مجله تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
سال بیست و پنجم شماره 2 (پیاپی 44، تابستان 1388)

تولید بیش از اندازه اسید اوریک بوسیله آنزیم گزانتین اکسیداز باعث بروز بیماری نقرس می شود. مهارکننده های این آنزیم ازجمله داروی آلوپورینول از مهمترین داروهای ضد نقرس موجود می باشند. گیاهان دارویی ازجمله منابع طبیعی در دسترس هستند که ممکن است در درمان نقرس موثر و مفید باشند. در این مطالعه اثر مهاری عصاره آبی گیاهان کنگر فرنگی (Cynara scolymus L.)، بادیان رومی (Trachyspermum copticum (L.) Link)، بابونه (Matricaria chamomilla L.)، عشقه (Hedera helix L.)، ذرت (Zea mays L.)، زبان گنجشک (Fraxinus excelsior L.) و هوفاریقون (Hypericum perforatum L.) بر آنزیم گزانتین اکسیداز ارزیابی شد. آزمایش بدین شرح است که تحت شرایط کنترل شده، گزانتین در مجاورت آنزیم گزانتین اکسیداز به اسیداوریک تبدیل می شود. میزان جذب اسید اوریک در طول موج 295 به وسیله اسپکتروفتومتر UV قابل اندازه گیری می باشد. افزودن عصاره های گیاهی یا آلوپورینول (به عنوان گروه کنترل) به محلول حاوی آنزیم، با مهار آن می تواند باعث کاهش تولید اسید اوریک شود. ابتدا اثر مهاری آلوپورینول بر آنزیم و تکرارپذیری روش طی سه سری آزمایش مورد ارزیابی قرار گرفت و EC50 معادل g/mlμ43/0 بدست آمد. بعد از تثبیت روش، اثر عصاره های گیاهی در غلظتهای mg/ml 1/0، 5/0، 1، 5/1، 2 و 3 بر آنزیم مورد بررسی قرار گرفت. بابونه با 68% مهار آنزیم (001/0P<) در غلظت mg/ml3 دارای اثر بارز مهاری و هوفاریقون و کنگرفرنگی به ترتیب با 36% (001/0P<) و 21% (001/0P<) مهار آنزیم، اثر متوسط و بقیه گیاهان فاقد اثر مهاری بر آنزیم بودند. نتایج ما نشان داد که بخشی از اثرهای ضد نقرس گزارش شده بابونه، کنگرفرنگی و هوفاریقون بدلیل مهار آنزیم گزانتین اکسیداز در بدن می باشد.

خرما با نام علمیPhoenix ductylifera L.، میوه ای حیات بخش و پرمصرف در رژیم غذایی کشورهای عربیست. این میوه دارای چندین اثر مهم فارماکولوژیک نظیر آنتی اکسیدان و آنتی موتاژنی است. انجیر با نام علمی Ficus carica L. دارای فعالیت آنتی موتاژن و آنتی اکسیدانی بالا بوده و افزایش معنی داری از ظرفیت آنتی اکسیدانی را برای مدت چهار ساعت بعد از مصرف تولید می نماید. زیتون با نام علمی Olea europea L. دارای پلی فنل و خاصیت ضد التهابی و آنتی اکسیدانی است. در این تحقیق با توجه به اهمیت میوه های خرما، انجیر و زیتون و خصوصیات یاد شده این میوه ها در گذشته و حال، تاثیر سه رژیم مغذی حاوی خرما، انجیر و زیتون بر تغییرات احتمالی وزن، حافظه و آستانه درد در موشهای سفید مورد بررسی قرار گرفت. جهت بررسی اثر میوه های فوق بر آستانه درد از روش صفحه داغ (Hot plate) و از دستگاه Step down برای اندازه گیری میزان حافظه به روش اجتنابی فعال Passive avoidance در موش سوری استفاده شد. نتایج نشان داد که هر سه میوه به میزان معنی داری سبب افزایش حافظه در موش سوری می شوند.

