فصلنامه علوم روانشناختی
پیاپی 28 (زمستان 1387)

تلاش در دستیابی به تمایزها و تشابه های راهبردهای مقابله ای زنان و مردان، به نتایج متفاوت و گاه متناقض منجر شده و ضرورت پژوهش های بیشتر در این زمینه را مطرح کرده است. این پژوهش با هدف تعیین نقش جنس در به کارگیری راهبردهای مقابله ای، در گروه نمونه ای به تعداد 590 دختر (با میانگین سنی 22 سال و 6 ماه) و 470 پسر (با میانگین سنی و 23 سال و 8 ماه) دانشجو از جامعه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی منطقه 8 اجرا شد. نتایج تحلیل واریانس چندمتغیری داده های حاصل از اجرای فرم الف مقیاس ایرانی مقابله (ICS ؛ دادستان، عسگری و حاجی زادگان، a1387) بیشتر بودن معنادار راهبردهای حمایت اجتماعی، حمایت معنوی و تفکر آرزومندانه- نگرانی در دختران و راهبردهای انحراف توجه و تسلیم در پسران را نشان دادند. با کنترل اثر سن (از طریق تحلیل کواریانس چندمتغیری) فقط معناداری کاربرد بیشتر تسلیم در پسران باقی ماند و میانگین راهبرد اجتناب شناختی در دختران نسبت به پسران نیز به گونه ای معنادار افزایش یافت. بررسی نقش سن در راهبردهای مقابله ای بیانگر آن بود که چگونگی مقابله هر یک از دو جنس از یک مبنای قدرتمند تحولی برخوردار است.

هدف از پژوهش حاضر بررسی پایایی و روایی مقیاس خود گزارشگری مشکلات رفتاری ایشنباخYSR در گروهی از نوجوانان دختر و پسر 18-11 ساله دو قلوی همسان و ناهمسان بود. بدین منظور 472 دوقلو (266 دوقلوی همسان و 206 دوقلوی ناهمسان شامل 259 دختر و 213 پسر) از طریق فراخوان انجمن دوقلوهای ایران از طریق نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. پایایی آزمون به طور مجزا برای دو قلوهای همسان و ناهمسان و دختر و پسر به روش آلفای کرونباخ، دو نمیه کردن، بازآزمایی و همسانی بین ارزیابی کنندگان محاسبه شد. ضرایب بدست آمده برای پایایی مقیاس رضایت بخش بودند. برای بررسی روایی آزمون از روایی ملاکی همزمان با پرسشنامه شخصیتی نوجوانان آیسنک (JEPQ) استفاده گردید. ضرایب همبستگی خرده مقیاسهای دو آزمون روایی ملاکی مقیاس خود گزارشگری مشکلات رفتاری ایشنباخ YSR را تایید کردند. نتایج حاکی از آن بود که پایایی و روائی این ابزار برای کاربردهای پژوهشی و تشخیص های بالینی در حد قابل قبول است.

در سال های اخیرتوجه زیادی به خشم، به عنوان مشکل اساسی در روابط انسانی شده است. مطالعات نشان می دهد که خشم از جمله هیجان هایی است که والدین به طور معمول در ارتباط با فرزندان آن راتجربه می کنند. خشم از یادگیری تاثیر می پذیرد و تحریک پذیری در کودکان بامیزان تحریک پذیری در خانواده به ویژه والدین مرتبط است. خشم کنترل نشده والدین می تواند منجر به تعارض های خانوادگی شود. بر این اساس با کنترل و تعدیل خشم والدین می توان فراوانی و شدت خشم کودکان را کاهش داد. از این رو، هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر آموزش مدیریت خشم در تعامل مادران با فرزندان کم توان ذهنی آموزش پذیر و دیرآموز می باشد. نمونه مورد بررسی در این پژوهش شبه آزمایشی شامل 46 مادر بودند که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل که از لحاظ ویژگی های جمعیت شناختی همگن شدند، قرار گرفتند. برای جمع آوری داده ها از «مقیاس محقق ساخته ارزیابی خشم» و «پرسشنامه خشم چندبعدی» و «مقیاس ارتباط والد-کودک» استفاده شد. گروه آزمایشی در هفت جلسه دو ساعته آموزش مدیریت خشم، مبتنی بر رویکرد شناختی- رفتاری، شرکت کردند. نتایج تحلیل کوواریانس نشان می دهد که نمرات پس آزمون مادران گروه آزمایش، در مقایسه با گروه کنترل، در عامل های موقعیت های خشم انگیز و راهبردهای مساله محور و هیجان محور، خشم انگیختگی و عامل ارتباط با کودک به لحاظ آماری متفاوتند.
به طور کلی یافته ها بیانگر آن است که آموزش مدیریت خشم بر کاهش خشم و بهبود تعامل با فرزندان تاثیرگذار بوده است. در پایان، بحث و نتیجه گیری و محدودیت ها و پیشنهادهایی برای پژوهش های آینده ارائه شده است.

