فهرست مطالب

تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران - سال بیست و سوم شماره 3 (پیاپی 37، پاییز 1386)

مجله تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
سال بیست و سوم شماره 3 (پیاپی 37، پاییز 1386)

  • تاریخ انتشار: 1386/08/11
  • تعداد عناوین: 14
|
  • معصومه مدرس، پروانه ابریشم چی، رضا فرهوش، حمید اجتهادی صفحه 285
    Salvia leriifolia Benth. با نام فارسی نوروزک، گیاهی است از تیره نعناع، بومی استان خراسان و سمنان، که واجد خواص باارزش متعددی از جمله خواص آنتی اکسیدانی، ضد باکتری و ضد قارچی، ضد دیابت و ضد درد است. در این تحقیق به منظور تعیین مناسبترین بخش گیاه و بهترین مرحله رشد و نمو برای استفاده بهینه از مواد آنتی اکسیدانی آن، تغییر فعالیت آنتی اکسیدانی برگ و ریشه در مراحل مختلف رشد و نمو بررسی گردید. برگ و ریشه گیاه نوروزک در سه مرحله مختلف از رشد و نمو (مرحله رشد رویشی، مرحله گلدهی و مرحله رسیدگی بذر) از شمال شهرستان بردسکن (استان خراسان رضوی) جمع آوری و خشک گردید. قدرت آنتی اکسیدانی عصاره های متانولی برگ و ریشه در هر سه مرحله به روش رنسیمت در درجه حرارت oC110 مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار JMP و براساس آزمون HSD در سطح اطمینان 95% انجام شد. براساس نتایج حاصل، ریشه ها در مرحله رشد رویشی گیاه بیشترین قدرت آنتی اکسیدانی را داشتند و از این لحاظ تفاوت معنی داری بین مرحله رشد رویشی و مرحله گلدهی وجود داشت (0028/0=P). از طرف دیگر، بیشترین قدرت آنتی اکسیدانی مربوط به برگ مرحله گلدهی بود که تفاوت معنی داری با قدرت آنتی اکسیدانی برگها در مرحله رشد رویشی داشت (0053/0=P). مقایسه قدرت آنتی اکسیدانی بین برگ و ریشه در مراحل مختلف رشد و نمو نشان داد که در مرحله رشد رویشی قدرت آنتی اکسیدانی ریشه بطور معنی داری بیشتر از برگ است (0004/0=P) و در مرحله گلدهی این خاصیت در برگ بطور معنی داری قویتر از ریشه می باشد (0032/0=P). در حالی که در مرحله رسیدگی بذر بین این دو تفاوت معنی داری مشاهده نشد. بنابراین، به نظر می رسد که بهترین زمان برای بهره برداری از خاصیت آنتی اکسیدانی ریشه گیاه اسفند ماه و از برگ اواخر فروردین تا اوایل اردیبهشت است.
    کلیدواژگان: Benth، Salvia leriifolia، آنتی اکسیدان، ریشه، برگ، رشد و نمو
  • فریبا خوش زبان، طوبی غضنفری، فاطمه غفاری فر، مهدی شرفی، سکینه قاسمی نیکو صفحه 295
    توکسوپلاسموزیس یکی از متداولترین عفونتهای انگلی انسان و دیگر حیوانات خونگرم به شمار می آید. در این مطالعه، اثر عصاره سیر بر توکسوپلاسموزیس حاد در مدل موشی مورد ارزیابی قرار گرفت. 35 سر موش BALB/c با تزریق 10000 تاکی زوئیت توکسوپلاسما گوندی ای سویه RH به طریق داخل صفاقی آلوده شدند. حیوانات در گروه های 5تایی تقسیم بندی شدند. گروه کنترل شامل 5 سر موش بود. در آزمایش اول به 20 سر موش در 4 گروه به ترتیب عصاره سیر با غلظتهای 100، 200، 400 و 500 میلی گرم/کیلوگرم روزانه به مدت 7 روز پس از 24 ساعت از آلودگی و در آزمایش دوم به 10سر موش در دو گروه به ترتیب قرص سیر با دوز 100 و 500 میلی گرم/کیلوگرم روزانه به مدت 7 روز پس از 24 ساعت از آلودگی خورانده شد. پس از مرگ موشها، تعداد تاکی زوئیتها در مایع صفاقی و نمونه های بیوپسی کبد، طحال و مغز بررسی و شمارش گردید. در مقایسه با گروه کنترل که به دنبال تزریق دوز توکسیک انگل در عرض 5-4 روز بعد از آلودگی مردند، صددرصد موشهای تحت درمان تا روز پنجم زنده بودند (p<0.000). تاکی زوئیتهای توکسوپلاسما در کبد موشهای تحت درمان دیده نشدند، اما در بررسی طحال موشهای تحت درمان تاکی زوئیتها به تعداد کم مشاهده شدند. تفاوتی بین اثر عصاره و قرص سیر استفاده شده در این مطالعه یافت نگردید. نتایج این مطالعه نشان داد که عصاره سیر باعث افزایش بقاء بیشتر حیوانات آلوده با دوز کشنده از توکسوپلاسما شده و میزان بروز این انگل را در بافتهای حیوان مهار می نماید. بهترین دوز موثر از نظر افزایش زمان بقاء 200 میلی گرم/ کیلوگرم عصاره آبی سیر می باشد. این اثرات می تواند ناشی از خواص ضد میکروبی و اثرات ایمونومدولاتوری سیر باشد.
    کلیدواژگان: توکسوپلاسماگوندی ای، عصاره سیر، تاکی زوئیت، زمان بقاء
  • فاطمه برنا، رضا امیدبیگی، فاطمه سفیدکن صفحه 307
    به منظور بررسی اثر تاریخهای مختلف کشت بر عملکرد پیکر رویشی گیاه Dracocephalum moldavica L.، این تحقیق در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. زمانهای کاشت 15 اسفند، 29 اسفند، 15 فروردین، 31 فروردین، 15 اردیبهشت، 31 اردیبهشت، 15 خرداد، 31 خرداد در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که زمان کاشت بر خصوصیات رشد و نمو بادرشبی تاثیر دارد. بلندترین گیاهان (5/82 سانتیمتر) و بیشترین تعداد شاخه در بوته (14/18 شاخه) از گیاهانی بدست آمد که در تاریخ 29 اسفند ماه کشت شده بودند. نتایج تجزیه واریانس همچنین نشان داد هیچ اختلاف معنی داری بین عملکرد پیکر رویشی گیاهان و درصد اسانس آنها در تاریخهای مختلف وجود ندارد. با توجه به اینکه حداکثر عملکرد اسانس گیاهان کشت شده در 15 فروردین می باشد، بنابراین این تاریخ برای کشت گیاه بادرشبی توصیه می گردد.