جنس مرزه در دنیا حدود 30 گونه دارد که Satureja bachtiarica Bunge یکی از گونه های اندمیک این جنس در ایران است. به منظور بررسی تغییرات ترکیبهای اسانس مرزه بختیاری، نمونه ها در سال 1382 در خرم آباد و به روش اسپلیت فاکتوریل در سه تکرار در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در 36 کرت کشت شدند. سرشاخه های گیاه جهت بررسی کمیت و کیفیت اسانس در سال دوم و در دو مرحله قبل از گلدهی و گلدهی از رویشگاه گیاه و مزرعه جمع آوری شدند و از آنها اسانس تهیه شد. اسانسهای حاصل با استفاده از دستگاه های آنالیز GC و GC/MS مورد شناسایی کیفی و کمی قرار گرفتند. در اسانس مرزه بختیاری جمع آوری شده از رویشگاه در مرحله قبل از گلدهی، عمده ترین ترکیبهای شناسایی شده پارا-سیمن (5/36٪)، کارواکرول (0/20٪) و تیمول (2/19٪) و در مرحله گلدهی کامل پارا-سیمن (2/23٪)، کارواکرول (8/25٪)، تیمول (3/1٪) و منتون (5/18٪) بودند. در اسانس مرزه بختیاری جمع آوری شده از مزرعه در مرحله قبل از گلدهی عمده ترین این ترکیبها پارا-سیمن (6/28٪) و کارواکرول (6/48٪) و در مرحله گلدهی کامل پارا-سیمن (2/21٪) و کارواکرول (3/62٪) بودند. بازده اسانس مرزه بختیاری کشت شده و جمع آوری شده از رویشگاه در مراحل قبل از گلدهی و گلدهی کامل به ترتیب (1/1% و 1/2%) و (8/1% و 1/1%) بود. مقایسه میزان کارواکرول در مرزه بختیاری کشت شده و وحشی در مراحل قبل از گلدهی و گلدهی کامل که به ترتیب 6/48%، 3/62% و 20%، 8/25% بودند، نشان دهنده این است که تغییرات شرایط اکولوژیک ازجمله: ارتفاع از سطح دریا، دما، خاک، رطوبت، اقلیم و... بر درصد کارواکرول تاثیر مثبت داشته است.

مطالعات نشان داده که گیاه بابونه (Matricaria recutita L.) دارای ترکیبهای فیتواستروژنی است. فیتواستروژنها به عنوان اگونیست ضعیف و یا آنتاگونیست گیرنده های استروژنی عمل می کنند. از سوی دیگر نشان داده شده که هورمونهای جنسی در وابستگی به مواد مخدر موثر هستند. در این تحقیق اثر تجویز حاد عصاره آبی و هیدروالکلی گیاه بابونه بر علائم قطع مصرف مرفین در حضور و غیاب آنتاگونیست گیرنده های استروژنی در حیوان معتاد مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. برای این منظور از موش نر بالغ با میانگین وزنی 30±240 استفاده شد. جهت معتاد نمودن موشها از مرفین و برای قطع مصرف مرفین از نالوکسان استفاده شد و رفتارهای ایستادن روی دو پا، پرش و تیمار ناشی از قطع مرفین مورد ارزیابی قرار گرفت. برای بررسی اثر ترکیبهای فیتواستروژنیک هر دو نوع عصاره بابونه از داروی تاموکسیفن (5/0 میلی گرم بر کیلوگرم) به عنوان آنتاگونیست گیرنده های استروژنی و از کروماتوگرافی مایع با کارکرد بالا (HPLC) برای بررسی میزان ترکیبها با خاصیت فیتواستروژنی در دو نوع عصاره فوق استفاده شد. نتایج نشان داد: 1) عصاره هیدروالکلی بابونه به میزان 25 میلی گرم بر کیلوگرم باعث کاهش معنی دار رفتار روی دو پا ایستادن و تیمار شد، در حالی که عصاره آبی فقط رفتار روی دو پا ایستادن را کاهش داد. بنابراین عصاره هیدروالکلی تسکین بهتری نسبت به عصاره آبی بر رفتارهای ناشی از قطع مرفین داشت. 2) تاموکسیفن از کاهش رفتار روی دو پا ایستادن ناشی از هر دو عصاره بابونه ممانعت کرده و اثر افزایشی بر رفتار تیمار داشت. 3) مصرف تاموکسیفن به تنهایی اثر افزایشی بر رفتار پرش و تیمار اعمال کرده ولی اثر عکس بر رفتار روی دو پا ایستادن نشان داد. 4) ترکیبهای فیتواستروژنیک آپی ژنین و کرایزین هم در عصاره آبی و هیدروالکلی به کمک کروماتوگرافی مایع با کارکرد بالا مشاهده شد، ولی میزان استخراج هر دو در عصاره هیدروالکلی بیشتر بود. بنابراین به نظر می رسد که ترکیبهای فیتواستروژنیک عصاره، در ایجاد اثر تسکینی بابونه در برخی علائم قطع مصرف مرفین سهیم بوده و احتمالا این عمل را از طریق گیرنده های سیستمهای نوروشیمیایی مربوط به پدیده وابستگی در سیستم عصبی مرکزی انجام می دهند.

