ماهنامه راه و ساختمان
پیاپی 23 (امرداد 1384)

کاربرد انواع مختلف مواد افزودنی مانند امولسیون، کف قیر، سیمان و آهک بعنوان عامل تثبیت کننده از سالهای متمادی وجود داشته است. این مواد به تنهایی و یا ترکیبی از آنها به لایه های اساس، زیر اساس و لایه های بازیافتی روسازی اضافه می شود. کاربرد ترکیب کف قیر - سیمان و امولسیون - سیمان در سالهای اخیر و با ساخت تجهیزات و ماشین آلات جدید که اجرای سریع عملیات و امکان تهیه مخلوطی یکدست با ویژگی های تراکمی مناسب را در تثبیت فراهم نموده است در اکثر نقاط جهان مورد توجه واقع شده است. با گسترش روز افزون در بکارگیری مخلوط های سیمان امولسیون و سیمان کف قیر هنوز ویژگی های ترکیبات فوق و تاثیر گذاری آنها بر عملیات تثبیت و همچنین کارایی آنها به طور کامل روشن نگردیده است. در این مقاله مسائل اجرایی و آزمایشات لازم در طرح مخلوط و کنترل کیفیت ها در مطالعه موردی احداث جاده 122 کیلومتری دوغارون هرات افغانستان مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که لایه تثبیت شده با کف قیر و سیمان ویژگی مقاومتی بهتری داشته و از لحاظ اقتصادی بصرفه تر می باشد. لیکن، کاربرد امولسیون در فصول سرد سال مناسب تر بوده و مخلوط یکدست تری را فراهم می نماید.

پدیده روانگرائی از جمله مواردی است که بر اثر عوامل لرزه ای امکان بروز آن در یک توده ماسه ای اشباع وجود دارد. در اینگونه مناطق به منظور جلوگیری از آسیب های احتمالی به مستحدثات موجود، ارزیابی پتانسیل روانگرائی ضروری به نظر می رسد. بسته به گستره منطقه طرح جهت کسب اطلاعات نیاز به حفر چند گمانه و انجام آزمایشات متعددی می باشد که هر یک مستلزم صرف زمان و هزینه های بسیاری است. بنابر این پیش بینی روانگرائی با استفاده از مجموعه اطلاعات موجود توسط شبکه عصبی، باعث کاهش در هزینه ها و برنامه ریزی صحیح در شناخت ساختگاه مناسب خواهد شد. شبکه های عصبی به عنوان سیستم های هوشمند از خصوصیات خاص پردازش اطلاعات در مغز بهره می گیرند که از آن جمله می توان به یادگیری مثال ها، نادیده گرفتن خطا در داده ها و پردازش موازی آنها که دور از دسترس روش های مرسوم برنامه نویسی قرار دارد اشاره کرد. در تحقیق حاضر با توجه به بالا بودن سطح آب زیر زمینی در محدوده جنوب شرق تهران و با استفاده از اطلاعات گمانه های حفر شده در این منطقه به وسعت سی کیلومتر مربع، به ارزیابی پتانسیل روانگرائی توسط شبکه عصبی پرداخته شده است. شبکه عصبی مذکور با داشتن یک لایه میانی توسط اطلاعات گمانه های حفر شده مبتنی بر آزمایش نفوذ استاندارد آموزش داده شده و سپس به منظور اطمینان از کارایی شبکه در ارزیابی پتانسیل روانگرائی، اطلاعات تعدادی گمانه برای اولین بار به شبکه ارائه گردید. نتیجه حاصل از شبکه عصبی با نتیجه حاصل از روش رایج تعیین روانگرائی Seed کنترل و مورد مقایسه قرار گرفت که بر اساس آنالیزهای انجام شده، شبکه عصبی تربیت یافته قادر است پتانسیل روانگرائی در خاک محدوده جنوب شرق تهران با دقت بیش از 92 درصد پیش بینی نماید.

خصوصیات مکانیکی نمونه های کائولینیت مسلح شده با الیاف پلی پروپیلن با استفاده از آزمایشهای سه محوری مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می دهند که افزودن الیاف با آرایش تصادفی، به طور ملاحظه ای باعث افزایش حداکثر تنش تفاضلی، مقاومت بر شی و شکل پذیری رس کائولینیت گردیده است. افزایش در مقاومت تابعی از طول و مقدار الیاف مخلوط می باشد. به طور کلی افزایش طول و مقدار الیاف باعث افزایش مقاومت بر شی و شکل پذیری گردیده است. در نمونه های مسلح شده با الیاف کوتاه، با افزایش مقدار الیاف، همواره زاویه اصطکاک افزایش و چسبندگی کاهش می یابد و لیکن در نمونه های با الیاف بلندتر، این روند تا مقدار الیاف معینی ادامه می یابد. در میزان الیاف کم، با افزایش طول الیاف، همواره زاویه اصطکاک افزایش و چسبندگی کاهش می یابد.

