فهرست مطالب

تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران - سال هفدهم شماره 2 (پیاپی 34، تابستان 1388)

نشریه تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران
سال هفدهم شماره 2 (پیاپی 34، تابستان 1388)

  • 162 صفحه، بهای روی جلد: 20,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1389/01/25
  • تعداد عناوین: 14
|
  • اصغر مصلح آرانی * صفحات 166-175
    در این تحقیق سازگاری و تنوع ژنتیکی در برخی ترکیبات شیمیایی بذر، صفات مورفولوژیک، مقاومت به آفات بذرخوار(Curculionidae) Ceutorhynchus atomus و C. contractus در جمعیت هایی از گیاه رشادی (Arabidopsis thaliana) مورد بررسی قرار گرفت. بذر سه جمعیت از رویشگاه ماسه ای و دو جمعیت از رویشگاه غیرماسه ای جمع آوری و در شرایط کنترل شده اتاق رشد کشت شدند. رزت 10 گیاه در 8 تکرار از هر 5 جمعیت بر اساس طرح آزمایشی بلوک های کامل تصادفی در ردیف هایی با فواصل 10 سانتیمتری از یکدیگر کشت شدند. در آزمایشی دیگر مقدار گلوکوزینولیت در بذر این گیاهان توسط دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا شناسایی شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس اثر ژنوتیپ، اثر محیط و اثر ژنوتیپ در محیط برای بیشتر صفات مورد مطالعه معنی دار بودند. تنوع ژنتیکی زیادی در بین ژنوتیپ ها برای تمام صفات مورد مطالعه ملاحظه شد. این ژنوتیپ ها به ویژه در متابولیت ثانویه گلوکوزینولیت از هم متمایز شدند. غلظت کل گلوکوزینولیت در ژنوتیپ های با منشا ماسه ای بیشتر از ژنوتیپ های با منشا غیرماسه ای بود و به همین دلیل نسبت به آفت زدگی مقاوم تر بودند. اثرهای متقابل ژنوتیپ در محیط نشان داد که ژنوتیپ ها تغییرات متفاوتی را در برابر تغییر محیط از خود نشان می دهند. ژنوتیپ های با منشا ماسه ای و ژنوتیپ های با منشا غیرماسه ای هر کدام در رویشگاه اصلی خود عملکرد بهتری نسبت به دیگری داشتند و این به عنوان سازگاری این گیاهان به شرایط رویشگاهی خود ارزیابی گردید. نتایج این تحقیق تایید می کند که جهت انتخاب و معرفی گونه های برتر از نظر صفات مطلوب مرتعی و زراعی باید به نحوه سازگاریشان به محیط کشت نیز توجه نمود. در این تحقیق سازگاری و تنوع ژنتیکی در برخی ترکیبات شیمیایی بذر، صفات مورفولوژیک، مقاومت به آفات بذرخوار(Curculionidae) Ceutorhynchus atomus و C. contractus در جمعیت هایی از گیاه رشادی (Arabidopsis thaliana) مورد بررسی قرار گرفت. بذر سه جمعیت از رویشگاه ماسه ای و دو جمعیت از رویشگاه غیرماسه ای جمع آوری و در شرایط کنترل شده اتاق رشد کشت شدند. رزت 10 گیاه در 8 تکرار از هر 5 جمعیت بر اساس طرح آزمایشی بلوک های کامل تصادفی در ردیف هایی با فواصل 10 سانتیمتری از یکدیگر کشت شدند. در آزمایشی دیگر مقدار گلوکوزینولیت در بذر این گیاهان توسط دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا شناسایی شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس اثر ژنوتیپ، اثر محیط و اثر ژنوتیپ در محیط برای بیشتر صفات مورد مطالعه معنی دار بودند. تنوع ژنتیکی زیادی در بین ژنوتیپ ها برای تمام صفات مورد مطالعه ملاحظه شد. این ژنوتیپ ها به ویژه در متابولیت ثانویه گلوکوزینولیت از هم متمایز شدند. غلظت کل گلوکوزینولیت در ژنوتیپ های با منشا ماسه ای بیشتر از ژنوتیپ های با منشا غیرماسه ای بود و به همین دلیل نسبت به آفت زدگی مقاوم تر بودند. اثرهای متقابل ژنوتیپ در محیط نشان داد که ژنوتیپ ها تغییرات متفاوتی را در برابر تغییر محیط از خود نشان می دهند. ژنوتیپ های با منشا ماسه ای و ژنوتیپ های با منشا غیرماسه ای هر کدام در رویشگاه اصلی خود عملکرد بهتری نسبت به دیگری داشتند و این به عنوان سازگاری این گیاهان به شرایط رویشگاهی خود ارزیابی گردید. نتایج این تحقیق تایید می کند که جهت انتخاب و معرفی گونه های برتر از نظر صفات مطلوب مرتعی و زراعی باید به نحوه سازگاریشان به محیط کشت نیز توجه نمود.
    کلیدواژگان: گیاه رشادی، سازگاری، تنوع ژنتیکی، گلوکوزینولیت
  • علی جعفری مفیدآبادی* صفحات 176-181
    به منظور دستیابی به روش تکثیر جنسی در درخت بید با تکثیر غیر جنسی فعال برای ایجاد تنوع ژنتیکی و گزینش پایه های برتر، گرده افشانی کنترل شده و جوانه زنی درون شیشه ای تخمدان بارور شده آن انجام شد. با انتقال شاخه های گلدار پایه نر به گلخانه، دانه گرده جمع آوری شد. گرده افشانی مصنوعی بر روی شاخه های گلدار پایه مادری در قالب روش ترکه و آب در اتاقک ایزوله در گلخانه انجام شد. برای جوانه زنی جنین تخمدان های 10، 14 و 21 روزه پس از سترون-سازی به محیط کشت MS و Half-MS (نصف عناصر پرمصرف پیشنهادی در یک لیتر محیط کشت MS) منتقل شدند. تجزیه و تحلیل داده های حاصل نشان داد که از نظر جوانه زنی اختلاف معنی داری بین سنین مختلف جنین وجود دارد و بیشترین درصد جوانه زنی متعلق به جنین با سن 14 روزه مشاهده شد (5/72%). علیرغم عدم وجود اختلاف معنی دار بین محیط های کشت MS و Half-MS در تحریک جوانه زنی جنین، بیشترین درصد جوانه زنی جنین در محیط کشت MS بدست آمد (3/63%). تنوع مورفولوژیکی زیادی در میان گیاهان حاصل از کشت تخمدان دیده شد. سی وهفت گیاه پس از انجام موفق سازگاری تدریجی در گلخانه و در مزرعه مستقر شدند.
