فهرست مطالب

مطالعات اقتصاد انرژی - پیاپی 52 (بهار 1396)

فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی
پیاپی 52 (بهار 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/03/29
  • تعداد عناوین: 7
|
  • شناسایی عوامل موثر بر کارایی انرژی بخشی در اقتصاد ایران
    سید محمدعلی کفایی *، پریا نژاد آقاییان وش صفحات 1-34
    انرژی یکی از نهاده های مهم تولید در هر کشوری است، به طوری که تولید کالاها و خدمات بدون استفاده از انرژی غیر ممکن می باشد. فراتر این که انرژی نهاده ای کمیاب و ارزشمند است، از این رو تعیین عوامل موثر بر کارایی مصرف آن از اهمیت فراوانی برخوردار می باشد. به سبب ناهمگنی ماهیت و فن آوری تولید بخش های اقتصادی، شناسایی عوامل موثر بر کارایی انرژی بخشی (کشاورزی، صنعت، حمل و نقل وخدمات) در اقتصاد ایران به عنوان هدف این پژوهش تعیین شد. بدین منظور، بر اساس مبانی نظری و شواهد تجربی و نیز با استفاده از داده های بخشی سال های 91-1373، عوامل موثر بر کارایی انرژی بخشی به روش داده های تابلویی مورد شناسایی قرار گرفت. یافته ها حاکی از آن است که موجودی سرمایه مستقیم خارجی و قیمت نسبی انرژی تاثیر مثبت و ارزش افزوده و نسبت موجودی سرمایه به نیروی کار بخشی تاثیر منفی بر کارایی انرژی بخشی دارند.
    کلیدواژگان: داده های تابلویی، سرمایه مستقیم خارجی، قیمت نسبی انرژی، کارایی انرژی بخشی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • آثار نامتقارن قیمت نفت خام بر تقاضای آن درکشورهای منتخب اپک بارویکرد تجزیه قیمت و پنل پویا
    ویدا ورهرامی *، مهسان صادقی صفحات 35-59
    در این پژوهش فرضیه برگشت ناپذیری کامل اثر قیمتی بر تقاضا برای نفت خام درکشورهای منتخب نفتی را مورد آزمون قرار می دهیم. هدف از این پژوهش، بررسی فرضیه عدم تقارن رابطه میان تغییرات قیمت نفت و تقاضای برای مصرف آن در کشورهای منتخب اپک با استفاده از داده های تابلویی دوره ی 2013 تا 2003می باشد. مدل مورد استفاده در این پژوهش، روش پنل پویا است. نتایج به دست آمده از این پژوهش، با استفاده از تجزیه قیمت و آزمون والد، حاکی از این است که اثرات تغییر قیمت نفت خام بر تقاضای آن در کشورهای منتخب نفتی ( ایران، عربستان، عراق وکویت ) نامتقارن می باشد. طبق نتایج برازش کشش های تقاضای نفت خام نسبت به قیمت های حداکثر، افزایشی وکاهشی به ترتیب در کوتاه مدت 376519/4-،08469/0 و 054713/0و در بلندمدت 65/19-،380/0 و245/0 است همچنین کشش های کوتاه مدت و بلندمدت در آمدی30/0و 38/1 می باشد.
    کلیدواژگان: تجزیه قیمت، مدل پنل پویا، برگشت ناپذیری تقاضای نفت، آثار نامتقارن
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی تاثیر آستانه ای مصرف انرژی بر رشد اقتصادی کشورهای عضو اوپک حاشیه خلیج فارس
    سید جمال الدین محسنی زنوزی، رعنا اصغری * صفحات 61-86
    هدف این مطالعه، بررسی تاثیرات آستانه ای بالقوه مصرف انرژی بر رشد اقتصادی با تاکید بر صادرات غیر نفتی در کشورهای عضو اوپک حاشیه خلیج فارس طی دوره زمانی 2012-1995 می باشد. نتایج حاصل از مدل رگرسیونی انتقال ملایم تابلویی (PSTR) در قالب شکل تعمیم یافته تابع تولید نئوکلاسیکی، قویا با رد فرضیه خطی بودن، یک مدل دو رژیمی با اندازه آستانه ای 28/21374 کیلو تن معادل نفت خام را برای مصرف انرژی کشورهای تحت بررسی پیشنهاد می نماید. هم چنین، اثر مصرف انرژی بر رشد اقتصادی در کشورهای عضو اوپک حاشیه خلیج فارس در هر دو رژیم مثبت می باشد. لیکن شدت این تاثیر در حدود پایین تر از حدآستانه ای، بیشتر و در مقادیر بالاتر از حد آستانه ای نسبتا کمتر است. سایر نتایج پژوهش، حاکی از مثبت و معنی دار بودن اثر تشکیل سرمایه ثابت، نیروی کار استخدام شده و نیز صادرات غیرنفتی بر رشد اقتصادی کشورها می باشد. طبق نتایج، شدت تاثیرگذاری مصرف انرژی بر فرآیند تولید و رشد اقتصادی کشورهای عضو اوپک حاشیه خلیج فارس تا زمانی بیش تر خواهد بود که میزان مصرف انرژی از حدآستانه ای محاسبه شده فراتر نرود. لذا لازم است سیاست هایی با هدف پایین نگه داشتن میزان مصرف انرژی و در نتیجه افزایش رشد اقتصادی در این کشورها تنظیم و اجرا گردد.