    کلیدواژگان: Dracocephalum moldavica L، _ تیره نعناع، تاریخ کشت، عملکرد پیکر رویشی تازه و خشک، اسانس
  • زهرا باهرنیک، مهدی میرزا، بهلول عباس زاده، محمود نادری حاجی باقرکندی صفحه 315
    از آنجایی که ارتباط بین خاک و موقعیت آبی گیاهان بر فرایندهای رشد و نمو، تکثیر و متابولیسم گیاهان موثر است، به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی بر گیاه Parthenium argentatum Gray.، گیاه فوق تحت تیمارهای مختلف تنش خشکی قرار گرفت. تیمارها برحسب مقادیر مختلف ظرفیت زراعی بدست آمده و برحسب اعمال تیمارهای تنش که عبارت بودند از: آبیاری در حد ظرفیت زراعی در طی دوره رویشی (C F)، تنشهای ملایم (LS1 = 4/2 ظرفیت زراعی، LS2=2/1 ظرفیت زراعی) و تنش شدید (HS = 4/1 ظرفیت زراعی) انجام گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که محتوای آب نسبی برگها با افزایش تنش از 8/65% تا 8/42% کاهش یافته است. همچنین با افزایش میزان تنش، میزان قندهای محلول و پرولین در گیاه افزایش یافت. نتایج بدست آمده بیانگر بیشترین تاثیر تنش شدید بر درصد قند و پرولین گیاه است. بنابراین بالاترین مقدار قند در تیمار HS برابر 9/2 میلی گرم بر گرم وزن تر و کمترین مقدار در تیمار FC برابر 07/1 میلی گرم بر گرم مشاهده گردید. بالاترین مقدار پرولین در تیمار HS برابر 28/4 میکرومول بر گرم ماده تر مشاهده شد. میزان پرولین در تیمار LS1 برابر 1/1 و در تیمار LS2، برابر 56/1 و حداقل پرولین در تیمار FC برابر 96/0 میکرومول بر گرم بوده است.
    کلیدواژگان: Parthenium argentatum Gray، تنش خشکی، محتوای آب نسبی، قند، پرولین
  • زهرا آبروش، فاطمه سفیدکن، محمدحسن عصاره صفحه 323
    برگهای جوان پنج گونه از اکالیپتوسهای کاشته شده در ایران به نامهای علمی Eucalyptus stricklandii Maiden، E. brockwayii، E. sargentii Maiden، E. lagiflorens F. Muell و E. kruseana F. Muell در فصل بهار از شهرستان شوشتر در استان خوزستان جمع آوری گردید. پس از خشک کردن در سایه، با استفاده از روش تقطیر با آب، اسانس آن در مدت زمان 90 دقیقه استخراج و بوسیله دستگاه های کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. هفده ترکیب در اسانسE. stricklandii شناسایی شد که عمده ترین ترکیبها، 8،1-سینئول (2/71%) و آلفا-پینن (2/9%) بودند. بیست وپنج ترکیب در اسانس E. brockwayii شناسایی شد که مهمترین ترکیبهای اسانس این گونه 8،1-سینئول (8/17%)، ایزوپنتیل ایزووالرات (2/17%)، آلفا-پینن (0/14%)، ترانس پینوکاروئول (0/12%)، بتا-پینن (5/7%) و پارا-سیمن (3/5%) بودند. شانزده ترکیب اسانسE. sargentii را تشکیل می دادند که از بین آنها 8،1-سینئول (7/56%)، بتا-اودسمول (/6%) و آلفا-پینن (9/4%) اجزای عمده بودند. پانزده ترکیب در اسانس E. largiflorens شناسایی شد که 8،1-سینئول (3/41%)، اسپاتولنول (6/11%) و ویردیفلورول (0/7%) مهمترین ترکیبها بودند. همچنین پانزده ترکیب در اسانس E. kruseana شناسایی شد که 8،1-سینئول (3/63%) و آلفا-پینن (9/15%) بیشترین درصد را داشتند. نتایج نشان می دهد که 8،1-سینئول جزء اصلی کلیه اسانسهای مورد مطالعه است. اما درصد نسبی آن در اسانس گونه E. stricklandii بیشتر است. بنابراین برگها و اسانس این گونه با توجه به استانداردهای تعریف شده برای اسانس گونه های اکالیپتوس در فارماکوپه ها، به منظور استفاده برای مصارف دارویی مناسبتر می باشد.
    کلیدواژگان: Eucalyptus stricklandii Maiden، Eucalyptus brockwayii، Eucalyptus sargentii Maiden، Eucalyptus largiflorens F، Muell، Eucalyptus kruseana F، Muell، اسانس، 8، 1، سینئول
  • عیسی خمری، شیراحمد سارانی، مهدی دهمرده صفحه 331
    به منظور بررسی تحمل شوری شش گونه گیاه دارویی به نامهای سیاموپسیس (Cyamopsis psoraloides (Lam.) DC.)، کنگرفرنگی (Cynara scolymus L.)، چای ترش (Hibiscus sabdariffa L.)، سنای هند (Cassia angustifolia Vahl.)، ریحان (Ocimum bacillicum L.) و زوفا (Hyssopus afficinalis L.) در مرحله جوانه زنی، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با یک فاکتور تنش شوری، با سه تکرار در شرایط آزمایشگاه اجرا گردید. برای ایجاد سطوح شوری (0، 50، 100 و 200 میلی مولار) از کلرید سدیم خالص و آب مقطر استفاده شد. اندازه گیری درصد و سرعت جوانه زنی در پتری دیش و مطالعه رشد گیاهچه (طول ریشه چه و ساقه چه) در داخل کاغذ واتمن انجام شد. نتایج نشان داد که در غلظت 200 میلی مولار چهار گیاه چای ترش، سنای هند، ریحان و زوفا جوانه زنی نداشتند. در دو گیاه سیاموپسیس و کنگرفرنگی در سطح 200 میلی مولار کلرید سدیم جوانه زنی مشاهده گردید. تحمل بیشتر در مقابل شوری در گونه های یاد شده کشت و بهره برداری این گیاهان یا دیگر گونه های متحمل تنش را در مناطق شور امکان پذیر می سازد.