    کلیدواژگان: بید، کشت تخمدان و جنین، تنوع ژنتیکی، تکثیر جنسی و گرده افشانی مصنوعی
  • فروغ شریفان، جواد مظفری*، اختر توسلی، محمدرضا عباسی صفحات 182-194
    به منظور بررسی دقیق تر خصوصیات جمعیت های گونه های چندساله جنس Lolium به ویژه گونه L. rigidum که در ایران گسترش دارند، صفات کاریوتیپی 8 جمعیت از شش گونه این جنس مقایسه گردید. تعداد کروموزوم های پایه در همه جمعیت های مورد بررسی x=7 بود. در حالی که سطح پلوئیدی آنها به استثنای گونه L. xhybridum دیپلوئید (2n=2x=14) بود. گونه چندساله L. xhybridum به صورت تتراپلوئید مشاهده شد. بیشتر کروموزوم ها در همه جمعیت های مورد مطالعه از نوع متاسانتریک بودند. ویژگی های کاریوتیپی جمعیت چندساله Lrg2 و جمعیت یکساله Lrg1 از گونه L. rigidum مشابه یکدیگر بود. تجزیه خوشه ایجمعیت ها براساس خصوصیات کاریوتیپی توانست جمعیت های دیپلوئید و تتراپلوئید را از هم متمایز سازد. جمعیت های دیپلوئید به دو گروه مجزا تقسیم بندی شدند که در آن دو جمعیت ایرانی Lrg2 (چندساله) و Lrg1 (یک ساله) از گونه L. rigidum در یک گروه و سایر جمعیت های یک ساله ایرانی و چندساله خارجی در گروه دیگر قرار گرفتند. تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که صفات کاریوتیپی تفاوت طول نسبی حداکثر و حداقل، طول بازوی بلند، طول بازوی کوتاه و طول کل کروموزوم در مولفه اول بیشترین سهم را در واریانس بین جمعیت ها داشتند. بر اساس این تجزیه دو جمعیت گونه L. temulentum و گونه L. xhybridum از سایر جمعیت ها جدا شدند. جمعیت چندساله Lrg2 و یک ساله Lrg1 از گونه L. rigidum در یک گروه و با فاصله بیشتری ازگروه دیگر که هر سه تیپ چندساله (L. Perenne)، دوساله (L. multiflorum) و یک ساله (L. persicum و جمعیت Lrg3گونه L. rigidu) را شامل می شد قرار گرفتند. بر اساس این نتایج ویژگی های کاریوتیپی جمعیت های مورد مطالعه ارتباط اختصاصی قابل توجهی با چندساله و یا یک ساله بودن نشان ندادند.
    کلیدواژگان: Lilium، کاریوتیپ، کروموزوم، سیتوژنتیک، تجزیه به مولفه های اصلی، تجزیه خوشه ای
  • مرتضی شبان نژاد ممقانی*، محمدحسن عصاره، منصور امیدی، محمد متینی زاده، مسیح فروتن، عباس قمری زارع، شکوفه شهرزاد، مریم جبلی صفحات 195-208
    هدف از این پژوهش ایجاد تنوع سوماکلون در کشت درون شیشه Eucalyptus microtheca بود. برای این منظور ریزنمونه های سرشاخه های سبز نهال یک ساله E. microtheca در محیط MS (با نیمی از مقادیر NH4NO3 و KNO3) همراه با سطوح متفاوت هورمون های NAA (α-Naphthalene Acetic Acid)، Kin (Kinetin) و TDZ (Thidiazuron)کشت گردیدند. به عنوان نشانگر بیوشیمیایی، الگوی باندهای پراکسیداز به روش PAGE در گیاهچه های باززایی شده، بررسی شد تا تاثیر مقادیر متفاوت هورمون TDZ بر روی مکان های ژنی بیان کننده این آنزیم مشخص شود. به طوری که یک مکان ژنی دیمر، یک مکان ژنی تترا مر و دو باند اپی ژنتیک وجود داشت و تغییرات ژنوم گیاهچه های سوماکلون با استفاده از نشانگر مولکولی SSR ارزیابی گردید. دو پرایمر استفاده شده نشان دهنده وجود چند شکلی بودند. تجزیه و تحلیل های آماری ناپارامتری وجود اثر معنی دار توالی های ساده تکرار شونده بر آلل های پراکسیداز را تایید نمود. بنا به نتایج پایداری مکان ژنی دیمر در مقادیر مختلف TDZ کمتر از مکان ژنی تترامر بود، همچنین همبستگی بیشتری میان آلل های مکان ژنی تترامر و توالی های ساده تکرار شونده وجود داشت.