    کلیدواژگان: رشد اقتصادی، مصرف انرژی، صادرات غیرنفتی، مدل رگرسیونی انتقال ملایم تابلویی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • تخمین و پیش بینی تقاضای سوخت جت در بخش حمل و نقل هوایی در جهان
    مریم کشاورزیان * صفحات 87-118
    صنعت حمل و نقل هر کشور بیانگر وضعیت اقتصادی و میزان توسعه صنعتی آن کشور است. در بین اقسام مختلف حمل و نقل پس از حمل و نقل جاده ای، حمل و نقل هوایی بیشترین مصرف انرژی را به خود اختصاص می دهد ، سوخت جت نیز مهمترین سوخت مورد استفاده در بخش حمل و نقل هوایی می باشد. هدف این مقاله پیش بینی تقاضای سوخت جت در بخش حمل و نقل هوایی در جهان برای دوره 2030-2015 می باشد. برای این منظور با توجه به رابطه سوخت جت با کارایی و ترافیک هوایی، ابتدا بر اساس مدل، کارایی و ترافیک هوایی پیش بینی گردید. سپس بر اساس رابطه تقاضای سوخت در این دو مورد و با توجه به سناریوهای مختلف، تقاضای سوخت جت پیش بینی گردید. نتایج پیش بینی نشان می دهد تقاضا برای سوخت جت در 2030 در کمترین حالت با 25 درصد رشد به 232.2 میلیون تن و در بیشترین حالت با47 درصد رشد به 284.4 میلیون تن در 2030 خواهد رسید. در تخمین مدل ها نیز از روش های اقتصادسنجی و مدلSURE استفاده شده است
    کلیدواژگان: تقاضای سوخت جت، کارایی انرژی، ضریب بار، الگوی تعدیل جزئی، پانل دیتای پویا
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی تاثیر اندازه و کیفیت دولت بر شدت انرژی در کشورهای منتخب OECD
    کیومرث شهبازی *، صمد حکمتی فرید، هادی رضایی صفحات 119-152
    مطالعه عوامل تاثیرگذار بر شدت انرژی در کشورهای منتخب عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD)، علاوه بر ارائه راهکارهای استفاده بهینه از انرژی و تامین امنیت بیشتر انرژی در این کشورها، به تدوین سیاست گذاری ها در جهت کاهش مصرف انرژی در کشورهای در حال توسعه نیز کمک شایان توجهی می نماید. از این رو، مطالعه حاضر، به بررسی تاثیر اندازه و کیفیت دولت به عنوان عامل های موثر بر شدت انرژی در کشورهای منتخب OECD طی دوره زمانی 2014-2002 می پردازد. بدین منظور، با مطالعه تاثیر غیرخطی اندازه و کیفیت دولت بر شدت انرژی با استفاده از مدل رگرسیون انتقال ملایم پانلی (PSTR)، نحوه تاثیرگذاری این دو متغیر بر شدت انرژی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که فرضیه خطی بودن رابطه اندازه دولت با شدت انرژی رد شده و یک مدل دو رژیمی با یک حد آستانه ای تایید می شود. در رژیم اول، متغیرهای اندازه دولت و ارزش افزوده بخش صنعت بر شدت انرژی تاثیر مثبت و معنادار و متغیرهای کیفیت دولت و قیمت انرژی تاثیر منفی و معناداری دارند. در رژیم دوم، پس از عبور از حد آستانه ای، متغیرهای اندازه دولت، ارزش افزوده بخش صنعت و قیمت انرژی دارای تاثیر مثبت و معنا داری بوده و تاثیر کیفیت دولت دارای بر شدت انرژی منفی و معنادار می باشد. نتایج نشان می دهد علیرغم اینکه با افزایش اندازه دولت، شدت انرژی افزایش می یابد ولی کیفیت دولت مانعی بر افزایش شدت انرژی ارزیابی می شود که با افزایش اندازه دولت بر تاثیرگذاری آن افزوده می شود.
