فهرست مطالب

فصلنامه اقتصاد مقداری
سال سوم شماره 1 (پیاپی 8، بهار 1385)

  • تاریخ انتشار: 1385/03/20
  • تعداد عناوین: 8
|
  • محمدعلی قطمیری، کریم اسلاملوییان، مسعودشیر صفحه 5
    این مقاله مخارج دولت و نحوه ی تامین مالی بودجه شامل درآمدهای نفتی، مالیات و استقراض را در دو الگوی رشد به طور جداگانه در نظر می گیرد و از روش خودبازگشت با وقفه های توزیعی (ARDL) برای تخمین توابع استفاده نموده است. دوره ی مورد مطالعه سال های 1346 تا 1382 است. نتایج برآورد الگوی اول نشان داد که بین تولید ناخالص داخلی و مخارج دولت یک رابطه ی تعادلی بلند مدت و میان مخارج دولت و رشد اقتصادی یک رابطه ی مثبت در کوتاه مدت وجود دارد. برآورد الگوی دوم نشان داد که میان سهم درآمد نفتی، سهم مالیات و سهم استقراض در بودجه با تولید ناخالص داخلی یک رابطه ی تعادلی بلند مدت بین رشد سهم مالیات درآمدهای نفتی دولت و رشد اقتصادی نیز یک رابطه ی مثبت در کوتاه مدت وجود دارد. اما رابطه ی معنادار بین رشد سهم بدهی دولت (کسری بودجه) و رشد اقتصادی وجود ندارد. با توجه به برآوردهای انجام شده می توان نتیجه گرفت که کاهش وابستگی بودجه به درآمدهای نفتی و افزایش سهم مالیات لزوما رشد اقتصادی را در ایران کاهش نخواهد داد.
    کلیدواژگان: مخارج دولت، منابع تامین مالی بودجه ی دولت، تولید ناخالص داخلی، رشد اقتصادی، الگوی خود بازگشت با وقفه های توزیعی
  • حسن فرازمند، منصور زر صفحه 7
    این مقاله اثر سیاست آزاد سازی تجاری را از منظر بخش کشاورزی مورد توجه قرار می دهد. در این راستا اثر کمی چسبندگی ها، موانع ساختاری- فنی، شکاف مصرفی تقاضای داخلی، نرخ ارز و قیمت های نسبی بر عرضه ی صادرات میوه و خشکبار ایران طی دوره ی (1380-1342) بررسی شده است. معنی دار بودن انباشتگی متغیرها و نتایج برآورد پارامترهای مدل به روش حداقل مربعات معمولی نشان می دهد که اولا، در این بخش میان کشش های کوتاه مدت و بلند مدت عرضه ی صادرات تفاوت وجود دارد. ثانیا، با فرض ثابت ماندن سایر شرایط، کشش قیمتی کوتاه مدت و بلند مدت عرضه ی صادرات میوه و خشکبار کمتر از یک و جزیی است. از این رو، با آزاد سازی تجارت خارجی این بخش نمی تواند سهم خود را در بازار جهانی حفظ کند. ثالثا، تاثیر چسبندگی ها، موانع ساختاری- فنی، تکنولوژی، حقوقی و نیز متغیر شکاف تقاضای مصرفی در مقایسه با قیمت های نسبی شدیدتر است. رابعا، شوک نفتی دهه ی شصت موجب افزایش تغییرات معنی دار و مثبتی بر کشش های کوتاه مدت و بلند مدت الگوی عرضه ی صادرات این محصولات شده است.