    کلیدواژگان: کشت بافت، تنوع سوماکلونال، پراکسیداز، توالی های ساده تکرار شونده
  • بهنام بخشی*، محمدجعفر آقایی، محمدرضا بی همتا، فرخ درویش صفحات 209-221
    آجیلوپس سیلیندریکا (Aegilops cylindrica Host.) با فرمول ژنومی CCDD (2n=4x=28) یکی از خویشاوندان وحشی گندم نان می باشد که پراکنش وسیعی در خاورمیانه و غرب آسیا دارد و ایران بخش وسیعی از این منطقه را در بر می گیرد. مطالعه پراکنش جغرافیایی 359 نمونه از این گونه که در بانک ژن گیاهی ملی ایران نگهداری می شوند، نشان داد که بیشترین پراکنش این گونه، در شمال، شمال غرب و غرب ایران و کمترین پراکنش آن در مناطق جنوب و جنوب شرقی ایران می باشد. ارزیابی صفات مورفولوژیکی تمام نمونه های جمع آوری شده بر اساس دیسکریپتور IPGRI انجام شد. صفات قطر ساقه، تعداد بذر در سنبلچه و ارتفاع بوته به ترتیب بزرگترین ضریب های تغییرات فنوتیپی را در بین صفات کمی نشان دادند و صفت عادت رشدی بالاترین شاخص تنوع استاندارد را در بین صفات کیفی نشان داد. نمونه های استان های مختلف از لحاظ مورفولوژیکی تفاوت معنی داری با یکدیگر داشتند. تجزیه خوشه ایبرای صفات مورفولوژیکی، استان ها را به سه گروه تقسیم کرد. به طوری که استان هایی که در گروه یک قرار گرفتند به طور قابل ملاحظه ای از مراکز تنوع Ae. cylindrica در ایران یعنی مناطق شمال و شمال غرب کشور بودند. درحالی که استان هایی که خارج از مرکز تنوع بودند در گروه دوم قرار گرفتند و استان فارس به علت داشتن جمعیت های متفاوت از لحاظ صفات مورفولوژیکی، به تنهایی در گروه سوم قرار گرفت. همچنین نتایج مقیاس بندی چند بعدی نیز با نتایج حاصل از تجزیه خوشه ایمنطبق بود. این نتایج نشان داد که رابطه معنی داری بین پراکنش جغرافیایی و تنوع مورفولوژیکی وجود دارد.
    کلیدواژگان: Aegilops cylindrica، پراکنش جغرافیایی، تنوع ژنتیکی، صفات مورفولوژیکی
  • محمد نوروزی رئیس دانایی، حسین میرزایی ندوشن*، حسن مداح عارفی، علی اشرف جعفری صفحات 222-233
    لیلکی (caspica Desf Gleditsia) گونه ای کم توقع و سازگار به شرایط بد محیطی است و دارای ویژگی های مثبت و منفی زیادی می باشد که آن را از بسیاری گونه های دیگر درختی متمایز می کند. یکی از مشخصه های این گونه خاردار بودن تنه درخت می باشد که کاربرد آن را در فضای سبز شهرها و پارک سازی منتفی نموده است. تنوع زیادی در صفت خارداری در بین پایه های این گونه دیده می شود که مشخص نیست تا چه اندازه این تنوع ژنتیکی یا محیطی است. برای پی بردن به این سوال به مطالعه مقدماتی 21 ژنوتیپ از این گونه اقدام گردید. هفت مشخصه مورفولوژیکی ازجمله میزان خارداری تنه در نتاج این ژنوتیپ-ها در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار مورد مطالعه قرار گرفتند. پس از تشخیص تفاوت های معنی دار آماری بین نتاج ژنوتیپ های تحت بررسی از نظر ویژگی های مورد مطالعه، با استفاده از تجزیه به مولفه های اصلی و تجزیه خوشه ایژنوتیپ های مورد مطالعه گروه بندی شدند. ژنوتیپ های مورد مطالعه از نظر همه صفات اندازه گیری شده با هم تفاوت معنی دار داشتند. در صفت خارداری دامنه تغییرات بین 1 تا 09/3 قرار داشت. میانگین صفت خارداری در ژنوتیپ های مورد مطالعه با این صفت در والدینشان تطابق بسیار زیادی داشت. تجزیه به مولفه های اصلی و تجزیه خوشه ای، ژنوتیپ های مورد مطالعه را به دو دسته کاملا مجزا تقسیم نمودند، به نحوی که دسته اول همگی پرخار و دسته دوم همگی کم خار یا بی خار بودند. نتایج نشان داد که می توان از تنوع موجود در مطالعات اصلاحی آینده این گونه در تولید یک واریته بی خار به نحو مطلوبی بهره برداری کرد.
    کلیدواژگان: لیلکی، خارداری تنه، تنوع ژنتیکی، نتایج ناتنی
  • حبیب مارالیان، اشرف آقابراتی* صفحات 234-244
    اثر ماه های مختلف سال (فروردین تا شهریور) و آفات بر غلظت پرولین و کربوهیدرات های محلول در برگ درختان اقاقیا (.Robinia pseudoacacia L) و عرعر(Ailanthus altissima Mill. Swingle) در این تحقیق اندازه گیری شد. عرصه جنگلی با گونه های اقاقیا و عرعر در ایستگاه تحقیقات دانشکده کشاورزی مغان انتخاب گردید. مساحت منطقه مورد بررسی در هر منطقه جنگلی 3 هکتار در نظر گرفته شد و در هر منطقه چهار قطعه نمونه با پراکنش تصادفی سیستماتیک انتخاب گردید. در هر یک از قطعات، پنج درخت سالم و پنج درخت آفت زده انتخاب و نشانه گذاری شد. نمونه های برگ درختان به فواصل ماهانه (6 بار در کل آزمایش) جهت تجزیه و تحلیل برداشت شدند و غلظت پرولین و کربوهیدرات های محلول با روش اسپکتروفتومتری تعیین و مقایسه شد. با توجه به نرمال بودن داده ها، از آزمون تی غیر جفتی جهت مقایسه داده ها در درختان سالم و آفت زده استفاده شد و برای مقایسه اثر ماه ها با یکدیگر بین درختان اقاقیا و عرعر در هر ماه، از آزمون Duncan استفاده گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که در ماه های خشک (از تیر تا شهریور) میزان پرولین و کربوهیدرات های محلول در برگ های درختان نسبت به بقیه ماه های سال افزایش معنی داری می یابد. همچنین میزان این مواد در درختان آفت زده نسبت به درختان سالم بیشتر بود و وزن تر و خشک برگ ها در درختان آفت زده کمتر از درختان سالم بود. از آنجا که افزایش میزان پرولین و کربوهیدرات های محلول در گیاهان می تواند به عنوان عاملی جهت مقاومت بالای گیاه جهت زیست در شرایط سخت بیان گردد به این وسیله می توان به شناسایی گونه های مقاوم پی برد.