به منظور بررسی تاثیر روش های مختلف خشک کردن بر زمان خشک کردن، سرعت کاهش وزن، میزان اسانس و درصد کامازولن گلهای بابونه (Matricaria recutita L.) اصلاح شده، آزمایشی به صورت طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال 87-1386 به اجرا درآمد. شش توان مختلف میکروویو شامل 100، 180، 300، 450، 600 و 900 وات، سه دمای مختلف آون شامل 50، 60 و 70 درجه سانتی گراد و روش طبیعی (سایه و آفتاب) در این آزمایش مورد مقایسه قرار گرفتند. در روش های مختلف، خشک کردن نمونه ها تا زمانی که وزن آنها به محتوای رطوبتی 10/0 بر پایه وزن خشک (یا 10 درصد بر پایه وزن تر) رسید، ادامه داشت. نتایج نشان دهنده تاثیر معنی دار روش های مختلف خشک کردن بر زمان خشک کردن، میزان اسانس و درصد کامازولن نمونه ها بود. کمترین زمان خشک کردن (6 تا 102 دقیقه با توجه به توان مورد نظر) در روش میکروویو و بیشترین آن (120 ساعت) در روش سایه حاصل شد. بالاترین درصد اسانس در دمای 50 و 60 درجه آون و روش خشک کردن در سایه بدست آمد و کمترین آن مربوط به خشک کردن در توانهای بالای میکروویو، دمای بالای آون و روش آفتاب بود. بالاترین درصد کامازولن در روش طبیعی و میکروویو و کمترین درصد آن به وسیله خشک کردن در آون بدست آمد.

در این تحقیق تاثیر تیمارهای مختلف آبیاری بر ترکیب شیمیایی و خواص ضد باکتریایی اسانس گل گیاه وایول (Parthenium argentatum A. Gray) مطالعه شده است. اجرای مطالعات تیمار آبیاری گیاهان در قالب طرح آماری اسپلیت پلات در چهار سطح آبیاری کامل (در حد ظرفیت زراعی)، تنشهای ملایم (75% و 50% ظرفیت زراعی) و شدید (25% ظرفیت زراعی) و در سه تکرار انجام شد. بعد اسانس گیاهان تحت تیمار استخراج شده و مورد بررسی کمی و کیفی قرار گرفت. همچنین اثر ضد باکتریایی اسانسهای بدست آمده از گیاهان تحت تیمار بر روی 4 باکتری گرم مثبت و 4 باکتری گرم منفی به روش انتشار روی دیسک بررسی شد. نتایج حاصل نشان داد که نه تنها کمیت اسانس بلکه کیفیت آن نیز تحت تاثیر قرار گرفته و میزان ترکیبهای آلفا-پینن، بتا-پینن و نیز گاما-اودسمول و بتا-اودسمول نیز تغییر یافته است. همچنین نتایج نشان داد که اثر ضد باکتریایی اسانس حاصل از تیمار تنش متوسط (50% ظرفیت زراعی) بر باکتری های گرم مثبت و منفی بیش از سایر اسانسها بوده که می تواند ناشی از میزان بالای آلفا-پینن و بتا-پینن در ترکیبهای تشکیل دهنده آن در مقایسه با سایرین باشد. بعلاوه حساسیت باکتری های گرم مثبت بیش از باکتری های گرم منفی بوده است.