    کلیدواژگان: عرضه ی صادرات میوه و خشکبار، کشش قیمتی، شوک نفتی، آزاد سازی
  • محسن دستگیر، مهدی ابزری، علی مشهدی صفحه 47
    با توجه به ماهیت عملیات بیمه ای که مؤسسات بیمه انجام می دهند، این مؤسسات از وجوه قابل ملاحظه ای در فواصل زمانی بین دریافت حق بیمه و پرداخت خسارت برخوردارند. از این رو، یکی از مهمترین فعالیت های مؤسسات بیمه، انجام سرمایه گذاری منابع مالی مزبور است. گزینه های متعدد و متفاوتی برای سرمایه گذاری وجود دارد که مؤسسات و نهادهای مالی می توانند در آن گزینه ها سرمایه گذاری نمایند. یکی از این گزینه ها، سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار است. لیکن برای یک سرمایه گذاری نیاز به یک مدیریت صحیح سرمایه گذاری است. در این مقاله وضعیت سرمایه گذاری شرکت بیمه ی مرکزی ایران در بورس اوراق بهادار تهران، مورد بررسی و از جنبه های گوناگون (بازده، ریسک و شاخص عملکرد) مورد بحث قرار گرفته است. پس از محاسبه ی متغیرها و آزمون فرضیات، کارایی پرتفولیوی (سبد سهام) بیمه ی مرکزی ایران مورد تایید قرار گرفته است.
    کلیدواژگان: کارایی سبد سهام، بورس اورق بهادار، ریسک سبد سهام، شاخص ترنر
  • حسن علیزاده اصل، امیر حسین موسوی صفحه 54
    از آنجا که اقتصاد ایران همواره با یکی از مشکلات اقتصادی مانند تورم، بیکاری، کسری تراز پرداخت ها، بدون استفاده ماندن ظرفیت های تولیدی و رشد اقتصادی ناپایدار مواجه است، اعمال استراتژی توسعه ی صادرات می تواند به عنوان یک رویکرد اساسی برای برطرف ساختن مشکلات مذکور مطرح گردد. این امر مستلزم شناخت جایگاه اجزای تقاضای نهائی، به خصوص صادرات در اقتصاد ایران و شناسایی بخش های دارای بیشترین ارزش افزوده است. روش شناسی این مطالعه بر اساس استفاده از جدول داده - ستانده و روش ماتریس تبدیل استوار است. با استفاده از این روش پیوند های بین بخش عرضه و تقاضای اقتصاد برقرار می شود و تاثیرات بخش تقاضای اقتصاد (صادرات) را بر روی بخش عرضه (ارزش افزوده) مشاهده نمود. یافته های تحقیق نشان داد وقتی که هدف سیاست گذار، ایجاد بیشترین ارزش افزوده باشد، مهمترین جزء تاثیر گذار در بین اجزای تقاضا نهائی هزینه ی مصرفی دولتی است. انتخاب استراتژی توسعه ی صنایع وابسته به کشاورزی، توانایی ایجاد بیشترین ارزش افزوده، تحرک اقتصاد و کاهش هزینه ی فرصت ناشی از واردات را داراست.
    کلیدواژگان: ارزش افزوده بخش های مختلف، صادرات ایران، اجرای تقاضای نهایی، ماتریس کلاین تبدی
  • باقر درویشی صفحه 75
    انتقادهای فراوانی که در مورد سیاست های سرکوب مالی و انحرافات زیادی که این سیاست ها در بازارهای مالی به وجود می آورند، مطرح شده است. با این وجود، خیلی از دولت ها در کشورهای درحال توسعه با بهانه قرار دادن افزایش سرمایه گذاری و رشد اقتصادی، بر ادامه ی این سیاست ها اصرار می ورزند. با وجود هزینه های بالای جمع آوری مالیات (خصوصا در کشورهای در حال توسعه)، سرکوب مالی امروزه به عنوان یک ابزار کسب درآمد برای دولت ها عمل می کند؛ به طوری که دولت ها با ایجاد اختلاف بین هزینه ی بهره ی بدهی های داخلی و خارجی، نرخ بهره ی داخلی را که با آن بدهی هایشان را تامین مالی می کنند، کاهش می دهند. در این مقاله، ضمن معرفی سرکوب مالی به عنوان یک ابزار مالیاتی به برآورد درآمد دولت از سرکوب مالی، طی سه برنامه ی توسعه ی اقتصادی و اجتماعی (83-1368) در اقتصاد ایران پرداخته ایم. نتایج به دست آمده نشان می دهد که در مجموع، طی سه برنامه ی توسعه (83-1368) بخش دولتی از راه سرکوب مالی 380/80482 میلیارد ریال درآمد کسب نموده است که سهم دولت و شرکت ها و موسسات دولتی به ترتیب برابر با 65 و 35 درصد بوده است.