    کلیدواژگان: کربوهیدرات های محلول، پرولین، اقاقیا، عرعر
  • یعقوب ایران منش*، حسن مداح عارفی، محمود طالبی، حسن جهانبازی گوجانی صفحات 245-255
    به منظور استفاده از توانمندی های گردوی ایرانی، از جنبه های مختلف به ویژه اصلاح ژنتیکی آن، این تحقیق در استان چهارمحال و بختیاری انجام شد. بدین منظور، ابتدا درختان پدری و مادری با خصوصیات مورفولوژیک متفاوت انتخاب گردیدند. سپس با پوشاندن گل های ماده و جمع آوری دانه های گرده از پایه های مورد مطالعه، با فرا رسیدن شرایط مساعد لقاح، اقدام به انجام تلاقی گردید. پس از آن بذرهای حاصل از تلاقی در فصل رسیدن میوه ها برداشت شده و در نهالستان کشت گردیدند. درصد سبزشدن و استقرار نهال، قطر نهال و طول نهال های به دست آمده اندازه گیری شدند. در ادامه، براساس اطلاعات به دست آمده ترکیب پذیری خصوصی و عمومی محاسبه گردید. نتایج بررسی ترکیب پذیری عمومی نشان داد که والد مادری 12 در صفت درصد سبز شدن و استقرار نهال و والد پدری 6 در صفت ارتفاع نهال، بهترین ترکیب پذیرها می باشند. همچنین در بررسی ترکیب پذیری خصوصی مشخص گردید که تلاقی والد مادری 11 با والد پدری 1 در صفت ارتفاع و قطر نهال بهترین عملکرد را داشت. همچنین تلاقی والد پدری 6 با والد مادری 12 در صفت درصد سبز شدن نهال تلاقی مناسبی بود.
    کلیدواژگان: گردوی ایرانی، اصلاح ژنتیکی، ترکیب پذیری، گرده افشانی مصنوعی، چهار محال و بختیاری
  • محمد مهدی مجیدی*، محمدرضا جزایری، قاسم محمدی نژاد صفحات 256-269
    اسپرس یکی از گونه های مهم علوفه ای زراعی و مرتعی می باشد که به دامنه وسیعی از مناطق اقلیمی ایران سازگار است. از آنجایی که مرحله جوانه زنی و رشد اولیه گیاهچه نقش اساسی در استقرار و عملکرد نهایی دارد، تحمل گیاه به تنش شوری در این مرحله از اهمیت خاصی برخوردار است. این آزمایش به منظور بررسی اثر تنش شوری بر جوانه زنی، خصوصیات گیاهچه ای و تجمع عناصر سدیم و پتاسیم و نیز ارزیابی میزان تحمل توده های اسپرس اجرا گردید. سطوح شوری شامل غلظت های صفر(شاهد)، 50، 100،200 و 300 میلی مولار نمک کلرید سدیم بود که بر روی 10 توده اسپرس اعمال گردید. نتایج نشان داد که غلظت 300 میلی مولار نمک مانع جوانه زنی بذرهای همه توده ها گردید در حالی که در غلظت 200 میلی مولار حدود 50 درصد بذرها جوانه زدند. بنابراین با افزایش غلظت شوری درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، درصد بقاء گیاهچه، طول ریشه، طول اندام هوایی، وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشه، درصد پتاسیم و نسبت پتاسیم به سدیم در گیاهچه به طور معنی داری کاهش یافت؛ ولی تعداد روز تا پایان جوانه زنی، درصد پتاسیم و نسبت طول اندام هوایی به ریشه (ضریب آلومتری) افزایش نشان داد. بدین ترتیب بین توده های مورد مطالعه تنوع زیادی از نظر میزان تحمل به شوری وجود داشت، به طوری که در مجموع توده انتخابی از خوانسار بیشترین تحمل را نشان داد. نتایج تجزیه خوشه ایبراساس خصوصیات اندازه گیری شده تحت شرایط شوری، توده ها را به سه گروه مجزا تفکیک کرد، به طوری که نحوه گروه بندی با میزان تحمل آنها به تنش در هرگروه مطابقت بالایی داشت. در مجموع، نتایج حاکیت از آن داشت که اسپرس تحمل بالایی به تنش شوری در مرحله جوانه زنی و رشد گیاهچه داشت و بین توده ها نیز تنوع ژنتیکی کافی از نظر این صفت وجود داشت که می تواند مبنای گزینش نمونه های متحمل قرار گیرد.
    کلیدواژگان: اسپرس، تنش شوری، جوانه زنی، گیاهچه و گزینش
  • مریم سادات سلامتی*، حسین زینلی، مهدی یوسفی صفحات 270-283
    این تحقیق به منظور بررسی تنوع ژنتیکی، وراثت پذیری و روابط بین صفات زراعی در 11 ژنوتیپ از گونه ارزن معمولی (Panicum miliaceum) در قالب یک طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار انجام شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس، اختلاف ژنوتیپ های مورد مطالعه برای کلیه صفات در سطح احتمال 1 درصد و برای روز تا رسیدگی بذر در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود. ضریب تنوع ژنتیکی برای عملکرد دانه بالاتر از سایر صفات مورد بررسی بود که حکایت از وجود تنوع زیاد در بین نمونه های مورد مطالعه برای این صفت دارد. بنابراین قابلیت توارث عمومی بالایی بین 92-73 درصد برای بیشتر صفات مشاهده شد که وراثت-پذیری خوبی را برای این صفات نشان می دهد. برآورد ضریب های همبستگی صفات نشان داد که عملکرد علوفه با تعداد بذر در خوشه و سطح برگ دارای همبستگی مثبت و معنی داری بود. بر اساس تجزیه به مولفه های اصلی، پنج مولفه در مجموع 92 درصد از کل واریانس متغیرها را تبیین کردند. بر اساس تجزیه خوشه ای، ژنوتیپ ها در 3 گروه مختلف قرار گرفتند. ژنوتیپ های موجود در گروه دوم از لحاظ عملکرد علوفه و بذر نسبت به بقیه گروه ها برتری داشتند.