سد مهاباد یک سد خاکی - سنگریزه ای با هسته رسی باریک، به ارتفاع حداکثر 5/47 متر و طول 700 متر در غرب ایران می باشد. از همان ابتدای ساخت نشست ها و جابجایی های افقی غیر متعارفی در بدنه سد ملاحظه شد. جهت بررسی علل تغییر شکل های سد، با استفاده از نرم افزار المان محدود PLAXIS برای مدت 30 سال رفتار سد آنالیز معکوس شد و نتایج با مقادیر اندازه گیری شد مقایسه گردید. بررسی داده های پیرومتری سد و خروجی برنامه نقش پوسته ریزدانه پاییندست و تراکم کم مصالح را در نحوه رفتار سد نشان می دهد. بر اساس آنالیزهای انجام شده میتوان احتمال وجود ترک در ترازهای بالایی هسته رسی را پیش بینی نمود.

تزریق شیمیایی عبارت است از تزریق محلول های شیمیایی به داخل تشکیلات خاکی که این محلول ها پس از یک مدت زمان از پیش تعیین شده با هم واکنش داده و باعث ایجاد پرده های آب بند و مستحکم در تشکیلات مورد نظر می شوند. استفاده از محلول های شیمیایی برای تزریق خاک، در پاسخ به نیاز به کنترل جریان آب، در تشکیلاتی که به علت ریز بودن بیش از حد منافذ، اجازه نفوذ سوسپانسیون های سیمان پرتلند را نمی دهند، ابداع شده است و به طور وسیعی در 50 سال اخیر برای آب بندی و پایدار سازی تشکیلات خاکی در سطح جهان مورد استفاده قرار گرفته است. اولین تجربه تزریق شیمیایی کشور در سد کرخه به طور صد در صد با تکیه بر دانش و تخصص کارشناسان و متخصصان داخلی به انجام رسیده و از این رو با تجربیات و نتایج ارزشمند و منحصر به فردی در زمینه بومی سازی تکنولوژی تزریق شیمیایی در کشور همراه بوده است. امروزه طیف وسیعی از مواد و محلول های شیمیایی برای استفاده در تزریق شیمیایی موجود هستند و در هر پروژه ای با توجه به نیازها، اهداف و شرایط خاص حاکم از محلول های شیمیایی مناسب، استفاده می شود. تجربیات به دست آمده در زمینه انتخاب دو غاب های شیمیایی برخلاف دو غاب های سیمانی از پیچیدگی و زوایای زیادی برخوردار است و مستلزم صرف هزینه و وقت بسیار بیشتری می باشد. ضمن اینکه پرسنل اجرایی نیز باید از دانش و تجربه کافی در زمینه شناخت مواد و محلولهای مختلف شیمیایی و مکانیسم عملکرد آنها باشند. چرا که در دوغابهای سیمانی، حداکثر باید نسبت آب به سیمان و یا درصد بنتونیت اضافه شونده را تعیین نمود، ولی در تزریق شیمیایی ما با طیف وسیعی از محلول های شیمیایی مواجه هستیم که هر یک دارای خواص فیزیکی، شیمیایی و زیست محیطی متفاوتی هستند. در این مقاله، فرآیند انتخاب محلول های شیمیایی مورد استفاده، جهت انجام تزریق شیمیایی آزمایشی در قسمتی از پی سد کرخه، مورد بحث قرار می گیرد و چگونگی دست یابی به طرح نهایی که شامل محلول سیلیکات سدیم به عنوان ماده تزریقی اصلی و محلول شیمیایی اتیل استات به عنوان ماده فعال کننده با طرح اختلاط معین می باشد را بررسی خواهیم کرد.

مسائل تاثیر گذار و قدرتمند زیادی در تغییر رفتار رایج استفاده کنندگان از راه نقش ایفاء می کنند تمام این مسائل تاثیر گذار دلایل خوب و قانع کننده ای دارند و بنا نهادن یک تغییر در این رفتارها کار چندان ساده ای نیست، چون به منظور تغییر دادن رفتارها در راه مطلوب باید تعدادی از متغیرها به نحوی با همدیگر در یک زمان واقع شوند. تا به امروز اطلاعات تجربی اندکی در زمینه آن دسته از رفتارهای بخصوص که سبب تصادفات جاده ای می شوند، در دست است و ما همچنان با این مسئله دست به گریبان هستیم. بسیار واضح است که نحوه رفتار مردم هنگام رانندگی، دوچرخه سواری یا عبور از پیاده رو و خیابان مهمترین سرچشمه مجروحیتها و تصادفات مرگبار می باشد. بنابراین بزرگترین پتانسیل برای ایمن تر کردن راه ها در این امر نهفته است که مردم را به سمت افزایش و تقویت مهارتهای اداراکی و عکس العملی در هنگام این اتفاقات سوق بدهیم. در این مقاله قصد در خلاصه کردن مواردی داریم که به اتفاق همدیگر می توانند موجب تغییر در رفتار استفاده کننده از راه شوند و تاکید بر آن ابتکاراتی است که در همه جا کاربرد داشته و بتواند مسیر را برای کارهای دیگران در حوزه ایمنی راه فراهم و هموار نماید.