نسترن کوهی (Rosa canina L.) یکی از مهمترین گیاهان دارویی است که میوه های آن حاوی ترکیبهای دارویی و غذایی ارزشمند می باشد. در همین خصوص مطالعه ای به منظور تعیین میزان ترکیبهای فنولی، کربوهیدراتهای محلول، کارتنوئیدها و عناصر معدنی در میوه های نسترن کوهی، جمع آوری شده از 5 منطقه اکولوژیکی مختلف در جنوب غربی ایران (کیار و گردبیشه در استان چهارمحال بختیاری، میمند و یاسوج در استان کهگیلویه و بویراحمد و سمیرم در استان اصفهان) در سال 1386 انجام شد. مجموع ترکیبهای فنولی 14/94-13/83 (میلی گرم اکی والان اسید گالیک بر گرم وزن خشک)، کربوهیدراتهای محلول 14/17%-34/13% و مجموع کارتنوئیدها 495-36/408 (میکروگرم بر گرم وزن تر) بود. میزان ازت، فسفر، پتاسیم، منیزیم، کلسیم، آهن، روی و منگنز نمونه های میوه به ترتیب 15/1%-73/0%، ppm 4278-2816، ppm 3325-2036، ppm 1092-689، ppm 1243-821، ppm 34-52، ppm 29-15 و ppm 43-23 بود. در نتیجه، می توان گفت میوه های نسترن کوهی حاوی میزان بالایی از ترکیبهای فنولیکی، کربوهیدراتهای محلول، کارتنوئیدها و مواد معدنی می باشد. میزان این مواد موثره تحت تاثیر شرایط آب و هوایی مناطق مورد مطالعه قرار گرفت.

برگ بو با نام علمی Laurus nobilis L. گیاهیست به صورت درخت و درختچه، همیشه سبز و ناخزان که در شرایط مساعد ارتفاع آن به 15-20 متر می رسد. از اسانس برگ بو به عنوان داروی ضد لارو و نیز برای رفع درد مفاصل، تشنجهای عضلانی، گرفتگی عضلات و ایجاد بی حسی موضعی استفاده می شود. همچنین برگهای آن جهت خوشبو کردن و نیز به عنوان ادویه در تهیه ترشیجات بکار می رود. در این تحقیق، به منظور بررسی کمی و کیفی اسانس برگ بو کاشته شده در ایران، برگ این گیاه از باغ گیاه شناسی ملی ایران (تهران) و اندامهای مختلف سرشاخه (شامل ساقه، برگ و میوه) آن از باغ گیاه شناسی نوشهر در زمستان 1387 جمع آوری و پس از خشک کردن در سایه، اسانس آنها به روش تقطیر با آب استخراج شد. اسانسها به کمک دستگاه های کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی مجهز به طیف سنج جرمی تجزیه و شناسایی شدند. بازده اسانس (w/w نسبت به وزن خشک) برای برگ نمونه باغ گیاه شناسی ملی ایران 86/3% و برای برگ نمونه باغ گیاه شناسی نوشهر 35/1%، میوه 43/0% و در ساقه 22/0% بدست آمد. در اسانس برگهای برداشت شده از باغ گیاه شناسی ملی ایران، 20 ترکیب شناسایی شده که از بین آنها 8،1-سینئول (0/47%)، سابینن (9/13%) و آلفا-ترپینیل استات (5/11%) اجزای عمده بودند. در نمونه های برداشت شده از نوشهر، 27 ترکیب در اسانس برگ، 37 ترکیب در اسانس میوه و 24 ترکیب در اسانس ساقه شناسایی شدند. از بین ترکیبهای موجود در اندامهای مورد بررسی، برخی ترکیبها ازجمله 8،1-سینئول (2/58%)، آلفا-ترپینیل استات (0/10%) و سابینن (2/7%) در اسانس برگ، 8،1-سینئول (9/42%)، آلفا-ترپینیل استات (8/16%) و سابینن (7/4%) در ساقه و ترانس–بتا-اوسیمن (8/20%)، 8،1-سینئول (4/14 %)، آلفا-ترپینیل استات (5/8%)، جرماکرن B (8/7%)، آلفا-پینن (6/6%)، جرماکرن D (6%)، سابینن (4/5%) و بتا-پینن (1/5%)، در اسانس میوه بیشترین مقدار را به خود اختصاص داده اند. نتایج این تحقیق نشان داد که گرچه بازده اسانس ساقه بسیار کمتر از برگ است، اما اسانس این دو اندام از نظر ترکیب مشابه می باشند، در حالی که اسانس میوه دارای میزان 8،1-سینئول پایین تر از برگ و ساقه بوده و در عوض دارای مقدار قابل توجهی ترانس-بتا-اوسیمن است. همچنین اسانس برگ نمونه تهران بازده اسانس بالاتر ولی میزان 8،1-سینئول پایین تری دارد.