    کلیدواژگان: شدت انرژی، اندازه دولت، کیفیت دولت، سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، رگرسیون انتقال ملایم پانلی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • اثرات بی ثباتی قیمت نفت بر رشد اقتصادی کشورهای عمده تولید کننده نفت: رهیافت خودرگرسیون برداری در داده های تابلویی (PVAR)
    علی رضازاده *، خلیل جهانگیری صفحات 153-180
    هدف اصلی مطالعه حاضر بررسی رابطه بین قیمت نفت و بی ثباتی قیمت نفت با رشد اقتصادی در کشورهای صادرکننده نفت است. نمونه مورد مطالعه در قالب دو گروه کشورهای تولیدکننده نفت عضو اوپک و کشورهای عمده تولیدکننده نفت غیر عضو اوپک تقسیم بندی شده و دوره زمانی تحقیق از سال 1980 تا 2014 است. در این تحقیق ابتدا شاخص بی ثباتی قیمت نفت در چارچوب مدل GARCH(1،0) استخراج شده و سپس رابطه این متغیر همراه با متغیرهای نرخ تورم، نرخ ارز واقعی و قیمت نفت بر رشد تولید بدون احتساب نفت کشورهای عمده تولیدکننده نفت در چارچوب خودرگرسیون برداری در داده های پانلی (PVAR) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحلیل تابع عکس العمل آنی نشان داد که واکنش رشد تولید بدون نفت به شوک های حاصل از قیمت نفت و بی ثباتی قیمت نفت در کشورهای عضو اوپک شدید تر بوده در حالیکه اقتصاد کشورهای غیر عضو واکنش قابل ملاحظه ای در مقابل شوک های نفتی نشان نمی دهد. نتایج تحلیل تجزیه واریانس خطای پیش بینی نیز موید این یافته بود. در نهایت بررسی رابطه علیت میان متغیرهای تحقیق نشان داد که وجود رابطه علیت از سوی بی ثباتی قیمت نفت به رشد تولید در کشورهای عضو اوپک را نمی توان رد کرد، در حالیکه چنین رابطه ای در کشورهای غیر عضو اوپک به لحاظ آماری معنی دار نبوده است.هدف اصلی مطالعه حاضر بررسی رابطه بین قیمت نفت و بی ثباتی قیمت نفت با رشد اقتصادی در کشورهای صادرکننده نفت است. نمونه مورد مطالعه در قالب دو گروه کشورهای تولیدکننده نفت عضو اوپک و کشورهای عمده تولیدکننده نفت غیر عضو اوپک تقسیم بندی شده و دوره زمانی تحقیق از سال 1980 تا 2014 است. در این تحقیق ابتدا شاخص بی ثباتی قیمت نفت در چارچوب مدل GARCH(1،0) استخراج شده و سپس رابطه این متغیر همراه با متغیرهای نرخ تورم، نرخ ارز واقعی و قیمت نفت بر رشد تولید بدون احتساب نفت کشورهای عمده تولیدکننده نفت در چارچوب خودرگرسیون برداری در داده های پانلی (PVAR) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحلیل تابع عکس العمل آنی نشان داد که واکنش رشد تولید بدون نفت به شوک های حاصل از قیمت نفت و بی ثباتی قیمت نفت در کشورهای عضو اوپک شدید تر بوده در حالیکه اقتصاد کشورهای غیر عضو واکنش قابل ملاحظه ای در مقابل شوک های نفتی نشان نمی دهد. نتایج تحلیل تجزیه واریانس خطای پیش بینی نیز موید این یافته بود. در نهایت بررسی رابطه علیت میان متغیرهای تحقیق نشان داد که وجود رابطه علیت از سوی بی ثباتی قیمت نفت به رشد تولید در کشورهای عضو اوپک را نمی توان رد کرد، در حالیکه چنین رابطه ای در کشورهای غیر عضو اوپک به لحاظ آماری معنی دار نبوده است.
