکوسیستم بشدت شکننده بوده و در معرض خطر تبدیل به رویشگاه های تخریب شده و بیابانی هستند. بخش عمده ای از مراتع کشور تحت سیطره اقلیم های بیابانی خشک و نیمه خشک است و با تجربه تغییر اقلیم، گرم شدن کره زمین و از همه بالاتر ظهور پدیده خشکسالی ممتد در معرض تغییرات اساسی است. کاهش تولید، پایین آمدن ظرفیت بازسازی، انقراض و جابجایی گونه ها، انقراض و جابجایی جوامع و تیپ های گیاهی از جمله این تغییرات هستند...
  • تصاویر بدون شرح
  • دیدگاه ها
  • فاطمه سفیدکن * صفحات 6-10
    از گیاهان دارویی و معطر و فراورده های آنها، استفاده های متنوعی می شود که شاید برای مردم برخی کاربردهای غیردارویی آنها بسیار عمومی تر و ملموس تر باشد. مثلا استفاده از این گیاهان در انواع فراورده های غذایی به عنوان نگهدارنده و طعم دهنده یا در تهیه دمنوشها و نوشیدنی ها، نه تنها در ایران بلکه در بسیاری کشورهای دیگر بسیار مرسوم است. استفاده از اسانس و عصاره گیاهان دارویی و معطر در صنایع آرایشی-بهداشتی مثل تهیه انواع صابونها، شامپوها، خوشبوکننده ها، تهیه عطر و ادوکلن و فراورده های متعدد دیگر نیز از این مقوله است. اما همانگونه که از نام گیاهان دارویی بر می آید می توان گفت یکی از مهمترین موارد کاربرد آنها، استفاده از خواص دارویی ویژه هر یک از آنها و تهیه دارو برای درمان بیماری هاست. هدف از ارائه این مقاله، نگاهی به آمار و ارقام و وضعیت فعلی تولید داروهای گیاهی در کشور، بیماری های مورد درمان توسط این داروها و چالشها و مشکلات موجود در راه توسعه و افزایش سهم آنها در درمان بیماری ها و...
  • تصاویر بدون شرح
  • دیدگاه ها
  • محمد فیاض* صفحات 12-15
    خسارت ناشی از پدیده هایی مانند خشکسالی بر مراتع و بهره برداران امری شناخته شده است. در شرایطی که در اغلب مراتع کشور به استناد آمار دام در طرح های مرتع داری، تعداد دام موجود بیش از ظرفیت مراتع حتی برای شرایط نرمال است، تحت چنین شرایطی تشدید تخریب پوشش گیاهی ناشی از خشکسالی و تسریع در روند زوال مراتع به وضوح آشکار می گردد. کاهش وزن لاشه دام به دلیل عدم تغذیه مناسب و در موارد خشکسالی های شدید تلفات دام، موجب کاهش درآمد بهره برداران مراتع شده و در نتیجه می تواند پیامدهای اجتماعی در پی داشته باشد. خشکسالی برای دامدارانی که اقتصاد خانوار آنها به مرتع وابسته است، در فصل همزمانی رویش و تولید گیاهان مرتعی با برنامه بهره برداران برای عرضه دام به بازار جهت جبران هزینه هایی که در فصل زمستان برای دامهایشان کرده اند، شرایطی را ایجاد می کند که اغلب با معضل و مشکلات جدی اقتصادی دچار می شوند، این مسئله به دلیل اینکه غالب بهره برداران مراتع...
  • پدرام غدیری پور *، سامی باوی صفحات 16-23
    جنگل های کران رودی استان خوزستان (شکل 1) که در اصطلاح محلی به آنها بیشه زار گفته می شود اکوسیستم های ارزشمندی هستند که با وجود دارا بودن ارزش های محیط زیستی و حفاظتی بالا تاکنون به عنوان پوشش های جنگلی کمتر مورد توجه قرار گرفته اند. این اکوسیستم ها در جنوب غربی ایران واقع شده اند و در تثبیت حاشیه رودخانه ها و جلوگیری از ایجاد کانون های جدید ریزگرد بسیار موثرند. در استان خوزستان حدود 82000 هکتار بیشه زار وجود دارد (بی نام، 1382) که البته به دلیل عدم وجود تعریف جداگانه از جنگل های کران رودی از طرف سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور، درختچه زارها نیز در این آمار ادغام شده و بنابراین مساحت واقعی جنگل های کران رودی خوزستان...