در این تحقیق اسانس و عصاره قسمتهای هوایی گیاه Codonocephalum stenocalathium Rech. f. مورد بررسی قرار گرفت. روغن اسانسی به وسیله روش تقطیر با آب بدست آمد و با کروماتوگرافی گازی کوپل شده با طیف سنج جرمی جداسازی و شناسایی شد. 27 ترکیب که 2/70% از کل اسانس را تشکیل می دادند، شناسایی شدند. ترکیبهای اصلی تشکیل دهنده اسانس عبارت از E-نوسیفرول (4/10%)، ژرانیل-n-پروپیونات (4/6%)، Z-لانسئول استات (7/4%) و آلوآرومادندرن اپوکساید (4/3%) بودند. از عصاره کلروفرمی گیاه C. stenocalathium دو ترکیب شناخته شده به نامهای ψ-تاراکساستریل استات و ایلیسیک اسید خالص سازی شد که با استفاده از روش طیف بینی رزونانس مغناطیسی شناسایی شدند. اثر ضد میکروبی عصاره خام کلروفرمی در برابر سه باکتری گرم مثبت و سه باکتری گرم منفی بررسی شد. عصاره خام به ویژه در برابر دو گونه باکتری گرم مثبت (Staphylococcus aureus و Bacillus subtilis) و یک گونه باکتری گرم منفی (Escherichia coli) فعالیت ضد باکتریایی بالایی نشان داد.

