فهرست مطالب
نشریه کاوش نامه زبان و ادبیات فارسی
پیاپی 20 (بهار و تابستان 1389)
- تاریخ انتشار: 1389/06/01
- تعداد عناوین: 9
-
-
صفحه 9دوره ساسانی از درخشان ترین دوره های ایران باستان است که هر چند پیوستگی آن با دوره اسلامی، راه هایی را برای بازشناسی بهتر آن پیش روی ما می گشاید ولی از بین رفتن اغلب کتابها و نوشته های مربوط به آن دوره و نیز پراکندگی بازمانده های آنها در متون عربی نخستین سده های اسلامی، شناخت دقیق و موشکافانه آن روزگار را دشوار ساخته است. این دشواری در بازیابی تشکیلات اداری سیاسی اجتماعی دوره ساسانی نمود بیشتری یافته، زیرا قسمت عمده منابعی که می توانست غبار ناشناختگی آن را بزداید از میان رفته اند و ما تنها می توانیم به طور غیرمستقیم و با بهره گیری از کتابهایی که احتمالا بی واسطه، آگاهی های خود را از متون پهلوی آن روزگار به دست آورده اند، آگاهی خود را در این باره گسترش دهیم.
در این مقاله ابتدا با بهره گیری از کتابهای تاریخی سده های آغازین هجری که اغلب به قلم ایرانیان فرهیخته نوشته شده است و نیز برخی از پژوهشهای معاصران، آرایش سپاه و فنون رزمی به کار گرفته شده در دوره ساسانی را باز کاویده و سپس در مقایسه با شیوه های جنگی به کار رفته در داستانهای شاهنامه، همانندی های آنها را نشان داده و به این نتیجه دست یافته ایم که شیوه های جنگ و رزم در شاهنامه مانند بسیاری موارد دیگر، برگرفته از فرهنگ دوره ساسانی و سنتهای رایج آن روزگار بوده است.
کلیدواژگان: دیوان سپاه، آرایش سپاه، فنون رزمی، ساسانیان، شاهنامه -
صفحه 33تصویر از نظر تکوین تاریخی، بر تصور و تکلم حق تقدم دارد. زیرا انسان پیش از آن که به سخن گفتن آغاز کند چشمش به صورت عینی واقعیت ها باز شده است و پس از گذر از تجربه دیدن، تمرین تجسم بخشیدن و اندیشیدن وجود او را فرا گرفته است و آنگاه کشف زبان به واقعیت پیوسته است تا هم وسیله ای برای بازگویی این اندیشه ها باشد و هم ابزاری برای ایجاد ارتباط. از نظر سلسله مراتب تصویری و جایگزین کردن یک حقیقت و واقعیت به جای حقیقت و واقعیت دیگر، ابتدا تمثیل قرار گرفته است که در آن کلیت تصویری یک متن، واقعیتی مجازی است که جایگزین یک تصویر کلی از یک واقعیت عینی می شود. در مرتبه دوم و پایین تر، تصویرهای سمبولیستی قرار گرفته اند، و در مرتبه سوم، تصویرهای استعاری؛ البته از نوع شعری آن و نه استعاره در معنای کلی خود که شامل سمبول و مجاز هم می شود. در این مقاله از انواع تمثیل یک تقسیم بندی متفاوت تر عرضه شده است که عبارت است از: تمثیل های اندیشه ای آموزشی، تمثیل های حیوانات، تمثیل های اسطوره ای، تمثیل های فانتزی تخیلی، تمثیل های افسانه ای، تمثیل های رمزی، تمثیل های واقع نما، تمثیل های قصه وار، تمثیل های تصویری، و مثال آوری.
