فهرست مطالب

رفاه اجتماعی - پیاپی 6 (زمستان 1381)

فصلنامه رفاه اجتماعی
پیاپی 6 (زمستان 1381)

  • 321 صفحه، بهای روی جلد: 6,500ريال
  • تاریخ انتشار: 1381/12/12
  • تعداد عناوین: 8
|
  • سرآغاز
    صفحه 7
    انتشار شماره پنجم فصلنامه با استقبال خوب صاحب نظران و اساتید روبرو شد. در آن شماره «روسپیگری» به عنوان موضوع محوری مشکلات اجتماعی با ارایه چند مقاله پژوهشی مورد بحث قرار گرفت. در بساری از واکنش ها و باز خوردها نسبت به شماره گذشته فصلنامه صاحب نظران از اینکه چنین موضوعی شاید برای اولین بار محور مقالات یک نشریه علمی قرار گرفته اظهار شگفتی و تعجب کردند...
  • مباحث نظری
  • محمد مالجو صفحه 13
    اقتصاد دانان طرفدار بازار معمولا «رقابت» را یگانه راه حل برای رفع ناکارآمدی های دولت می دانند؛ بنابراین به واسطه اعتبار بیش ار حدی که برای نقش بخش خصوصی در اقتصاد قائل اند، به هنگام سیاست گذاری اقتصادی سیاست گذاری بازرا مدار را به جای سیاست گذاری دولت مدار برمی گزینند؛ گزینه بازار را بر گزینه دولت مرجح می شمارند و بدین ترتیب با قوت هر چه تمام تر سیاست های خصوصی سازی را توصیه می کنند تا بدین ترتیب عقلانیت و کارآمدی به فعالیت های اقتصادی تزریق شود.
    اما، پرسش مهم این است که آیا می توان بدیل دیگری برای «گزینه دولت- گزینه بازار» متصور شد؟ آلبرت هیرشمن(Albert Hirschman)، اقتصاد دان معروف، در اثر کلاسیک خود با عنوان خروج، اعتراض و وفاداری: واکنش ها به افت در بنگاه ها، سازمان ها و دولت ها، مبانی نظری این انتخاب سوم را برای اولین بار مطرح کرده است. مطلب اصلی مقاله حاضر که بر نظریه «خروج، اعتراض و وفاداری» (Exit، Voice and Loyality) استوار است، معرفی این راه حل سوم است، یعنی راه حل جامعه مدنی به جای «راه حل بازار» و «راه حل دولت». بدین ترتیب، اعتراض جامعه مدنی به منزله نیرویی نگریسته خواهد شد که مدیران بنگاه ها و سازمان ها را گوش به زنگ ناکارآیی هاشان نگه خواهد داشت. این راه حل بدیع در واقع نارضایی ها، اعتراض ها و فشارهای سیاسی شهروندان را جهت دهی می کند و در حکم نوعی ساز و کار تجدید قوای فعالیت های اقتصادی دولتی است. تاریخ این بدیل در واقع تا حد قابل ملاحظه ای عبارت است از تاریخ ابراز مخالفت، تاریخ ایجاد کانال های مقتضی برای مخالفت، تاریخ صیانت در برابر رفتار تلافی جویانه، و تاریخ سر برآوردن سازمان هایی از قبیل اتحادیه های کارگری و سازمان های حمایت از مصرف کننده و سایر سازمان هایی از قبیل سازمان های غیر دولتی که خواسته ها و مطالبات شهروندان را ترسیم و تلفیق می کنند.