  • نامه های علمی
  • شهلا صفیاری * صفحات 24-33
    جنگل های مانگرو ایران به عنوان یکی از مناطق حساس و مهم اکوسیستم مانگروها در جهان مطرح است. با توجه به استقرار ویژه آنها در حاشیه انواع راه های آبی با غرقاب متفاوت استقرار در مناطق کم باران و خشک و نیز مساحت کم این جنگل ها، بدیهی است توسعه آنها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بدین منظور توسعه جنگل های مانگرو ایران با توجه به موقعیت خاص و عام هر رویشگاه به صورت مدل های ویژه طراحی و ارائه شده است. بررسی حاضر یک مطالعه موردی تحقیقاتی است که در یکی از رویشگاه های واجد شرایط جزیره قشم به صورت مدل توسعه مطلوب طراحی و اجرا شده است. مدل طراحی شده در 30 توده تحقیقاتی اجرا شده که عامل اصلی فاصله از راه های آبی و عوامل فرعی، ارتفاع غرقاب و وضعیت جذر و مدی است. در هر توده تعداد درختان تشکیل یافته، معدل رشد ارتفاعی، رشد قطری تنه و تاج، زادآوری، ریشه های هوایی و سایر عوامل رشد بررسی شده است. نتایج نهایی وضعیت رشد و توسعه را در هر توده و کل رویشگاه نشان می دهد. توده های جنگلی بر اساس وضعیت کمی و کیفی به درجات مختلف از الف تا دال تقسیم بندی شده اند. توده های الف توده های قابل توسعه و توده های دال توده های غیرقابل توسعه هستند. بر مبنای نتایج بدست آمده مدل های توسعه طراحی شده مطلوب در سایر رویشگاه های مشابه در ایران و سایر نقاط دنیا قابل استفاده خواهند بود.
    کلیدواژگان: توسعه، جزیره قشم، راه های آبی، مانگرو
  • ابراهیم شریفی عاشورآبادی*، زیبا جم زاد، محمدحسین لباسچی، احمد اکبری نیا، لیلی صفایی، مژگان لارتی، رضا حبیبی، گل محمد گریوانی، صفر صفری، ودود صمدی اصل، مریم مکی زاده تفتی صفحات 34-44
    با توجه به متغیر بودن شرایط آب و هوایی در یک منطقه، پیش بینی مراحل فنولوژیک رشد بر اساس تقویم زمانی از دقت کافی برخوردار نیست. استفاده از شاخص حرارتی می تواند برآورد دقیق تری از مراحل فنولوژیک رشد یک گیاه را ارائه دهد. به منظور بررسی مراحل فنولوژیک رشد تعدادی از گونه های جنس آویشن (Thymus) تحقیقی در رویشگاه های طبیعی استان های آذربایجان غربی، اصفهان، البرز، خراسان شمالی و قزوین اجراء شد. ابتدا با توجه به منابع موجود، رویشگاه های هر کدام از گونه های مورد مطالعه تعیین گردید سپس با استفاده از اطلاعات نزدیکترین ایستگاه هواشناسی وضعیت اقلیم هر رویشگاه مشخص شد. پس از مراجعه به رویشگاه و تعیین سایت های مورد بررسی، ارتفاع از سطح دریا، درصد و جهت شیب و سایر ویژگی های منطقه مشخص گردید. در هر سایت، با روش سیستماتیک تصادفی و با استفاده از پلات های 25 متر مربعی نسبت به یادداشت برداری تعدادی از ویژگی های گیاه و خاک اقدام شد. برای هر کدام از گونه های آویشن در هر رویشگاه، آماربرداری های فنولوژیک در فواصل معین و بر اساس تقویم زمانی و شاخص حرارتی (بر حسب درجه روز رشد) صورت گرفت. طبق نتایج بدست آمده، گونه Th. pubescens در منطقه حاجی بیک از استان آذربایجان غربی و منطقه دهدر طالقان از استان البرز، به ترتیب دریافت حراتی معادل 770 و 775 درجه روز رشد به مرحله گلدهی و با دریافت حرارتی برابر با 1923 و 1810 درجه روز رشد به مرحله بذردهی رسیدند. گونه Th. kotschyanus، در منطقه قوشچی از استان آذربایجان غربی، دهدر طالقان از استان البرز و قسطینلار از استان قزوین به ترتیب با دریافت حرارتی معادل 5/770، 762 و 750 درجه روز رشد به مرحله گلدهی وارد شد سپس تا رسیدن به مرحله بذردهی به ترتیب 1680، 1541 و 1512 درجه روز رشد دریافت نمود. گونه Th. daenensis، در منطقه اسکندری استان اصفهان و منطقه آبگرم استان قزوین به ترتیب با دریافت حرارتی برابر با 622 و 629 درجه روز رشد به مرحله گلدهی رسید و با دریافت حرارتی معادل 1404 و 1465 درجه روز رشد وارد مرحله بذردهی شد. گونه Th. carmanicus در منطقه خوانسار از استان اصفهان، با دریافت حرارتی معادل 848 درجه روز به مرحله گلدهی و با دریافت حرارتی معادل 1354 درجه روز رشد به مرحله بذردهی رسید. گونه Th. transcaspicus در منطقه اسدلی از استان خراسان شمالی، با دریافت حرارتی معادل 772 درجه روز وارد مرحله گلدهی و با دریافت حرارت 1172 درجه روز رشد وارد مرحله بذردهی شد. با استفاده از شاخص حرارتی می توان بر اساس مدل های پیش بینی و تصمیم گیری، زمان دقیق جمع آوری اندام مورد نظر مانند گل و بذر از رویشگاه را برآورد نمود و حتی در سیستم های زراعی تحت کنترل و با استفاده از حرارت روزانه و شبانه، زمان رسیدن به هر یک از مراحل فنولوژیک رشد را با دقت بالایی تعیین کرد.