کلیدواژگان: تمثیل، مثل، فابل، انواع تمثیل، کارکرد تمثیل -
صفحه 55در مباحث علمی زبان شناسی و یا آیین نگارش، مفهوم بند یا پاراگراف صرفا قطعه ای از نوشته نیست که با فاصله سطرها از قطعات مشابه دیگر متمایز شده باشد، بلکه منظور از آن، قالب و ساختاری است که در ژرف ساخت این قطعه از کلام وجود دارد و بیان اندیشه را برای نویسنده راحت تر و فهم محتوا را برای خواننده آسان تر می کند. پس تنها به دلیل عدم تفکیک صوری پاراگراف در نسخ قدیم فارسی نمی توان مدعی شد که این ساختار اساسی در نثر فارسی وجود نداشته است. از آنجا که در زبان فارسی هنوز بحث علمی دقیق و تفصیلی چندانی درباره ماهیت و چگونگی و انواع بند آغاز نشده است، این مقاله به عنوان نخستین گام نظری این پژوهش بنیادی می کوشد از طریق استفاده از چهارچوب علمی و تجارب عملی بین المللی بویژه در زبان انگلیسی، تعریفی جامع از حدود و ثغور و ساختار کلی پاراگراف در نثر فارسی عرضه کند. برای این کار نخست واژه پاراگراف را ریشه شناسی کرده و تاریخ آن را به کوتاهی از کهن ترین ایام در شرق و غرب دنبال کرده است. آنگاه به بررسی ساختار بنیادین پارگراف شامل هسته و جمله های پشتیبان پرداخته زیرا اساسا هسته هر پاراگراف حاوی یک فکر اصلی است که معمولا در نخستین جمله می آید و سپس جملات دیگر آن را می پرورانند. در ادامه، با عرضه شواهدی از نثر کهن فارسی، به تبیین ساختار پاراگراف و تشریح مهم ترین ویژگی های آن پرداخته است. مطالعه تاریخی روند و شیوه های نگارش پاراگراف به روشنی تاثیر شیوه پاراگراف نویسی متون پهلوی را نشان داده و از ویژگی خاص و نامکشوفی در نثر کهن فارسی پرده برمی دارد که می تواند در مطالعات سبک شناسی نثر فارسی نیز کاربرد داشته باشد.
کلیدواژگان: پاراگراف بندی، واو استیناف، نثر کهن فارسی، آیین نگارش -
صفحه 87اصطلاحات صوفیه که با اشتقاق از قرآن کریم و احادیث قدسی و نبوی آغاز شد، بتدریج، چه از طریق آموزه های مشایخ صوفیه، چه از طریق شطحیات آنان و چه با پیدایش مکاتب و فرقه های صوفیه، جای خود را در حوزه تصوف و عرفان گشود و تا اواخر قرن سوم هجری قمری به صورتی گسترده رواج پیدا کرد. در میان منابع دست اول تصوف که به اصطلاحات صوفیه پرداخته و یا آنها را شرح کرده اند، بویژه کتاب کشف المحجوب اثر علی بن عثمان جلابی هجویری غزنوی، به سبب «فضل تقدم» آن و نیز تقسیم بندی روشمند و طبقه بندی براساس مشخصات اصطلاحات صوفیه حائز اهمیت است. زیرا شیوه ساختارمند روش شناختی ای که هجویری در تبویب و دسته بندی اصطلاحات صوفیه به کار برد، برای مخاطب امروزین این امکان را فراهم می آورد که به مجموعه اصلاحات صوفیه، نه فقط به مثابه مجموعه ای کلی از اصطلاحات، بلکه به چشم مجموعه ای پویا و متشکل از ارتباط های دقیق معنایی، زنجیره ای زنده از واژگان و اصطلاحات و سلسله مراتبی قیاسی در حوزه معنا و به طور خلاصه «مجموعه معنادار شبکه وار زبان صوفیه» بنگرد. پژوهش حاضر به بررسی سیر مجموعه اصطلاحات صوفیه از قرن دوم تا زمان هجویری، و بویژه تحلیل دیدگاه هجویری نسبت به اصطلاحات صوفیه و نقد و بررسی شیوه روش شناختی او در تعریف و تقسیم بندی این اصطلاحات، همچنین نقد و بررسی ارتباطات معنایی اصطلاحات از جنبه قیاسی، و دیگر ویژگی های مربوط به اصطلاحات صوفیه در کتاب کشف المحجوب می پردازد.
کلیدواژگان: هجویری، اصطلاحات صوفیه، کشف المحجوب، ظهور و کمون سخن، روش شناسی -
صفحه 117شعر دهه شصت ایران، اگر چه به لحاظ فرم، ادامه دوره های پیش از خود به شمار می رود، در حوزه محتوا و مضمون و اندیشه، مستقل و متمایز است، به صوری که تصاویر حاصل از برخورد شاعر با مسائل پیش آمده در ایران آن زمان که عمده ترین آنها انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی است، دوره جدیدی از شعر را در تاریخ ادبیات معاصر ایران به ارمغان آورده است. سلمان هراتی (65- 1338) به رغم زندگی کوتاه و حضور پنج شش ساله اش در عرصه شعر معاصر، در زمره شاعران قابل تامل و مطرح این دوره قرار می گیرد که سادگی زبان و طراوت بیانش به خلق تصاویری ملموس انجامیده است. از میان انواع فرمها و قالبهایی که سلمان بدانها نظر داشته است، شعر سپید جایگاه ویژه ای دارد که حجم زیادی از مجموعه آسمان سبز او را به خود اختصاص داده است. به عرصه آوردن این قالب در شعر انقلاب و جنگ از یادگارهای این شاعر است.