انسان از زمان های گذشته با توجه خاصی به مطالعه شرایط آب و هوایی نشان بپردازد و اقلیم های مختلف را از یکدیگر باز شناسد. در قرن حاضر، دانشمندان توانسته اند با استفاده از آمار ثبت شده ایستگاه های هواشناسی و ابداع فرمول ها و ضرایبی، مطالعات عمیقی درباره آب و هوا و تقسیمات اقلیمی جهان انجام دهند. در این مقاله سعی شده علاوه بر مرور بر تقسیم بندی اقلیمی جهان به روش های مختلف از جمله تقسیمات اقلیمی کوپن، گوسن، آمبرژه، اتکینسن، اولگی، ماهانی و گیونی، به تقسیم بندی اقلیمی ایران و کوشش های انجام شده در این راستا پرداخته شود.

کاربرد منابع موجود در ماه به عنوان ساختار اولیه و مواد پوششی، می تواند فاکتوری مهم در آغاز توسعه محیط زیستی و طراحی موفق باشد. همچنین خودکفایی آتی، منابع و عرصه ماه و مریخ رانیز در بر می گیرد. مواد خارج از جریان کار، یا کمتر به کار گرفته شده مربوط به ماه، می توانند در جهت ایجاد ساختارهای شبیه به مواردی که در مناطق خشن (نا ملایم) زمینی و محیط های بشری مناسب را به وجود آورده اند، به کار روند. بسیاری از تکنیک های بومی که حداقل مواد را برای ایجاد حداکثر فضاها به کار می برند، در طول چهار هزار سال پیش، تکمیل و زمان بندی شده و به طور مکرر به کار رفته اند، اعتبار و صحت آنها را به اثبات می رسانند. کاربرد همچنین تکنیک هایی در ماه و مریخ می تواند چندین نتیجه مهم عمده را در برگیرد. از آن جمله: الف) محیط های هارمونیک (موزون). ب) تکنیک های اجرایی در محل. ج) برنامه های اجرا و ساخت و ساز اقتصادی. د) حفاظت در برابر حرارت، تابش، ضربه. ه) تعامل بشری با محیط طبیعی. و) مشارکت جهان سوم در برنامه فضایی. در این مقاله به تجدید سیستمهای سنتی در جهت احیای راهکارهای نوین طراحی می پردازیم.

رشد و توسعه پدیده شهر نشینی در جوامع، فرایند ناگزیری است که ضمن بهمراه داشتن مزایای مختلف، عواقب منفی زیادی نیز به دنبار دارد. از جمله این مشکلات بخصوص در شهرهای بزرگ، تراکم ترافیک وسایل نقلیه و اثرات نامطلوب آن می باشد. جهت رفع چنین مشکلاتی یکسری اقدامات نظیر اعمال محدودیتهای ترافیکی صورت می پذیرد که می تواند در محدوده زمانی و مکانی خاص و یا نوع خاصی از وسایل نقلیه مورد استفاده قرار گیرد. انواع مختلف محدودیتهای ترافیکی در شهرهای بزرگ جهان تجربه شده است که می توان به موارد کلی زیر اشاره کرد: اخذ هزینه و روش های بازدارنده یا تنظیم کننده برای استفاده از وسایل نقلیه شخصی، ایجاد تسهیلات ویژه برای وسایل نقلیه عمومی. از اقدامات سیاستهای فوق می توان به ایجاد طرح ترافیک و ممنوعیت ورود وسایل نقلیه شخصی به آن را نام برد. در این مقاله پس از بررسی هزینه های اجتماعی استفاده کنندگان از سیستم حمل و نقل و روش های مختلف مقابله با آثار سوء تراکم ترافیک، روش های مختلف اعمال محدودیتهای ترافیکی بررسی می شود، سپس امکان پذیری اجرای این محدودیتها بطور خاص در شهر مشهد مورد بحث قرار گرفته و ایجاد محدوده ممنوعه تردد بعنوان یکی از روش های موثر معرفی می شود. پس از تعیین محدوده های طرح ترافیکی ممکن، محدوده برتر از جهات گوناگون انتخاب شده و با استفاده از نرم افزار EMME/2 و مدل کردن محدوده نهایی در آن به وضعیت شبکه شهر مشهد در دو حالت قبل و بعد از اعمال محدودیت پرداخته می شود و پارامترهای مختلف ترافیکی و زیست محیطی مقایسه خواهند شد.