    کلیدواژگان: سرکوب مالی، درآمد دولت، برنامه های توسعه، اقتصاد ایران
  • انتخاب سیستم بهینه آبیاری مزارع نیشکر خوزستان با استفاده از روش TOPSIS
    مهدی بصیرت، دکترمنصور مؤمنی، منصور زراءنژاد، بلقیس باورصاد صفحه 82
    در اراضی آبیاری، آبرسانی از مهمترین مسائل کشاورزی محسوب می شود. طراحی و ساخت شبکه ی انتقال و توزیع آب با در نظر گرفتن عوامل فنی و اقتصادی حائز اهمیت فراوانی است. هدف این مقاله انتخاب یک گزینه ی بهینه برای انتقال آب به مزارع شرکت توسعه ی نیشکر از بین گزینه های مختلف با توجه به شاخص های متعدد فنی و اقتصادی است. در این تحقیق از مدل های بهینه سازی تصمیم گیری چند معیاره استفاده شده است تا یک گزینه از میان چهار گزینه مختلف با توجه به 12 شاخص فنی و اقتصادی مربوط انتخاب شود. داده های مورد استفاده به روش پرسشنامه و مصاحبه ی حضوری و برای دوره ی ده ساله 80- 1370 جمع آوری شده است. نتایج تحقیق نشان داد که بر اساس روش های مختلف تصمیم گیری چند معیاره، روش بهینه ی انتقال آب روش استفاده از کانال بتنی درجه دو است.
    کلیدواژگان: تکنیک های تصمیم گیری، توسعه ی نیشکر و صنایع جانبی، آنتروپی، MADM TOPSIS، MCDM، خوزستان
  • سید کمیل طیبی، شیرین مصری نژاد صفحه 104
    مدل سازی عددی به منظور بررسی سیاست ها و تغییر و تحولات بازار بر اساس اطلاعات داده - ستانده داخلی در دو دهه ی اخیر با استقبال قابل توجه پژوهشگران روبرو بوده است. مدل های تعادل عمومی قابل محاسبه (CGE) ابزاری قوی برای تجزیه و تحلیل روابط پیچیده است. در تعادل عمومی کاربردی، مدل های تعادل جزئی از طریق روش خاص با مدل های تجمیعی اقتصاد کلان ترکیب می شوند. پیشرفت تکنولوژی کامپیوتر و وجود نرم افزارهای خاص، امکان مدل سازی با تعداد متغیرهای فراوان را فراهم نموده است. یکی از مسائل بسیار با اهمیت در مدل سازی تعادل عمومی کاربردی این است که در این روش ارتباط بین کلیه ی بخش های اقتصادی در نظر گرفته و به محدودیت منابع (مانند زمین و نیروی کار) نیز توجه می شود و با بعضی از قوانین اقتصاد کلان مانند تعادل پس انداز و سرمایه گذاری تلفیق می گردد. هدف این مقاله بررسی روش شناسی مدل تعادل عمومی قابل محاسبه و تصریح یک چارچوب استاندارد برای آن است، به طوری که زمینه ی تحلیل داده های حاصل را از طریق محاسبه و شبیه سازی روابط موجود در یک اقتصاد فراهم سازد.
    کلیدواژگان: مدل تعادل عمومی قابل محاسبه، روش شناسی، سیاست های اقتصادی، CGE
  • کیومرث آقایی، بهروز پورمیری صفحه 144
    صنعت فولاد به عنوان یک صنعت مادر از جایگاه ویژه ای در اکثر کشورها برخوردار است. میزان مصرف این محصول در صنایع زیربنایی، یکی از شاخص های توسعه در کشورهاست. این مقاله می کوشد روش شبکه های عصبی (ANN) را معرفی و کاربرد این روش را برای پیش بینی قیمت فولاد بررسی نماید. برای سنجش بهتر این روش، آن را با یکی از روش های معمول اقتصادسنجی یعنی روش خود رگرسیون میانگین متحرک انباشته (ARIMA) مقایسه می کنیم. برای شبکه های عصبی مصنوعی از شبکه ی پیشرو با آموزش پس انتشار خطا استفاده شده است و در ادامه بروز انواع مشکل برازش بیش از حد بررسی و راه های مقابله با آن عنوان می گردد. در روش شبکه ی عصبی، شبکه ای با معماری پنج گره در لایه ی ورودی، دو نرون در لایه ی میانی و یک نرون در لایه ی خروجی که دارای کمترین میانگین مربعات خطا بود، انتخاب گردید. در روش (ARIMA) نیز با توجه به متدولوژی باکس- جنکینز، مدل به صورت ARIMA(1,1,0) درآمد. در نهایت نتایج به دست آمده نشان می دهد که مدل شبکه ی عصبی بهتر از روش دیگر عمل می نماید و خطای پیش بینی آن از روش ARIMA بسیار کمتراست.
