فهرست مطالب

جستارهای اقتصادی ایران - پیاپی 2 (پاییز و زمستان 1383)

نشریه جستارهای اقتصادی ایران
پیاپی 2 (پاییز و زمستان 1383)

  • 191 صفحه، بهای روی جلد: 5,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1384/01/28
  • تعداد عناوین: 8
|
  • سردبیر صفحه 7
  • فیروزه عزیزی صفحه 9
    رابطه بین پول و قیمت همواره مورد بحث مکاتب مختلف اقتصادی است. در این ارتباط مدلهای مختلفی نیز برای تبیین تورم ارایه شده اند که هر یک از دیدگاه خاص خود به آن توجه کرده اند. به رغم وجود نظرات مختلف، می توان گفت که اقتصاددانان در پولی بودن تورم در بلندمدت اتفاق نظر دارند.
    اقتصاد ایران طی چند دهه گذشته پدیده تورم را با شدت و ضعفهای مختلف تجربه کرده است. به همین دلیل تحقیقات وسیع و دامنه داری درباره تورم در کشور انجام شده که غالب آنها از دیدگاه پولی به تورم نگریسته اند. گرچه دیدگاه این مقاله به پدیده تورم کشور نیز پولی است، اما از دریچه ای نو این پدیده را مورد آزمون و تحلیل قرار می دهد. مدلP*، مدل جدیدی است که آزمون آن برای اقتصاد ایران، به منزله اولین تجربه مدل P* برای یک کشور در حال توسعه نیز هست. در این مدل افزون بر شکاف تولید، شکاف سرعت گردش پول نیز لحاظ می شود. این امر با توجه به ابداعات مالی که در دو دهه گذشته صورت گرفته و سرعت گردش پول را دستخوش تغییرات و تحولات اساسی نموده است، به مدل P* ویژگی خاصی می بخشد. در این مقاله ابتدا مدل استاندارد P* (مدل شکاف قیمت داخلی) مورد آزمون قرار گیرد. سپس به منظور در نظر گرفتن نقش نظام ارزی در تعیین قیمت و تورم کشور، مدل تعمیم یافته P* که در آن افزون بر شکاف قیمت داخلی، شکاف قیمت خارجی نیز لحاظ می شود، آزمون می شود.
    بر پایه نتایج به دست آمده، شکاف قیمت داخلی قادر به تبیین تورم کشور نیست. علت این امر نیز بی ثباتی سرعت گردش پول است که آن نیز به نوبه خود ریشه در نوسانات نرخ ارز دارد. از سوی دیگر شکافهای قیمت کل و خارجی به خوبی تورم کشور را تبیین می کنند. این امر گویای آن است که شکاف قیمت خارجی در واقع نقش تعیین کننده ای در تبیین تورم کشور دارد.
    کلیدواژگان: تورم، شکاف قیمت، تولید بالقوه، شکاف تولید و شکاف سرعت گردش پول
  • مجید صباغ کرمانی، وحید شقاقی شهری صفحه 37
    بیمارستانها به مثابه بنگاه های اقتصادی به ارایه خدمات بهداشتی، درمانی و آموزشی به مردم می پردازند و مردم در هر کشور مستقیم به صورت بیمار یا غیرمستقیم مراجعاتی به این گونه واحدها دارند. به موازات توسعه شهرنشینی، هرچند استاندارد زندگی افزایش یافته اما منجر به بیماری هایی شده که از شهرنشینی ناشی شده است. در این راستا بیماستانها باید پاسخگوی تقاضای روزافزون مراجعات منظم و نامنظم (تصادفی) بیماران باشند. از این رو، این مقوله در سالهای اخیر در کشور مورد توجه قرار گرفته و تحقیق حاضر کوششی در این راستاست. در این مقاله سعی شده است تا در قالب یک الگوی اقتصادسنجی، با استفاده از داده های مقطعی 287 بیمارستان نمونه کشور در سال 1380 عوامل موثر بر تولید خدمات بیمارستانی در سطح کشور مورد بررسی قرار می گیرد.
    نتایج نشان می دهد که تعداد پزشکان، پرستاران و تختخواب از مهم ترین عوامل موثر بر تابع تولید خدمات بیمارستانی است و تولید نهایی پرستاران از سایر عوامل بیشتر است.
