ماهنامه سیاحت غرب
پیاپی 16 (آبان 1383)

کنترل عصر اطلاعات، مستلزم حاکمیت بر جریان اطلاعات است و این حاکمیت، بدون کنترل کامل بر طیف الکترومغناطیسی که حامل امواج رادیویی می باشد، ناممکن است. امروزه غول های قدرتمند و سودجوی رسانه ای در پی آنند تا امواج رادیویی را از کنترل دولت ها خارج سازند و از آن به مثابه سرمایه ای سودآور در راستای تحقق اهدافشان به کار گیرند.

به دنبال گسترش الگوهای مختلف توسعه در جوامع مختلف، شاهد حصر مشترکات فرهنگی و اجتماعی بوده ایم. این مشترکات که سالیان سال به مثابه سرمایه مشترک محسوب می شدند، هم اکنون یا به نابودی رفته اند و یا آن که به کالاهایی قابل خرید و فردوش تبدیل شده اند. امروزه نابودی چنین سرمایه هایی، به ترجیع بندی برای توسعه مبدل شده است که بی شک بسیاری از مشکلات اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و زیست محیطی دنیای امروز محصول همین پدیده است.

گسترش تکنولوژی های جدید شکل گیری فضاهایی مجازی همراه شده است؛ فضاهایی با هویت و کارکردی متفاوت از فضاهای ملموس گذشته که ارزش ها، مفاهیم و باورهای گذشته را به نحوی مورد بازنویسی خود قرار می ده ند. بشر جدید در مواجهه با چنین فضای جدیدی، در پی افزایش ارتباط خود، و ظاهرا جستجوی اطالعات و دستیابی بیشتر به دانش است، فارغ از این که در چنین فضایی، آنچه که بیش از پیش تجلی می یابد، میل به مخفی شدن و یافتن راهی برای ناپدید شدن در شبکه است.

سینما پیوندی وثیق با تکنولوژی یافته است تا آنجا که اکنون خود به مثابه یک تکنولوژی که کارکردهای خاص خود را دارد، به شمار می رود، اما این امر نتایجی منفی نیز به دنبال داشته است که از جمله آن ها واقعیت زدایی از پدیده ها و دستکاری حقایق است.

روزنامه نگاری پاسخ و راه حل چه مسائل و مشکلاتی است؟ تکنولوژی چه مشکلاتی را می تواند حل نماید و چه مشکلاتی را ممکن است ایجاد کند؟ مطلب زیر گفت و گویی است بین نیل پستمن استاد علوم و فنون ارتباطات دانشگاه نیویورک: ریچارد هاروود بنیانگذار گروه هاروود (که موسسه ای تحقیقاتی است) و شرکت کنندگان در یک کنفرانس.

مقاله حاضر به بررسی آثار نرم افزارهای کامپیوتری و آموزش دیجیتالی بر کودکان می پردازد. نویسنده، این عقیده رایج را که هر چه زودتر باید کودکان را با کامپیوتر و دنیای دیجیتالی آشنا کرد و هر چه این امر زودتر صورت گیرد، بهتر است، نقد می کند و نشان می دهد که این وسایل به اصطلاح آموزشی و کمک آموزشی، در حقیقت برای بسیاری از کودکان آثار مخربی را به همراه دارد.

آنچه می خوانید، مشروح مصاحبه ای است با کرک پاتریک سیل نویسنده کتاب مبارزه علیه آینده که کتاب قابل ملاحظه ای در مورد تاریخ لادیسم (نهضت ضد ماشین و تکنولوژی) و مقایسه لادیسم در گذشته و حال می باشد. در این مصاحبه، ابتدا سوالاتی در مورد تاریخ لادیسم می شود و سپس در مورد وضعیت لادیسم، نظریات برخی از لادیست های فعلی مانند زرزان مطرح می شود. در پایان، نویسنده دیدگاه خیلی مایوسانه ای در مورد وضعیت زندگی امروزی و تکنولوژی های موجود ارائه می کند و معتقد است تکنولوژی تصادفی به وجود نیامد. بلکه توسط قدرت های یک جامعه و با اهداف خاص به وجود آمده است.

افول خانواده در غرب، بسیاری از محققان را به بررسی علل آن واداشته است. خانواده های تک والدی که مادر در آن هرگز ازدواج نکرده و از طریق نامشروع فرزند دار شده است، از جمله مهم ترین این عوامل است. نویسنده در این تحقیق نشان می دهد که کمک های مالی دولت و طرح های خدمات رفاهی به چنین زنانی از جمله مهم ترین عوامل تکثیر این معضل بوده است. عامل اساسی تری که نویسنده معرفی می کند، ارزش ها و اعتقادات برآمده از عصر روشنگری است که با مبنا قراردادن نفس آدمی، معضلات حاضر را پدید آورده است. نویسنده معتقد است، تا زمانی که ما حاضر به ترک ارزش های حاکم بر جوامع غربی نباشیم، باید عواقب آن را نیز تحمل کنیم.

