فصلنامه علوم روانشناختی
پیاپی 32 (زمستان 1388)

پژوهش حاضر با هدف بررسی و مقایسه ناگوطبعی و خودنظم جوئی در افراد مبتلا به سوء مصرف مواد و افراد غیرمبتلا انجام گرفت. سیصد و شصت داوطلب (180 مرد مبتلا به سوء مصرف مواد، 180 مرد غیرمبتلا) در این پژوهش شرکت کردند. از شرکت کنندگان خواسته شد که مقیاس ناگوطبعی تورنتو (TAS-20) و مقیاس خودنظم جوئی (SRI-25) را تکمیل کنند. داده های پژوهش با استفاده از روش ها و شاخص های آماری شامل شاخص های فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار، تحلیل واریانس، تحلیل کوواریانس چندمتغیره و ضریب همبستگی پیرسون مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد که ناگوطبعی و خودنظم جوئی در دو گروه مورد پژوهش متفاوت است. ناگوطبعی در افراد مبتلا به سوء مصرف مواد بیشتر از افراد غیرمبتلا بود و خودنظم جوئی افراد مبتلا به سوء مصرف ضعیف تر از افراد غیر مبتلا بود. رابطه بین ناگوطبعی و سوء مصرف مواد برحسب مکانیسم های ایجاد فاصله از هیجان های منفی، خود درمانگری و تسهیل روابط کلامی و هیجانی تبیین می شود. اختلال در خودنظم جوئی از طریق نقص در خود مهارگری و تنظیم عواطف با سوء مصرف مواد مرتبط می شود.

هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش ایمن سازی در مقابل استرس بر مکانیزم های دفاعی در بیماران مبتلا به سرطان پستان بود. نمونه پژوهش شامل 30 بیمار مبتلا به سرطان پستان بود که از میان مراجعه کنندگان به دو مرکز بالینی شهر مشهد انتخاب و به طور تصادفی به دو گروه آزمایشی و کنترل گمارده شدند. گروه آزمایشی با روش ایمن سازی در مقابل استرس تحت آموزش قرار گرفت، اما گروه کنترل هیچ آموزشی دریافت نکرد. همچنین برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه مکانیزم های دفاعی استفاده شد. نتایج تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر نشان داد که روش آموزش ایمن سازی در مقابل استرس در تغییر مکانیزم های دفاعی در بیماران مبتلا به سرطان پستان تاثیر مثبت دارد. این نتایج ضمن همسویی با یافته های پژوهشی دیگر، نشان می دهند که آموزش ایمن سازی در مقابل استرس می تواند در بهبود مکانیزم های دفاعی بیماران مبتلا به سرطان پستان موثر باشد.

هدف از این پژوهش بررسی تاثیر پنج عامل بزرگ شخصیت و الگوهای ارتباطی بر رضایت زناشویی در دانشجویان متاهل دانشگاه های دولتی شهر تهران انجام شده است. بدین منظور تعداد 100 نفر(50 زوج) از دانشگاه های دولتی شهر تهران، به شیوه خوشه ایچندمرحله ای انتخاب شدند و پرسشنامه های پنج عامل شخصیتی نئو، الگوهای ارتباطی و رضایت زناشویی انریچ را تکمیل کردند. یافته ها نشان داد که بین بعد روان رنجور خویی از عوامل شخصیتی با رضایت زناشویی ارتباط منفی و معنی دار، و بین چهار عامل دیگر یعنی عوامل سازگاری، مسوولیت پذیری، برونگرایی و پذیرا بودن به تجربه ارتباط مثبت و معنی داری با رضایت زناشویی وجود دارد. بین الگوهای ارتباطی توقع-کناره گیری و اجتناب متقابل با رضایت زناشویی ارتباط منفی و معنی داری وجود داشت. در حالی که در مورد الگوی ارتباط سازنده متقابل این ارتباط مثبت و معنی دار بود. تحلیل رگرسیون مرحله ای نیز نشان داد که عامل روان رنجور خویی به عنوان اولین عامل پیش بینی کننده معنی دار برای رضایت زناشویی بود، و بعد از این عامل، عوامل سازگاری، مسوولیت پذیری، برونگرایی و پذیرا بودن به تجربه قرار گرفتند. همچنین در مورد الگوهای ارتباطی نتایج به این قرار بود که الگوی ارتباط سازنده متقابل به عنوان اولین عامل در پیش بینی ظاهر گشت و دو الگوی ارتباطی، توقع-کناره گیری و اجتناب متقابل به عنوان عوامل پیش بینی کننده بعدی به پیش بینی رضایت زناشویی می پرداختند.

هدف از این پژوهش، مطالعه تاثیر آموزش مهارکردن برانگیختگی بر افزایش توجه/ فزون کنشی کودکان دارای اختلال نارسایی توجه می باشد. جامعه آماری مورد نظر دانش آموزان پایه اول ابتدایی شهر تهران مبتلا به اختلال نارسایی توجه و فزون کنشی است که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای و طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل، تعداد 40 نفر از این دانش آموزان با اختلال نارسایی توجه (20 دختر و 20 پسر) در دو گروه آزمایشی و کنترل به صورت تصادفی گمارده شدند. آزمودنی های گروه آزمایشی طی 15 جلسه، آموزش مهار برانگیختگی را دریافت کردند. و آزمودنی های گروه کنترل هیچ آموزشی را دریافت نکردند. ابزار اندازه گیری، پرسشنامه سنجش اختلال نارسایی توجه جردن (فرم معلم و فرم والدین) پیش و پس از آموزش به شیوه گروهی اجرا شد، داده ها، با آزمون تحلیل کوواریانس تحلیل شد. یافته های بدست آمده نشان داد که آموزش مهار برانگیختگی به افزایش توجه کودکان دارای اختلال نارسایی توجه منجر می شود، همچنین تاثیر برنامه آموزشی برای هر دو جنس یکسان بوده است.

