نشریه جستارهای شهرسازی
پیاپی 15-16 (بهار 1385)

یک سده از پیدایش شهرسازی جدید می گذرد که خود محصول روندها و تحولات خطیر و سریع قرن بیستم است. در نیمه اول قرن بیستم جهان بینی مدرنیسم بر جامعه غربی حاکم بود و به همین دلیل «شهرسازی مدرن» به عنوان تجلی فضایی جامعه مدرن شکل گرفت. شهرسازی مدرن بر مبانی و اصول مدرنیسم یعنی خردگرایی علمی، تمامیت گرایی، اقتدار گرایی، توسعه صنعتی، کمیت گرایی و اعتقاد به برتری تمدن غربی استوار بود. اما از حدود دهه 1960 به دنبال ظهور ناکامی ها و مشکلات جدی در جامعه مدرن، مبانی فکری و اجتماعی مدرنیسم و شهرسازی مدرن به چالش کشیده شد...

بی توجهی برنامه ریزی جامع - عقلانی (در قالب الگوی طرح های جامع و تفصیلی) به اهداف و ارزشهای اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی در استفاده از زمین از یک سو و نبود نظام یکپارچه و واحد مدیریت شهری از سوی دیگر موجبات بهره برداری بی رویه و ناپایدار از زمین را فراهم آورده است. این مساله به حدی جدی استت که موضوع نحوه و میزان استفاده از زمین، به یک چالش اساسی در عرصه شهرسازی جهان و به ویژه کشورهای در حال توسعه تبدیل شده است...

توسعه پایدار شهری را می توان بهبود کیفیت زندگی در ساختار شهری دانست که بهبود کیفیت زیست محیطی را نیز به همراه دارد. بر این اساس توسعه پایدار شهری توسعه انسانی پایدار را نیز به همراه می آورد که به شکل گیری سرمایه اجتماعی و ایجاد عدالت اجتماعی مدد می رساند. مفهوم پایداری در توسعه با بستر سازی برای افزایش رفاه شهروندی ممکن می شود که بهبود زیر ساخت ها و مسکن شهری و توزیع متناسب و عادلانه تسهیلات و خدمات شهری را به همراه دارد. ...

این مقاله ترجمه یکی از مقالات ارائه شده در کنفرانس سالانه توسعه اقتصادی بانک جهانی در سال 1991 است که مضمون اصلی آن بیان اهمیت و نقش نهادسازی در کشورهای در حال توسعه به منظور بهبود توسعه شهری است. پیام اصلی مقاله ایجاد تغییرات بنیادی در نهادهای محلی (قوانین، تشکیلات و هنجارها)، به ویژه در بخش غیر دولتی و بخش اقتصاد خصوصی و نیز تاکید بر نقش هدایتگر و هماهنگ کننده بخش دولتی در فرایند توسعه شهری است. ...

کاستلز که از مشهورترین جامعه شناسان حوزه جامعه شناسی شهری است در دو اثر مهم خود شهر اطلاعاتی (1989) و عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ (1999) به مطالعه تاثیر گسترش ارتباطات و مخابرات بر شهر و زندگی شهری پرداخته است. گرونلاند در این مقاله به معرفی و مقایسه اندیشه کاستلز در دو اثرش مساله شهری (1977) و عصر اطلاعات (1996) می پردازد و تحول اندیشه او را در دو دهه فاصله میان نگارش این دو اثر بررسی می کند. ...