انقلاب جنسی حدود سه دهه است که جامعه غربی را به جد متحول کرده و کلیه رفتارها و رویکردهای مربوط به روابط جنسی، خانواده و... را تغییر داده است. هدف از انقلاب جنسی، ایجاد شادی و لذت بیشتر از طریق رابطه جنسی بدون تعهد بود، اما اکنون محصولی جز ناامیدی و یاس و ناراحتی ندارد. بحران ایجاد شده، متفکران را به این نتیجه رسانده است که باید روابط جنسی مدرن را برای بازگرداندن تعهد و روابط جنسی محدود به خانواده متحول کرد.

جهانی سازی با تحمیل الگوهای مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و... همراه می باشد که نتیجه آن، به ویژه در جوامع سنتی، خلق ناامنی ها و مخاطراتی است که هم اکنون پیامدهای آن اشکارا در همه جا مشهود و ملموس می باشد. آنچه در پی می آید، گفت و گویی است با دکتر واندانا شیوا نویسنده و منتقد برجسته هندی که به برخی از ناامنی های حاصل از پدیده جهانی سازی پرداخته است.

امروزه نظام سرمایه داری (کاپیتالیسم) یکه تاز میدان اقتصاد جهان است و به کمک تبلیغات گسترده سردمدارانش، خود را تنها نظام اقتصادی کارا و قابل قبول در جهان معرفی کرده است؛ به گونه ای که کمتر کسی جرات می کند، سخن از ناکارایی و اشکالات ساختاری موجود در این نظام، به میان آورد. مقاله پیش رو در پی آن است که با نگاه به واقعیت های اقتصادی موجود در جهان و به کمک آمار و ارقام اقتصادی منتشر شده از سوی مراکز مختلف و تجزیه و تحلیل آن ها، ادعای نظام سرمایه داری را مبنی بر این که کاپیتالیسم تنها نظام کارا و قابل قبول در جهان است، به بوته نقد بکشاند.

آمریکا بزرگ ترین مصرف کننده نفت در دنیا است و برای تامین این نیاز، به دنبال اجرای سیاست هایی است که برای مدت های مدید، انرژی مصرفی این کشور را تضمین کند. از طرفی، به دلیل این که دو سوم این انرژی در منطقه خلیج فارس قرار دارد، هر چه وابستگی جهان به نفت بیشتر شود، وابستگی به این منطقه نیز بیشتر می شود و این نقطه ضعفی برای کشورهای مصرف کننده ای هم چون آمریکا است. تاکنون عربستان سعودی به عنوان بزرگترین تامین کننده نفت ایالات متحده، درم واقعی که خللی در عرضه نفت پیش می آمد، تنها پشتیبان بود؛ اما هراس از به خطر افتادن این منبع، آمریکا را به سمت راهبردی می کشاند که با ایجاد تنوع در عرضه، از طریق آماده سازی و سرمایه گذاری بر روی دیگر حوزه های نفتی، امنیت خود را حفظ کند.

غذا نیاز ضروری انسان است. همه فرهنگ ها در استمرار کشاورزی برای تولید غذا مشارکت داشته اند و تولید غذا جزء هر فرهنگ است. بذر مورد استفاده در زراعت، محصول توسعه هزار ساله فرهنگ است. بیشتر این توسعه هزار ساله تولیدات غذایی در مناطقی اتفاق افتاده است که اکنون در حاشیه اقتصاد جهان سرمایه داری قرار دارند. با وجود این، در سال های اخیر، موسسه های کشت و صنعت کشورهای ثروتمند سعی کرده اند تا امتیاز انواع مختلف محصولات غذایی، مانند دانه های اساسی را به دست آورند و سپس حق بهره برداری از این دانه های متنوع را انحصاری کنند...

ویلیام گریدر در کتاب جدید، خود اساس زندگی اجتماعی و سیاسی اقتصادی آمریکا را نیازمند اصلاح می داند. او از روحی سخن به میان می آورد که به سرمایه داری القا شده و زیان های فراوانی را ایجاد کرده است. او معتقد است که نظام های مالی و نهادهای سرمایه ای، نیازمند اصلاحات اساسی است تا این آثار مخرب که همان مدل ارباب و رعیتی را به شیوه ای جدید، میا کارگر و کارفرما حاکم کرده و دموکراسی صوری را در کشور ایجاد نموده است، از میان ببرد.