    کلیدواژگان: بیمارستان، تابع تولید، پزشک، پرستار و نیروی انسانی
  • رحیم دلالی اصفهانی، سهراب دل انگیزان صفحه 67
    «چرا سرمایه از کشورهای غنی به کشورهای فقیر سرازیر نمی شود؟» عنوان مقاله «رابرت لوکاس» (1990) است که حرکت بین المللی سرمایه های پولی بین کشورهای فقیر و غنی را مورد بررسی و تحلیل قرار می دهد.
    مقاله حاضر، ضمن نقد و بررسی نوشته «لوکاس»، از دو دیدگاه «انتخاب مدل» و «فلسفه تحلیل»، برخی نکات مهم مغفول مانده در تحلیل وی مانند جریان معکوس سرمایه انسانی، پول شویی، قوانین و مقررات بی ثبات و غیر قابل اعتماد و نیز ریسک بالای سرمایه گذاری در کشورهای فقیر را مورد توجه قرار می دهد.
    در پایان نیز، ضمن جمع بندی مطالب، پیشنهادهای ضمنی مبنی بر کاهش مخاطرات سیاسی، گفتگوی مناسب با صاحبان سرمایه و دولت های کشورهای غنی، تثبیت قوانین، کاهش ریسک سرمایه گذاری، امکان استفاده و رفت و آمد صاحبان اندیشه، تدوین و اجرای سیاست های مبتنی بر انباشت و تشکیل سرمایه انسانی، تقویت سیستم ابداعات، برداشتن موانع قانونی و یک دست نمودن قوانین، تدوین و اجرای درست قوانین ضد پول شویی و فساد مالی ارایه می دهد.
    کلیدواژگان: جریان سرمایه، نسبت بازدهی نهایی سرمایه در بین کشورها، سرمایه انسانی، اثرات خارجی، مخاطره سیاسی، جریان معکوس سرمایه و سیستم ابداعات
  • رضا نجارزاده، وحید شقاقی شهری صفحه 87
    شاخصهای متعددی برای رتبه بندی کشورهای اسلامی از نظر جذب سرمایه گذاری خارجی وجود دارند که از مهم ترین این شاخصها می توان به تولید ناخالص داخلی (سرانه یا رشد آن، نرخ تورم، شاخص باز بودن تجاری، شاخص دستمزد یا هزینه های هر واحد از نیروی کار، نسبت پس انداز به تولید ناخالص داخلی، نسبت بدهی خارجی به تولید ناخالص داخلی، میانگین نرخ تعرفه، نسبت مخارج دولتی به تولید ناخالص داخلی، ضریب جینی (مبین چگونگی توزیع درآمد)، نسبت سرمایه گذاری داخلی به تولید ناخالص داخلی، وقفه های سرمایه گذاری خارجی، تغییر پذیری نرخ ارز، شاخص امنیت سیاسی، شاخص ریسک سرمایه گذاری خارجی، شاخص آزادی اقتصادی، شاخص جهانی شدن، شاخص منطقه گرایی و دیگر شاخصهای موثر بر جذب سرمایه گذاری خارجی اشاره داشت.
    در این مقاله سعی شده است که کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی از نظر عوامل موثر بر جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی رتبه بندی شوند. در این راستا، ابتدا شاخصهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی اثر گذار بر جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی معرفی شده و سپس براساس متدلوژی تاکسونومی عددی این رتبه بندی انجام می شود. نتایج حاصل از رتبه بندی نشان می دهد که ایران در بین 43 کشور عضو سازمان کنفرانس اسلامی در رتبه سی و پنجم قرار دارد.