    کلیدواژگان: نفت، بی ثباتی قیمت نفت، رشد اقتصادی، کشورهای عمده تولیدکننده نفت اوپک، Panel VAR
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی موانع انتقال و توسعه فناوری در بخش بالادستی صنعت نفت: رویکردی تحلیلی
    محمد نوروزی *، مسعود امانی، غلامرضا گودرزی صفحات 181-215
    توسعه فناوری در بخش بالادستی نفت کشور، یکی از مهم ترین اهداف و الزامات در توسعه این صنعت است که تاکنون تلاش ها و سرمایه گذاری های گسترده ای در این زمینه صورت گرفته است ولی توفیق کاملی حاصل نشده است و همچنان در بخش هایی از این صنعت، وابستگی هایی مشاهده می شود. بررسی موانع انتقال و توسعه فناوری در بخش بالادستی صنعت نفت، هدف اصلی این مقاله بود که با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با نگاهی آسیب شناسانه به آن پرداخته است. نتایج پژوهش نشان می دهد علاوه بر تحلیل هایی که به شناسایی ابعاد و مولفه های موثر بر انتقال فناوری می پردازند می بایست به موارد مربوط به فضای درونی، ساختاری و نهادی توسعه فناوری در این صنعت نیز توجه کرد، لذا در این راستا، تبیین موانعی نظیر کمبود ظرفیت جذب فناوری در این صنعت در کشور، قفل شدگی نهادی، شکست شبکه های نوآوری، شکست های سیستمی، عدم توجه به سطوح و اجزای فناوری، عدم توجه به نقش بازیگران مختلف در حوزه توسعه فناوری های این صنعت و عدم توجه به نقش واسطه های نوآوری از جمله نقاط تمرکز این مقاله در تبیین موانع عدم موفقیت کشور در امر انتقال و توسعه فناوری در بخش بالادستی صنعت نفت بود.
    کلیدواژگان: انتقال فناوری، توسعه فناوری، بالادستی نفت، انتقال فناوری در صنعت نفت، قراردادهای نفتی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
|
  • Identifying the effective factors of sectoral energy efficiency in Iran's economy
    Seyed Mohammad Ali Kafaie *, Paria Nejadaghaeianvash Pages 1-34
    Energy is one of the important inputs of production process in each country, so that it is impossible to produce any goods or services without energy. Moreover, energy is a scarce and valuable input, therefore specifying the effective factors of efficiency energy consumption becomes more important. Because of non-homogeneity of nature and production process of economic sectors (agriculture, industry, transportation and services) identification of effective factors of sectoral energy efficiency in Iran’s economy was set as the goal of this research. In this respect, based on theoretical grounds and empirical evidence and use of sectoral data for 1373-1391, the effective factors of sectoral energy efficiency were identified by a panel data approach. Findings indicate that FDI and relative energy price have positive effects while sectoral value added and capital-labor ratio have negative effects on sectoral energy efficiency.
    Keywords: FDI, panel data, relative energy price, sectoral energy efficiency
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Asymmetric Effects of long term and short term of crude Oil on it's Demand in Selected OPEC Countries with Price Decomposition and Dynamic Panel Method(GMM)
    Dr Vida Varahami *, Mahsan Sadeghi Pages 35-59
    In this paper we survey hypothesis of reversibility of price on crude oil demand in selected oil countries. Aim of this paper is surveying asymmetric relation between oil price and it's demand in selected oil countries with Panel data in 2003 to 2013. Model of this paper is dynamic Panel. Results of this paper with price decomposition and Wald test, reveals that effects of oil price on it's demand is asymmetric in selected countries (Iran, Saudi Arabia, Iraq, Kuwait). According to estimation results shortrun and longrun elasticites respect to Pmax, Prec , Pcut are -4.376519, 0.08469 , 0.054713 and -19.65, 0.38, 0.245. Shortrun and longrun income elasticity of oil demand are 0.30, 1.38.