    کلیدواژگان: پیش بینی، شبکه های عصبی مصنوعی (ANN)، خود رگرسیون میانگین متحرک انباشته (ARIMA)
|
  • M. A. Ghetmiri, K. Eslamloueyan, Masoud Shirazi Page 5
    Studies on the effect of government expenditures on economic growth usually focus on the mix of government expenditure and how investment and consumption expenditures affect economic growth. But, the impact of budget financing methods on output growth is usually neglected. This paper examines both government expenditure and alternative budget financing methods. Auto-Regressive Distributed Lag (ARDL) method is employed to estimate our models. The results indicate that there is an equilibrium long- run relationship between gross domestic product, government expenditures. Also there is a long-run relationship between share of taxes, debt and oil revenues in the budget and gross domestic product. Estimation results show a positive and significant relationship between the growth of the ratio of oil revenues to government expenditures and economic growth in the short run. The results also show that the ratio of taxes to government expenditures and growth are positively related. However, no significant relationship between the ratio of government debt to government expenditures and growth was found. The results imply that less reliance on oil revenues and an increase in the share of taxes in the budget does not necessarily reduce the growth rate of the Iranian economy.
  • Mansour Zarra Nezhad , Mehran Larki Bakhteiary Nezhad , Ali Asqar Zarea Baratpour Page 7
    Pipe is one of the main tools for transforming gas, oil and oil commodities in oil industry. For this reason pipe production, import and export are of greate importance. The main pipe producer in Iran is Ahvaz pipe Mills Company. Therefore, the main pipe production function has been estimated during 1979-2002 using Engle-Granger co-integration method and error correction model. The findings of the research show that the Cobb-Douglas mode fits data better than other models. The speed of error correction of the model equals -0.96. The elasticity of labour is 0.58 and that of capital is 0.53 which indicate increasing returns to scale. The findings also show that regarding the current production and domestic demand, pipe export strategy cannot be the main priority of the company in short term. But in long term, when the domestic consumption is fulfilled, pipe export to neighbor countries based on consumer-oriented approach can be considered as one of the main priority of the company.
  • Hassan Alizadeh Asl , Amir Hossein Moosavi Page 54
    Since Iran’s economy has always been facing economic problems such as inflation, unemployment, absence of payment balance, unused production capacities, and finally impermanent economic growth, strategic decision-makings with the aim of export development can be introduced as a primary solution for eliminating these problems. This calls for the identification of the status of components of final demand, the role of export in Iran’s economy and finding sectors with the highest surplus value. The methodology of this study is based on Input-output table and Klien metrics. By using this method the links between economic demand and economic supply can be established and the effects of economic demand sector (export) on the supply sector (surplus value) can be observed. The findings show that if the aim of the policy-makers is to obtain the highest surplus value among the components of final demand, consumption expenditures will be the most influeneing ones. Adopting the strategy of developing agriculture-related industries will bring about the capabilities for making the highest surplus value, making a dynamic economy and reducing the expenditures of import.
  • Shirin Mesrinejad , Saeed Ebrahimi Page 104
    Empirical studies that have examined the relationship between trade reforms and industry performance have tended to use productivity and export growth as yardsticks of performance measures. We have examined the available literature for the purpose of drawing some conclusions and have obtained mixed results. The methodology of this paper is library research.Current results shows that in developing countries trade liberalization is a necessary condition and not suuficient for fast growth of total factor productivity. These countries should solve shortage of human capital, physical infrastructure, etc.Current studies also show that fast liberalization can lead to the higher export growth and output for industries.