سیستم ایمنی در اتیولوژی و پاتوفیزیولوژی بیماری های متعددی دخالت می کند. بنابراین تعدیل پاسخهای ایمنی، ازجمله پاسخهای ایمنی هومورال می تواند در بهبود و کنترل این بیماری ها موثر باشد. گیاهان دارویی به عنوان یکی از منابع غنی ایمونومدولاتورها (تنظیم کننده های پاسخ ایمنی) مطرح هستند. در این مطالعه به بررسی تاثیر فرآورده گیاهی- دریایی MS14 بر پاسخ ایمنی هومورال اولیه و ثانویه در موش پرداخته شده است. برای بررسی پاسخ هومورال اولیه، تعداد 19 راس موش 8-6 هفته ای Balb/C، به دو گروه 7تایی دارو و یک گروه 5تایی کنترل تقسیم شدند. دوزهای 50 و 100 میلی گرم در کیلوگرم MS14 به مدت 5 روز به موشهای گروه دارو و حلال MS14 به موشهای گروه کنترل خورانده شد. همزمان با روز اول تجویز دارو، گلبول قرمز گوسفند (SRBC) به داخل صفاق موشها تزریق و خونگیری از قلب موشها در روز ششم انجام شد و تیتر آنتی بادی آگلوتین کننده سرم اندازه گیری شد. برای بررسی پاسخ ثانویه، موشها در پنج نوبت با تزریق SRBC ایمیونیزه شدند و همزمان MS14 با دوز 100 میلی گرم در کیلوگرم به آنها خورانده شد و در روز دهم خونگیری انجام شد. در پایان، بعد از جدا کردن سرم، تیتر آنتی بادی آگلوتین کننده بررسی شد و همچنین بخشی از سرم برای سنجش IgG در فریزر 70- درجه سانتی گراد قرار گرفت. غلظت IgG در این نمونه ها به روش الایزا اندازه گیری شد. داروی MS14 موجب کاهش تیتر آنتی بادی سرم در پاسخ هومورال اولیه در مقایسه با گروه کنترل دارو می شود. به این ترتیب که میانگین تیتر آنتی بادی در گروه کنترل،571/44 و در گروه دارو با دوز 50 میلی گرم در کیلوگرم، 6/27 و در گروه دارو با دوز 100 میلی گرم در کیلوگرم، 33/7 بوده است. در پاسخ ثانویه اگرچه کاهش مختصر در تیتر آنتی بادی در چند بار تکرار تست آگلوتیناسیون دیده شد، ولی نتایج از نظر آماری معنی دار نبوده است (میانگین تیتر در گروه کنترل 6/25 و در گروه دارو 2/11). میزان IgG سرم موشهای کنترل و دریافت کننده MS14 نیز اختلاف معنی دار از نظر آماری نداشته است (گروه کنترل 9/374 نانوگرم در میلی لیتر و گروه دارو 1/382 نانوگرم در میلی لیتر). فرآورده گیاهی MS14 می تواند موجب کاهش آنتی بادی در پاسخ اولیه که عمدتا IgM هستند شود ولی در شرایط آزمایش ما تاثیری بر آنتی بادی در پاسخ ثانویه که عمدتا IgG است ندارد. با بررسی بیشتر این فرآورده و مکانیسمهای احتمالی آن می توان MS14 را به عنوان یک ایمونومدولاتور بالقوه با قدرت کاهش پاسخهای IgM معرفی و در موارد بیماری هایی که پاتوژنز آنها با IgM مرتبط است بکار برد.

کاهش عوارض ترمیم زخم و افزایش سرعت بهبودی از جنبه های مورد تحقیق علم جراحی می باشد. شناخت داروهای ارزان و موثر که قابل دسترسی باشند، به خصوص فراورده های گیاهی، می تواند ازجمله موارد مشترک در مطالعات مربوط به جراحی و علم فارماکولوژی باشد. از آنجایی که عصاره میوه سنجد (Elaeagnus angustifolia L.) و حنا (Lowsonia intermis L.) در مطالعات قبلی اثر ضد التهابی و ضدعفونی کنندگی داشته اند، بنابراین در این مطالعه مورد استفاده قرار گرفتند. در چهار گروه از رت های ماده (هر گروه، 5 سر) که توسط فرمول معمول کتامین/ زایلازین بیهوش شده بودند، توسط تیغ جراحی و در شرایط استریل، برشی به طول 6 سانت بر روی خط پشتی ایجاد شده و با فواصل 1 سانتی متری بخیه شد. طول زخم از روز اول تا بهبودی کامل اندازه گیری شد و درصد بهبودی در گروه های مختلف مقایسه شد. عصاره الکلی میوه سنجد و خمیر حنا و کرم سولفادیازین نقره هر یک به میزان نیم گرم در هر روز بر روی طول زخم مالیده شد و یک گروه هم به عنوان شاهد، دارویی دریافت نکردند. میانگین درصد بهبودی در هفته اول برای گروه های شاهد، حنا، سنجد و سولفادیازین نقره به ترتیب 50، 70، 90 و 90 درصد بوده است. بهبودی کامل زخم در تمام طول برش در گروه های شاهد، حنا، سنجد و سولفادیازین نقره به ترتیب پس از 13، 12، 10 و 8 روز حاصل شد. با توجه به میانگین درصد بهبودی در گروه های مختلف، در هفته اول دوره بهبودی، می توان گفت که عصاره سنجد می تواند با سرعتی معادل سولفادیازین نقره ترمیم زخم را تسریع نماید. در حالی که خمیر حنا در بازه زمانی فوق عملکرد مشابهی را نشان نمی دهد، ولی در طول کل دوره در بهبود زخم نسبتا موثر است.