    کلیدواژگان: تنش شوری، جوانه زنی، گیاهان دارویی، رشد گیاهچه
  • محمدکاظم غریب ناصری، سمیه هندالی، هیام حسینی صفحه 340
    عروسک پشت پرده یا L. Physalis alkekengi گیاهی علفی از خانواده سیب زمینی (Solanaceae) است که در اروپا و آسیا (از جمله ایران و ژاپن) می روید. میوه رسیده قرمز رنگ آن خوراکی و سرشار از ویتامین C با خاصیت مدر و ملین بوده و عصاره آبی میوه آن آنتاگونیست استروژن است. در این تحقیق اثرات عصاره آبی الکلی برگ آن بر فعالیت حرکتی ایلئوم موش سفید بزرگ مورد بررسی قرار گرفت. عصاره پودر برگ با الکل 70% به مدت 72 ساعت به روش خیساندن تهیه شد. قطعه انتهایی ایلئوم موش سفید بزرگ نر (Wistar) جدا شد و انقباضهای آن در حمام بافت حاوی تایرود (oC37) تحت 1 گرم کشش به روش ایزوتونیک ثبت گردید. نتایج نشان داد که غلظتهای تجمعی عصاره (25/0، 5/0، 1 و mg/ml 2) انقباضهای ناشی از کلرورپتاسیم (mM60) و کارباکول (μM10) را بصورت وابسته به غلظت کاهش داد (0001/0P<). عملکرد عصاره در غلظت mg/ml 1 پس از اینکوبه کردن بافت با پروپرانولول (μM1) کاهش یافت (01/0P<)، ولی اینکوبه کردن بافت با نالوکسون (μM1) و L-NAME (μM100) تاثیر مهاری عصاره را کاهش نداد. عصاره (5/0 تا mg/ml2) انقباضات ایلئوم ناشی از غلظتهای تجمعی کلرورکلسیم را در محلول تایرود بدون کلسیم با پتاسیم زیاد (mM60) بصورت وابسته به غلظت کاهش داد (05/0P< تا 01/0P<). بر اساس یافته های این تحقیق می توان نتیجه گیری نمود که بخشی از عملکرد ضد انقباضی عصاره آبی الکلی برگ عروسک پشت پرده با دخالت گیرنده های بتا- آدرنرژیک و عمدتا با دخالت کانالهای کلسیم رخ می دهد. ضمنا رسپتورهای اوپیوئیدی و سنتز نیتریک اکساید در عملکرد عصاره دخالت ندارند.
    کلیدواژگان: Physalis alkerkemgi L، _ ایلئوم، اثر ضد انقباضی، موش سفید بزرگ
  • رمضان کلوندی، کیوان صفی خانی، قاسم نجفی، پرویز باباخانلو صفحه 350
    جمع آوری و شناسایی گیاهان دارویی استان همدان از سال 1374 به مدت 5 سال در مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان همدان به اجرا درآمد. با استفاده از مطالعات میدانی و سود جستن از تجربه افراد آگاه و مطلع در زمینه طب سنتی و گیاه درمانی، گیاهان دارویی مناطق مختلف استان جمع آوری و شناسایی گردید و اطلاعاتی از قبیل نام علمی، نام خانواده، نام فارسی، نامهای محلی، مشخصات گیاه شناسی، محلهای پراکنش در سطح استان، شماره هرباریومی، زیستگاه، ارتفاع از سطح دریا، نقشه انتشار، اندام مورد استفاده، نحوه استفاده، موارد استفاده در طب سنتی و محلی، ترکیب شیمیایی برای گونه های یاد شده در منابع و... برای هر یک از گیاهان دارویی یادداشت گردید. در مجموع، 6000 نمونه گیاهی از مناطق مختلف استان جمع آوری گردید که از میان آنها 315 گونه گیاه دارویی مربوط به 71 خانواده و 209 جنس شناسایی شد. از این تعداد 159 گونه دارای مصارف سنتی در استان می باشند و 156 گونه فاقد استفاده سنتی و بومی در استان بوده ولی در منابع دارویی از آنها به عنوان گیاه دارویی نام برده شده است.
    کلیدواژگان: شناسایی گیاهان دارویی استان همدان
  • مهدی میرزا، مهردخت نجف پور نوایی صفحه 375
    Mill. Rosa damascena، یکی از گیاهان معطر و دارویی می باشد که از گل آن به صورت سنتی و صنعتی گلاب گرفته می شود. علاوه بر گلاب حدود 02/0 درصد اسانس نیز در این روش بدست می آید. یکی از روش های مناسب و کاربردی استخراج ترکیبهای موثره از گلاب، استفاده از دستگاه تقطیر مناسب در فشار اتمسفر و همچنین استفاده از تکنولوژی تقطیر در خلاء می باشد که مستلزم در نظر گرفتن تمام پارامترهای فیزیکو شیمیایی است تا بتوان اسانس مرغوبی تهیه نمود. در این تحقیق ابتدا گلبرگهای گل محمدی از مزرعه تحقیقاتی گل محمدی واقع در موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، دست چین شد و با روش استخراج با آب گلاب گیری شد. ترکیبهای موجود در گلاب از طریق تقطیر مجدد در فشار معمولی و خلاء استخراج گردید. ترکیبهای تشکیل دهنده با استفاده از دستگاه های آنالیز GC و GC/MS مورد شناسایی کمی و کیفی قرار گرفت. مقایسه بازده اسانس استخراج شده از گلاب با دو روش تقطیر در فشار معمولی (اتمسفر) و خلاء نشان می دهد که بازده اسانس در روش تقطیر در خلاء دو برابر روش تقطیر معمولی است. بررسی مقایسه ای اجزای اصلی اسانس حاصل از تقطیر مجدد گلاب در فشار اتمسفر و خلاء نشان می دهد که درصد الکلها در روش استخراج در خلاء بطور نسبی افزایش یافته و در نتیجه اسانس با کیفیت مناسبتری حاصل می شود، همچنین فنیل اتیل الکل از 6/5 درصد به 5/7 درصد، سیترونلول از 5/59 به 2/61 درصد و ژرانیول از 2/13 درصد به 3/14 درصد افزایش یافته است.
