فهرست مطالب

پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی - پیاپی 15 (زمستان 1383)

پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی
پیاپی 15 (زمستان 1383)

  • 156 صفحه، بهای روی جلد: 6,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1383/11/20
  • تعداد عناوین: 7
|
  • سعید راسخی صفحه 1
    مطالعه حاضر به شناسایی و بررسی کالاهای صادراتی دینامیک پرداخته است. با توجه به این که توسعه صادرات غیرنفتی به عنوان یک سیاست مهم در استراتژی توسعه اقتصادی کشور مورد پذیرش اکثر کارشناسان و تصمیم گیران حوزه اقتصاد قرار گرفته است، نتایج این مطالعه می تواند مهم تلقی شود. تحقیق حاضر برای دوره زمانی 1381-1377 انجام شده است. براساس نتایج به دست آمده اگرچه اکثر محصولات دینامیک در صادرات غیرنفتی ایران حضور دارند، سهم این کالاها در صادرات کشور بسیار ناچیز و قابل تامل می باشد. این یافته از یک طرف نشانه دینامیسم پایین صادرات کشور و بنابراین حضور ضعیف ایران در حوزه دینامیک اقتصاد بین الملل می باشد و از طرف دیگر دلالت بر ظرفیت های قابل ملاحظه در گسترش صادرات غیرنفتی دارد. نتایج مطالعه حاضر می تواند مورد استفاده سیاست گذاران اقتصادی کشور در توسعه صادرات غیرنفتی قرار گیرد. مشخصا با توجه به ویژگی های دینامیسم صادرات، ارتقای صنعتی، مشارکت بیشتر در تشکل های اقتصادی منطقه ای، توجه بیشتر به پدیده تسهیم بین المللی تولید و رفع موانع تولید داخل برای توسعه صادرات محصولات دینامیک و بنابراین توسعه صادرات غیرنفتی مهم تلقی می شوند.
    کلیدواژگان: کالاهای صادراتی دینامیک، دینامیسم صادرات غیرنفتی، تسهیم بین المللی تولید، ارتقای صنعتی
  • احمد جعفری صمیمی صفحه 13
    هدف مقاله حاضر بررسی مزیت نسبی اشتغال دانش آموختگان دانشگاه های منطقه شمال کشور و مقایسه آن با مزیت نسبی اقتصادی این منطقه می باشد. برای این منظور نمونه تصادفی این دانش آموختگان سه دانشگاه عمده دولتی در سه استان شمالی یعنی استان های مازندران، گیلان و گلستان در رشته های مختلف تحصیلی که تحصیلات دوره کارشناسی خود را در سال های 1380-1375 به پایان رسانیده اند انتخاب شده و براساس پرسشنامه وضعیت اشتغال آن ها در بخش های مختلف اقتصادی مورد مطالعه قرار گرفته است. هم چنین براساس آخرین اطلاعات مربوط به حساب های منطقه ای استان ها در سال 1383 وضعیت استان های شمالی کشور از لحاظ مزیت نسبی ارزش افزوده های RCA=Revealed Comparative Advantag بخش ها و فعالیت های اقتصادی با توجه به شاخص فوق مورد بررسی قرار می گیرند.
    با وجود این که در تحقیق حاضر نشان داده شده است که استان های منطقه شمال کشور همگی دارای مزیت نسبی آشکار از دیدگاه ارزی افزوده در بخش کشاورزی بوده اند و این در حقیقت می توانست به عنوان یک ابزار سیاستی جهت پذیرش دانشجو در رشته های وابسته به بخش کشاورزی منطقه شمال کشور باشد اما برخلاف انتظار، نتایج پژوهش نشان می دهد که بیشترین بی کاری دانش آموختگان در دانشگاه های این منطقه به دانش آموختگان رشته های وابسته به کشاورزی مربوط بوده است. به عبارت دیگر با نوعی تناقض مواجه می شویم. بنابراین پیشنهاد می شود که با گسترش فناوری جدید در بخش کشاورزی زمینه جذب دانش آموختگان دانشگاهی در این بخش و زیرمجموعه های آن فراهم شود.