    کلیدواژگان: گیاهان دارویی، درجه روز رشد، تجمع حرارتی، پیش بینی
  • تصاویر بدون شرح
  • نامه های علمی
  • بهنام حمزه*، عادل جلیلی صفحات 46-55
    خانواده گندمیان (Gramineae یا Poaceae) دارای 700 جنس و 11000 گونه در دنیا است. در ایران حدود 136 جنس، 485 گونه، 32 زیرگونه و 59 واریته از این خانواده گزارش شده است که از این تعداد 26 تاکسون انحصاری ایران است. جنس های Bromus ، Stipa ، Festucaو Agropyron بیش ترین سهم از این خانواده را در تیپ های گیاهی مراتع ایران دارند. جنس Stipa با 20 گونه یکی از مهم ترین جنس های این خانواده در ایران است. این خانواده مهم ترین خانواده گیاهان گل دار از نظر پراکنش جغرافیایی، اکولوژی و اقتصادی است. دانه های خانواده گرامینه به طور مستقیم 60% غذای مصرفی انسان و حدود 20% پروتئین جیره غذایی دنیا را به طور غیر مستقیم تشکیل می دهند. بسیاری از مهم ترین علف های هرز دنیا از گندمیان هستند. علفزارها 37% از اراضی خشکی های زمین را دربر گرفته اند و معاش در حدود یک میلیارد نفر از کشورهای در حال توسعه به آن ها وابسته است. سازمان ملل متحد شناسایی مراتع و علفزارها و اهمیت تغذیه دام از آن ها را به عنوان یک راه حل برای چالش تغذیه ای جمعیت رو به افزایش جهان در آینده در نظر گرفته است. در یک اکوسیستم علفزار فقط در حدود 20% گونه ها متعلق به خانواده گرامینه است ولی همین تعداد قادرند تا حدود 90% بیوماس کل را تولید کنند. در حدود 16% مراتع در حال حاضر دست خوش تخریب بوده و یا به اراضی کشاورزی تبدیل شده اند. احیاء و بازسازی اراضی تخریب یافته (از جمله علفزارها) یکی از بزرگ ترین امکانات بالقوه کاهش گازهای گلخانه ای در بخش کشاورزی است. مدیریت چرای مراتع می تواند نقش کلیدی در کاهش کربن اضافی داشته باشد.
    کلیدواژگان: گندمیان، مرتع، غذا، انحصاری، ایران
  • ناصر فرار *، سید رضاگلستانه، عباسعلی زمانی صفحات 56-64
    حفظ، نگهداری و توسعه ی جنگل ها و فضاهای سبز شهری با توجه به شرایط اقلیمی گرم و خشک مناطق جنوب کشور، وجود ریزگردها و آلودگی های زیست محیطی اهمیت زیادی دارد. در این شرایط، سازگاری بالای کنوکارپوس (Conocarpus erectus L.) با اقلیم این مناطق، مقاومت خوب در برابر تنش های زیست محیطی و رشد سریع آن نسبت به سایر گونه های مهم بومی، سبب کشت گسترده ی آن در فضاهای سبز شهری، جنگل کاری های حومه ی شهرها و اماکن صنعتی ازجمله منطقه ی پارس جنوبی شده است. در این بین، عدم توجه به اهمیت تنوع زیستی در توسعه ی گیاهان و عدم آگاهی از پیامدهای کشت وسیع یک گونه ی گیاهی غیربومی، باعث طغیان یک گونه حشره ی بی ضرر به نام شب پره ی برگ خوار دو نواری (Streblote siva) شده است. این آفت ممکن است به درختان بومی منطقه نیز زیان وارد کند و برای مهار آن هزینه های هنگفتی نیاز باشد. درگذشته خسارت شب پره ی برگ خوار دو نواری غالبا به صورت پراکنده و با جمعیت بسیار کم روی درختان کنار مشاهده می شد ولی در حال حاضر جمعیت های با تراکم بالا از این آفت روی درختان کنوکارپوس وجود دارد و این گمان را تقویت می کند که این شب پره ممکن است در آینده ای نزدیک، به عنوان یک آفت کلیدی، توسعه‏ی جنگل های کنار، آکاسیا و کنوکارپوس را در مناطق جنوب به خطر اندازد.