در آینده ای نزدیک، انتخابات در کشورهای بسیار متفاوتی مانند اندونزی، افغانستان، عراق و یا ایالات متحده برگزار خواهد شد. 507 سال پیش از میلاد مسیح، دموکراسی در آتن متولد شد. نویسنده معتقد است این طبیعی ترین شکل اداره دولت برای انسان ها، از همه سیستم های سیاسی دیگر کم ضررتر است، به شرط آنکه به درستی اعمال شود و توسط قدرت هایی که نه ناشی از رای مردمی هستند و نه تحت نظارت شهروندان پایمال نشود.

این مقاله به چگونگی تحت تاثیر قرار دادن افکار عمومی به وسیله اطلاعات نادرست، گمراه کننده و جعلی و نیز هدایت مردم آمریکا به سوی جنگ می پردازد. واحد طراحی جنگ عراق در پنتاگون، داستان های ترسناکی درباره تسلیحات عراق و پیوند صدام حسین با دهشت افکنان القاعده ساخته است. جنگ با عراق، جنگی غیرضروری، غیرلازم و نابایسته بود. هنوز هم موشک های اسکاد و دوربرد، مواد اولیه سیاه زخم و بوتولیسم، عامل سارین، گاز خردل، تسلیحات میکروبی و شیمیایی آزمایشگاه های سیار هسته ای کشف نشده اند و مدارک همکاری عراق با القاعهده نیز گم شده است...

همراهی پنهان نهادهای مالی بین المللی و در راس آن ها صندوق بین المللی پول، بانک جهانی و سازمان تجارت جهانی با سازمان های نظامی و جاسوسی غربی، پدیده ای است که آثار و شواهد آن در سال های اخیر در کشورهای مختلف قابل مشاهده می باشد. آنچه در پی می آید، گفت و گویی است با دکتر مایکل چاسودفسکی که در آن وی پرده از ماهیت و رسالت شوم چنین نهادهایی که با شعار حمایت و نجات کشورها و جوامع مختلف پای به عرصه گذاشته اند، بر می دارد.

شبیه سازی گونه بشر، حامل خطرات و تهدیدهایی برای حیات آدمی و طبیعت است. در سایه چنین پیشرفت خارق العاده است که انسانیت به حاشیه رانده می شود و فرزندان نسل بشتر به کالاهایی در عرصه بازارهای جدید زیستی مبدل شده و زمینه خلق تجارتی سودآور را برای بشر دمدی مزاج مدرن فراهم می سازد. در چنین شرایطی است که آدمی در شک خط تولید، آن گونه که خود می خواهیم، تحت دستکاری مهندسان حیات قرار می گیرد و در قالب یک کالا تولید می شود.

امروزه باید به سراطن به مثابه پدیده ای فراتر از یک بیماری صرف نگاه کرد. ده ها سال است که پزشکان، جراحان، پژوهشگران و... به بررسی و تحقیق در این باره پرداخته اند و این در حالی است که نه تنها از دامنه گسترش آن کاسته نشده که شاهد ابتلای بیش از پیش مردم، به ویژه در کشورهای توسعه یافته، به این بیماری می باشیم، اما جدای از این پدیده، هم اکنون سرطان به تجارتی بس سودآور مبدل شده، به طوری که زمینه فعالیت کارتل های بسیاری در بخش های دارویی، جراحی، تحقیقاتی و... را فراهم آورده است.

تغییر الگوهای جوی می تواند به خلق شرایط مناسب برای گسترش بیماری های عفونی، افزایش میزان انتقال بیماری های واگیردار و ممانعت از مقابله با بیماری ها بینجامد. آنچه در پی می آید، چکیده ای است از مطالعه دکتر پل اپستین با عنوان تغییرات جوی و سلامت بشر که با استناد به مدارک و شواهدی متقن، به این بعد از ابعاد دنیای جدید پرداخته است.

گیاهان دستکاری شده ژنتیکی که محصول دخالت ورزی بشر جدید در حوزه گیاهان می باشد، توجه بسیاری از کارشناسان و بوم شناسان را معطوف به خود ساخته است. به رغم ادعای حامیان چنین محصولاتی که این گونه گیاهان را عاری از هر گونه خطر و یا حتی در مواردی حافظ محیط زیست می خوانند، شواهد مبین آن است که استفاده از این گیاهان و گسترش آن ها در طبیعت می تواند با پیامدهای غیرقابل جبرانی همراه شود. آنچه در پی می آید، از جمله نمونه های عوارض چنین گیاهانی در عرصه طبیعت است.