  • علیرضا جزایری، فهیمه فتحعلی لواسانی صفحه 29
    با شکل گیری تخصص جدیدی در روان پزشکی به نام روان پزشکی اجتماعی و بخش کاربردی آن، یعنی روان پزشکی اجتماع نگر، به نقش عوامل اجتماعی – فرهنگی در سبب شناسی آسیب های مختلف روانی بیشتر توجه شده و نظریه های متعددی در آن زمینه ارائه شده است. در این نظریه ها، علایم روان پزشکی انحراف را براساس هنجارهای اجتماعی و بیماری های روانی را براساس نقشی اجتماعی تحلیل و بررسی می کنند. سبب شناسی اختلالات شدید روانی نیز در قالب نشانگانی به نام نشانگان فروپاشی اجتماعی توضیح داده می شود، که در واقع فروپاشی تدریجی ارتباط بین فرد و محیظ اجتماعی وی را نشان می دهد. علاوه بر این، نظریه های اجتماعی تلویحاتی را نیز برای مداخله های پیشگیرانه و درمانی به همراه دارد، و بر ارائه خدمات بهداشت روانی یه جمعیت عمومی جهت پیشگیری از بروز اختلالات روانی و گسترش روش های موثر درمان در سطح «توده ای و جمعی» و به حداکثر رساندن توان درمانی تمامی بیماران مبتلا به اختلالات روانی تاکید دارد.
  • داود بهزاد صفحه 43
    این مقاله نگاهی دارد به یکی از مهمترین نهادهای مردمی که در جامعه مدنی شکل می گیرد، لیکن برای سهیم شدن در قدرت، حداقل در سطوح میانی، می کوشد و در فرجام به نهادی بینابینی بدل می گردد. این نهادها از آن روی بینابینی است که یک پای در حکومت دارد و پای دیگر در جامعه بدنی. لذا شورا نماد عرصه توافق است. شورا محل جمع بندی و یک کاسه کردن هزاران تقاضای پراکنده شهروندانی است که با آرای خود به این نهاد سراسری جان بخشیده اند. مفهوم سراسری در اینجا به معنای جغرافیایی یا مکانی به کار نرفته است، بلکه از آن معنا و بار سیاسی مستفاد می شود. یعنی گر چه هم شهروندان و هم افرادی که به وسیله آنها با عضویت شورا نایل می گردند، می توانند و حق دارند، دیدگاه های سیاسی گوناگونی داشته باشند (در بسیاری از موارد احزاب سیاسی، نمایندگان خود را معرفی می نمایند و برای پیروزی آنان گاه به جان می کوشند. از این رو ممکن است تمامی اعضای شورا یا شوراها تماما عضو یک حزب سیاسی باشند یا در حالت دیگر اکثر اعضای آن در حزبی مفروض و اقلیت آن در حزب دیگر عضو باشند.) اما مهم آن است که در زمان عضویت و فعالیت در شورا تمایلات حزبی و جناحی خود را دخالت ندهند. زیرا شورا پس از شکل گیری، به تمامی شهروندان (با هر گرایشی) تعلق دارد. در بسیاری از کشورها، عضویت در شوراها کاملا حزبی است، اما حزب پیروز با انجام صحیح وظایف در قبال تمامی شهروندان، برای حزب خود تبلیغ می کند تا در انتخابات بعدی مجددا برگزیده شود. این است معنای شورا به عنوان نهادی سراسری.
    پس موضوع اصلی مقاله مرور معنا، ماهیت، زایش و رویش این نهاد مردمی، یعنی شوراست. در پایان کوشش خواهد شد تا به کاستی ها و مشکلات شورا در ایران نظر افکنده و به برخی از دلایل کاستی های یاد شده اشاره و تا حد امکان راه های برون رفت از مشکلات فرا روی شورا بر شمرده شود. تمامی این حرف و حدیث ها فقط برای تحقق آرزویی که دیگر آرزوی جوانانه نیز به حساب نمی آید، طرح می گردد و آن بهروزی سرزمینی است که در آن زاده شده و بالیده ایم و بدان سخت مدیونیم، دینی که هرگز ادا نخواهد شد.