مقاله حاضر بر آن است تا با تکیه بر شعر سپید در مجموعه «آسمان سبز»، به بررسی محتوا و تصویر در شعر سلمان هراتی بپردازد.
کلیدواژگان: شعر معاصر، شعر سپید، سلمان هراتی، ادبیات انقلاب اسلامی -
صفحه 137آشنایی با قواعد زبان فارسی، برای درک بهتر و بیشتر آن، همواره مورد نیاز بوده است. از آنجا که به سبب آمیختگی زبان فارسی و عربی، بیشتر به قواعد زبان عربی پرداخته شده ضرورت تدوین و تحقیق درباره دستور زبان فارسی بیش از پیش احساس می شود.
رواج زبان فارسی در کشورهای غیر فارسی زبان نظیر هند و پاکستان و... باعث گردیده تا بیشترین تالیفات در این زمینه در آن کشورها صورت گیرد. یکی از قدیمی ترین کتاب های چاپی دستور فارسی، کتاب «صرف پارسی» اثر «داتا رام برهمن» است که در سال 1241هجری در هندوستان نوشته و در سال 1251هجری در همانجا به چاپ رسیده است.
مؤلف کتاب «صرف پارسی» با نهایت ذوق و سلیقه در یافتن الفاظ، کلمات، حروف و شواهد شعری توانایی خود را نشان داده است. مطالب کتاب مذکور بجز در مواردی اندک با دستورهای امروزی قابل انطباق است.
در این مقاله ضمن معرفی کتاب مزبور، به سهوهایی که در آن راه یافته، اشاره شده است.
کلیدواژگان: صرف فارسی، داتا رام برهمن، دستور فارسی، قواعد صرف -
صفحه 165
ماهیت علمی ادبیات، به عنوان تجل‍ی شهودی و روانی آدمی، تاکنون به طور کامل بررسی و تحلیل نشده است. اغلب نظریه پردازان ادبی نیز آن را از منظر زیباشناختی مورد توج‍ه قرار داده اند و از رویکرد های معرفتی و اندیشه زایی ادبیات غافل مانده و گاهی نیز آن را در حد التذاذ نفسانی پایین آورده اند. عده ای نیز به تبیین ماهیت اخلاقی ادبیات اکتفا کرده اند. در حالی که در ماهیت و سرشت ذاتی ادبیات دانش ها و معارف ناپیدای هستی شناسانه و عمیقی وجود دارد که به عل‍ت برجستگی صورت های ماد ی سخن ادبی، اغلب از شناخت آن غافل هستیم. در حالی که میان کارکردهای غریزی ذهن و کارکردهای ادبی و متعاقبا میان احساس و اندیشه انسان با جهان هستی رابطه هماهنگ و تنگاتنگی وجود دارد که از طریق تخی‍ل ادبی این شناخت و ارتباط برقرار می گردد. جلوه های بیانی و سخن ادبی نیز مانند نماد، استعاره، تمثیل، رویا و داستان و... همگی صورت های مختلف معرفتی و اندیشگی ادبیات به شمار می آیند.
در این مقاله سعی شده تا ضمن بررسی آراء نظریه پردازان مهم ادبی جهان، مولفه ها و مشخصه های علمی و اندیشه زایی ادبیات نیز، شناسایی و تبیین گردد.کلیدواژگان: ادبیات، ماهیت اندیشگی، ادبیات رویکردهای معرفتی، ادبیات -
صفحه 187تبارشناسی امروزه یکی از اصلی ترین رویکردها نزد محققان علوم انسانی به شمار می آید. در این روش محققان می کوشند تا با قرار دادن موضوع تحقیق در شرایط تحقق تاریخی آن، موضوع خویش را مورد بررسی قرار دهند. نویسندگان این مقاله نیز کوشیده اند تا با استفاده از این روش چرایی شهرت خیام در غرب را مورد بررسی قراردهند.
در کنار ترجمه خوب فیتر جرالد از اشعار آغاز جنگ های جهانی اول و دوم، غلبه روح مادی گرایی در غرب و همچنین رواج اندیشه های اگزیستانسیالیستی (با درونمایه هایی چون مرگ، پوچی و...) نیز هریک سهمی عمده در پذیرش و رواج اشعار خیام با رویکردی تبارشناسانه داشته اند که در این مقاله سعی گردیده است. هریک از این زمینه ها مورد بررسی قرار گیرد.