    کلیدواژگان: شب پره برگ خوار دونواری، تک کشتی، شیوع
  • آگهی
  • صفحه 65
  • نامه های علمی
  • شهرام بانج شفیعی * صفحات 66-70
    پلیمر های سوپرجاذب بنا بر ادعای شرکت های تولیدی می توانند خواص فیزیکی خاک های سبک را برای حفظ و نگهداری آب بهبود بخشند. به منظور تاثیر برخی از عوامل محیطی مثل اثر زمان و میزان املاح، در این بررسی روند تغییرات آبگیری یک پلیمر سوپرجاذب از نوع A-200 در شرایط صحرایی و آزمایشگاهی مورد مطالعه قرار گرفت. در بررسی صحرایی ابتدا پلیمر به نسبت وزنی 0/6% با نوعی ماسه بادی از منطقه بیابانی کاشان مخلوط شد. تعیین منحنی رطوبتی خاک در سه نوبت اندازه گیری در فواصل سه ماهه نشان داد که با گذشت زمان از میزان آب قابل استفاده گیاه کاسته شده و از 13/2% وزنی در نوبت اول به 4/4% و 3/7% وزنی در نوبت های دوم و سوم کاهش پیدا کرد. در مطالعات آزمایشگاهی که به تاثیر حضور برخی از املاح شاخص خاک های بیابانی بر روند آبگیری پلیمر پرداخته شد، مشخص شد که آبگیری پلیمر در مجاورت محلول های نمکی کاهش می یابد و شدت این کاهش تابع غلظت نمک و ظرفیت یون های غالب محلول قرار می گیرد؛ به طوری که کمترین تاثیر بر آبگیری پلیمر در مقایسه با شاهد (آب مقطر) مربوط به محلول حاصل از اختلاط دو نمک کلرید سدیم و سولفات سدیم و بیشترین تاثیر مربوط به محلول تهیه شده از اختلاط دو نمک کلرید کلسیم و سولفات کلسیم است.چنین به نظر می رسد با توجه به غیر اقتصادی بودن پلیمرهای سوپرجاذب و از دست دادن قدرت نگهداری آب در طول زمان که متاثر از عوامل محیطی و یا نیز حضور املاح در خاک است، بتوان با بکارگیری برخی دیگر از مواد جاذب الرطوبه طبیعی مثل کمپوست و خاک رس در عرصه های منابع طبیعی تامین نیاز آبی گیاهان مربوطه را مانند پلیمرها فراهم آورد.
    کلیدواژگان: پلیمر سوپرجاذب، خاک شنی، منحنی رطوبتی خاک، محلول های نمکی
  • تصاویر بدون شرح
  • آگهی
  • صفحات 72-73
  • گفتگوهای چالشی
  • عباس قمری زارع * صفحات 74-82
    شن های روان در کشورهای دارای بیابان مانند ایران مشکل بسیار بزرگی است که بشر را دچار مشکلات و معضلات فراوانی می نماید. تکنولوژی مالچ نفتی برای اولین بار در جهان توسط آقای مهندس سید مهدی مهدوی کارشناس اسبق مهندسی فرآورده های شرکت نفت در دهه 1350 هجری شمسی معرفی و با همکاری کارشناسان ساعی سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور همچون آقایان مهندس غلامرضا آهنین و مهندس محمدرضا گنجی تپه های شنی روان دشت های بوئین زهرا و خوزستان با آن تثبیت گردید.
    مهندس سید مهدی مهدوی متولد 1318 در پاچنار تهران است. وی تحصیلات ابتدایی را در دبستان حافظ، متوسطه را در دبیرستان مروی به پایان رساند. او تحصیلات دانشگاهی را در رشته نفت و گاز در دانشکده نفت و گاز دانشگاه ایالتی تگزاس امریکا تمام نمود و در سال 1341به ایران برگشت. مهندس مهدوی در سمت های کارشناس مهندسی فرآورده های آزمایشگاهی شرکت نفت (تا سال 1349)، مدیر پروژه مالچ های نفتی و تثبیت شن سازمان جنگل ها و مراتع تا سال 1359 ارائه خدمت نمود. در کارنامه درخشان...