    Keywords: Price Decomposition, Dynamic Panel Model, Reversibility of Oil Demand, Asymmetric Effects
    Abstract View Paper Original: Persian
  • An Investigation of the Threshold Effect of Energy Consumption on Economic Growth in OPEC Members Countries
    S. Jamaledin M. Zonouzi, Rana Asghari * Pages 61-86
    The present study investigates the impact of energy consumption on economic growth with emphasis non-fuel export for OPEC Members Countries over the period 1995-2012. For this purpose, the paper uses the Panel Smooth Transition Regression (PSTR) model. The estimation results of model reject the linearity hypothesis, and estimate a continuous transition function with two regimes that gives a threshold at energy consumption of 21374.28 kilo tone of oil equivalent for under review countries. Moreover the study results indicate that energy consumption, investment, labor force and non-fuel export have positive impact on economic growth in these countries. The results indicate that the energy consumption will have positive effect on economic growth until the quantity of energy consumption not be more than the calculated threshold value. Thus, the programming of policies in order to reduction of energy consumption and increasing economic growth are necessary.
    Keywords: Economic Growth, Energy Consumption, Non-Fuel Export, PSTR Model
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Investigating the Effects of Government Size and quality on Energy Intensity in Selected OECD Countries
    Kiumars Shahbazi * Pages 119-152
    Investigation of effective factors on energy intensity in Organization for Economic Cooperation and Development (OECD) countries not only provides the strategies for efficient use of energy and more energy security in these countries but also can help developing countries make policy in order to reduce energy consumption. Thus, this article investigates the effects of government size and quality as effective factors on energy intensity in OECD countries during 2002 to 2014. To this end, by studying the nonlinear effect of government size and quality on energy intensity using panel smooth transition model (PSTR), the way that these two variables effect the energy intensity is investigated. The findings show that hypothesis of linear relationship of government size and energy intensity is rejected and two-regime model with one threshold is accepted. In the first regime, government size and industrial value added have positive and significant effect on energy intensity, and government quality and energy price have negative and significant effect. In the second regime, beyond the threshold level, government size, industrial value added and energy price have positive and significant effect and government quality has negative and significant effect on energy intensity. It is concluded form the results that although with increase in government size, energy intensity increases but government quality is evaluated as a hedge against the increasing energy intensity.
    Keywords: Energy Intensity, Government Size, Government Quality, OECD, PSTR
    Abstract View Paper Original: Persian
  • The effects of oil price volatility on economic growth in major oil-producing countries: A Panel VAR approach
    Dr. Ali Rezazadeh *, Dr. Khalil Jahangiri Pages 153-180
    The main objective of this study is to investigate the effects of oil prices and its volatility on economic growth in oil-exporting countries over the period 1980 to 2014 by using Panel VAR approach. The sample is divided into two groups: OPEC and non-OPEC oil-producing countries. In this study, the oil price volatility index is derived by using GARCH(1,0) model and then Its relationship with variables of inflation, real exchange rate and oil prices on economic growth in the framework of Panel VAR was investigated. The results showed that the responses of GDP growth to the shocks of oil prices and its volatility in OPEC countries had intensified, while the non-OPEC economies did not show a significant response against oil shocks. Analysis of variance decomposition also confirmed these findings. Finally, the causality test between variables showed that the existence of causality from the oil prices volatility to economic growth cannot be rejected in OPEC countries, although such a relationship in non-OPEC countries is not statistically significant.
    Keywords: oil, oil prices volatility, economic growth, OPEC, Panel VAR
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Examine Barriers to Technology Transfer and Development in the Upstream Sector of the Oil Industry: Analytical Perspective
    Mohammad Noruzi * Pages 181-215
    Technology development in the upstream sector of the oil industry. One of the most important objectives and requirements in the development of this industry. So far, efforts and large investments have been made in this area, But there has not been a complete success, as well as in parts of the industry, dependency can be seen, Examine barriers to technology transfer and development in the upstream sector of the oil industry, the main purpose of this article. This article has analytical and pathological approach. The results show that in addition to analysis to identify the dimensions and factors affecting technology transfer, Should be noticed to other structural and institutional factors that effects on transfer and development of technology in this industry. In this regard, barriers such as lack of technology absorption capacity in this industry in the country, institutional locking, innovation network failures, system failures, lack of attention to the levels and components of technology, lack of attention to players of technology transfer and development, lack of attention to the technology mediators are some of important points that this article focused on them.
    Keywords: Technology transfer, Technology Development, Upstream, Technology Transfer in Oil Industry, Oil Contracts
    Abstract View Paper Original: Persian