    کلیدواژگان: Rosa damascene Mill، تقطیر در خلاء، گلاب، اسانس رز
  • سید فخرالدین افضلی، حسین شریعتمداری، محمدعلی حاج عباسی، فریبرز معطر صفحه 382
    فلاونوئیدها ترکیبهای پلی فنولیکی هستند که دارای اثرات آنتی اکسیدانی قوی می باشند. بابونه (L. Matricaria chamomilla) به عنوان گیاه دارویی، دارای مواد فعال بیولوژیکی است که از آن جمله می توان به روغن فرار و فلاونوئیدها اشاره نمود. فلاونول-O-گلیکوزید ها از نظر مقدار، بیشترین درصد از فلاونوئید گلهای بابونه را شامل می شوند. در این تحقیق یک آزمایش گلخانه ای، در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار به منظور ارزیابی تاثیر تنش شوری و خشکی بر وزن خشک گل و میزان ترکیب فلاونوئیدی بابونه اجرا شد. جهت آزمایش شوری از محلولهای هیدروپونیک در پنج سطح کلرید سدیم (صفر، 40، 80، 120، 190 میلی مولار)، بر اساس پیش تیمارهای انجام شده، استفاده شد. در آزمایش تنش خشکی به روش وزنی و گلدانی، چهار تیمار (رطوبت خاک در حد ظرفیت زراعی، و تخلیه 75، 90 و 95 درصد آب قابل دسترس خاک) مورد آزمون قرار گرفتند. سپس وزن خشک گلها و میزان فلاونول-O-گلیکوزید های آنها در تیمارهای مختلف اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که شوری و خشکی، وزن خشک گل و غلظت فلاونوئید را کاهش دادند، اما تاثیر کاهشی خشکی بیشتر از شوری بود. وزن خشک گلها با افزایش شوری تا سطح 40 میلی مولار افزایش یافت، در حالی که شوری بیش از این مقدار، موجب کاهش وزن خشک گلها گردید. غلظت فلاونول-O-گلیکوزید ها در تیمارهای شوری تا سطح 80 میلی مولار، کاهش معنی داری را نشان نداد. با در نظر گرفتن وزن خشک گل تولید شده، بیشترین میزان فلاونول-O-گلیکوزیدها در تیمار 40 میلی مولار کلرید سدیم بدست آمد. در تیمارهای خشکی، وزن خشک گل و غلظت فلاونول-O-گلیکوزید ها با افزایش شدت خشکی کاهش یافت.
    کلیدواژگان: L، Matricaria chamomilla، فلاونول، O، گلیکوزید ها، تنش شوری، تنش خشکی، فلاونوئید
  • طیبه رجبیان، عذرا صبورا، بتول حسنی، حسن فلاح حسینی صفحه 391
    آنغوزه (Ferula assa-foetida) گیاهی دارویی، بومی ایران و متعلق به تیره چتریان (Apiaceae) است. بذرهای گیاه آنغوزه دارای دوره خواب طولانی هستند، بنابراین کوتاه کردن دوره خواب و افزایش میزان جوانه زنی بذرها توسط روش های آزمایشگاهی می تواند در احیاء این گیاه موثر باشد. اثر جیبرلیک اسید (GA3) به صورت پیش تیمار (با غلظتهای زیاد در کوتاه مدت و در دمای (C ̊2±23) و تیمار (با غلظتهای کم در بلند مدت و در دماهای C ̊4 و C ̊2± 23) بر روی جوانه زنی بذر دو جمعیت شیرکوه و طبس در محیط کشت پایه MS بررسی شد. تغییر چندانی در سرعت و درصد جوانه زنی بذرهای تیمار شده و پیش تیمار شده با GA3 هر دو جمعیت در دمای C ̊2±23 مشاهده نشد. کاربرد تیمار سرمادهی (C ̊4) برای بذرهای هر دو جمعیت سبب افزایش درصد جوانه زنی در آنها شد. پس از 12 هفته حداکثر میزان درصد جوانه زنی در جمعیتهای شیرکوه و طبس به ترتیب 84 و56 درصد بود. همچنین تاثیر عامل دما بر روی جوانه زنی بذرها به تنهایی در دو سطح دمای C ̊4 و C ̊2±23 روی کاغذ صافی مرطوب آزمون گردید. بیشترین درصد و سرعت جوانه زنی بذرها (جمعیت شیرکوه 90% و جمعیت طبس 67%) در نتیجه سرمادهی روی کاغذ صافی مرطوب به مدت 8 تا 9 هفته حاصل گردید. افزایش غلظت GA3 درون زا در نتیجه تیمار سرمادهی عامل موثر بر افزایش درصد جوانه زنی بذرها می باشد.