    کلیدواژگان: تنوع ژنتیکی، وراثت پذیری، ضریب های همبستگی و تجزیه خوشه ای
  • یونس رستمی کیا*، محمد فتاحی، علی اکبر ایمانی صفحات 284-294
    به منظور بررسی تنوع ژنتیکی بنه در شهرستان خلخال، تعداد شش رویشگاه و در هر رویشگاه 20 پایه از درختان بنه انتخاب و نمونه های برگ و میوه جمع آوری گردید. 7 صفت برگ و 7 صفت میوه مورد اندازه گیری قرارگرفتند. داده های به دست آمده تجزیه و تحلیل شدند. برای مقایسه میانگین صفات رویشگاه های مورد بررسی از آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح احتمال 5% استفاده گردید. برای تعیین روابط بین صفات، ضریب های هبستگی میان آنها محاسبه گردید. همچنین برای پی بردن به میزان شباهت میان رویشگاه ها براساس صفات مورد بررسی تجزیه کلاستر انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که مناطق مورد مطالعه از نظر کلیه صفات بجز طول برگ اختلاف معنی داری در سطح 1% دارند. میانگین طول برگ، وزن برگ، سطح برگ به ترتیب 46/11 سانتی متر، 79/0 گرم و 12/34 سانتی متر مربع بود. میانگین طول میوه، عرض میوه، درصد پوکی، طول خوشه و تعداد دانه در خوشه بترتیب 22/6 و 36/5 میلیمتر 96/82 و 12/9 سانتی متر و 8/25 عدد بود. همچنین نتایج نشان داد که بین سطح برگ و وزن برگ همبستگی مثبت و معنی دار (44/0r =) و با طول برگچه و وزن صد میوه نیز همبستگی مثبت و معنی دار در سطح 1% وجود دارد. نتایج تجزیه خوشه اینشان داد که رویشگاه ها بر اساس صفات مورد بررسی در دو گروه جداگانه قرار می گیرند. گروه اول شامل رویشگاه های جعفرآباد و نوده و گروه دوم رویشگاه های بنه خلخال، کندیرق، نیمهیل و مزرعه می باشد. به طورکلی تنوع ژنتیکی در رویشگاه های مورد مطالعه، اندک ارزیابی گردید.
    کلیدواژگان: پسته وحشی، خلخال، تنوع ژنتیکی، مورفولوژی، برگ
  • محمدعلی دری*، معصومه صالحی صفحات 295-303
    به منظور بررسی اثر سطوح مختلف شوری بر جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه اسفرزه (ovata Plantago) آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل چهار توده بذر گرگان، مراوه تپه، مشهد و اصفهان و اعمال تنش شوری با استفاده از نمک طعام در پنج سطح 4، 8، 12 و 16 دسی زیمنس بر متر و آب مقطر به عنوان شاهد بودند. صفات اندازه گیری شده شامل طول ریشه چه و ساقه چه، وزن خشک ریشه چه و ساقه چه، نسبت وزن خشک ریشه چه به ساقه چه و درصد جوانه زنی بودند. نتایج تجزیه و تحلیل آماری داده ها نشان داد که سطوح مختلف شوری بر صفات اندازه گیری شده طول ریشه چه و ساقه چه، وزن خشک ساقه چه، نسبت وزن خشک ریشه چه به ساقه چه و درصد جوانه زنی در سطح یک درصد اثر معنی دار داشت. اختلاف معنی داری بین توده ها از لحاظ صفات ذکر شده بالا در سطح یک درصد و صفت وزن خشک ریشه چه در سطح پنج درصد مشاهده شد. اگر چه واکنش توده های بذری مورد آزمایش نسبت به سطوح شوری متفاوت بود، اما در همه سطوح شوری وزن خشک گیاهچه نسبت به تیمار شاهد کاهش داشت. نتایج این تحقیق نشان داد که دو توده بذر مشهد و گرگان تحمل به تنش شوری بیشتری نشان داده و ممکن است در اصلاح این گیاه برای تحمل تنش شوری منبع مناسبی باشند.
    کلیدواژگان: تنش شوری، جوانه زنی، اسفرزه
  • رضا توکلی بنیزی*، علی ایمانی، عیسی ظریفی، محمد جعفر آقایی، عبدالله محمدی صفحات 304-312
    به منظور بررسی روابط خویشاوندی بین گونه های زیرجنس بادام (Amygdalus spp)، مطالعات کاریوسیستماتیکی گونه های Amygdalus lycioides Spach، A. trichamygdalus Woronow، A. communis L. و Prunus persica L. با استفاده از سلولهای مریستم ریشه چه انجام شد. در هر نمونه ده صفحه متافازی مناسب که مورفولوژی کروموزوم ها کاملا واضح بود انتخاب و عکسبرداری شد. کاریوتیپ استاندارد برای گونه ها و جمعیت ها به طور جداگانه تهیه و پارامترهای کروموزومی شامل طول کل کروموزوم ها، طول بازوی بلند، طول بازوی کوتاه، طول نسبی بازو ها، طول نسبی کروموزوم ها اندازه گیری شد. تمامی صفات در گونه های مختلف تفاوت معنی داری داشتند. تمام گونه های مورد مطالعه دیپلوئید، تعداد کروموزوم ها در تمام گونه ها 2n=16 و عدد پایه کروموزومی در آنها X=8 بود. اندازه متوسط طول کل کروموزوم ها در گونه های مورد مطالعه 39/2 میکرومتر بود. همچنین بین تمامی گونه ها و جفت کروموزوم های همتا یا همولوگ از نظر صفات کاریوتیپی اندازه گیری شده تفاوت معنی دار وجود داشت. از طرف دیگر، تشابه و تفاوت بین گونه ها بر اساس صفات کاریوتیپی (طول کروموزوم، بازوی بلند، بازوی کوتاه، طول نسبی بازوها و شاخص کروموزومی) مورد ارزیابی قرار گرفت که بر این اساس گونه اهلیA.communis L. با گونه A.lycioides Spach بیشترین شباهت را داشت. دو گونه Woronow A.trichamygdalus و P. persica L. نیز با یکدیگر بیشترین شباهت را داشتند. در نهایت گونه ها از نظر کاریوتیپی در دو گروه طبقه بندی شدند.