  • آگهی
  • نگاهی به طبیعت ایران
  • مسعود برهانی*، زهرا جابرالانصار، محمدتقی فیضی صفحات 84-95
    تالاب بین المللی گاوخونی یکی از تالاب های مهم کشور می باشد که پایاب حوضه آبخیز رودخانه زاینده رود است و به دلیل اهمیت اکولوژیکی آن، در در سال 1349 در کنوانسیون رامسر به ثبت جهانی رسید. این تالاب کارکردهای مختلف زیست محیطی دارد که از جمله آن ها کاهش اثرات تغییر اقلیم ، گردشگری طبیعی، پالایش آب و هوا، تغذیه سفره های آب زیر زمینی، تثبیت شن های روان ، تولید علوفه، تنوع گونه ای و زیستگاه حیات وحش می باشد. این تالاب به عنوان یکی از اکوسیستم های با ارزش طبیعی کشور، ذخیره گاه گونه های گیاهی و جانوری متنوع است. پوشش گیاهی تالاب گاوخونی و مناطق پیرامون آن شامل 24 تیپ گیاهی می باشد که بیشترین مساحت متعلق به تیپ های گیاهی Salsola tomentosa-Artemisia.sieberi و Calligonum commusum - Stipagrostis karelinii می باشد. همچنین این منطقه زیستگاه گونه های مختلف پرندگان، پستانداران، خزندگان، دوزیستان و ماهیان بوده است. تغییرات کمی و کیفی آب ورودی به تالاب در سال های اخیر منجر به خشک شدن کامل بخش های وسیعی از آن شده که از بین رفتن گونه های گیاهی و جانوری با ارزش منطقه را به دنبال داشته است که از بین گونه های گیاهی می توان به Aeluropuslittoralis ، Halocnemumstrobilaceum ،PhragmitesaustralisوSalicorniapersica اشاره کرد. تبدیل این اکوسیستم طبیعی منطقه مرکزی کشور به کانون بحران فرسایش بادی و تولید ریزگرد تهدیدی برای مناطق مسکونی و کشاورزی پیرامون آن می باشد.
    کلیدواژگان: تالاب گاوخونی، زاینده رود، اصفهان، پوشش گیاهی، حیات وحش
  • ستون ها
  • دانشمندان ایرانی
  • وحید اعتماد* صفحات 98-109
    در تاریخ پرفراز و نشیب کشورمان مردان بزرگی پا به عرصه وجود نهاده اند که خدمات گهربارشان نه تنها در مدت حیات آنها بلکه در سال های پس از نبودشان همواره چراغ راه رهروانشان بوده است. استاد کریم ساعی بنیانگذار علوم نوین منابع طبیعی و تشکیلات جنگلبانی ایران یکی از نوابع و نوادر عصر ما به حساب می آید که پس از گذشت بیش از هشت دهه هنوز نظرات و کتابهایش مورد استفاده اهل قلم علوم جنگل و منابع طبیعی قرار می گیرد و از نظراتش در کارهای اجرایی و علمی بهره می برند. در سال 1289 هجری شمسی مصادف با 1910 میلادی هنوز چند سالی از انقلاب مشروطه ایران نگذشته بود که در شهر مقدس مشهد در خانواده ای متدین فرزندی پا به عرصه وجود گذاشت که پدرش نام وی را کریم نهاد. پدر ایشان در شهر مشهد به شغل تجارت سنگهای قیمتی...
  • معرفی گونه های گیاهی نادر و در معرض انقراض ایران
  • حسین معروفی* صفحات 110-113
    Paeonia تنها جنس تیره Paeoniaceae در جهان محسوب می گردد این جنس در دنیا حدود 40 گونه و در ایران طبق گزارش اخیر 3 گونه یافت می شود. دو گونه تحت نامهای P. wendelboi و P. tomentosa در شمال و شمال غرب ایران و گونه P. mascula subsp. mascula در غرب ایران حضور دارند. گونه اخیر به صورت لکه بسیار کوچک در دل جنگلهای نیمه انبوه و نسبتا بکر بلوط شهرستان مریوان واقع در غرب استان کردستان رویش داشته و در سال 1384 از ایران گزارش گردید. قابل ذکر اینکه رویشگاه این گونه در ایران تا به امروز، تنها منحصر به یک مکان و به مساحت کمتر از 500 متر مربع می باشد. بر اساس معیار اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) با استفاده از شاخص های میزان حضور، سطح اشغال و اندازه جمعیت، جایگاه حفاظتی گونه در طبقه LC «با نگرانی کم» تعیین گردیده است ولی به لحاظ منطقه ای و در ایران می تواند جزو گونه های بسیار نادر و در بحران انقراض قرار می گیرد. لذا توصیه می گردد جهت حفاظت از جمعیت کوچک آن تدابیر لازم اندیشیده شود.