    کلیدواژگان: کشورهای عضو کنفرانس اسلامی، سرمایه گذاری مستقیم خارجی، تاکسونومی، جهانی شدن و منطقه گرایی
  • محمدحسین حسین زاده بحرینی صفحه 109
    میزان سرمایه گذاری در هر کشور، تابع مجموعه ای از متغیرهاست که «امنیت سرمایه گذاری» در زمره مهم ترین آنها به شمار می آید. مطالعه درباره میزان امنیت در یک اقتصاد و ترکیب عوامل ناامن کننده فضای سرمایه گذاری در آن، به دو شیوه امکان پذیر است. در شیوه نخست که متضمن رویکردی عینی به مقوله امنیت است، استحکام یا ضعف نهادهای امنیت ساز در کشور مورد توجه قرار می گیرند. شیوه دوم متضمن رویکردی ذهنی به مقوله امنیت است، که میزان امنیت در یک کشور و عوامل امنیت زدا و میزان تاثیر هریک از آن عوامل بر نا امنی محیط کسب و کار، از متقاضیان واقعی امنیت، یعنی سرمایه گذاران بالفعل یا بالقوه استعلام می شود. منطق رویکرد حاضر این است که برای اقدام به سرمایه گذاری در یک کشور یا صنعت خاص، «احساس امنیت» از جانب افرادی که متقاضی سرمایه گذاری هستند، موضوعیت دارد. در حال حاضر، این شیوه به طور مستمر و با قابلیت اطمینان بالا در سطح بین المللی انجام می شود. در این مقاله عوامل ایجادکننده نا امنی در محیط سرمایه گذاری ایران، براساس تصویر ارایه شده توسط سازمان های بین المللی برآوردکننده ریسک (که عمدتا به شیوه دوم متکی هستند) بررسی می شود.
    کلیدواژگان: سرمایه گذاری، امنیت، امنیت عینی و ذهنی و شاخصهای امنیت سرمایه گذاری
  • ابوالقاسم توحیدی نیا صفحه 157
    مکتب اصالت فایده که به زعم اکثر اقتصاددانان یکی از اساسی ترین پایه های علم اقتصاد متعارف را تشکیل می دهد و معیار کارآیی پارتو که مبنای بسیاری از تصمیم گیری های اقتصادی است، مشکلات زیست محیطی متعددی را ایجاد کرده است که از آن جمله می توان به ایجاد اثرات خارجی منفی زیست محیطی، توسعه ناپایدار و تضییع حقوق و ارزشهای انسانی اشاره کرد. بنابراین می توان آن را از مهمترین عوامل ایجاد اثرات خارجی منفی زیست محیطی به حساب آورد. با توجه به اینکه راهکارهای اقتصادی رایج که به منظور جلوگیری از ایجاد لطمات زیست محیطی مورد استفاده قرار می گیرد، برای مبارزه با نابودی منابع طبیعی و تخریب محیط زیست به تنهایی کافی نیستند؛ اجرای مبانی ارزشی نظام اقتصادی اسلام در جامعه می تواند با کاهش اثرات خارجی منفی زیست محیطی و تحقق توسعه پایدار و استیفای حقوق انسانی بستر مناسبی را برای محافظت از منابع طبیعی و محیط زیست فراهم کند.
    کلیدواژگان: منابع طبیعی و محیط زیست، نظام اقتصاد سرمایه داری، نظام اقتصادی اسلام، مکتب اصالت فایده و معیار کارآیی پارتو
  • صفحه 177
|
  • Firozeh Azizi Page 9
    Different economic schools have for long been discussing the relationship between money and price introducing different definitions of inflation on the basis of their particular views. However, it can be said that most of the economists unanimously believe that inflation in the long run is a monetary phenomenon. Iran has experienced different rates of inflation in the period between A. D. 1961-1998 A. H. (solar) 1340-1377. Several extensive studies were made in Iran to analyze this issue, most of which concentrated on monetary approach. In this paper we, too follow the monetary approach in our discussion of the subject relying on the recently introduced P * Model Method. Velocity and output gaps and the occurrence of financial innovations and major developments in money circulation (velocity) were used in making this study. First we try to apply the performance of the standard P * model in Iran. Then the extended P * model, in which both domestic and foreign price gaps are considered, will be examined. The Results of the study show that the domestic price gap cannot explain the inflation in Iran. The reason is that because velocity is unstable, it depends on volatility of exchange rate. Also, the output gap does not play a significant role in various versions of their inflation models. On the other hand, aggregate price gap and foreign price gap explain our inflation clearly and it can be said that foreign price gap has a crucial role in defining inflation.