    کلیدواژگان: بادام، کاریوتیپ، کروموزوم
  • زهرا وطن پور*، محمدحسن عصاره، عباس قمری زارع، خدیجه کیارستمی صفحات 313-323
    با نمونه گیری از نهال های دو گونه مهم اکالیپتوس به نام های Eucalyptus melliodora و E. microcarpa یک روش تکثیر مطمئن برای باززایش گیاه در شرایط درون شیشه ای بدست آمد. کالوس هایی با باززایش بالا از نمونه های لپه و زیرلپه از هر دو گونه (لپه و محور زیرلپه در گونه E. melliodora به ترتیب 35/0 و 30/0 و در گونه E. microcarpa به ترتیب 42/0 و 38/0) پس از کشت بر روی محیط غذایی MS با 30 میلی گرم در لیتر شکر، 8/6 گرم در لیتر آگار، 1/0 میلی گرم در لیترBAP و 5/0 میلی گرم در لیتر 2،4-D بدست آمد. در بعضی مراحل، باززایش مستقیم شاخه بدون عبور از مرحله کالوس در هر گونه اتفاق افتاد. در این موارد گاهی جنین های بدنی از سطح کالوس های اندامی مشاهده شدند. شاخه های باززایش شده از هر دو گونه قابلیت تولید ریشه را روی محیط MS تغییر یافته عاری از تنظیم کننده های رشد داشتند و گیاهچه ها با موفقیت 35 درصدی به خاک منتقل شدند.
    کلیدواژگان: اکالیپتوس، Eucalyptus، microcarpa و E، melliodora، جنین زایی بدنی و باززایی
|
  • A. Mosleh Arany* Pages 166-175
    Adaptation and genetic variation for morphological traits, glucosinolates concentration of seed, resistance to specialist weevils including Ceutorhynchus atomus and C. contractus (Curculionidae) were evaluated in Arabidopsis thaliana. Seeds were collected from a dune (3 populations) and inland (2 populations) habitats. Rosettes from these seeds were provided in a growth room and transplanted between two habitats. The experiment was conducted in a randomised complete block design with 10 plants in 8 replicates of 5 populations. In another experiment seeds of these plants were used for HPLC-UV analysis. Significant effects of site, genotype and site-genotype interaction were observed for almost all the traits especially for glucosinolate concentration. Dune origin plants had more glucosinolate concentration and had less fruit damaged compared to inland origin plants. Within a habitat differences existed between plants of different origin, pointing to genetic differences in ecologically relevant characters; plants of inland origin grew better in inland and plants of dune origin in dune habitat. At least one population at its home site had the highest fitness, which demonstrates adaptation to local environment.
    Keywords: Arabidopsis thaliana, Local adaptation, Genetic variation, Glucosinolates
  • A. Jafari, Mofidabadi* Pages 176-181
    In order to find a reliable sexual reproduction system of Salix alba, and induction of genetic variation of such a highly vegetative propagated tree, controlled pollination and in vitro germination of isolated ovaries were conducted. Collected pollen grains in green-house were used for pollination. Artificial pollination was performed by high dusting on female flower using twig and pot system. For embryo germination isolated 10, 14 and 21 days old capsules were transferred to the MS and Half- MS medium. Analysis of recorded data showed that there were significant differences between the different ages of embryos for embryo germination. Highest embryo-germination was observed on 14 days old (Days after pollination) embryos (72/5%). In spite of no significant differences between the studied culture media, the highest embryo germination was observed on MS medium (63/3%). Morphological variation was observed in generated plants from ovary-embryo culture. Thirty seven single plants are left to be developed in the field after successful acclimatization in green-house.
    Keywords: Salix alba, Ovule, embryo culture, Genetic variation, Artificial pollination, Sexual reproduction
  • F. Sharifan, J. Mozafari*, A. Tavassoli, M.R. Abbasi Pages 182-194
    Karyotypic characteristics of eight populations from six Lolium species were comparatively analyzed to provide more insight on annual and perennial ecotypes of the genus, particularly, in Lolium rigidum grown in Iran. The number of base chromosomes was X=7 for all populations examined. The ploidy level, however, was 2n=2x=14, with the exception of L. xhybridum which was tetraploid (2n=4x=28). Chromosomes in all populations were mostly metacentric. Karyotypic traits of the perennial ecotype of L. rigidum, showed greater similarity to the annual ecotype of the same species. Cluster analysis of karyotypic traits separated the tetraploid population from diploid populations. The diploid populations were divided into two distinct groups in which Lrg2 (perennial) and Lrg1 (annual) populations of L. rigidum, were grouped together and perennial populations of foreign origin formed a separate group. Principal components analysis (PCA) showed that the traits including difference between maximum and minimum relative length, long arm´s length, short arm´s length and total length of the chromosomes in the first component contributed the most to the variance among the populations. The byplot of the two major components, PC1 and PC2, separated annual and perennial populations of L. temulentum and L. xhybridum, respectively, from other populations which were divided into two distinct groups. Perennial and annual populations of L. rigidum grouped together. This group was located with a considerable distance from the group consisting of populations from all three ecotypes: perennial (L. perenne), biennial (L. multiflorum) and annual (L. persicum and L. rigidum). Based on the results presented here no specific relationship was observed between karyotypic characteristics and annual or perennial type of plants in the genus Lolium.