بومادران ازجمله گیاهان دارویی و زینتی متعلق به خانواده کاسنی (Asteraceae) می باشد و گونه های مختلف آن به صورت وحشی در مناطق مختلف ایران رویش دارند. این گونه ها به عنوان گیاهانی کم توقع می توانند در فضای سبز مناطق خشک مورد استفاده قرار گیرند. به منظور بررسی اثر تنش خشکی ناشی از پلی اتیلن گلیکول (PEG) بر روی درصد و سرعت جوانه زنی و طول ریشه چه 6 گونه بومادران وحشی، آزمایشی بر پایه فاکتوریل و در قالب بلوکهای کامل تصادفی با دو فاکتور و سه تکرار اجرا شد. فاکتور اول شامل پنج سطح خشکی (صفر، 5-، 7-، 9- و20- بار) حاصل از پلی اتیلن گلیکول که پتانسیل صفر بار به عنوان شاهد در نظر گرفته شد و فاکتور دوم شامل شش گونه بومادران به اسامی A. eriophora، A. millefolium،A. filipendula، A. nobilis، A. wilhelmsii و A. biebersteinii بود. بذر این نمونه ها از گونه های وحشی مناطق شیراز، مشهد و کرج جمع آوری شد. نتایج آنالیز واریانس نشان داد که سطوح مختلف خشکی و نوع گونه بر درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی و طول ریشه چه تاثیر معنی داری (P<0.01) دارد و اثر متقابل خشکی و گونه نیز در مورد صفات فوق الذکر معنی دار شد. نتایج این بررسی نشان داد که در گونه های بومادران طول ریشه چه کمتر تحت تاثیر پتانسیل خشکی قرار گرفته و درصد جوانه زنی نسبت به دیگر مولفه های جوانه زنی فاکتور بهتری برای ارزیابی مقاومت به خشکی این گونه ها می باشد. به طور کلی، گونه های A. millefolium و A. eriophora به ترتیب بیشترین مقاومت و گونه های A. biebesteinii و A. nobilis کمترین مقاومت را نسبت به تنش خشکی در مرحله جوانه زنی داشتند و مقاومت گونه های A. wilhelmsii و A. filipendula حد واسط این دو گروه بودند.

به منظور بررسی تاثیر تاریخ کاشت و تراکم بوته مختلف بر مقدار و ترکیبهای اسانس گیاه سنبل الطیب (Valeriana officinalis L.)، این آزمایش در سالهای 1385-1384، در مزرعه آزمایشی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران انجام شد. آزمایش به صورت کرتهای خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار اجرا شد. عامل اصلی زمان کاشت، در سه سطح 20 مرداد، 10 و 30 شهریور و عامل فرعی تراکم کاشت، در سه سطح 40000، 80000 و 120000 بوته در هکتار بود. بذرهای سنبل الطیب از واحد تحقیقات گیاهان دارویی دانشگاه شهید بهشتی تهیه شد. پس از استخراج اسانس از ریشه خشک شده به روش تقطیر با آب، ترکیبهای آن توسط دستگاه های کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) مورد شناسایی قرار گرفت. تعداد 81 ترکیب در اسانس سنبل الطیب شناسایی شد. در میان همه این ترکیبها، بورنیل استات، والرنال، کامفن و والرانون بیشترین درصد را در میان دیگر ترکیبهای اسانس دارا بودند. با توجه به نتایج، تیمارهای تاریخ کاشت و تراکم بوته، در سطح 1 درصد تاثیر معنی داری بر مقدار اسانس و ترکیبهای بورنیل استات، والرنال، کامفن و والرانون داشت و اثر متقابل تاریخ کاشت و تراکم بوته در سطح 5 درصد بر صفت درصد اسانس، معنی دار بود. نتایج نهایی این آزمایش نشان داد که بیشترین مقدار اسانس و ترکیبهای بورنیل استات، والرنال، کامفن و والرانون از تیمار تاریخ کاشت 30 شهریور و تراکم 40000 بوته در هکتار حاصل شد.