    کلیدواژگان: گونه بسیار نادر، ایران، کردستان، Paeonia mascula
  • اخبار علمی و تحلیلی
  • صفحه 114
    دانشمندان اتفاق نظر دارند که بدون خارج کردن دی‏اکسید‏کربن از اتمسفر، کاهش دمای جهانی در سطوح پیش از صنعتی شدن و حدود 1/5 درجه سانتی‏گراد غیرممکن است. لذا باید با استفاده از فناوری، دی‏اکسید‏کربن به خارج از اتمسفر بیرون داده شده و دمای جهان دوباره کاهش یابد. مشکل این است که در چهارچوب پیمان پاریس و یا هر پیمان دیگر، هیچ اقدامی نشده است و همچنین روشن نیست که از چه تکنیک‏هایی باید برای کاهش دمای کره زمین استفاده کرد. لذا برخی کارشناسان معتقدند که...
  • صفحه 115
    اگرچه دست‏کم 75 درصد از گونه‏ های گیاهی (محصولات کشاورزی) ما وابسته به فعالیت گرده افشان های وحشی هستند، اما شناخت ما در مورد ارجحیت آنها در انتخاب کم است. با کاهش جمعیت جهانی حشرات، مهم است که بدانیم چه عواملی گرده افشان های وحشی همانند مگس های گل (hoverflies) را به گل ها جلب می کنند و اینکه چگونه این ارجحیت در مواجهه با تغییرات محیطی متفاوت است...
  • صفحه 116
    گلسنگ‏ها موجوداتی هستند که از همزیستی بین قارچ و جلبک به‏وجود می آیند. آنها برای انجام اعمال حیاتی خود از رطوبت هوا استفاده می‏ کنند. ولی برخی از گلسنگ‏ها مانند Lobaria scrobiculata که حاصل همزیستی قارچ با سیانوباکترها هستند برای فعال سازی فتوسنتز خود نیازمند آب به شکل مایع می ‏باشند. اما بر اساس تحقیقی که در مجله Annals of Botany منتشر شده این موجود استراتژی تولید‏مثلی خود را براساس وجود یا عدم وجود بارندگی تغییر می‏ دهد. بنابراین، در مکان‏های خشک، این گلسنگ که روی درختان زندگی می ‏نمایند شروع به تولید‏ مثل در حجم ‏های کوچک ولی...
  • تصاویر بدون شرح
  • نقد کتاب
  • مهدی پورهاشمی * صفحات 118-120
    در نوشته های علمی جنگل، تالیفات مرتبط با مناطق رویشی ایرانو- تورانی و صحارا- سندی کمتر مورد توجه قرار گرفته است، درحالی که در مورد سایر نواحی رویشی ایران به ویژه جنگل های هیرکانی مکتوبات متعددی وجود دارد که هر یک از منظر خاصی به ویژگی های این جنگل ها پرداخته اند. از این حیث، کتاب هایی که اختصاص به رویشگا ه های موجود در نواحی ایرانو- تورانی و صحارا- سندی دارند، حائز اهمیت بوده و به مانند دست نوشته هایی گرانبها و نادر قابل تقدیر و ستایش هستند. نوشته پیش رو به ارزیابی اجمالی مجموعه سه جلدی «جنگل کاری در مناطق خشک»، تالیف مهندس هاشم کنشلو می پردازد که جلد سوم آن از نگاه داوران و کارشناسان کتاب، موفق به دریافت عنوان کتاب برتر سال جمهوری اسلامی ایران در سال 1395 شد. همه اینها به اهمیت این مجموعه افزوده و فعالیت های مولف را درخور ستایش می کند. کنشلو برای آنان که نمی شناسند، ازجمله پژوهشگرانی است که...
|
  • Fateme Sefidkon* Pages 6-10
  • Pedram Ghadiripour *, Sami Bavi Pages 16-23
  • Shahla Safiari * Pages 24-33
    Iran's mangrove forests are considered as one of the most important regions of the world's mangroves ecosystem. Due to the special establishment in the margins of waterways with different flood conditions, establishment in low-rain and dry areas and also the low area of these forests, the establishment of mangrove forests is obviously of particular importance. For this purpose, considering the general and specific location of each habitat, the development of mangrove forests of Iran was designed and presented as special models. The present study is a case study designed and implemented in one of the habitats of Qeshm Island as a desirable development model. The research was carried out in 30 research plots. The distance from the waterways was the main factor and flood height and tidal conditions were the sub factors. In each plot the growth factors were calculated. The final results show the status of growth and development in each plot and total habitat. The forest stands were divided into four degrees from 1 to 4 based on the quantitative and qualitative condition. The 1 stands are developable stands and the 4 stands are undevelopable ones. According to the results, the desirable development models could be applied in other similar habitats in Iran and other parts of the world.