  • مباحث کاربردی
  • سید احمد نخجوانی صفحه 57
    تغییر و تحولات رخ داده در کیفیت زندگی مردم کشورهای توسعه یافته جهان را باید مرهون برنامه ریزی های صحیح و شایسته گردانندگان اقتصاد این کشورها دانست. بی گمان با واگذاری همه امکانات کشور و دادن اختیار قانونگذاری و تعیین تکلیف برای همه به دست گروهی به عنوان گردانندگان جامعه، انتظار بر این است که اقتصاد ملی به گونه ای راهبردی شود که هر آینه رفاه اقتصادی و شایط زندگی مردم بهبود یابد.
    بر این اساس، بررسی روند دگرگونی رفاه اقتصادی خانوارها طی زمان بسیار جالب به نظر می رسد و از آن می توان به عنوان شاخصی برای سنجش موفقیت مدیریت اقتصاد و میزان دستیابی به اهداف متصور راهکارهای توسعه بهره جست.
    با توجه به اهمیت این موضوع، در نوشتار حاضر تلاش می شود شرایط اقتصادی زندگی خانوارهای کشور در سال 1380 با نگاهی گذرا به آنچه طی بیست سال گذشته پس پشت نهاده شده است، بررسی شود.
  • ناصر حق جو صفحه 75
    چیرگی بر «فقر» همواره برای دولت های عدالت گرا به مثابه یک هدف راهبردی (استراتژیک) مطرح بوده است. به همین سبب، سیاست ها و برنامه ای توسعه تاکید «توزیع» (Distribution) و «برابری» (Equality) داشته و این قبیل حکومت ها به تعدیل فاصله طبقاتی اهتمام می ورزند. در ایران نیز از آغاز سال 1375 به این سوء شاهد نوسان های زیادی در سیاست گذاری ها بوده ایم.
    وجود تورم پنهان و آشکار، شرایط مساعد «رانت خواری» ساختار ناسالم اقتصادی، جنگ نه ساله، نظام مدیریتی ناکارآمد و خنثی، رشد لجام گسیخته مشکلات اجتماعی (بیکاری، اعتیاد و...)، گسترش کمی جمعیت زیر خط فقر،... وضعیت نامطلوبی را به شرایط اقتصادی و اجتماعی کشور تحمیل کرده و مقوله «رفاه اجتماعی» را به حاشیه عقب رانده است.
    گر چه در خلال این دوران برای حفظ حداقلهای زیست همگانی تلاشهایی صورت گرفته است، اما روندها نشان می دهد برآیند و نتیجه نهایی فعالیتها کافی نبوده جا دارد برای مهار «فقر گسترده» در «نظام تامین اجتماعی» و «رفاه ملی» تجدیدنظر صورت گیرد. این مجموعه به نهادهایی اختصاص یافته که به امور معیشت گروه های تهیدست و کم توان اقتصادی می پردازند و فعالیتهای آنان بررسی شده است. در واقع هدف از این بررسی تاثیر کارکرد این نهادها و موسسات،... در مقوله «رفاه عمومی» و «کاهش فقر» بوده تا به این طریق نقش نهادهای حمایتی بهتر تبیین و تحلیل شود.