هدف از این پژوهش رابطه بین خودپنداشت و سبک های مقابله با استرس (مساله مدار، هیجان مدار مثبت و هیجان مدار منفی) است. آزمودنی های پژوهش 179 نفر از دانشجویان دختر و پسر دانشگاه تهران (91 نفر پسر و 88 نفر دختر) با میانگین سنی 22 سال بودند با نمونه گیری در دسترس انتخاب شده اند. ابزارهای پژوهش عبارت از مقیاس خودپنداشت راجرز و مقیاس سبک مقابله تهران (TCSS) بودند. از تحلیل وارایانس چند متغیره، آزمون t و ضرایب همبستگی برای تحلیل داده ها استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که در دو جنس بین خودپنداشت و سبک مقابله هیجان مدار منفی رابطه معکوس وجود دارد. دختران خودپنداشت مثبت تری نسبت به پسران دارند و سبک مقابله هیجان مدار مثبت آنان نیز به شکل معنی داری بیشتر از پسران است. بر اساس یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت خودپنداشت در انتخاب نوع سبک مقابله اثرگذار است.

هدف مطالعه حاضر بررسی ارتباط فراشناخت و مولفه های آن با شخصیت های اجتنابی و وسواسی در دانش آموزان دبیرستانی بود. نمونه این پژوهش شامل 252 آزمودنی بود که به روش نمونه گیری تصادفی از میان دانش آموزان مشکین شهر انتخاب گردید. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه فراشناخت و پرسشنامه چندمحوری بالینی میلون استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیری استفاده شد. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که فراشناخت با شخصیت وسواسی (49/0r =) و اجتنابی (38/0r =) رابطه مثبت معنی داری دارند (05/0P<). نتایج تحلیل رگرسیون چندمتغیری نشان داد که مولفه های فراشناختی حدود 22 درصد از واریانس شخصیت وسواسی و 16 درصد از واریانس شخصیت اجتنابی را تبیین می کنند. این نتایج بیان می کند که سطوح بالای فراشناخت شخصیت های ناکارآمد وسواسی و اجتنابی را افزایش می دهد.

پژوهش کنونی به تعیین نقش جهت گیری مذهبی والدین در سبک های فرزندپروری می پردازد. بدین منظور، تعداد 180 زوج به شیوه تصادفی خوشه ایاز مناطق 22 گانه شهر تهران انتخاب شدند. برای بررسی متغیرهای جهت گیری مذهبی، سبک های فرزندپروری، مقیاس جهت گیری مذهبی (بهرامی احسان،1381) پرسشنامه سبک های فرزندپروری (بامریند،1991) مورد استفاده قرار گرفت. جهت تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون سوال های پژوهش از آمار توصیفی و آزمون تحلیل ممیز استفاده گردید. نتایج به دست آمده نشان می دهد که والدینی که واجد جهت گیری مذهبی بالاتری هستند، از سبک قاطع در تربیت فرزندان خود استفاده می کنند و والدینی که جهت گیری مذهبی پایین تری دارند، از سبک های مستبد و سهل گیر در فرزندپروری برخوردارند.

پژوهش حاضر به مقایسه سلامت روانی و سازگاری اجتماعی دانش‏آموزان دختر تیزهوش در سه موقعیت آموزشی مدارس استعدادهای درخشان، غیرانتفاعی خاص و عادی شهر تهران در پایه های تحصیلی دوم راهنمایی و دوم دبیرستان پرداخته است. تعداد 94 دانش آموز در پژوهش حاضر شرکت داشته‏اند و سه ابزار اندازه گیری آزمون ماتریس وین در ایران، مقیاس سلامت روانی و فهرست بررسی ارزیابی مهارت های اجتماعی کودکان ماتسون مورد استفاده قرار گرفت. داده های پژوهش با استفاده از روش های آماری تحلیل واریانس دومتغیری، ضریب همبستگی و تحلیل رگرسیون مورد پردازش قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین دانش‏آموزان تیزهوش در سه موقعیت آموزشی از نظر سلامت‏روانی و سازگاری اجتماعی تفاوت معنا داری وجود ندارد. این یافته ها بیانگر این است که دانش آموزان دختر تیزهوش در مدارس استعدادهای درخشان، غیرانتفاعی خاص و عادی از سلامت روانی و سازگاری اجتماعی بالایی برخوردارند.