    Keywords: Mangrove, development, Qeshm Island, waterways
  • Ebrahim Sharifi Ashourabadi *, Ziba Jamzad, Mohammad Hossein Lebaschy, Ahmad Akbari Nia, Leili Safaei, Mozhgan Larti, Reza Habibi, Gol Mohammad Garivani, Safar Safari, Vadoud Samady Asl, Maryam Mackizadeh Tafti Pages 34-44
    Given the variation in climate conditions in a region, predicting the phenological stages of growth based on time calendar is not sufficiently accurate. In this regard, the use of thermal index can provide a more accurate estimate for the phenological stages of the plant growth. In order to study the phenological stages of various Thymus species, a research was implemented in the natural habitats of west Azerbaijan, Isfahan, Tehran, North Khorasan and Qazvin. First of all, the habitats of each study species were determined. Then, using the data obtained from the nearest meteorology station, the climate condition was specified for each habitat. After determining the study sites, the factors including altitude from sea level, geological situation, slope percentage and direction, and other features of the area were specified. In each site, plant and soil sampling was performed in a randomized systematic method using 25 square meter plots. In addition, for each Thymus species in each habitat, phenological data were recorded based on time calendar and thermal index (growth degree day, GDD). According to the results, Th. pubescens, in HAJI BEYK region of west Azerbaijan and DEHDAR region of Alborz province, reached the flowering stage at 770 and 775 GDD, and reached the seeding stage at 1923 and 1810 GDD, respectively. Thymus kotschyanus, in GHOOSHCHI region of west Azerbaijan, DEHDAR TALEGHAN of Alborz province and QOSTINLAR of Qazvin province, reached the flowering stage at 770.5, 762 and 750 GDD, and reached the seeding stage at 1680, 1541 and 1512 GDD, respectively. Thymus daenensis, in ESKANDARI region of Isfahan province and ABEGARM region of Qazvin province, reached the flowering stage at 662 and 629 GDD, and reached the seeding stage at 1404 and 1465 GDD, respectively. Thymus carmanicus, in KHANSAR region of Isfahan province, reached the flowering stage at 848 GDD, and reached the seeding stage at 1354 GDD. Thymus transcaspicus, in ASADLI region of north Khorasan, reached the flowering stage at 772 GDD, and reached the seeding stage at 1172 GDD. Using the thermal index, the exact time to collect the plant organs like flowers and seeds could be predicted based on prediction and decision models. Even, determining the time of reaching each phenological stage could be possible in controlled agricultural systems with high precision.
    Keywords: ecosystem, Medicinal Plants, growth degree days, prediction
  • Behnam Hamzehee *, Adel Jalili Pages 46-55
    Poaceae (Gramineae) includes 700 genera and 11,000 species in the world. In Iran, about 136 genera, 485 species, 32 subspecies and 59 varieties from this family have been reported, of which 26 taxa are endemic to Iran. The genera Bromus, Stipa, Festuca and Agropyron have the highest share in Iranian rangelands. The genus Stipa with 20 species is one of the most important genera of this family in Iran. This family is the most important family of flowering plants in terms of geographic distribution, ecology and economics. The grains of Gramineae family directly contribute 60% of the human food consumption and indirectly about 20% of the world's protein diet. The most important weeds of the world belong to this family. Grasslands cover about 37% of land, and the livelihood of about one billion people from developing countries depends on them. Because of the importance of feeding livestock from meadows and grasslands, the United Nations considers the identification of them as a solution to the challenge of nutrition in the growing world population in the future. In a grassland ecosystem, only about 20% of the species belong to the Gramineae family, but the same number can produce about 90% of the total biomass. About 16% of rangelands have already been destroyed or turned into agricultural land. The restoration of degraded lands (including grasslands) is one of the biggest potential for reducing greenhouse gas emissions in the agricultural sector. Management of rangeland grazing can play a key role in reducing additional carbon.