    کلیدواژگان: آنغوزه، خواب بذر، جوانه زنی بذر، جیبرلیک اسید، سرمادهی
  • حسین علی آبادی فراهانی، محمدحسین لباسچی، امیرحسین شیرانی راد، سید علیرضا ولدآبادی صفحه 405
    به منظور بررسی تاثیر قارچ Glomus hoi، سطوح مختلف فسفر و تنش خشکی بر تعدادی از صفات فیزیولوژیکی گشنیز (Coriandrum sativum L.)؛ این تحقیق در سال 1385 در ایستگاه تحقیقات البرز کرج، وابسته به موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور انجام گرفت. آزمایش مزرعه ای به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار اجرا گردید. تیمارهای مورد بررسی شامل دو سطح تنش خشکی که آبیاری بعد از 30 میلی متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر (شرایط بدون تنش) و آبیاری بعد از 60 میلی متر تبخیر (شرایط تنش خشکی) و همچنین کاربرد و عدم کاربرد قارچ میکوریزا، مقادیر صفر، 35 و 70 کیلوگرم در هکتار کود فسفر بودند. نتایج نشان داد که اثر تنش خشکی بر بازده مصرف آب، میزان آب نسبی و میزان تجمع پرولین در سطح 1 درصد معنی دار بود. بیشترین بازده مصرف آب با 449/0 کیلوگرم بر متر مکعب و میزان تجمع پرولین با 767/6 میکرومول بر میلی لیتر در شرایط تنش و بیشترین میزان آب نسبی با 6/90 درصد در شرایط بدون تنش بدست آمدند. همچنین نتایج نشان داد که اثر میکوریزا و فسفر بر بازده مصرف آب در سطح 5 درصد معنی دار بود. مقایسه میانگینها نشان داد که بیشترین بازده مصرف آب به ترتیب با 397/0 و 4/0 کیلوگرم بر متر مکعب از کاربرد میکوریزا و 70 کیلوگرم فسفر در هکتار بدست آمد. تاثیر میکوریزا و فسفر بر میزان آب نسبی و میزان تجمع پرولین معنی دار نبود. نتایج این آزمایش نشان داد که بازده مصرف آب و میزان پرولین در شرایط تنش خشکی افزایش یافتند، اما میزان آب نسبی در این چنین شرایطی کاهش یافت.
    کلیدواژگان: گشنیز، Glomus hoi، فسفر، تنش خشکی، پرولین
  • علی علیزاده سهرابی، ابراهیم شریفی عاشورآبادی، امیرحسین شیرانی راد، بهلول عباس زاده صفحه 416

    به منظور بررسی تاثیر مقادیر و روش های مختلف مصرف نیتروژن بر تعدادی از ویژگی های کمی و کیفی گیاه دارویی مرزه (Satureja hortensis L.)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1385 در جنوب شهرستان کرج اجرا گردید. تیمارهای مورد بررسی شامل کاربرد کود اوره به صورت جامد در خاک، در چهار سطح 0، 50، 100 و 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و همچنین به صورت محلول پاشی در چهار سطح 0، 5/4، 6 و 5/7 درصد محلول نیتروژن خالص بودند که نیتروژن هر دو روش در سه تقسیط مساوی اعمال گردید. نتایج نشان داد که اثرات ساده تیمارها بر عملکرد بیولوژیک، ارتفاع گیاه، درصد اسانس، عملکرد سرشاخه گلدار و تعداد شاخه های فرعی، در سطح یک درصد و بر شاخص برداشت در سطح پنج درصد معنی دار بود. اثر متقابل عوامل آزمایش بر عملکرد اسانس، عملکرد سرشاخه گلدار و درصد اسانس در سطح یک درصد و بر عملکرد بیولوژیک نیز در سطح پنج درصد معنی دار بود. در این آزمایش مشخص شد که کاربرد 100 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار به صورت مصرف در خاک به همراه 5/4 درصد نیتروژن خالص به صورت محلول پاشی، بیشترین عملکرد بیولوژیک، بذر و سرشاخه گلدار را به ترتیب با میانگین 4424، 3/875 و 1855 کیلوگرم در هکتار تولید نمود. این در حالی است که با افزایش مصرف نیتروژن درصد اسانس کاهش یافت. به طوری که بیشترین درصد اسانس مربوط به کاربرد 6 درصد محلول مصرفی و عدم کاربرد کود به صورت مصرف در خاک بود که با میانگین 13/2 درصد بدست آمد. کاربرد 150 کیلوگرم نیتروژن به صورت جامد و 5/7 درصد محلول پاشی بیشترین عملکرد اسانس را با میانگین 7/33 کیلوگرم در هکتار، بیشترین ارتفاع گیاه را با میانگین 88/66 سانتیمتر و بیشترین تعداد شاخه های فرعی را با میانگین 18 شاخه فرعی تولید نمود. بیشترین شاخص برداشت از تیمار عدم کاربرد نیتروژن با میانگین 98/25 درصد حاصل شد. بنابر نتایج حاصل، استفاده از روش محلول پاشی به دلیل کاهش قابل توجه مقدار مصرف کود نیتروژن می تواند راهی مناسب به منظور دستیابی به اهداف کشاورزی پایدار باشد.

    کلیدواژگان: Saturesa hortensis L، _ محلول پاشی، نیتروژن، درصد اسانس، عملکرد
  • عباس زارع زاده، محمدباقر رضایی، علی میرحسینی، مهدی شمس زاده صفحه 432
    در این تحقیق به منظور شناسایی و بررسی اکولوژیک گیاهان اسانس دار استان یزد، گیاهان اسانس دار تیره نعناع در مناطق مختلف استان شناسایی و فاکتورهای اکولوژیک شامل مشخصات خاک، طول و عرض جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا، درصد شیب، جهت شیب، اقلیم، میانگین بارندگی سالیانه، میانگین درجه حرارت سالیانه، گونه های همراه، گونه یا گونه های غالب، محل پراکنش، بهترین رویشگاه از لحاظ فراوانی و تراکم مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که از 71 گونه اسانس دار خودروی استان، 34 گونه (9/47 درصد) متعلق به 15 جنس مربوط به تیره نعناع می باشد. از میان جنسها، بیشترین تعداد گونه مربوط به جنس Nepeta با 9 گونه و Salvia با 7 گونه می باشد. از نظر شکل زیستی 9/52 درصد گونه ها همی کریپتوفیت، 8/11 درصد کریپتوفیت، 6/20 درصد تروفیت، 8/11 درصد کاموفیت و 9/2 درصد فانروفیت می باشند و همی کریپتوفیتها با 9/52 درصد مهمترین شکل زیستی گیاهان اسانس دار این تیره را تشکیل می دهند. بیشتر گونه های تیره نعناع در استان یزد جزء گونه های همراه در تیپهای گیاهی مختلف می باشد. بیشترین فراوانی گونه های اسانس دار تیره نعناع در مناطق کوهستانی و ارتفاعات و در اقلیمهای نیمه خشک سرد، مدیترانه ای فرا سرد و خشک سرد مشاهده می شوند.