    Keywords: Lolium, karyotype, chromosome, principal components analysis, cluster analysis
  • M. Shabannejad Mamaghani*, M.H. Assareh, M. Omidi, M. Matinizadeh, M. Forootan, A. Ghamari Zare, Sh. Shahrzad, M. Jebelli Pages 195-208
    The objectives of this study were to induce somaclonal variation and linked investigation of biochemical and molecular markers in Eucalyptus microtheca under in vitro culture. Explants derived from twigs obtained from of E. microtheca one year-old seedling were cultured on modified MS medium (without half-strength KNO3 and NH4NO3), supplemented with different concentrations of NAA, Kin and TDZ hormones. Peroxidase patterns were studied among regenerated plantlets to investigate possible effects of TDZ concentrations on peroxidase activity. A dimer locus, a tetramer locus and two epigenetic bands were observed. Genome variation among somaclonal plantlets were investigated using microsatellite markers. Two SSR markers revealed polymorphism among the studied populations. Nonparametric statistical analysis showed significant effect of SSRs loci on peroxidase alleles. Results showed less stability of dimer locus in different concentrations of TDZ in comparison of the tetramer locus. Moreover, there was stronger correlation between tetramer locus alleles and simple sequence repeats than dimer ones.
    Keywords: Tissue culture, Somaclonal variation, Peroxidase, Simple Sequence Repeat, Eucalyptus microtheca
  • B. Bakhshi*, M.J. Aghaei, M.R. Bihamta, F. Darvish Pages 209-221
    Aegilops cylindrica Host (2n = 4x = 28, DDCC), one of wild relatives of bread wheat, has a wide distribution in Middle East, West Asia. Iran includes large part of the mentioned areas. Geographical distribution studies of 359 collected accessions of Ae. cylindrica held at National Plant Gene Bank of Iran showed that Ae. cylindrica is widely distributed in North, North West and West of Iran but it is rarely distributed in South and East South of Iran. All collected accessions were evaluated for morphological traits according to IPGRI descriptors. Rachis width, spikelet seed number and plant height showed the largest phenotype alterations coefficient among quantitative traits. Also, growth habit showed the largest standard diversity index in qualitative traits. Accessions of different provinces were significantly different in the morphological traits. Cluster analysis for morphological traits identified three different groups of provinces. Interestingly, accessions of the first group were geographically distributed in North and North West provinces of Iran that are centers of diversity for Ae. cylindrica in Iran. In addition, provinces that are out of diversity center were placed in the second group. Likewise, Fars province was placed in the third group because of its difference in morphologically traits. Also, results of multi dimensional scaling analysis were coordinated to cluster analysis results. Therefore, these data indicated that there is a significant relationship between morphological diversities and geographical distribution of Ae. cylindrica in Iran.
    Keywords: Aegilops cylindrica, geographical distribution, Genetic Diversity, Morphological traits
  • M. Noroozi, Raeis, Danaie, H. Mirzaie, Nodoushan*, H. Maddah, Arefi, A. A. Jafari Pages 222-233
    Caspian locust (Gleditsia caspica Desf) is a low demanding and adaptable species to the unsuitable environmental conditions, with several characteristics making it distinct from many other plant species. Spiny trunk is one of its characteristics for which its application in civil environments, parks and gardens is highly restricted. There are great deals of variation in the spiny trait between the single trees of the species, which is not yet enough information on their genetic nature. To answer the question, 21 genotypes of the species were preliminary studied. Seven morphological characteristics including the spine frequency on the stems of the progenies of the genotypes were studied in a completely randomized design with three replications. Approving significant differences between the progenies of the genotypes, the genotypes were classified by principal components and cluster analysis. The studied genotypes were significantly different based on all of the recorded traits. There was variability of 1 to 3.09 between the progeny means for spiny stems. The means of spiny trait of the studied progenies coordinated with their parental trees. Principal components and cluster analysis divided the progeny means into two distinct groups so that the first group members were all highly spiny and the second group members were in opposite side. The results indicated that the existing variation could be used in the future studies for improving non-spine trunk variety of the species.
    Keywords: Caspian locust, Spiny trunk, Genetic variation, Half, sib progenies
  • H. Maralian, A. Aghabarati* Pages 234-244
    The aim of the present study was to determine the effects of different months and pests on proline and sugar contents of leaves of Robinia pseudoacacia L and Ailanthus altissima Mill. Swingle. The study was carried out at research station of Moghan College of Agriculture. Four samples were selected randomly from each of three hectare sites. Each sample was collected in five replications in different months from healthy trees and pest affected trees. Fresh and dry weight, the level of proline and soluble carbohydrates were determined using spectrophotometric methods. For comparison of data means between healthy and pest trees independent sample t-test and for comparison of means between data in different months Duncan method was used. The results showed that in dry month, (July-Sep) proline and soluble carbohydrates increased. Fresh and dry weight of leaves increased in healthy trees but proline and soluble carbohydrates increased in pest trees. Proline and soluble carbohydrate are involved in tolerance mechanisms against stress and this was the main strategy of plants to avoid detrimental effects of stress.
    Keywords: Soluble carbohydrates, Proline, Robinia pseudoacacia L., Ailanthus altissima Mill. Swingle
  • Y. Iranmanesh*, H. M. Arefi, M. Talebi, H. Jahanbazi Gojani Pages 245-255
    Persian walnut (Juglans regia L.), a native plant of central Asia, is one of the most important tree species in the world. Walnut has many economic values which covers fruits and wood production. Genetic improvement of walnut could help better production and use of its fruit and wood. This research was performed on Full-sib progenies in Chaharmahal and Bakhtiari province in order to investigate the effects of controled pollination on several growth characteristics. At the first step parental trees of the species were selected with different characteristics and controled pollination were performed. After fruit harvesting, several characteristics were recorded on the hybrid seeds and seedlings. GCA and SCA were estimated on Full-sib seedlings. Results showed that general combining ability of female number 12 for germination percentage and seedlings establishment, and male number 6 for seedlings height were higher than others. According to special combining ability, female number 11 and male number 1 for plant height and collar diameter and female number 12 and male number 6 for germination percentage were shown to be the best crossed female and male trees.