  • چالش جهانی فقر شهری
    مهرداد جواهری پور* صفحات 84-96

    در واپسین دهه های قرن بیستم فرآیندهای گوناگونی موجب شکل گیری پدیده ای به نام «شهری شدن فقر» یا «فقر شهری» شد که یکی از بازتابهای کالبدی آن در ساختیابی سکونتگاه های غیررسمی تبلور یافته است. فرجا م ناگریز توسعه شهری به دلیل سرریز نیروی کار مناطق روستایی و ناکارامدی سیاستهای تعدیل اقتصادی در دهه هشتاد میلادی و تاثیر آن بر کا هش آهنگ توسعه اقتصادی بر شمار گروه های آسیب پذیرتر به ویژه درکشورهای در حال توسعه افزوده و به تدریج کانون فقر از روستا به شهر انتقال یافته است. از سوی دیگر فرآیند جهانی شدن تاثیر چشم گیری بر ساختار فعالیتهای اقتصادی و اشتغال بر جای گذارده و همچنین بر نقش و اهمیت شهرها و به ویژه کلان شهرها به مثابه نیروی محرکه توسعه اقتصادی - اجتماعی در مقیاس ملی و منطقه ای افزوده است. توسعه اقتصادی موون وابسته به توسعه پایدار سکونت گاه های شهری است و در صورتی این امر تحقق می یابد که شهر بتواند از لحاظ اقتصادی مولد و از حیث اجتماعی فراگیر باشد. به بیان دیگر تمامی گروه های اجتماعی از جمله کم درآمدهای شهری بتوانند از دستاوردهای توسعه شهری بهره مند شوند. اسکان غیررسمی نمادی از فقر شهری است ولی در عین حال بخشی از سرمایه اقتصادی و اجتماعی شهرها به شمار می آید و نباید آن را فقط به مثابه مشکل نگریست، بلکه می توان با توانمندسازی ساکنان این سکونت گاه ها به توان اقتصادی شهرها افزود. از همین رو نیل به توسعه اقتصادی وابسته به سکونت گاه های پایدار شهری و از رهگذر مبارزه و کاهش فقر می تواند تحقق یابد. این نکته در دستور کار بیست و یک (نشست ریو) و منشور کمیسیون اسکان بشر (هبیتات دو) تاکید شده است.

  • پیشگیری از بزهکاری و مدیریت آن در پرتو قوانین و مقررات جاری ایران
    حمزه زینالی صفحه 97
    فارغ از عوامل زمینه ساز بزهکاری و چگونگی پیشگیری از آن در سطوح مختلف، یکی از بحثهای بنیادین در این زمینه، مساله مدیریت و سیاستگذاری پیشگیری از بزهکاری به معنای علمی و متداول آن می باشد. در این مقاله نویسنده به بررسی مدیریت پیشگیری از بزهکاری در سطح خرد و کلان در ایران پرداخته و تلاش داشته به این سوال اساسی پاسخ دهد که متولی و مسوول پیشگیری از جرم بر اساس قانون اساسی و قوانین جاری چه نهادی می باشد. نویسنده همچنین میزان توجه به پیشگیری از بزهکاری را در قوانین عادی و آیین نامه های داخلی نهادها و موسسات ذیربط مورد بررسی قرار داده است.
|
  • Mohammad Maljoo* Page 13
    Pro-market economists usually present “competition” as the only solution of government’s inefficiencies. Therefore, having given too much credence to the private sector in economy, they choose market strategy rather than state strategy in economic policies, prizing market choice above state choice, thereby advising strongly privatization policies in the economic system in order to inject rationality and efficiency into economic activities.An important question is that whether there is another alternative for both market choice and state choice. This third way / solution/ option/ road have been theoretically introduced by the professor Albert Hirschman in his classic Exit, Voice, and Loyally: Responses to Decline in Firms, Organizations, and states. The Principle point of present paper, which is based on “Exit-voice-loyalty theory”, is to introduce this third solution: civil society road instead of market road and state road. So, civil society’s voice will be considered as a force keeping management of firms and Organizations on their toes. This alternative for privatization is the attempt at repairing and perhaps improving the relationship through an effort at communicating one’s complaints, grievance, protests, political pressures, and proposals for improvement.The history of this alternative is to a considerables extent the history of the right to dissent, of due process, of safeguards against reprisal, and of the advance of trade: ::::union:::::s and of consumer and many other organizations such as NGOs articulating the demands of individuals and groups.
    Keywords: Civil Protest, Privation, Economic Policy
  • Alireza Jazayeri*, Faheimeh Fatheali Lavasani Page 29
    Appearing a new field of psychiatry called social psychiatry and its applied field, community psychiatry, the attentions have been drawn toward socio- cultural factors in determining different pathologies and even some theories have been stated.Psychiatric symptoms are considered as deviation from social norms and being mental patient is viewed as a social role.Severe mental disorders are explained in the framework of social breakdown syndrome that is the gradual separation of individual from society.In addition, the social theories have some implications for prevention and treatment in the society level to protect “Tire Mass” and increase the treatment potential of all clients and people.