کلیدواژگان: تبارشناسی، گفتمان، خیام، اگزیستانسیالیسم، مادی گرایی -
صفحه 203هفت پیکر حکیم نظامی گنجوی درباره سفر بهرام گور به تاریکی های درون و جستجوی آب حیات در تاریکی ظلمات است. این سفر با گنبد سیاه آغاز می شود و پس از عبور قهرمان از گنبدهای پنج گانه، به گنبد سفید منتهی می شود؛ هفت گنبد برابر با هفت اختر و هفت رنگ است که در آن هفت شاهزاده بانو که از هفت سرزمین جهان هستند، لباسی به رنگ هفت گنبد می پوشند و شباهنگام برای قهرمان قصه(بهرام گور) می گویند. در واقع این قصه ها، ترسیم خواب های هفت گانه وی است و همگی قابل تاویل و تفسیر هستند.
در مقاله حاضر، ابتدا شکل قصه هفتم منظومه هفت پیکر(قصه گنبد سفید) و سازه های قصه ای آن بر اساس کتاب ریخت شناسی قصه پریان بررسی شده است. سپس با دو رویکرد بررسی عناصر روساختی و عناصر زبرروایی به تشریح متن پرداخته شده است. آنگاه، پس از تشریح سازه های اسطوره ای و آیینی متن بر اساس ریشه شناسی قصه، عناصر و سازه های نمادین متن بر اساس نمادشناسی روانشناختی منطبق با الگوهای عرفانی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
نگارنده بر آن است تا با ارائه تحلیل و نقد روانکاوانه و ریشه شناسانه، جلوه های ناخودآگاه فردی شاعر و کهن الگوهای ناخودآگاه جمعی موجود در متن را از لابه لای عناصر و سازه های فراواقعی آن استخراج نماید تا علاوه بر روشن شدن پیام متن و زوایای پنهان آن، راهی جهت نقد و بررسی های بیشتر فراهم گردد.
کلیدواژگان: ریخت شناسی قصه، نماد، هفت پیکر، نقد روانشناسانه، نظامی گنجوی
-
Page 9The Sassanied Dynasty was one of the most brilliant period of ancient Iran. The adjacency of this period to the Islamic era has opened ways to study the whole period better. Even so as most of the books and written works of the time were ruined, and the remaining is scattered in the Arabic texts of the beginning hundreds of years, it is difficult to fully understand those days. This difficulty is more reflected when the official, political, or social structure of the Sassanied period is being studied. The reason lies behind the fact that a considerable part of the resources that could wipe off the dust of mystery are gone, and we can only indirectly enhance our knowledge through the books that have probably gained their information directly from Pahlavi literature of the time.This article restudies the army arrangement and martial techniques of the Sassanied Dynasty in two phases: firstly, through the historical books of the beginning hundreds of years in Islamic era, which are most often written by the well educated Iranians, and also those written by the contemporary researchers. Secondly, through comparisons and contrasts with the army methods elaborated on in Shahnameh. The results demonstrate significant similarities, indicating that the army techniques in Shahnameh are true reflections of the Sassanied culture and customs.
-
Page 33Hierarchically speaking the image is prior to conception and speech. For human beings before starting to generate speech open their eyes to see the concrete form of reality and having gone through the experience begin to practice imagining and thinking about them and then the medium of language comes as a means of expressing those thoughts and communicating with other people. In terms of image order and replacement of one fact and reality for another first stands allegory through which the pictorial totality of a passage is a virtual reality that replaces a general image of a concrete reality. Second in ranking is symbolic image, and third metaphorical image ـthe metaphor specifically used in poetry rather than its general sense that includes symbols and synecdoche. In this paper a different classification of allegory is presented: reflective didactic, beast, mythological, fantastic - imaginary, legendary, symbolic, truthful, fictional, pictorial, and instantiating.
-
Page 55The lack of paragraph spacing in post-islamic Persian manuscripts has caused some people to think that there is not the paragraph in Persian prose at all. To show how this fallacy is rude, we have tried first to explain the concept of paragraph as an indispensable discourse unit that can be or not marked formally as only a question of punctuation. Then reviewing the history of paragraphos sign in old Greek, we have pointed that even from a historic point of view there are proofs from Avesta text and the Achaemenian inscriptions to demonstrate the consciousness of pre-islamic writer toward the paragraphing the texts by sign “” or simply by spacing between the paragraphs. In Pehlevid text one can discover how the rhetorical and linguistic paragraph-markers such as -a kind of- “and” replace the spacing. The most interesting finding in this article is the continuation of this tradition in post Islamic Persian prose while the great Persian writer insist to begin the most their paragraphs by this special “and” unrecognized by now.