    کلیدواژگان: گیاهان اسانس دار، تیره نعناع، اکولوژی، پراکنش، یزد
|
  • M. Modarres, P. Abrishamchi, R. Farhoosh, H. Ejtehadi Page 285
    Salvia leriifolia (Lamiaceae) is an endemic plant of Khorasan and Semnan province with antioxidant, antibacterial, antifungal, antidiabetic and antinociceptive properties. In this research, antioxidant activity of root and leaves of S. leriifolia were investigated at different stages of plant growth and development and finally the best time of harvesting for obtaining the maximum antioxidant activity was introduced. For this purpose, plant root and leaves were harvested at vegetative (mid March), flowering (mid April) and ripen seed phases (late May) Then, antioxidant activity in metanolic extract of root and leaves were measured by rancimat method at 110°C. Statistical analysis was performed according to the JMP software. The results showed that maximum antioxidant activity of root and leaves are coincident with vegetative and flowering phase. In vegetative phase, antioxidant activity of the root were significantly higher than the leaves. On the other hand, antioxidant properties of the leaves were markedly stronger than the roots at flowering phase. There was no significant difference between antioxidant activity of the roots and leaves in ripen seed phase. Therefore, it seems that March and April are the best time for obtaining the maximum antioxidant activity of root and leaves, respectively.
    Keywords: Salvia leriifolia, Antioxidant activity, Root, leave, growth, development
  • F. Khoshzaban, T. Ghazanfari, F. Ghaffari Far, M. Sharafi, S. Ghasemi Nikoo Page 295
    Toxoplasma gondii is one of the most important apicomplexan parasites of humen and other warm-blooded animals. In the present study the effect of garlic extract on the acute toxoplasmosis was evaluated in a murine model. A total of 35 balb/c mice were included, and 10000 were given to each mouse intraperitoneally. In the first experiment, 20 mice were given the garlic extract 100, 200, 400 and 500 mg/kg/day orally for 7 days starting the day after Toxoplasma organisms of the RH strain Toxoplasma gondii administration. A group of 5 mice were used as controls. In the second experiment, the treatment was started at 24 hours after administration and garlic tablets 100 and 500 mg/kg/day were given for 7 days. Animals that received the garlic extract and garlic tablets survived, and all of the control animals died after 4-5 days. Animals treated with garlic extract and garlic tablets showed a survival rate of 100% until the fifth day of experiment (p<0.0001). The tachizoites of Toxoplasma were disappeared in the liver of experimented mice, but they were found a few in the spleen of treated mice. Garlic extract and garlic tablets were found to be effective in the treatment of murine Toxoplasmosis. In this study there was no difference between the effects of garlic extract and garlic tablet. The results of this study has shown that garlic extract administration results in the increasement of survival time of mice that were contaminated with a killing dose of Toxoplasma and reduces the appearance of this parasite in the tissues. The best dose of garlic extract for increasing the survival time is 200 mg/kg. In conclusion, these effects could be resulted from antibacterial and immunomodulatoric effects of garlic.
    Keywords: Toxoplasma gondii, Garlic extract, Tachizoites, Survival
  • F. Borna, R. Omidbaigi, F. Sefidkon Page 307
    Due to study the effect of swoing dates on Dragonhead, this research trial was carried out on randomized complete block design with three replications. The effects of sowing dates on 6 of March, 19 of March, 4 of April, 20 of April, 5 of May, 21 of May, 5 of June and 21 of June were studied on growth and herb yield of Dragonhead. The results showed that sowing dates has significant effect on growth and development of Dragonhead. The highest plant (82.5 Cm) and the largest number of branches per plant (18.14) was obtained from the plants which were sown on 19 of March and essential oil content (199.0 Kg/ha) was obtained from the plants which were sown on 4 of April. There was no significant effect among herb yield and essential oil percentage of different sowing dates. The highest essential oil content obtained from the plant were sown on 4 of April, therefore, sowing this plant is recommended.
    Keywords: Dracocephalum moldavica, Lamiaceae, Sowing date, fresh, dry herb yield, essential oil
  • Z. Baher Nik, M. Mirza, B. Abbaszadeh, M. Naderi Hajy Bagher Candy Page 315
    Since the relationship between soil and water status of plants and its effect on growth, propagation and metabolism process, the effect of water stress on Parthenium argetatum, was investigated. Irrigation treatments were selected based on different percentage of field capacity (FC), including (1)a control sample which was irrigated to full field capacity during the growing season (FC), (2) two moderate water stress treatments (LS1=75% and LS2=50% of field capacity) and (3) severe water stress treatments (HS=25% of field capacity). Results showed that plant RWC (relative water content) decreased from 65.8% to 42.8%. Also water stress induced high amount of sugar and proline. The amount of sugar was the highest in sever treatment (HS=2.9 mg/g FW) while it was the least in FC treatment (1.07 mg/g FW). The amount of proline was the highest in sever treatment (HS= 4.28 mM) while it changed from 1.1 in LS1, 1.56 in LS2 and the least (0.96 mM) in FC treatments.
    Keywords: Parthenium argentatum Gray, Water stress, water potential, RWC, Sugar, proline
  • Z. Abravesh, F. Sefidkon, M.H. Assareh Page 323
    The fresh leaves of five cultivated Eucalyptus species, i.e. Eucalyptus stricklandii Maiden, E. brockwayii, E. sargentii Maiden, E. largiflorens F. Muelland E. kruseana F. Muell were collected in the spring from Shushtar in Khuzestan province (South region of Iran). After drying the plant materials in shade, their essential oils were obtained by hydro-distillation. The oils were analyzed by GC and GC/MS. Seventeen components were identified in the oil of E. stricklandii with 1,8-cineole (71.2%) and α-pinene (9.2%) as the main constituents. Twenty-five compounds were identified in the oil of E. brockwayii with 1,8-cineole (17.8 %), isopentyl isovalerate (17.2%), α-pinene (14.0%), trans-pinocarveole (12%), β-pinene(7.5%) and ρ-cymene (5.3%) as major components. Sixteen compounds were characterized in the oil of E. sargentii with 1,8-cineole (56.7%), β-eudesmol (6.0%) and α-pinene (4.9%) as the main constituents. Fifteen components were identified in the oil of E. largiflorens with 1,8-cineole (41.3%), spathulenol (11.6%) and virdiflorol (15.9%) as major components. Fifteen components were identified in the oil of E. kruseana with 1,8-cineole (63.3%) and α-pinene (15.9%) as the main constituents. The results showed, although 1,8-cineole was the main component of the essential oils of all the studied Eucalyptus species, its relative content was higher in the oil of E. stricklandii.