    Keywords: Juglans regia, Genetic improvement, Controled pollination, Combining Ability
  • M. M.Majidi*, M.R.Jazayeri, Gh. Mohammadinejad Pages 256-269
    Sainfoin (Onobrychis viciifolia Scop.) is widely grown as forage and pasture legume in Iran and is tolerant to environmental stresses. Developing cultivars with higher salt tolerance at germination stage will increase seedling establishment and yield. This experiment was conducted to determine the effects of different concentrations of sodium chloride (0، 0. 1، 0. 2، 0. 3 M) on the germination، seedling growth، Na and K uptake of ten Iranian sainfoin genotypes. Results indicated that salt has significant effects on all parameters and the threshold for germination was determined as 0. 2 Molar. Increasing the salt concentration decreased germination percentage، rate of germination، seedling viability percentage، root length، shoot length، root and shoot dry weight، percentage of Na uptake and K/Na ratio. In contrast shoot length/root length ratio and percentage of K uptake was significantly increased. The sainfoin genotypes showed considerable variation for salt tolerance based on the measured characters at germination stage and a variety selected from Khonsar population (KH304A) was found the most tolerant one. Cluster analysis based on all of the recorded characters, classified the genotypes in three clusters that mainly supported germination parameters of entries. Results indicated that there is sufficient genetic variation for salt tolerance among the studied genotypes and they can be used to improve salt tolerance of sainfoin in breeding programs.
    Keywords: Germination, Sainfoin, Salt tolerance, Seedling, Selection
  • M. Salamati*, H. Zainali, M. Usefi Pages 270-283
    In order to study genetic variation, heritability and relationships among several traits, an experiment was carried out on 11 genotypes of Panicum miliaceum L. under field conditions based on a completely randomized design with 4 replications at Isfahan Agriculture Research Center. Results of analysis of variance showed significant differences for all studied traits (p< 0.01) but days to maturity (p<0.05). The strongest genotypic coefficient of variation belonged to grain yield per plant. Broad-sense heritability values varied between 73-92% for most of the traits. Forage yield/plant had a significant strong and positive correlation with grain number of panicle and leaf surface. Principal components analysis presented five factors that justified 92% of the total variation. Cluster analysis grouped the 11 genotypes into 3 clusters. Genotypes located in cluster II had higher forage and grain yield than other clusters.
    Keywords: Panicum miliaceum L., Genetic variation, Heritability, Correlation coefficients, Cluster analysis
  • Y. Rostamikia*, M. Fattahi, A.A. Imani Pages 284-294
    In order to study genetic diversity of wild pistachio in Khalkhal, six forest sites, and 20 female trees per site were selected in which leaf and seed samples were collected. Seven characteristics were recorded on fruits and leaves. The resulted data were analysed and means compaired by Dancans Test. For determination of between characters the correlation Coefficients calculated and for grouping of areas on the basic the studied characteristics, cluster analysis were accomplished. the studied sites for all of genetic characteristics (except leaf length) showed significant difference. the average leaf length, leaf weight and leaf area, were 11.46 cm, 0.79 Gram and 34.12 cm, respectively. and the average fruit length, fruit width, seedless percentage, cluster length and seed per cluster were 6.25 mm. 5.36 mm, 82.96, 9.12 and 25.8 respectively. The results correlation between characteristics of leaf and fruit showed that, leaf area was positively correlated with leaf weight and 100 fruit weight was positively correlated with leaflet length and width fruit dimonsions in this species. The results of cluster analysis based on similarities percentage studied groups showed that, sites were classified in two groups including Nodeh, Jafarabad groups and Kadirag, Mazraeh, Baneh khakhal, Nimhil group. Totally, the genetic diversity was low evaluated in these habitats.
    Keywords: Wild pistacicho, Khalkhal, Genetic diversity, Morphology, Leaf
  • M. A. Dorri*, M. Salehi Pages 295-303
    The influence of NaCl was studied on four seed populations of Plantago ovata during germination and seedling growth stages. Five osmotic levels and four seed populations were studied in a three times replicated experiment by a factorial model based on a completely randomized design. The salinity stress levels included 0 (control), 4, 8, 12 and 16 dS/m. Seed populations obtained from four different regions. Morphological traits such as shoot and root length, shoot and root weight, and s/r ratios were recorded. Shoot and root length, and shoot dry weight to root dry weight ratio, and germination rate were significantly affected by the salinity stress. Although seed populations showed different responses to salinity but seedling dry weight decreased at all of salinity levels compared to control treatment. The results revealed that Msh and Gm seed populations are suitable to be used as genetic resources for improvement of salinity tolerance in Plantago ovata.
    Keywords: Seed populations, Salinity, Germination, Plantago ovata
  • R. T. Banizi*, A. Imani, E. Zarifi, M. Jafaraghaie, A. Mohamadi Pages 304-312
    To study the relationship between four wild and domestic species of almond and peach, the karyosystematic studies on the Amygdalus communis L., A. trichamygdalus woronow, A. lycioides spach and Prunus persica L. were performed. Root meristem cells were used for the studies. Ten suitable metaphase plates per specimen were selected and photographed. Parameters such as total length of the chromosomes, long arm length, short arm length, and relative length of the arms were estimated. There were significant differences between the studied species. All of the studied species were diploid (2n=16). Average size of the chromosomes in the studied species of this genus was 2.43± 0.03 micrometer. Also according to the estimated cytological characteristics, A. communis L. was simila to A.lycioides and A.trichamygdalus Woronow, and Prunus persica L were highly similar. Finally, the studied species were classified into two groups based on the cytological characteristics.
    Keywords: Almond, Karyotype, Chromosome
  • Z. Vatanpoor*, M.H. Assareh, A. Ghamari, Zare, Kh. Kiarostami Pages 313-323
    A reliable and reproducible method for In vitro plant regeneration of two important temperate Eucalyptus species (E. melliodora and E. microcarpa) was developed utilizing seedling explants. Highly regenerative callus was obtained from individual cotyledon and hypo-cotyledon explants using MS basal nutrient medium with 30 gl- sucrose, 6.8 g l- agar, 0.1 mg l- BAP and 0.5 mg l- 2,4-D. In a few instances, direct shoot regeneration occurred without an intervening callus phase. Somatic embryos were observed occasionally in E. melliodora and E. microcarpa arising from the surface of organogenic callus. Regenerated shoots of both species could be rooted in a hormone free modified MS media and plantlets were transferred successfully to soil.
    Keywords: Eucalyptus melliodora, E. microcarpa, somatic embryogenesis