-
Page 87Sufism terminology that has been originated from Holy Quran, and Hadith, was developed and completed by Sufi masters, Sufi orders, and sufie's sayings in ecstasy situation(shath). But Sufie's writing was the most important cause in developing and completing of Sufism terminology: Sufi writers allocated the great part of their books for collecting of Sufism terms, as we can see in Alloma (written by Sarraj-e-toosi), al Taarrof le mazhabe tasavvof (written by Kelabady).But among these famous works, Kashf- al- Mahjoob, written by Ali ibn-e-Othman-e-Hojviri is a masterpiece in the field of Sufism terminology. Hojviri appointed a systematic classification for Sufism terms and determined an active interrelationship between them including subtle semantic links. He also arranged a comparative hierarchy for most important Sufism terms that explained the relationship between terms.This article considers the above mentioned subjects and other categories related to Sufism terminology in Kashef-al-mahjoob.
-
Page 117The poem of 1360s in Iran, although following former periods formally, contains different thoughts and ideas. A new poetic image resulting from new events in Iran – Islamic revolution and imposed war – distinguishes this poem from other periods.Despite of his short life, Salman Herati was one of the famous poets of mentioned decade (1360). His simple language and vivid speech has created tangible images. He has experienced various forms but his most outstanding poems have been shown in the form of "blank verse". The present paper intends to examine content and image in his first collection entitled "Green sky" (Aseman-e-Sabz) in the form of blank verse.
-
Page 137To understand any language including Persian entails to know its grammatical rules.As Persian language has borrowed some grammatical rules from Arabic language, in the study of Persian, more attention is paid to the Arabic rules underlying Persian grammar. Thus, it seems to be necessary to lead studies toward the Persian basis of grammar. In this respect, the prominent use of Persian in the countries like India and Pakistan has caused many publications in the field of Persian language. Among them the Persian grammar book "Sarfe Parsi" by Data Ram Brahman which was written and published in India in years, in turn 1241 (A.H.) and 1281 (A.H.) is considered as one of the oldest printed books in Persian Grammar. The writer of the book, Data Ram Brahman, has shown special taste and interest to find evidence in terms of Persian morphology, lexicon and poem to support the basis of Persian grammar. Regardless of some rare cases, the book matches with modern Persian grammar. This study tries to introduce the book and show the mistakes used there.
-
Page 165
The scientific nature of Literature as the intuitive embodiment and reflection of the human psych has not been thoroughly investigated sofar. And literary theorists have studied it from aesthetic Point of view. Therefore, have turned a blind eye to epistemological and thought provoking approaches to the study of literature. Sometimes they have also reduced its value to physical enjoyment. Someothers have Limited them selves by explanation of moral aspects of literature as a source of espistomological as well as historie knowledge and science. Because of apparent nature of the From of Literary works, the study of the other aspect has been ignored. However, there is a close relationship between instinctive workings of between human Feeling and thought and the world which is established through literary imagination. The rhetorics of literary works expressed through symbol, metaphor, anecdote, Falacy, tale, etc. Are all different Forms of Knowledge and thought in Literature. The present article is an attempt to study the views of the signification literary theorists of the world and identify the scientific and thought Provoking components and Features of literature.
-
Page 187Genealogy is one of the major approaches among social science researchers. In this method researchers attempt to study their topic through put it in its historical conditions. Authors of this article attempt to utilize this method for studying the reasons of Khayam’s fame in the west.Beside wonderful translation of Jerald of these poems, beginning of First and Second World War, dominance of materialism and existentialism (with death and nihilistic approaches) had great impact on the Khayam’s fame. This study tries to investigate these aspects through genealogical method.
-
Page 203Haft Peykar by Nezami Ganjavi(533-602 AD) is about the journey of Bahram e Goor(483-520 BC) into the drankness in his search for drinking the AB e Hayat. This journey starts with the Black Dome and passes through different stages (the five Domes) finally leading the White Dome 7doms is equal to 7 stars in 7 colors in which 7 princess from 7 realms wear clothes having the same color as 7 Domes and narrate stories to the hero (Bahram) in each and every night. These tales in fact are the expression of his seven dreams all of which are interpretable and explainable.In the present research the researcher has first studied the form of the seventh tale (white Dome) and its structure in term of fairy tale morphology. Then the mythical and ceremonial structures have been analyzed according to the tale etymon logy (external structure). Next the symbolic agents of this text are analyzed in terms of psychological symbology which corresponds to the mystical pattern.In this paper the author attempts to present a critical and psychoanalytical review while extracting the individual unconscious manifestations of the poet as well as the unconscious collective patterns of the literary text from the archetypal elements and constructions. This will in turn reveal the real them of the text its hidden angles which will provide further studies and comments in this regard.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.