    Keywords: Eucalyptus stricklandii Maiden, Eucalyptus brockwayii, Eucalyptus sargentii Maiden, Eucalyptus largiflorens F. Muell, Eucalyptus kruseana F. Muel, essential oil, 1, 8, cineole
  • I. Khammari, Sh.A. Sarani, M. Dahmardeh Page 331
    This study was conducted to evaluate salt tolerance in Cyamopsis psoraloides, Cynara scolymus, Hibiscus sabdariffa, Cassia angustifolia, Ocimum basilicum and Hyssopus officinalis at germination stage. Salinity levels, including 0, 50, 100, and 200 mM were applied using a completely randomized design with three replications. Germination percentage and rate were measured in the Petri dishes and root and shoot lengths were recorded at seeding stage. There was no germination for Hibiscus sabdariffa, Cassia angustifolia, Ocimum basilicum and Hyssopus officinalis at 200 mM NaCl. However, Cyamopsis psoraloides and Cynarascolymus showed seed germination at 200 mM NaCl. Higher salt tolerance potential in some species makes cultivation possible or other stress tolerant medicinal plants under saline environments.
    Keywords: salt stress, Germination, seedling, medicinal plant
  • M.K. Gharib Naseri, S. Handali, H. Hoseini Page 340
    Physalis alkekengi L. fruit (from Solanaceae) shows diuretic and laxative activities. The aim of present study was to investigate the antispasmodic effect of hydroalcoholic leaf extract on rat ileum contractility. Leaf powder of Physalis alkekengi was extracted by maceration in 70% alcohol for 72 h. A terminal portion of male Wistar rat ileum was dissected and its contractions were recorded isotonically in an organ bath containing Tyrode solution (37 ºC, pH 7.4) under 1 g tension. The results showed cumulative concentrations of the extract (0.25-2 mg/ml) reduced the ileum contraction induced by KCl (60 mM) or by carbachol (10μM) dose-dependently (P<0.0001). The antispasmodic effect of extract at 1 mg/ml was attenuated (P<0.01) by incubation with propranolol (1μM, 30 min) but was not affected by tissue incubation with naloxone (1μM, 30 min) and L-NAME (100μM, 20 min). In Ca2+-free with high K+ (60mM) Tyrode solution, the extract (0.5-2mg/ml) reduced the ileum contractions induced by cumulative concentrations of CaCl2 dose-dependently (P<0.05- P<0.01). Physalis alkekengi leaf hydroalcoholic extract inhibited rat ileum contractions neither by involving opioid receptors nor by NO synthesis. It seems that partially β-adrenoceptors and mainly the calcium channels are involved in the spasmolytic effect of the extract.
    Keywords: Physalis alkekengi L, ileum, antispasmodic, Rat
  • R. Kalvandi, K. Safikhani, Gh. Najafi, P. Babakhanlo Page 350
    Collection and Determination of Medicinal Plants in Hamedan province have been carried out since 1995 for five years in the center of national resources and animal affairs of Hamedan province. Medicinal plants of different regions were collected by using field study and information of experienced people traditional medicine. Some informations including scientific name, family name, Persian name, local name, botany specifications, distribution area in the province, herbarium number, habitat, the height from sea level, utilized organ, manner of usage, liables to use in traditional and local medicine, and chemical composition in species, etc. were recorded for each medicinal plant. By the end of project, totally 6000 herbaceous species were collected from different regions of the province, which 315 medicinal plants were identified and related to 71 families and 209 genus. These numbers included species which were self-grown (wild) in natural resource boards of province and 159 species have traditional usage in the province and 156 species are out of traditional and indigenous use but they are called medicinal plants in drug resources.
    Keywords: Medicinal plants, Hamedan provinc, identification
  • M. Mirza, M. Najafpour Navaei Page 375
    Rosa damascene is one of the aromatic and medicinal plants which its flowers are used for obtaining rose water by traditional and industrial methods. In addition of rose water, the flowers contain 0.02% essential oil which is called first oil or direct oil. This essential oil is very valuable but there are many water soluble compounds which are solved in rose water and therefore they should be extracted by different distillation methods. In this research two methods for distillation of rose water were used. These methods were distillation at atmospheric pressure (760 Torr) and vacuum. At both methods, all physicochemical parameters should be controlled till the best essential oil is obtained. This essential oil is called water oil or second oil. Essential oils, extracted from rose water by two methods, were evaluated for their chemical composition by GC and GC/MS. Comparative study of main components of essential oil obtained by distillation at atmospheric pressure and vacuum showed that the percentage of alcohols have increased by vacuum method. The amount of 2-phenyl ethyl alcohol has increased from 5.6% to 7.5%, followed by citronellol from 59.5% to 61.2% and geraniol from 13.2% to 14.3%.
    Keywords: Rosa damascene Mill Vacuum distillation, rose water, Rose oil
  • S.F. Afzali, H. Shariatmadari, M.A. Hajabbasi, F. Moatar Page 382
    Flavonoids are polyphenolic compounds with strong antioxidant effects. Chamomile (Matricaria chamomilla L.) is used for a variety of herbal remedies, containing classes of biologically active compounds including flavonoids and essential oil. There have also been many reports, showing that flavonol-O-glycosides are quantitatively the most abundant flavonoids found in chamomile flowers. Tolerance of this plant on saline and drought conditions has not been well studied and documented. Therefore a greenhouse experiment was conducted using complete randomized design with four replications in order to evaluate the effects of salinity and drought stress on flower dry weight and falavonoids component of chamomile. Hydroponic solutions are used for salinity experiment at five levels of NaCl concentrations (0, 40, 80, 120, 190 mM). In order to examine drought stress, we used gravitational method and four treatments (FC soil moisture content, and 75, 90, 95 depletion percent of soil AWC) in a pot experiment. Then the flower dry weight and their flavonol-O-glycosides were measured. The Results showed that both salinity and drought reduced flower dry weight and flavonoids concentration, but drought reduction effects were more than salinity. Flowers dry weight significantly increased with increasing NaCl concentration up to 40 mM while decreased at higher salinity levels. There were no significant differences between salinity treatments up to 80 mM NaCl for flavonol-O-glycosides concentration. Regarding the dry flower yield, the highest content of flavonol-O-glycosides was observed in 40 mM NaCl treatments. Flower dry weight and Flavonol- O- glycosides decreased as drought levels increased.