    کلیدواژگان: بی کاری دانش آموختگان، مزیت نسبی آشکار، استان های شمالی کشور
  • منصور زراء نژاد، امیرحسین منتظرحجت صفحه 59
    برآورد الگوهای تقاضا برای نیروی کار در اقتصاد ایران، برای شناسایی عوامل موثر بر تقاضا برای نیروی کار و پیش بینی تقاضا برای نیروی کار در آینده از اهمیت به سزایی برخوردار است. به منظور ایجاد اشتغال برای نیروی کار که هر ساله بر تعداد آن ها افزوده می شود، باید عوامل موثر بر تقاضا را برای نیروی کار در کشور شناسایی کرد تا بتوان با برنامه ریزی درست تقاضا را برای نیروی کار در حد مطلوب افزایش داد. این مقاله در صدد شناسایی عوامل موثر بر تقاضا برای نیروی کار و تخمین تابع تقاضا برای نیروی کار استان خوزستان است. دوره مورد بررسی 1381-1345 است. در این برآورد از روش های اقتصادسنجی استفاده شده است. نتایج برآوردها نشان می دهد که تقاضا برای نیروی کار تحت تاثیر تولید، موجودی سرمایه و شاخص کاربردی با وقفه قرار دارد
    کلیدواژگان: اشتغال، تابع تقاضا برای نیروی کار، خوزستان
  • یوسف محنت فر صفحه 79
    هدف این مقاله بررسی عوامل موثر بر افزایش هزینه های جاری دولت در طی سال های (1380-1338) می باشد. ضمن مروری بر پیشینه موضوع، از اطلاعات آماری موجود که بانک مرکزی، مرکز آمار ایران، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور آن را منتشر کرده، به صورت سری زمانی، از روش «حداقل مربعات معمولی» برآورد الگوهای اقتصاد سنجی مورد استفاده قرار گرفته است. در این مقاله مهم ترین متغیرهای توضیحی به عنوان عوامل موثر بر مخارج جاری دولت بررسی گردیده است، که می توان به آن ها اشاره کرد: میزان تورم، میزان بی کاری، تعداد دانش آموزان کشور، جمعیت کشور، تولید ناخالص داخلی به قیمت جاری تولید ناخاصل داخلی به قیمت واقعی، درآمدهای مالیاتی، درآمدهای نفتی، ارزش ارز، تعداد کارکنان دولت. نتایج حاصل از برآورد الگوهای مختلف نشان می دهد که طی دوره مورد بررسی اثر متغیرهای یاد شده بر افزایش مخارج دولت مثبت و معنی دار است. بنابراین نتیجه گیری شده است که دولت باید سیاست تعدیل هزینه ها را در سال های آتی در پیش گیرد و بدین منظور در زمینه افزایش فعالیت های بخش خصوصی و کاهش تصدی خود به خصوص در برنامه چهارم توسعه اقتصادی گام بردارد و به منظور افزایش درآمدهای خود به خصوص درآمدهای مالیاتی اقدام به اصلاح ساختار و افزایش پایه مالیاتی کند، تا بتواند از این طریق نسبت مالیات ها را به مخارج جاری خود که به عنوان یک هدف بسیارمهم مدنظر است، افزایش دهد.
    کلیدواژگان: هزینه های جاری دولت، مالیات ها، میزان تورم، درآمدهای نفتی، تولید ناخالص داخلی واقعی
  • شیرین مصری نژاد، لیلا ترکی صفحه 109
    مساله اشتغال و به طور کلی نیروی انسانی در مسایل اقتصادی جایگاه ویژه ای دارد. در اقتصاد ایران، اشتغال از دغدغه های اصلی سیاست گذاران اقتصادی است. تجزیه و تحلیل روند اشتغال و ساختار آن در سطح کشور و مناطق مختلف آن مستلزم شناخت دقیق استعدادها و توان بالقوه بخش ها و ترکیب آن در مناطق است تا بتوان برنامه ریزی و اشتغال زایی متوازن و متعادلی را در هر یک از بخش ها و مناطق محقق ساخت.
    هدف از این مطالعه تعیین وضعیت اشتغال بخش ها و گروه های عمده فعالیت در مناطق شهری کشور در طی دوره زمانی 1382-1372 می باشد که بدین منظور با استفاده از روش تغییر سهم به تشخیص بخش هایی که مزیت نسبی دارند و از قدرت رقابتی برخوردار هستند پرداخته شده است. بدین منظور با به کارگیری شاخص LQ بخش های پایه که صادرکننده نیروی شاغل خود بوده اند مشخص گردیده اند.
    نتایج حاکی از آن است که بخش های معدن، ساختمان، آب و برق و گاز، عمده فروشی، حمل و نقل و خدمات مالی از میان ده بخش عمده فعالیت شهرهای کشور دارای اثر رقابتی مثبت می باشند و در این فعالیت ها اثر ترکیب بخشی نیز مثبت است. بنابراین انتظار بر آن است که در آینده این بخش ها نقش بسیار مهمی در اشتغال شهرها خواهند داشت. در سال 72 به غیر از بخش کشاورزی و معدن، سایر بخش ها در گروه فعالیت های پایه قرار داشتند. در حالی که در سال 82 بخش کشاورزی و خدمات نامشخص در گروه فعالیت های غیر پایه جای گرفتند
    کلیدواژگان: مزیت نسبی، تغییر سهم، ضریب مکانی
  • محمود یحیی زاده فر، اسمعیل ابونوری صفحه 129
    برای بررسی اثر انتشار حق تقدم بر بازده سود سهام شرکت های پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار تهران از اطلاعات تلفیقی (Panel Data) استفاده شده است. برای این منظور با استفاده از نمونه گیری طبقه ای تصادفی، اطلاعات شرکت های نمونه در دوره 1380-1379 جمع آوری و سازمان دهی شده است. نتایج حاصل از آزمون فرضیه های تحقیق حاکی از آن است که انتشار حق تقدم اثر مثبت و معنادار بر بازده سود سهام شرکت ها نداشته است. هم چنین، میانگین بازده سود سهام شرکت هایی که از طریق حق تقدم اقدام به افزایش سرمایه کرده اند با میانگین بازده سود سهام شرکت هایی که حق تقدم انتشار نداده اند، تفاوت معناداری وجود نداشته است.