    Keywords: Inflation – Price Gap – Potential Output – Output Gap – Velocity Gap
  • Majid Sabbagh Kermani, Vahid Shaghaghi Shahri Page 37
    Throughout the world, People refer directly or indirectly to hospitals. As a result of the growth in urbanization, the living standards have improved, but some diseases have emerged too. The hospitals need to meet the increasing demands of people and their frequent and random visits. This issue has been considered in Iran in resent years and the present article tries to address it. It reveals the determinant factors on hospital production function using cross section data of 287 selected hospitals in Iran for 2001 in the context of an econometric pattern. The results show that the number of physicians, nurses, and hospital beds are the main factors affecting the production function of hospitals services and the final productivity of nurses are the most important factor.
    Keywords: Hospitals, Production Function, physicians, nurses, hospital beds
  • Rahim Dallali Isfahani, Sohrab Delangizan Page 67
    This study is a critical review of locus's paper (1990) on international capital mobility. The key question that he addresses is: " Why does capital not flow from rich to poor countries? " The author deals with the subject by critically reviewing Lucas's work, and his choice of model and analytical objective, and tries to investigate crudely the necessary issues which were either neglected or did not receive due attention, such as: reverse human capital, inconsistent rules and regulations, and high investment risks in poor countries. Finally, in addition to the concluded remarks, primary suggestions are made with respect to reduction of political risk, development and application of proper rules to prevent money laundering and financial corruption.
    Keywords: Capital flow, proportion of marginal productivity of capital (among countries), human capital, externalities, political risk, reverse capital flow, national invention system
  • Reza Najarzadeh, Vaheed Shaghaghi Shahri Page 87
    There are several indices based on which the member states of the Organization of the Islamic Countries (OIC) can be classified in attracting foreign direct investments. Some of the more important ones are gross domestic product (per capita or its growth rate), inflation rate, trade openness index, wage rate index or unit labor cost (ULC), the ratio of savings to gross domestic product, the ratio of foreign debt to gross domestic product, average tariff rate, the ratio of government expenditure to gross domestic product, the Gini Coefficient (an income distribution indicator), the ratio of domestic investment to gross domestic product, time laps in foreign investments, exchange rate variability, political stability index, foreign investment risk index, economic freedom index, globalization index, regionalism index and other factors impacting foreign investment attraction. In this article an attempt is made to classify the member states of the Organization of the Islamic Countries, OIC, based on their ability to attract foreign direct investments, FDI. In so doing, economic, social and political indices affecting FDI were introduced and then by using the Numerical Taxonomy technique this classification was done. The results indicate that Iran is in the thirty fifth places among forty three countries.
    Keywords: Member states of the Organization of the Islamic Countries (OIC), Foreign Direct Investment (FDI), Taxonomy, Globalization, Regionalism
  • Mohammadhossein Hosseinzadeh Bahreini Page 109
    The amount of investment in any economy depends on a number of invariables one of the most important of which is the security of investment. The amount of investment and the causes of lack of security for investing can be viewed from two sides: 1. The objective approach to security in which attempts are made to underline the objective invariables which indicate how efficient the institutions responsible for maintaining security are. 2. The subjective approach to security in which attempts are made to realize the degree of security in a country, the causes of lack of security, the influence of each of these causes on marketing in general. In order to be able to form an idea about all this, the actual investors are interviewed. The logical idea of investigating security through this approach is to provide investors with a subjective view of how safe it is to invest so that they can decide without feeling worried. The article is mainly concerned with the factors of insecurity of investment in Iran in the light of the report written by international organizations. It discusses the conditions of marking in Iran and the degree of risks in it. The account which the report introduces is mainly based on the second approach.
    Keywords: Investment, security, objective, subjective security
  • Abolghasem Tohidinia Page 157
    Utilitarianism – that, according to the many economists, is one of the most basic foundations of common economics – and also pareto criterion – that, coincided with it, is basis of many economic decisions – are counted among important factors of environmental pollutions. According to in sufficiency of common economic solutions that are used to prevent environmental damage, to be administered of value doctrines of economic system of Islam in society can provide suitable background for preservation of natural resources and environment.
    Keywords: Natural resources, environment, economic system of capitalism, economic system of Islam, utilitarianism, Pareto criterion of efficiency