    Keywords: Chamomile, flavonolOglycosides, salt stress, drought stress, flavonoid
  • T. Rajabian, A. Saboora, B. Hassani, H. Fallah Hosseini Page 391
    Ferula assa-foetida L. is an Iranian endemic medicinal plant that belongs to Apiaceae family. Seeds of this plant have a long period of dormancy. Therefore, experimental methods, which decrease seed dormancy period, could be effective in the seed germination rate and also in revival of the plant. The effect of GA3 as a pre-treatment (at high concentrations in a short time period at 23±2°C) and treatment (low concentrations in a long time period at 23±2 and 4°C)on germination of two Tabas and Shirkooh population seeds on MS medium was analyzed. Comparative analyses on treated and pre- treated seeds from two populations with GA3 at 23±2°C temperature did not show any significant changes in both the germination percentage and rate. However, seeds chilling treatment (4°C) indicated increased germination rate and percentage. So, after 12 weeks the maximum germination percentages were 84 and 56% for Tabas and Shirkooh populations. Also the effect of the temperature was investigated on seed germination on the wet filter paper in two levels of 23±2 and 4°C. According to results, maximum seed germination percentage obtained for Shirkooh were (90%) and Tabas (67%) populations by soaking the seeds on the wet filter papers in Petri dishes within 8 to 9 weeks. Finally, it seems that increasing endogenous GA3 concentration, which is provided mostly by chilling treatment, is the most effective factor for breaking the seed dormancy.
    Keywords: Ferula assa, foetida, seed dormancy, seed germination, GA3, chilling treatment
  • H. Aliabadi Farahani, M.H. Lebaschi, A.H. Shiranirad, S.A.R. Valadabadi, A. Hamidi, A. Alizadeh Sahzabi Page 405
    In order to study the effects of Glomus hoi fungi, different levels of phosphorus and drought stress on some physiological characteristics of coriander (Coriandrum sativum L.), was conducted at Karaj Research Institute of Forest and Rangelands in 2006. Field experiment was carried out by a split factorial design with 4 replications. The factors were two level drought stress with irrigation after 30 mm water evaporation from evaporation pan (without stress conditions) and irrigation after 60 mm water evaporation (drought stress conditions) and also application and non-application of mycorrhiza, 0, 35 and 70 kgha-1 phosphorus fertilizer. The results showed drought stress has significant effect on water use efficiency, relative water content and proline accumulation rate (α=1%). Highest water use efficiency with 0.449 kgm-3 and proline accumulation rate with 6.767 mmol/ml were achieved under stress conditions and highest relative water content with %90.6 was achieved without stress conditions. Also, the results showed mycorrhiza and phosphorus had significant effects on water use efficiency (α=5%). Comparison of means showed that highest water use efficiency with 0.395 kgm-3 and 0.4 kgm-3 was achieved under application of mycorrhiza and application of 70 kgha-1 phosphorus, respectively. Relative water content and proline accumulation rate were not significantly affected due to phosphorus and mycorrhiza. The results showed that water use efficiency and proline accumulation rate were increased under drought stress conditions but relative water content decreased.
    Keywords: Coriandrum sativum, Glomus hoi, phosphorus, drought stress, proline
  • A. Alizadeh Sahzabi, E. Sharifi Ashorabadi, A.H. Shiranirad, B. Abaszadeh Page 416

    The effect of applying different methods and nitrogen levels on yield and essential oil of savagery (Satureja hortensis L.) was investigated using a factorial experiment based on randomized complete block design with 3 replications in 2005, Karaj, Iran. The treatments included application of solid nitrogen in soil with 4 levels 0, 50, 100 and 150 kg/ha and spray of nitrogen on foliage with 4 levels 0, 4.5, 6 and 7.5 percent. The nitrogen applied three times equally. The results showed, effect of treatments on biological yield, plant height, essential oil percentage, flowering shoot yield, number of lateral branch (P< 0.01) and harvest index were significant (P<0.05). Interaction of treatments on essential oil percentage, essential oil yield, flowering shoot yield (P<0.01) and biological yield (P<0.05) were significant. This experiment found that applying 100 kg pure nitrogen in soil with 4.5% produced highest biological yield, seed and flowering shoot with means of 4424, 875.3 and 1855 kg ha-1, respectively. The results showed, increase of nitrogen application caused decrease of essential oil percentage. Highest essential oil percentage related to application of 6% of nitrogen solution with mean of 2.13%. Utilization of 150 kg of solid nitrogen with 7.5% of nitrogen solution produced highest plant height with mean of 66.88 cm, highest lateral branch with mean of 18 and highest essential oil yield with mean of 33.7 kg ha-1. Highest harvest index related to control with mean of 25.98%. The results showed that use of sprayed nitrogen on foliage decrease nitrogen application. Therefore, this method could be suitable for sustainable agriculture.

    Keywords: Satureja hortensisL, solution spray, Nitrogen, essential oil percentage, Yield
  • A. Zarezadeh, M.B. Rezaee, A. Mirhosseini, M. Shamszadeh Page 432
    According to national project of "identification and ecological investigation of Aromatic plants" collection and identification of Lamiaceae family Aromatic plants in different regions of Yazd province were done. Then the ecological parameters of different plantations such as pedology, latitude, altitude, slope direct, slope percentage, annual precipitation and mean temperature, climate, dominant species, companion species and the best habitat with respect to abundance and density were recorded. The results showed, out of 71 aromatic plant species, 34 belonged to 15 genera related to Lamiaceae family. The important genera are Nepeta with 9 species and Salvia with 7 species. Biological forms of species include:Hemichryptophytes 52.9 %, Cryptophytes 11.8 %, Therophytes 20.6 %, Chamaephytes 11.8 % and phanerophytes 2.9 %. Hemichryptophytes have the most evential biological form. Most of these species are in high and mountainous areas.
    Keywords: Aromatic plants, Lamiaceae, Ecology, dispersion, Yazd