    Keywords: Poaceae, rangelands, food, endemic, Iran
  • Naser Farrar *, Seyyed Reza Golestaneh, Abbas Ali Zamani Pages 56-64
    Considering the warm and dry climatic conditions of the southern regions of the country as well as dust and environmental contaminations, the conservation and development of forests and urban green spaces is of utmost importance. In these conditions, Conocarpus erectus has been planted in wide areas because of extreme compatibility, resistance to environmental stress, and its rapid growth.
    Meanwhile, not paying attention to the importance of biodiversity in the development of plants and the lack of awareness of the consequences of large-scale cultivation of a non-native plant species have caused an outbreak of a harmless insect species called Streblote siva. This pest may also damage the native trees of the area and expensive costs are needed to harness it. In the past, the damage of S. siva was often seen sporadically and with a very small population on the Ziziphus spina-christi, but there are now high-density populations of this pest on the trees of C. erectus. Therefore, S. siva may be a key pest in the near future, threatening the development of Ziziphus, Acacia and Conocarpus forests.
    Keywords: Streblote siva, monoculture, Outbreak
  • Shahram Banej Shafie* Pages 66-70
    According to the super absorbent polymer manufacturers, super absorbent polymer can improve the physical properties of light soils to absorb and store more water. This study was aimed to investigate the effect of environmental factors such as salinity and duration on super absorbent polymer to store water in sandy soils. Two separate experiments were conducted using A-200 polymer in the field and laboratory conditions. In the field experiment, a site of sand dune from Kashan desert, Iran, was selected and the soil was mixed with a polymer in a ratio of 0.6% w/w. Then, the soil moisture curves were measured three times at three-month intervals. The water uptake of the mixture was decreased from 13.2% to 4.4% and 3.7% at the first to the third times, respectively. In the laboratory experiment, the effect of soil salinity was investigated on the water uptake of pure polymer. Results showed that the net water uptake of the polymer was strongly dependent on concentration of dissolved salts as well as the valence of ions in the solution. The result also showed that the lowest decrease in the water uptake of polymers was obtained from the mixed sodium chloride and sodium sulfate solution in compare to control, and the highest decrease in water uptake was obtained from the mixed calcium chloride and calcium sulfate solution. It seems that applying superabsorbent polymers is non-economic due to the loss of water retention during the time, affected by environmental factors or the presence of salts (minerals) in the soil. Therefore, it is suggested to use natural absorbent material such as compost and clay soil in natural resources area to supply the water requirements of plants.
    Keywords: Super absorbent polymer, sandy soils, soil moisture curve, salt solutions
  • Abbas Ghamari Zare * Pages 74-82
  • Masoud Borhani *, Zahra Jaberolansar, Mohammad Taghi Feizi Pages 84-95
    Gavkhooni, registered in the Ramsar International Convention due to its ecological importance, is one of the important wetlands in the country, which is the outlet of Zayanderud basin. This wetland has various environmental functions such as: reducing the consequences of climate change, ecotourism, water and air filtration, ground water recharge, sand dune stabilization, forage production, biodiversity and wildlife habitat.
    As a natural ecosystem, Gavkhooni is a fundamental reservoir for plant and animal species. There are 24 vegetation types in Gavkhooni and the largest area belongs to Salsola tomentosa- Artemisia sieberi and Calliganum commusum - Stipagrostis karelinii. This area is also the habitat of birds, mammals, reptiles, amphibians and fishes. Changes in quantity and quality of water have caused the dryness of a vast area of Gavkhooni in recent years as well as the loss of many valuable plant and animal species such as eluropuslittoralis, Halocnemumstrobilaceum,PhragmitesaustralisandSalicorniapersica. The conversion of this ecosystem in the central region of the country into the core of wind erosion crisis and dust storms is a threat for the residential and agricultural areas around it.
    Keywords: Wetland of Gavkhooni, Zayanderud, Esfahan, vegetation, wildlife
  • Hossein Maroufi * Pages 110-113
    Paeonia is the only genus of the family Paeoniaceae. It includes about 40 species in the world and according to the latest report three species are found in Iran. Two species under the names P. wendelboi and P. tomentosa in north and northwest of Iran and P. mascula subsp. mascula from western Iran. The latter species has a very small distribution area in the semi-dense forests of Marivan in the west of Kurdistan province and it was recorded for the first time in 2005 from Iran. It should be noted that the known habitat of this species in Iran is unique with an area of about 500 square meters. The conservation status of this species in the world has been defined as (Least Concern: LC) according to the International Union for Conservation of Nature (IUCN), but regionally and in Iran it is a very rare species. Therefore, it is recommended to take urgent and necessary measures to protect it in its unique habitat.
    Keywords: very rare species, Iran, Kurdistan, Paeonia mascula
  • Mehdi Pourhashemi * Pages 118-120