فصلنامه خلاقیت و نوآوری
پیاپی 8-9 (پاییز و زمستان 1383)

مقالة نظریة حل ابداعی مسایل(TRIZ)، تئوری مشهور TRIZ را در این شماره و شماره بعد با استفاده از مثال های ساده و به زبانی ساده شرح می دهد. می توان گفت، مطالعة مجموعه مقاله های گفته شده، یک دورة آموزش TRIZ را تشکیل می دهد زیرا خواننده را مرحله به مرحله با این نظریه و فرایند بسیار ارزنده که اکنون کاربرد آن جهانگیر شده است آشنا می کند. مقاله های مزبور به خوانندة علاقه مند به یادگیری این فرایند مهم نوصیه می شود زیرا این مجموعه شاید ساده ترین توصیف عملی را از این فر ایند ارایه نموده باشد. در این بخش، اصول کلی نظریه و تاریخچه آن که شامل مسیر تفکر ابداع کنندة آن، گنریچ آلتشولر دانشمند روس می باشد، شرح داده شده است.

در این مقاله، شیوه های مختلف تفکر تفکر همگرا و واگرا و کاربرد هر دو شیوه جهت حل خلاق مسایل مورد بحث قرار گرفته است. ضرورت استفاده از الگوها برای طرح مسایل و تنظیم ساختارهای فکری و امکان نمایان ساختن خلا ها ونیز برانگیختن ایده ها از طریق کاربرد الگوهاتشریح گردیده است. پس از آن، الگوهای مختلف که در حل خلاق مسایل کاربردهای وسیعی دارند توصیف گردیده و مواردی را که دانشجویان طراحی صنعتی زیر نظر نگارندة مقاله الگوها را در عمل به کار برده اند ذکر شده است. این نوشتار، دید متفاوت و مؤثری از فرایندهای حل خلاق مسایل به دست می دهد، به ویژه کاربرد های ارایه شده به نحوی ملموس خواننده را در مورد قدرت عملی فرایندها، تکنیک ها و الگوهای خلاقیت قانع خواهد کرد.

در بخش اول این مقاله، با توجه به افقهای تازه ای که در کارآفرینی پدید آمده و کارآفرینی علاوه بر عرصه های اقتصادی، در زمینه های مسایل خدماتی، اجتماعی، هنری و آموزشی مطرح گردیده است، و با عنایت به این که کارآفرینی در صنعت و خدمات در ایران با موانع متعددی روبروست، با متمرکز کردن بحث بر روی کارآفرینی هنری که با موانع به مراتب کمتری روبروست، خاطرنشان شد که کارآفرینی هنری، عرصه های جدیدی را فراروی جامعه و جوانان می گشاید که توجه شایسته به آن، فرصتی ارزشمند برای جامعه پدید آورده، اما فرصت سوزی و غفلت از آن، به از دست رفتن فرصتهای اخیر انجامیده، تهدیدهای متعددی را متوجه نظام خواهد کرد.

در این مقاله خلاقیت در علوم و مهندسی بخش دوم به موضوع مهم آموزش دانش پژوهان علوم و مهندسی و نیز مدیریت پژوهش های صنعتی پرداخته شده و آمده است که <در فعالیت های پژوهشی، اگرچه هدف اصلی دست یابی به نتایج نوین و در نهایت، حد اقل در پژوهش های کاربردی، کاربرد نتایج در نیل به نوآوری هاست، با وجود این در امور پژوهشی به ندرت، و به جرات می توان گفت درکشور ما در هیچ موردی، مفاهیم، روش ها و فرایندهای خلاقیت مورد استفاده قرار نمی گیرند. مقالة حاضر، موضوعات پژوهش و توسعه را در علوم و مهندسی با درنظر گرفتن مفاهیم و روش های خلاقیت بررسی می نماید. در بخش اول، که درشمارة قبل آورده شد، پس از ارایة تعریف ها وتشریح خلاقیت در عمل، مدیریت خلاقیت، که شامل بایدها و نبایدهای مدیریت طرح های خلاق می شود، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در این بخش، در بارة آموزش خلاقیت برای دانش پژوهان علوم و مهندسی و مدیریت طرح های پژوهش صنعتی بحث خواهیم نمود.

مقاله خلاقیت، مدیریت و کارآفرینی نوشتة دکتر علیرضا پیر خایفی، با رویکردی روان شناختی به بررسی پدیدة <خلاقیت، مدیریت و کارآفرینی> می پردازد و می کوشد تا ارتباط این مفاهیم را از بعد نظری و کاربردی مورد مطالعه قرار دهد. در این بررسی تلاش شده تا ارتباط <خلاقیت> و <مدیریت> مورد بحث قرار گیرد و برآیند آن، در قالب بحثی ویژه دربارة مدیریت خلاق و کارآفرینی مطرح گردد. بنابراین، پیش از آغاز موضوع، مفاهیم کلیدی این بحث، یعنی <خلاقیت (Creativity)> و <مدیریت (Management)> تعریف شده، ویژگی های مهم هر یک مورد بحث قرار گرفته است. بر مبنای تعریف های ارایه شده، <خلاقیت> عاملی مؤثر در عرصة مدیریت تلقی شده، به ویژه آن که به تحولاتی عمیق در روش ها، سیاست ها و راه کارهای سازمانی و تولیدی می انجامد.

دکتر افضل السادات حسینی در پرورش خلاقیت از طریق هنر، می گوید، هنر می تواند نیازهای کودکی را که نسبت به زندگی روزمرة خود بی تفاوت شده است، برآورده کند. هنر نمایشی نه تنها تعارض ها و سرخوردگی ها را تسکین می دهد، بلکه کودکان را با دنیای تخیل آشنا می کند. هنر انسان را قادر به درک علت و معلول کرده و علت و معلول را طوری آسان جلوه می دهد که انسان با مشاهده آن احساساتش را بروز می دهد...

در مقاله خلاقیت و نو آوری و نقش آن در تحقیق و توسعه به قلم مهندس علی لعلی تاکید شده است که همه سازمان ها و شرکت ها برای بقا نیازمند اندیشه های نو و نظرات بدیع و تازه اند. افکار و نظرات جدید همچون روحی در کالبد سازمان دمیده می شوند و آن را از نیستی و فنا نجات می دهند. در عصر ما برای بقا و پیشرفت و حتی حفظ وضع موجود باید جریان نوجوئی و نوآوری را در سازمان تداوم بخشید تا از رکود و نابودی آن جلوگیری شود. برای آنکه بتوان در دنیای متلاطم و متغیر امروز به حیات ادامه داد باید به نو آوری و خلاقیت روی آورد و ضمن شناخت تغییرات و تحولات محیط، برای رویارویی با آنها پاسخ های بدیع و تازه تدارک دید و همراه تاثیر پذیری از این تحولات بر آنها تاثیر نهاد و به آنها شکل دلخواه داد.