    کلیدواژگان: حق تقدم، بورس اوراق بهادار تهران، بازده سود سهام، انتشار سهام سهامداران
|
  • Saeed Rasekhi Page 1
    The purpose of the present paper is to identify and analyze Iran’s non-fuel export dynamism by using different dynamism criteria from 1998 to 2002. The study is based on recent research, especially that performed by Mayer et al. (2002). The findings of the study point to the existence of almost all of the dynamic export products in Iran’s total exports. However, they indicate that the export dynamism is so low that their share was barely 4.2 percent in 2002. These finding can have implications for the extension of the share of non-oil exports. More specifically, considering the characteristics of export dynamism, industrial upgrading, and more active participation in regional economic institutions it is of crucial significance to pay more serious attention, to international export, to remove the barriers of domestic production in order to increase dynamic product export and to enhance non-oil export.
  • Ahmad Jafari Samimi Page 13
    The purpose of the present paper is to examine the relationship between the educated employment and the economic comparative advantage of university graduates in Northern provinces of Iran during 1996-2002. To do so, a sample of university graduates who had completed their undergraduate studies during 19996-2002 have been chosen from all three main states universities in Northern provinces of Iran to find out their employment situations - if any - since graduation.While it has been shown that the Northern provinces of Iran all enjoy revealed comparative advantage from value-added point of view in sectors related to agriculture and this may lead policy makers to justify more student enrollments in the fields of studies related to agriculture, yet at the same time it was found that due to inability of economic sectors to hire the university graduates majoring in the fields related to agriculture most of them remained unemployed, this being a conflict itself. In order to overcome the above conflict it is suggested that the agriculture sector be modernized in these provinces to absorb and employ more university graduates.
  • Mansour Zarra Nejad, Amir Hossein Montazer Hojjat Page 59
    Estimation of demand function for labor is of great importance, for such estimation explains what determines the labor. The higher the unemployment rate, the greater the importance of the research. Since Khuzestan has been characterized by high unemployment rate, it can be conveniently chosen for case study. The Present research aims to estimate the demand for labor in Khuzestan and to analyze the determinants, using econometric methods. The period of the study is 1966-2001.The findings show that the demand for labor is affected directly by the stock of capital and the ratio of labor to capital, while employment affects, after a time lag, demand for labor inversely.
  • Yousef Mehnatfar Page 79
    The purpose of the present paper is to determine factors affecting government current expenditures during 1338-1380. To do this, after reviewing the related literature and the necessary data published by Management and Planning Organization, the central Bank and Center for Iran’s Statistics. The ordinary least squares (OLS) method was applied to estimate the relevant regression models.The most important explanatory variables attended to in the present study are: inflation rate, rate of unemployment, the number of students, the population of the country, real and current GDP, taxes, oil revenues, exchange rate and the number of the civil servants. The estimated results of our regression models confirm positive and significant relationship between all explanatory variables and government current expenditures. It is also shown that population, rate of inflation, and the government employment have played most significant roles in that order.The study suggests that in order to alleviate the heavy burden of the government current expenditures, especially where there is no possibility of raising more revenue, private sector should be allowed to have more share in the economy and such affairs as education be undertaken by the private sector.
  • Shirin Mesrinejad, Leila Torki Page 109
    Labor force in general and employment in particular are among the critical economic issues. In Iran’s economy, employment is a major concern of economic policy-makers. The investigation of the trend of employment in the country as well as in different regions involves accurate information about the potentials and capabilities of different areas and their configurations. This will reader planning for balanced employment in each region possible. The present study aims to determine the employment status of the sectors and major activity groups of cities in Iran during 1372 and 1382. To do so, “Shift-share method” was applied to distinguish sectors enjoying a relative advantage and competive power. Appling LQ index, those basic sectors which were able to export their words force were detected.The results of the study indicate that, among the ten activity sectors, the sectors of the study indicate that, among the ten activity sectors, the sectors of mining, construction, water, electricity and gas, whole-sales, transportation and financial services are of positive competitive effects, the sector composition effects being positive as well. Based on the above findings, one can conclude that these sectors are expected to play a substantial role in the economy of the country in future. The study also revealed that in 1372, all of the above sectors except agriculture and mining were among the basic groups sectors.
  • Mahmood Yahyazadehfar, Esmaiel Abounoori Page 129
    Panel data was used to investigate the effect of right issue on earning/price of the registered companies in Tehran stock exchange (TSE). ‏Tests of the Hypotheses were carried out using random classified sampling during 2000-2001. The results show that there is no significant effect of right issue on the companies’ earning/price. Similarly, there has been no significant difference between the eaning/price average of those companies using right issue and those which had not used the right issue.