    Keywords: Sociocultural, Theory, Mental Disorder
  • Dawood Behzad* Page 43
    Having a positive approach toward the affairs also involves a comprehensive and systematic one in order to represent suitable solutions coincided with social realities. Under the current situations, one of them is called Social Capital which is refered as Missing Link. Although this term doesn’t have any background in social literature, but its importance and usage in almost any field of social science have got a special level and its expansion is visible in the field of Mental Health.This article is involved with answering questions such as:!supportLists]-->1- How can social capital provide a context for mental health promotion in individual, group and social relationships?!supportLists]-->2- How should these projects and plans be modified by the concept of social capital?
    Keywords: Social Capital, Mental Health Promotion
  • Ahmad Nakhjavani* Page 57
    The total change in living quality happening in developed countries represents a suitable policy and programming conducted by the government. Providing enough power and authority for those who are called as society organizers, there remains no doubt to expect a fruitful national economy and consequently a much better living conditions. According to the rate of changes and family economic evolutions, we can set up reliable criteria to evalute tile success of managers in charge and their assessment to predetermined goals. So, in this research we have tried to take a chance on the family economic conditions in 1380 during the last 20 years.
    Keywords: Economic Welfare, Household, Developed Countries
  • Naser Hug Ju* Page 75
    Overcoming “Poverty" has always been the most important strategic goal for the just governments. So their development policies and programs have put an influence on distribution and equality so that they are doing their atmost to make a balance among social groups Homernerni Iran, Since 1357, We have observed many fluctuations in strategic policies. Tire hidden and apparent inflations, a suitable field for embezzling, a bad economic condition, the 7 year-old war, Inefficient and neutral management system, an increasing rate of social disorders, growing rate of population who are under the poverty line, all have burdened a miserable economic and social conditions to the county and made the “Social Welfare” stand in limbo. Althogh some measures are taken in 01'der to provide the higher living standard for all, but they have all been insufficient and therefore it needs a total reform in “Social Security System” and "National Welfare” to limit “The Poverty". This article reviews the performance of all the organizations and institutions concerned about the mentioned items and their influence on “Public Welfare” and “Poverty Alleviation” has been evaluated, analyzed and illeustrated.
    Keywords: Social Welfare, Social Development, Poverty
  • Asian Challenge of Urban Poverty
    Mehrdad Javaheri pour* Pages 84-96

    In the late 20th century, different processes led to creation of a new phenomenon called “Poverty of Cities" which is a reflection of informal residing. The consequences of this fact due mainly to the unskilled villagers coming to cities increasingly and a failure in economic adjustment in 1980s that slowed down the rate of development resulted in an increase in the number of valnerable social levels especially in developing countries . Therefore the poverty center was gradually transferred and focused in to the big cities. Mean while, the globalization reinforced the employment and economic activities in big cities in nationwide scales, and left a wonderful effect. The balanced economy depends on development stability of city dwelling and this fact will be accessed only if the cities become a source of comprehensive productivity, both economically and socially, so that all society levels draw benefit of this development. It is necessary not to mention informal residing as an obstacle to development since it is considered as a social and economic capital, and it should be empowered. It is believed that achieving an economic development depends on reducing poverty in these areas. This fact was stated and focused in Rio Meeting and Human Residing Charter.

    Keywords: Urban, Poverty, Economic Adjustment
  • Delinquency Prevention and its Management in Current Iranian Law and Rules
    Hamze Zeinali* Page 97
    Regardless all the factors Involved In crime and all measures taken for preventing it in various levels, management and policies which are used to help the avoidance and prevention of crimes and disorders in a scientific way is the major problem. In this article, the writer has brought Crime preventive management into consideration and made an attempt to reveal those who are in charge of this fact in Iran according to the constitutional and current laws. He also investigated the protection and prevention against crimes in the government sector offices and organizations according to the internal guidelines and procedures.
    Keywords: Delinquency, Law, Rule, Prevention, Crime