هدف از این پژوهش بررسی رابطه سبک زندگی سالم با سلامت عمومی با توجه به جنس و دانشگاه محل تحصیل دانشجویان شکل گرفت. بدین منظور نمونه ای به تعداد 2303 نفر دانشجو (860 دانشجوی دانشگاه های دولتی تهران و 1443 دانشجوی دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه 8) در دو جنس (1370 دختر و 933 پسر) با روش نمونه برداری چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه سبک زندگی سالم و سلامت عمومی بود. تحلیل عاملی بر روی پرسشنامه سبک زندگی به تعیین شش عامل باورها و ارتباط ها، تغذیه، تنیدگی، تحول فردی، محیط سالم، و تعهد منتهی شد. دو خرده مقیاس هویت فردی و آگاهی عاطفی نیز به پرسشنامه اضافه شد. نتایج تحلیل همبستگی پیرسون نشان داد که بین سبک زندگی سالم و سلامت عمومی در دختران رابطه معنادار (0/0> p) وجود داشت و دختران قوی تر از پسران بودند. نتایج تحلیل واریانس چندمتغیری نیز نشان داد که دختران دانشجوی هر دو دانشگاه در سبک زندگی سالم به جز هویت فردی از پسران بالاتر بودند. سبک زندگی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی به جز تعهد از دانشجویان دانشگاه دولتی بالاتر بود. باوجوداین، دانشجویان دانشگاه آزاد با دانشجویان دانشگاه های دولتی از لحاظ سلامت عمومی تفاوت نداشتند.

پرورش کودک دارای نارسایی توجه / فزون کنشی، برای والدین آنها، مسوولیتی چالش برانگیز به شمار می رود و با تنیدگی ها و درماندگی های نسبتا بالایی همراه است. در بیشتر موارد پرورش این کودکان مشکلاتی را برای والدین ایجاد می کند که مهم ترین آنها ایجاد اختلال در ارتباط والد- کودک و تنیدگی در روابط خانوادگی است. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف بررسی آموزش مدیریت تنیدگی بر ارتباط مادر-کودک صورت گرفته است. این برنامه به روش کارگاهی و در 10 جلسه دو ساعته ارائه شده است. این پژوهش در زمره پژوهش های شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون باگروه گواه می باشد. گروه نمونه پژوهش حاضرشامل 50 مادر بود که در پی یک فراخوان دوماهه از میان مراجعان مرکز توانبخشی رفیده و مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره بیمارستان بانک ملی ایران به طور داوطلبانه در این پژوهش مشارکت کردند. این گروه شامل مادرانی بودند که فرزندان آنان توسط روانپزشک دارای اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی تشخیص داده شده بودند. در مجموع 33 مادر (در دو گروه 17 و 16 نفره) به عنوان گروه آزمایشی و 17 مادر در گروه گواه شرکت داشتند. آزمودنی ها ابتدا پرسش نامه ای را که برای گردآوری ویژگی های جمعیت شناختی تهیه شده بود، تکمیل کردند.
اثربخشی آموزش با استفاده از پرسش نامه ارتباط والد-کودک (جرارد، 1994) قبل و بعد از اجرای کارگاه ها اندازه گیری شد. داده های پژوهش حاضر با روش تحلیل کوواریانس چندمتغیره تجزیه و تحلیل شده است. نتایج بیانگر این است که شرکت در کارگاه مدیریت تنیدگی توانسته روابط مادر- کودک را بهبود ببخشد. این اثربخشی در خرده مقیاس های حمایت والدینی، رضایت از فرزند پروری، ارتباط با فرزند، ایجاد محدودیت و خودمختاری به لحاظ آماری معنادار بوده است.

در این پژوهش ساختار ارزش های حرفه ای در یک نمونه گسترده ایرانی تحلیل شد. برای این منظور 829 کارشناس ستادی (485 مرد، 344 زن) از 9 وزارتخانه به روش نمونه گیری چندمرحله ای انتخاب شدند و با پرسشنامه ارزش های حرفه ای (WVQ) ساختار ارزش های حرفه ای آنها مورد ارزشیابی قرار گرفت. روی آورد آماری پژوهش برای تحلیل ساختاری ارزش های حرفه ای، روی آورد مبتنی بر تحلیل سطح با استفاده از فن تحلیل کوچکترین فضا (SSA) بوده است. یافته های پژوهش نشان دادند که: الگوی ساختار ارزش های حرفه ای نمونه ایرانی، در سطح وسیعی با ساختار ارزش های حرفه ای نمونه های فرهنگ های دیگر مشابه است و ساخت دهی به ارزش های حرفه ای در مردان و زنان نیز مشابه است.